А. Эбшкаев З. Бейсенбайкызы казак tijiih о к; ы т у 0Д1стемес1 Алматы, 2014



Pdf көрінісі
бет80/146
Дата21.11.2023
өлшемі6.25 Mb.
#483911
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   146
Kazak tili okytu adistemesi Abilkaev

TipKeci 
ез алдына карастырылмай
сейлемдеп сездердщ байланысу тэсшдер! мен турлер1 тургысыпда 
окытылып келдь 1950 жылдан бастап сез 
TipKeci 
— синтаксистщ непзп 
нысаны ретшде гылыми дэлелденгеннен кешн, оньщ мазмуны мектеп 
багдарламасы мен окулыгынан орын алды. Сонымен гылыми синтаксисте 
сейлем мен сез 
TipKeci 
f>ip-6ipiHeH ажыратылып, оган сэйкес олардыц 
аныктамалары аркылы объектшер1 белпленед!. Сейлем - тшдщ б1ршама 
тиянакты ойды бщщретш, сондыктан да карым-катынас жасайтын 
синтаксиста 6ipniri болса, сез 
TipKeci 
- зат, кубылыс, ic-эрекет жайында 
кещрек 
TyciHiK 
беретш, 
6ipaK 
ездтнен карым-катынас жасай алмайтын 
синтаксистш б1рлпс болады. Ол карым-катынас жасауга сейлем курамына 
ену аркылы катыса алады. Булар ездершщ курылымы, кызмет жэне 
ойлаудыц катысы жагынан 
6ip -6ip iH eH
ажыратылады.
Сейлем мен сез йркесшщ айырмашылыгын окушыларга тусвдару 
эдютеменщ мшдей болса, буларды 
Heri3ri 
айырым белплерше карап 
салыстыру кажеттшп туады. Мектеп окулыгында сейлем де, сез TipKeci де 
кызмет!, курылысы жэне грамматикалык магынасы жагынан сипатталады. 
Сол аркылы окылып отырган материалды саналы менгертуге жагдай 
жасалады. Сез 
TipKeciH 
окыганда, окущылардыц назарын сездердщ 
тсркеамдшк мумкпвдп мен талаптарына, олардыц 
6ip-6ipiM eH
байланысу 
нормаларына, 
жай 
жэне 
курдел1 
сез 
тсркестершщ 
алуан 
lypfli 
модельдерше, синтаксист байланыска тускен сездердщ арасындагы 
карым-катынастарга кещл аудару кажет.
Синтаксистщ жуйелшк мэседеа. 
Белгш
объектш 
окытуда 
жуйелшктщ болуы - мэселеш гьшыми тургыдан карастырудыц айрыкша 
белпсь Мектепте синтаксисп окытудыц жуйелш п тек синтаксиста 
теориямен гана емес, дидактикалык принциптермен де (жалпы мен жекелк 
угымдардьщ катынасын окыту), сондай-ак ана тш нщ курылысын жете 
тусшп, мецгеру зацдылыгымен де белгшенед!. ¥гымдардыц гылыми 
жуйеа жалпыдан жекегё карай деген устаным бойынша курылады
сийтаксистщ непзп 6ipflitcrepi аныкталып, олардьщ непзп белгшер1 
керсетшедь
Жаца багдарлама бойынша жасалган окулыктарда алдымен сейлемнщ 
белгшер1 санамаланып, аныкталады (сейлем соцындагы интонация, 
грамматикалык 
Heri3i, 
сейлем 
компоненттершщ 
синтаксиста 
байланыстары, олардыц орын T9pTi6i, сейлемнщ карым-катынастык багыт- 
багдары). Бул аталган белгшердщ эркайсысы сейлем турлерш карастыруга 
непз болады. Мысылы, айтылу максатына карай (карым-катынастык 
багдары) сейлемдер хабарлы, еураулы, буйрыкты болып белшсе, сейлем
99


соцындагы интонациясына карай 
хабарлау (бэсевдеу), сурау, оуйрык, 
етш ш туршде кубылады. Грамматикалык; непзше Карай 
eid 
турлаулы 
жэне 6ip турлаулы мушел1 сейлем, ал турлаусыз мушелёрдщ катысу- 
катыспауына карай жалац жэне жайылма болып, грамматикалык 
непздершш санына карай жай сейлем болып белшедь Материалды осылай 
уйымдастырып орналастыру тш кубылыстарыныц арасындагы езара 
байланыстыкты, олардыц 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   146




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет