6-тарау. Егіс айналымындағы топырақ өңдеу жүйесінің негіздемесі
күнбағыс өңдеудің нөлдік технологиясы
жүктеу/скачать 286.21 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 9-тарау. ЖЕМДІК ДАҚЫЛДАРДЫ ӨҢДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ 9.1 жемдік дақылдардың егістік алқаптарының құрылымы
| 8.3 күнбағыс өңдеудің нөлдік технологиясы
Күнбағыс өңдеудің нөлдік технологиясы кезінде келесі технологиялық операциялар жүргізіледі: - арамшөптер болған жағдайда топырақты гербицидтермен өңдеу; - тыңайтқыштарды бір мезгілде енгізумен, себу алдындағы дақылдаумен, домалатумен тікелей себу; - тікелей комбайндау арқылы егін жинау. Кесте 8.3.1-нөлдік технология бойынша күнбағыс өңдеудің технологиялық картасы (1 га)
Зерттеулер көрсеткендей, қазіргі уақытта ең төменгі және нөлдік өңдеулерді сауатты қолдану Қазақстанның шығысындағы күнбағыс өндірісін жетілдірудің ең перспективалы бағыттарының бірі болып табылады. Ең аз және нөлдік өңдеу жүйесі топырақ бетінде шөп қалдықтарын міндетті түрде жинақтауды көздейді. Бұл топырақ эрозиясына тиімді қарсы тұруға, топырақта органикалық заттарды жинауға, арамшөптерді, аурулар мен зиянкестерді экологиялық бақылауды жүзеге асыруға, ылғалды сақтауға мүмкіндік береді. Ылғал ресурстарын үнемдейтін технологияларды қолдану кезінде, сондай-ақ дәнді дақылдарды өндіру кезіндегі операциялардың саны қысқарады. Кесте 8.3.2-күнбағыс өңдеу кезінде жүргізілетін технологиялық операциялардың саны
8.3.2кесте механикалықөңдеулер саны минималды технология кезінде 42% - ға төмендегенін, нөлдік технология кезінде 3 есе қысқарғанын көрсетеді, бұл шығындардың төмендеуіне айтарлықтай әсер етеді. Шығыс Қазақстан аумағында ылғал ресурстарын сақтау технологиялары бойынша күнбағыс өсірудің үлкен тәжірибесі байқалмайтындықтан, бірақ тәжірибе жүргізу жағдайында шығындар құрылымы бойынша есептер жүргізілді. Өнімнің ең жоғары тиімділігі нөлдік технологияда (261.2%), ең төменгісі – дәстүрлі технологияда (151 %) Осылайша, күнбағыс өңдеудің нөлдік және ең аз технологияларында шығындардың төмендеуі болды, бұны біз өндіріске енгізу үшін ұсындық. 9-тарау. ЖЕМДІК ДАҚЫЛДАРДЫ ӨҢДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ 9.1 жемдік дақылдардың егістік алқаптарының құрылымы Жемдік дақылдарды өсіру бойынша далалық дақылдар, ең алдымен, ылғал ресурстарын үнемді жұмсауға, өнімділікті арттырудың биологиялық факторларын барынша пайдалануға, жемді конвейерлік өндіруді ұйымдастыруға негізделуі тиіс. Жемшөп өндірісіне тұрақтылық беру үшін азықтық дақылдардың – бір жылдық және көпжылдық шөптердің, сүрлемді және дәнді жемдік дақылдардың кең сорттық жиынтығы қажет. Көп жағдайда егістер аралас және тұрақты сапалы өсімдік шикізатын алу үшін үйлесімді болуы тиіс. Мал азығы өндірісін ұлғайтудың және олардың сапасын жақсартудың маңызды қоры егіс алқаптарының құрылымын жетілдіру болып табылады. Жемдік дақылдардың егістік алқаптарының құрылымы мал басын, мал шаруашылығының құрылымын, оның тұқымдық, жыныстық-жастық құрамын, өнімділігін және шаруашылық жүргізу нысандарын ескере отырып, нақты шаруашылықтың жемге деген қажеттілігімен айқындалады. Ол аймақтың, нақты шаруашылықтың топырақ-климаттық және экономикалық жағдайларына сәйкес келуі және негізгі қоректік заттар (протеин, қант, каротин және т. б.) бойынша теңдестірілген жоғары сапалы азық дайындау үшін жарамды азық шикізатын алуды қамтамасыз етуі тиіс.): – мал азығы дақылдарының негізгі топтары-сүрлемді, көп жылдық және бір жылдық шөптердің, мал азығы дақылдарының алқаптарын өңдеу көлемі және ара қатынасы; - жемдік дақылдардың түрлік құрамы Егістіктегі бір жылдық және көпжылдық шөптердің арақатынасы едәуір дәрежеде табиғи және жақсартылған шабындықтар мен жайылымдардың алаңымен анықталады. Олар үлкен үлес салмағын алатын аудандар мен шаруашылықтарда көпжылдық шөптердің үлесі аз болуы мүмкін. Егістіктегі жемдік дақылдардың құрылымы 9.1.1-кестеде көрсетілген Кесте 9.1.1-егістіктегі жемдік дақылдардың ұсынылатын құрылымы, %
Көп жылдық шөптердің егісінде соңғы жылдары қылтықсыз арпабас, және жоңышқа көп таралған. Жалпы, бұл дұрыс, себебі бұл дақылдар көптеген аймақтарда ең өнімді болып келеді. Сонымен қатар, олардың негізінде ғана топырақты, жекелеген аймақтардың климаттық ресурстарын, әр жылдың ауа райы жағдайларын және нақты шаруашылықтың ландшафтын қолдану мүмкін емес. Қандай да бір түрдің тіршілік ету орнына ұштасуы, шикізаттың конвейерлік түсуін қамтамасыз ететін шөптердің дұрыс үйлесуі мәселелері одан әрі пысықтауды талап етеді. Көп жылдық шөптердің көптеген түрлері мен сорттарында тазалаудың оңтайлы кезеңі басталуының айырмашылығы 10-15 күн. Шығыс Қазақстан ауыл шаруашылығы ҒЗИ-да зерттеу көрсеткендей, біздің жағдайымызға бейімделген шөптер коллекциясы 30-35 күнді құрауы мүмкін. Қолда бар мал азығын өндіру құрылымында протеин бойынша теңгеру үшін таяудағы жылдары көпжылдық шөптердің егістерінде бұршақты және бұршақты-жалбыз қоспаларының үлесін 80-85% - ға дейін жеткізу қажет. Бұл іс шөптердің жартысынан көбі – ескірген және бұршақты шөптер іс жүзінде мүлде кездеспейді. Аймақтар мен ландшафтық тауашалар бойынша түрлерді неғұрлым икемді саралау қажет. Таулы шалғынды-дала аймағында жоңышқа, қылтықсыз арпабас өсірумен қатар, егіс құрылымында қызылбас беде, тимофеевка шабындығы, Шығыс ешкібұршағын кеңейту орынды. Бұл ретте жоңышқа және қылтықсыз арпабас шөп қоспаларын Оңтүстік беткейлерде орналастырған дұрыс. Тау бөктеріндегі дала аймағында жоңышқа, қылтықсыз арпабасты төмендете отырып, тарғақ шөп пен сұлы шабындық, ал гривкада құмды эспарцетті орналастыру керек. Құрғақ дала аймағында көп жылдық шөптер жоңышқалық ала-гибридті және сары-гибридті, құмды эспарцетпен, түйе жоңышқамен, еркекшөптермен ұсынылуы тиіс. Жартылай шөлейт аймақта негізгі көпжылдық жемдік дақыл – еркекшөп, жартылай шөлейттің солтүстік бөлігінде – сазды топырақта кең жолақты, ал құмайт және құмды жерлерде-тар жолақты болып табылады. Аймақ үшін ерте көктемде және көктемгі жайылымдарға арналған тарлау жау қияқ, сондай-ақ әр түрлі экологиялық формадағы изендер үлкен маңызға ие болады: сазды, тасты, құмды жаз және қысқы кезеңдерде қысылғанда, қойлар мен жануарлардың басқа да түрлері үшін жем болып табылады. Себу үшін жерлестірілген немесе тамаша сорттардың тұқымдарын пайдалану керек. Жоңышқа-Көкше, Жетісу жергілікті, сары; эспарцет –құмды1251, құмды Шығыс; клевер – Зыряндық жергілікті; қылтықсыз арпабас – Шығыс Қазақстан, Көктас; тарлау жау қияқ -Бозойский; көкшіл– Ростовский – 31, еркекшөп– Қарабалық 202; Тимофеевка шалғындығы– Томирис; тарғақ жөп– Бухтырма. жүктеу/скачать 286.21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||