V. Сабақты қорытындылау
1. Ашытқылар дегеніміз не?
2. Ашытқы қандай кластарға жатады?
3. Ашытқылардың химиялық құрамы?
4. Қандай ашу процессі жүреді?
5. Нан өндірісінде қолданылатын ашытқы түрлері?
6. Қамыр ашу кезінде қандай газды бөледі?
VI. Үй тапсырмасы
Нан пісіру ашытқылары;
Нан өндірісінде ашытқыларды қолдану;
І. Ұйымдастыру кезеңі
1. Студенттермен амандасу;
2. Студенттерді түгендеу;
3. Аудитория тазалығын тексеру;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Нан өндірісінде қолданылатын су;
Нан өндірісінде қолданылатын ас тұзы;
ІІІ. Жаңа тақырыпты баяндау әдісімен түсіндіру:
Жаңа тақырып жоспары:
Ашытқылар туралы түсінік
а) Ашытқылар құрамы
ә) Химиялық әрекеттер
2. Нан өндірісінде қолданылатын ашытқылар
Биолог:
Слайд №1
Ашытқылар аскомициттер класына жататын бір жасушалы микроағзалар, мицелий түзбейтін, мөлшері 2 – 10 мкм болатын шар немесе эллипс пішіндес, бір ядролы, қозғалмайтын жасуша.
Ашытқылар бүршіктеу немесе бөліну арқылы көбейеді. Оларға жынысты көбеюде тән, екі жасушаның бірігуі нәтижесінде зигота, аск деп аталатын арнайы сөмкеге айналып, онда 8 спора түзіледі.
Слайд №2
Зиготаның митозды бөлінуін жыныссыз бөлінуге жатқызады және оны бүршіктену деп атайды. Ал мейозды жолмен бөліну барысында жынысты көбею әрекеті жүреді де, 4 аскоспора түзіліп, олардың әрқайсысынан жаңа ашытқы жасушалары пайда болады.
Слайд № 3
Ашытқылардың ішінде ең маңыздысы нан пісіру ашытқылары, олар бірнеше жүз түрі белгілі – шарапты, споралы, нан пісіргіш тағы басқа. Оларды сыра өндіру, нан пісіру, спирт алу өндірістерінде қолданады.
Химик:
Ашытқылардың ылғалдылығы 75%, құрғақ заттарды негізінен ақуыздар құрап 44% - ға жетеді, минералды заттардың мөлшері 6-8%, көмірсулар 30%-ға дейін жетеді. Ашытқылардың негізгі көмірсулары - гликоген және трегаза жасушадағы энергетикалық үрдістердің көздері болып табылады.
Слайд №4
Көмірсулардың жіктелуі
Биолог:
Ашытқылар құрамы дәрумендер және ферменттерге де бай. Ашытқылар құрамындағы ферменттер ашытқы жасушаларын түзуге, тыныс алу, көбею процестерінің өтуіне ықпалын тигізеді.
Слайд №5
Химик:
Ашытқыларда ферментативті кешендер әсер етеді. Оның ішінде негізгі фермент зимаза. Зимаза қант және қантты қосылыстарды ыдыратып спирт пен көміртек диоксидін түзеді. Бұл ыдырау барысында ашытқы жасушалары өз тіршілігіне қажетті энергия алады. Қанттың спирттік ыдырауы оттексіз, яғни анаэробты жағдайда жүзеге асады.
С6Н12О6 → 2СО2↑ + 2С2Н5ОН + 117,3 кДж
Биолог:
Зимаза кешенін басқа ашытқы ферменттері: мальтаза дисахарид мальтозаны 2 молекула глюкозаға, сахаразаға немесе инвертаза дисахарид сахарозаны глюкоза мен фруктозаға, протеаза – ақуыздардың ыдырауын тездетуші ретінде үлкен рөл атқарады.
Слайд №6
Химик:
Қант және қантты қосылыстардың оттек қатысуымен, яғни аэробты жағдайда ыдырауы келесі сұлба түрінде жүреді:
С6Н12О6 + 6 О2→ 6СО2 + 6Н2О + 2870 кДж
Анаэробты ашу және аэробы тыныс алу соңғы сатыға дейін жүру әрекетін келесі сұлба түрінде көруге болады:
Достарыңызбен бөлісу: |