А. Эбшкаев З. Бейсенбайкызы казак tijiih о к; ы т у 0Д1стемес1 Алматы, 2014



Pdf көрінісі
бет72/146
Дата21.11.2023
өлшемі6.25 Mb.
#483911
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   146
Kazak tili okytu adistemesi Abilkaev

сез-i-M
туршде белш, i- тэуелдшктщ III жагы, м- 
тэуелдшктщ I жагы деп тусншредк Мундай жансактык кейб1р жас 
мугал1мдер мен практиканттардыц арасынан да кездест калады.
Зат ес1мн1ц жжтелуш вткенде, алдымен, жнстелетш затгарды ескерту 
кажет. Окулыкта “Kefi6ip зат еамнщ жжтелу1” деп такырып бергенде, зат 
eciMHin 63pi б1рдей емес, тек адамга байланысты зат еамдердщ 
жйггелетшдш ескершеди Тэж1рбиеа аз мугашмдер окушыга “епз” деген 
свзд1 ж1кте деп тапсыруы мумкш.
Жжтпс жалгауды тусщд!ргенде, алдымен, Мен кшмт? Сен ктсщ? Сгз 
юмси? Ол кш? деген ’ сиякты сураулар койып, оган тшсп жауап 
беретшдей болу керек. Мысалы: Мен ктмт? деген суракда сол адамныц 
e3i жауап берсе, Мен мугалшмш деп, тындаушьшар жауап берсе, О з
91


мугалшаз деп айтады. Сол сиякты Сен ктсщ? деген суракка тындаушы 
адам: Мен окушымын деп жауап беред1 де, сейлеушшш езг Сен оцушысыц 
деп жауап бередк Ол юм! дегенге: Ол - мугалш. Ол - окушы деп жауап 
бсред1. Осыдан сон жштелетш 6ipHeuie зат еамдср тактага жазылып, оны 
уш жакта ж1 ктеу тапеырылады. Мысалы: окушы, шопан, dapieep, ацын. 
Бул сездерд1 жжтеу yuiiH, мына сиякты жартылай схема-улп жазылуы 
керек:
I жак Мен 
Б1з
II жак Сен 
Сендер
Ci3 
СЬдср
III жак; Ол 
Олар
Будан сон сол зат еамдерге жалганган жжпк жалгауларыньщ асты 
сызьшады. Окушысыц, окушысыз, окушымыз, окушы, окушысыцдар, 
окушысыздар, окушылар. Бул арада III жактыц арнаулы ж1ктш жалгауы 
болмайтындыгы ескершедк ушшпй жагдайда эр жактагы жйстеу 
еамд1ктершщ атау септнсте турганына кещл аударылады. Демек, зат 
eciM 
жштелш турганда, оньщ алдындагы жктсу eciMAiri эркашан атау 
септптнде турады дегенге баса назар аудару керек.
Окушылар зат eciMHiH тэуелдену1 мен жштелуш жш шатастырады. 
Муны 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   146




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет