Тағала Айтады: «Тың тыңдап ізденбеңдер және бір-біріңді ғайбаттамаңдар»

4) Ал-хауду фил-батыл:
Жалған нҽрседе терең кіреді. Ол күна істер жайлы сҿздерді кҿбейту. Ҿзінің істеп қойған күналары 
жайлы айту (біз жас кезде үйткенбіз-бүйткенбіз), солардың бірі; арақ ішкенін айту, жамандықта 
отырған жерлерін айту, жамандықтың жолы кҿп, жамандықты анау айтса, мынау айтса ол кімге 
пайда береді. Аллаһтың жасырып қойған күналарын ҽшкерелеп, жариялап. Сен Аллаһтың алдында 
жаздырып жатсың. Сен тҽубе қылғаннан кейін Аллаһ оны жасырып қойған, Сен соны қайтып 
айтасың періштелер соны жазып жатыр. Аллаһ жасырғаннан кейін, сен оны адамдарға жария қылып 
жатсың. 
Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) «Расында құл бір сөзді сөйлеп қояды, сол 
сөз себепті үлкендігі шығыс пен батыстай тозаққа түседі» 
4) Әль-джибәлу уальь-миро (талас-тартыс). Немҽселеде болмасын ол дін немесе дүние 
мҽселесінде болмасын. Мағынасы; Кҿп тартысу бір кісімен оның қатесін баяндау үшін жҽне оны 
жеңу үшін (қате кҿрсең бір кісіден сен оны бардың айттың қабылдаса жақсы, қабылдамаса кеттің) 
түбіне жетем десең, Аллаһ сенің түбіңе жетпесін, ҿзің бұзылып кетуің мүмкін. 
Ҽр бір адамға лайықты болады жамандықтықты кҿргенде оны қайтаруға жҽне ақиқатты баяндауға, 
егер одан сол сҿз қабыл болып жатса; Ибн Қудама Ҽль-Мақдиси (егер қабылдамаса ары қарай кірме, 
бірақ айтып кҿр жетпесе кірме) ҿзіңді оны шаршатып. 
Хусума- ол таласып тартысады, содан ары қарай бет жыртысуға алып баратын нҽрсе (тҿбелес, 
жағалас, қастандық) Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) «Аллаһ жек 
көрінетін адамдар әрдайым тартысушы» бұл жерде тартысушылар деп жатқанымыз жалған 
нҽрседе немесе ҽрдайым тартысушы, білімсіз, қатысыңболмаса да. Егер кім ақиқатта болатын болса 
оған жақсырағы сол талас-тартыстан мүмкіндігінше бет бұрып кету, айттың түсінбедің тастап кет, 
себебі оны тастамасаң, ол жүректі қатайтатын нҽрсе ашуды шығаратын нҽрсе кҿреалмаушылыққа 
алып баратын нҽрсе жҽне оның абыройын тҿгетін нҽрсе. 
5) Аль-фухшу уас-саббу уҽл-базҽ уҽ-нҽху зҽлик. (жаман сҿздерді сҿйлеу, адамдарды боқтау, 
балағаттау, жаман сҿздермен біреулерді айыптау) Ол сҿздердің шығып келетін жерлері адамның 
жаман ойлары, тҽрбиесінен, ластығынан шығатын нҽрсе. Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен 
сәлемі болсын) «Сендерді жаман сөздерден қайтарамын. Аллаһ жаман сөздерді жақсы көрмейді 
және жаман сөздерді қолдануды жақсы көрмейді» және тағы басқа хадисте «Әрбір жаман 
сөйлеушіге жәннат харам етілді» және айтады «Ол адам біреуге айыптарын айтып бетіне 
басушы емес, ол адам адамдарды лағнеттеуші емес, жаман сөз сөйлеуші емес, бұл сипаттар 
мүмин адамның сипатынан емес» 
Фуьш және бәзә- деген сҿздеріміз жаман іс-ҽрекеттерді ашық сҿзбен сипаттау. Мысалы; Бізде 
қазақтарда шариаттың тҽрбиесі (іш дҽрет алайын – тіке айтпайды, сыртқа шығып келейін) жанама 
жеткізу. 
6) Аль-мадх. - мақтау.Аллаһты қаншалықты мадақтасан мадақта, ал Аллаһтан ҿзгені мақтау-
мадақтау қатты терең кіру мүмин емес, Исаның қаумы оған терең кіріп оған құлщылық қылп 
кетті (сопылар) мақтауда апаттар кҿп, бірі 2 ге бҿлінеді. 
1) Мақтаушыға байланысты апаттар. 
2) Мақталушыға байланысты апаттар. 

1. Мақтаушы- ҿзіне анық болмаған айтып қоюы мақтап. Енді сен оны кім екенін білуге жол жоқ 
сен оны біле алмайсың (кішіпейіл, дүниеге берілмеген адам еді) жеңіл қарап мақтау ол 
ҿтірікке алып барады. Қажет кезде ол адамда бар нҽрсені анық айт, болмаса қоя сал тереңде, 
жеңілде қарап қойма. Аллаһ Тағала айтады: «Ей, кітап иелері діндеріңде терең кірмеңдер»

жүктеу/скачать 435.69 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: