Ахмеди ысқАҚов қазіргі қазақ тілі морфология
ЕТІСТІКТЕРДЕН СЫН ЕСІМ ТУДЫРАТЫН ӨНІМДІ ЖҮРНАҚТАР
жүктеу/скачать 2.43 Mb.
|
| 57. ЕТІСТІКТЕРДЕН СЫН ЕСІМ ТУДЫРАТЫН ӨНІМДІ ЖҮРНАҚТАР
-қ, -к, -ық, -ік, -ақ, -ек. Өзі жалғанатын салт және сабақты етістіктің лек-сикалық мағынасына тікелей байлакысты түрлі сындық ұғымдардың атауларын жасайды. Мысалы: ашық, тұ-нық, суық, толық, жабық, жарық, бұзық, корқаң, қа-нық, қашық, жасық, іиірік, ілік, жатьщ, бітік, құрғақ, ширац, озық, кесек, дөңгелек т. б. Еліктеу сездерге жалғанып, олардан әр килы ка-тыстық сын есімдер тудырады. Мысалы: бұлтаң, жал-тақ еңкек. жалпақ, бұрқаң, адырақ т. б. Кейбір зат есімдерге жалғанып, олардың лекси-калық мағыналарына сәйкес туынды сын есім жасайды. Мысалы: жолащ, жорғсіқ, қьісырақ, ортақ, ирек т. т. -уық (-уік) формасы етістіктен белгілі бір іс-әре-кетке бейімділікті білдіретін туындьі сын есімдер жа-еайды. Мысалы: жылауьщ, сөйлеуік, сұрауық, сыбыр-лауық т. б. -ыңқы, -ңқы, -іңкі, -іңкі жұрнақтары етістіктерге Жалғанып, олардан сол сөздердің негізгі лексикалык Мағыналарымен байланысты туынды сын есімдер жасай-Ды. Мысалы: жатыщы, салбыраңқы, шығыңқы, көтерің-KL басыңқы, қамығыщы, шашыраңқы, кебіңкі, быты-РЩқы т. б. -ынды, -інді, -нды, -нді. Бастапқы -ын, (-ін, -н) 176 177 формасы мен -ды (-ді) формасынан кұралған бұл күр-делі жұрнақтар етістіктерге жалғанып, белгілі бір іс-әрекеттің нәтижесінен туған сындық ұғымнын атауын білдіреді. Мысалы: асыранды, қуранды, серпінді, түйін-ді, туынды, жаттанды, жырынды, ағынды, шубырынды, жасырындьі т. б. жүктеу/скачать 2.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|