А. К. Игибаева, А. Т. Дюсенбаева жоғары мектеп педагогикасы

шығармашылықпен ӛзгеріске түсіреді. Белгілі психолог А.Н.Леонтьев 
адамзат мәдениетінің жетістіктерін игеруде - іс-әрекет атқару арқылы оның 
жетістіктерін одан әрі жетілдіреді деп есептеді. Сондыктан оқушыларды 
ӛмірге және жан-жакты іс-әрекеттерге дайындауда олардың мүмкіндіктерін 
ескеріп, ӛмір тіршіліктеріне кажетті істерге тартып, олардың ӛмірін 
әлеуметтік және адамгершілік тұрғыдан ұйымдастыру кажет. 
Ал мәдениеттану тұғыры - оқушының жеке тұлғасын зерттеп, 
кұндылық бағдарын қалыптастыруда аксиологиялық құндылық іліміне 
сүйеніп, нақты ғылыми әдіснама ретінде таным мен педагогикалық іс-
әрекеттерді кайта құруға немесе ӛзгерістер енгізуге бағыт-бағдар береді.
Мәдениеттану тұғыры арқылы жеке тұлғаның мәдениетпен 
объективтік байланысы негізінде оның мінез-кұлқындағы құндылыктар 
жүйесін анықтайды. Ӛйткені адам мәдениет арқылы дамығандыктан сол 
мәдениетке жаңа элементтер енгізуге үлес қосады. Сол себептен адам 
мәдениет құндылыктарынын жүйесін игеріп ӛзін-ӛзі дамытса, екінші 
жағынан, онын шығармашылықты жеке тұлға болып дамуына жағдай туады. 
Түйіндей келе, оқыту процесі әдіснамалық негізіне философиялық 
тұрғыдан тарихи, әлеуметтік, рухани-адамгершілік, психологиялық, 
педагогикалық және басқа да оқушыны калыптастыратын құрылымдар 
алынады. Окытудың мәні, құрылымы, қағидаларының теориялық жақтары 
ескеріледі. Әдіснамалық танымал, оқыту процесіндегі жаңашыл идеяларға, 
жалпығылыми және ұлттық мәдениеттің дамуына, коғамдық жағдайларды 
қарастыратын тұжырымдар мен диалектикалық заңдылықтарға, ғылыми-
техникалық жағдайдың ӛзгергеніне, бүгінгі танда қандай денгейге келгеніне
талдау жасауға мүмкіншіліктер туғызады, яғни білімге деген сұраныс 
анықталады.
Оқытушы тиімді нәтижелерге жетуі үшін, қандай ғылымның болса да, 
белгілі бір ізденісті калай, кандай мақсаттар үшін жүргізетіні туралы нақты, 
мүлтіксіз түсінігі болуы керек. Мұның ӛзі таным кызметін ұйымдастыруға, 
танымның белгілі бір "әдістер жүйесін" таңдап алуға кӛмектеседі. 
Ғылыми-педагогикалық ізденістің екінші бағыты - окыту процесін 
нақтылы ғылыми түсініктермен сипаттау, яғни бұған сай келетін теория 
тұрғысынан ой елегінен өткізу де манызды болып табылады. 
Кредиттік оқыту технологиясы тек тӛмендегі теорияларды басшылыққа 
алғанда ғана жемісті нәтижеге жету мүмкін (кесте 9): 
Кесте 9. Кредиттік оқыту технологиясы негізінде ұйымдастырылған 
оқытудың әдіснамалық тұғырлары 
• Оқытуды дараландыру теориясы; 
• Педагогикалық антропология 
теориясы 
• Креативтік теория немесе 
креативтік педагогика; 
• Шығармашылық негізде ӛзін-ӛзі 
дамыту теориясы; 
• Біліктілікті арттыру теориясы, 
• Адаптивтік педагогика; 
• Педагогикалық акмеология; 
• Педагогикалық қонфликтология; 

9 кестенің жалғасы 
• Андрогогика; 
• Тестілеу теориясы; 
• Антропология; 
• Дидактикалық бірліктерді 
ірілендіру 
• Қолдау кӛрсету педагогикасы; 
• Оқыту әдістері теориясы; 
• Білім беру ортасы педагогикасы; 
• Оқыту технологиясы; 
• Жобалау педагогикасы; 
• Рейтинг теориясы; 
• Жеке тұлғалық - бағдарлық 
теориясы; 
• Педагогикалық системология; 
• Педагогикалық технология; 
• Білім сапасы тұралы теориясы; 
• Педагогикалық аксиология 
теориясы; 
• Оқытуды алгоритмдеу теориясы; 
• Педагогикалық праксиология 
теориясы; 
• Кәсіби біліктілікті арттыру 
теориясы; 
• Педагогикалық психология 
теориясы; 
• Педагогикалық антропология 
теориясы 
Оқыту теориялары оқытудың кейбір жақтарын, белгілері мен 
ерекшеліктерін ғылыми тұрғыдан талдайды, оларды мазмұндық жақтарына 
қарай топтастырып және жүйлеп, оқыту процесінің жалпы белгілері және 
ерекшеліктерін айқындайды. 
Кредиттік технологиясын енгізу барысында, осы уақытқа дейін 
қолданылып келген классикалық жүйені жоққа шығару теріс пікір болып 
есептеледі. Бүгінгі таңда, кеңестік дәуіріндегі білім жүйесін барлық әлем 
мойындап отыр. Алайда қоғамның, ғылыми-техникалық прогрестің, жаңа 
озық технологиялардың жедел дамуына байланысты, оқытудың басты 
идеясы ӛзгерді. 
Олар: 
• Оқуға үйрету немесе білімді ӛз бетімен іздену арқылы таба білу 
идеясы;
• Білім беру ортасының ашық болу идеясы; 
• Шығармашылық идеясы; 
• Білім беру байланысының оң болуының басымдық идеясы; 
• Білім берудің интегративтігі идеясы. 
Кесте 10. Дәстүрлі классикалық оқыту және кредиттік оқыту 
технологияларының салыстырмалы ерекшеліктері 
Оқытудың 
технологиялары 
Оқыту процесінің субъектісінің 
басты ұстанымы 
Оқыту процесінің объектісінің 
басты ұстанымы 
Дәстүрлі 
классикалық 
Ғылыми ақпаратты беру, оны 
игерту, есте сақтау, практикалық 
қолданысын айқындау, бақылау. 
Оқушылар танымдық 
белсенділікпен білімді 
қабылдау, практикада 
пайдалану 

Кредиттік 
Білімді игерудің алгоритмін 
айқындау, оқушының білімге 
деген қызығушылығын қолдау, 
білімді ғылыми жаңалықтармен 
толықтыру, қолданбалы мәнін 
ашу, бақылау 
Білімді игеру бағдарламасын 
құрады, кәсіби білім бағдары, 
қолданысы айқындалады, 
әлемдік тәжірибе ескеріледі. 
Жоғарыдағы кестедегі ақпараттар, оқыту процесінің екі жақтылы үрдіс 
екендігін, онда субъект-объект, объект-субъект, субъект-субъект қарым-
қатынас жүйесінің нақты орнын аңғартады. 
Кредиттік оқыту технологиясының басты кағидаттарының бірі –
оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру, яғни мотивация туғызу. 
Сондықтан оқыту үрдісіндегі басты тұлға ретінде - оқытушы ӛзінің 
позициясын тӛмендетуге тиісті емес.
Кредиттік технологиясының негізгі ерекшеліктері - студенттердің 
жекелей оқу жоспарын құруында болып отыр. Студенттің жекелей оқу 
жоспары дегеніміз - эдвайзер кӛмегімен әр оқу жылына берілген форма 
бойынша әрбір жеке оқушының білім траекториясын анықтауы. 
Кредиттік оқыту технологиясында педагогтың шығармашылық
еңбегі, шеберлігі, педагогикалык жетістіктері, жаңашылдығы оқытудың 
алгоритмін жасауда кӛрініс береді, олар: 

Оқытудың басты мәселесін іздеу, ӛзектілігін анықтауда;

Мәселені мәнділігі бойынша реттеуде;

Мәселені талдауда;

Мақсатты, міндеттерді және іс-әрекет бағытын айқындауда;

Мәселені шешу жолдарын белгілеуде;

Мәселені шешу механизмдерін нақтылауда;

Жоспар, бағдарлама жасауда. 
Педагогтың басты міндеті оқушылардан ортақ мақсатқа бағытталған 
шығармашылық топтарды құру, олардың таным процесін басқару, 
ынталандыру, яғни интерактивті оқыту формасын жасау.
Кредиттік технологияда мотивация интерактивті оқытудың басты 
шарты болса, ал интерактивті оқыту формасы мен әдістері оқытудағы 
жетістікке жеткізетін ситуациялар, итермелеуші күштер болып есептеледі. 

жүктеу/скачать 1.05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: