Алдашева камар сагингалиевна

156 
4-кестенің жалғасы
Тапсырмалар: 
Сабақ барысындағы мҧғалім мен оқушының іс-әрекеті: 
Тапсырма 
Мҧғалімнің іс әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Оқушыларға 
психологиялық 
ахуал туғызу 
Мұғалім 
оқушыларды 
шеңбер 
бойына 
тұрғызады. «Қар көшкіні» 
бойынша 
не 
істеу 
керектігін түсіндіреді.  
Оқушылар 
шеңбер 
бойына тұрады. Əрбір 
оқушы өз есімін атап, 
оған бастапқы əріптен 
басталатын бір жаңа сөз 
қосады. 
Мəселен, 
«Арман» 
есімі 
«А» 
əрпінен басталады, яғни 
ол өз есімін атап, «ағза» 
деген жаңа сөзді қосады. 
Келесі оқушы да дəл 
осылай өз есімін атайды.  
Ҥй тапсырма 
Үй тапсырмасын тексеріп, 
оқушылардың жетістігін 
бағалайды.
Үйге берілген тапсырма 
бойынша сөйлейді жəне 
сұрақтарға жауап береді.
І. Қызығушылықты 
ояту
«Ойға 
шабуыл» 
əдісі 
бойынша жаңа тақырып 
аясында 
сұрақтар 
қойылады.
Қойылған 
сұрақтарға 
қатысты 
өзіндік 
көзқарастарын айтады.
ІІ. 
Мағынаны 
таныту 
Мұғалім оқушыларды екі 
топқа бөледі. Жаңа сабақ 
тақырыбы 
бойынша 
мини-дəріс 
мазмұнын 
баяндайды. Дəріс соңында 
айтылғандар бойынша екі 
топқа сұрақ береді.
Оқушылар 
екі 
топқа 
бөлінеді. 
Мұғалім 
тарапынан 
ұсынылған 
сұраққа əр топ 3 минут 
ішінде 
жауап 
дайындайды. 
Əр 
топ 
басшылары 
өз 
тұжырымдарын 
жəне 
ұстанымдарын 
хабарлайды.
ІІІ. Ой толғаныс
Тапсырма. Мұғалім екі 
топқа тақырыптарды жəне 
оның мазмұнын ашатын 
жаңа сөздерді ұсынады 
жəне мəтінді құрғызады.
а) «Табиғаттың тылсым 
сырлары» тақырыбында: 
мұзбасу, мұзбел, жасуша, 
жанартау және т.б.
 
Оқушылар 
ұсынылған 
жаңа сөздерді қатыстыра 
отырып мəтін құрайды.

157 
4-кестенің жалғасы
 
ә) «Болашақ 
бағдарламасымен білім 
алсам...» тақырыбында: 
зияткерлік, 
ӛркениет, 
зайырлы, 
ғаламтор, 
үштұғырлы 
тіл, 
жаһандану, 
құзырет, 
қағидат, 
ұстаным, 
әлеует. 
IV. Бекіту
Мұғалім 
өтілген 
тақырып бойынша əр 
топқа 
теориялық 
білімдерді 
жүйелеу 
мақсатында жаңа сөзге 
қатысты 
мəселелерді 
кластерге салуды жəне 
түсінік 
беруді 
тапсырады. 
Қай 
топ 
ақпаратты 
барынша 
толық бере алғанына 
қарай бағалайды.  
Əр 
топ 
жаңа 
сабақ 
тақырыбы бойынша алған 
білімдерін 
жүйелей 
отырып, 
тірек 
сөздер 
арқылы негізгі мəселелер 
бойынша 
кластер 
құрастырады.
V. Бағалау 
Мұғалім 
қорытынды 
бағаны 
оқушылардың 
пікірін ескере отырып 
қояды.
«Бағдаршам» 
тəсілі 
бойынша 
бағалауға 
қатысты 
көзқарастарын 
танытады.
VI. Ҥйге тапсырма 
«Жаһандану, ұлт жəне 
тіл» деген тақырыпта 
жаңа сөздерді қатыстыра 
отырып мəтін құрастыру.
 
VII. Рефлекция 
Мұғалім 
оқушыларға 
кесте бейнеленген А4 
парақтарын 
таратады, 
кестеде «Нені білдім? 
Нені білгім келеді? деген 
сұрақтар берілген.
Оқушылар əр сұрақтың 
тұсына 
өзіндік 
көзқарастарын тірек сөздер 
арқылы білдіреді.
ə) Пресс-конференциялық дəріс – жаңа сөздерді меңгертуде тиімді болып 
саналатын интербелсенді дəрістің бір түрі. Дəрістің бұл формасы пресс-
конференцияға ұқсас. Пресс-конференциялық дəрістің негізгі мақсаты – əрбір 
оқушыдағы ақпараттың негізінде оларды белсенді əрекетке бағыттау.
Пресс-конференциялық дəріс оқушылардың қызуғышылықтары мен 
қажеттіліктерін жəне сабаққа дайындық дəрежелерін анықтау үшін сабақтың 

158 
басында; оқушылардың назарын пəн мазмұнындағы негізгі мəселелерге аудару 
үшін сабақтың ортасында; сондай-ақ теориялық білімді практикада қолданудың 
артықшылықтарын талқылау үшін сабақтың соңында жүргізілуі мүмкін.
Дəрісті жүргізудің екі нұсқасы бар:
1. Дəріс алдын ала нақтыланған мəселелер бойынша 5-10 минутқа 
созылатын баяндамалар негізінде жүргізіледі. Əрбір баяндама логикалық 
жағынан аяқталған мəтін түрінде, мұғалім тарапынан алдын ала дайындалған 
бағдарлама шеңберінде ұсынылады. Ұсынылған баяндамалардың жиынтығы 
мəселенің шешімін жан-жақты табуға мүмкіндік береді. Дəріс соңында мұғалім 
ақпараттарды толықтыра жəне нақтылай отырып, өзіндік жұмыстарды жəне 
оқушылардың белсенділігін қорытындылап, негізгі тұжырымдарды ұсынады.
2. Пресс-конференциялық дəрістің екінші нұсқасы бойынша мұғалім 
тапсырманы жекелеген оқушыларға алдын ала беріп, оларды зерттеуші рөлінде 
мəселені баяндауды тапсырады, оқушылардың бір бөлігі «журналист» ретінде 
тақырып төңірегіндегі мəселелерді талдап келуі керек. Сабақ барысында 
зерттеуші рөліндегі оқушылар сөз алып, кейіннен журналист рөліндегі 
оқушылар өз сұрақтарын қояды. Материалды түсіндіру əрбір сұраққа жауап 
түрінде емес, тақырыпты жүйелі, бір тұтастық түрінде ашуға бағытталады. 
Дəріс 
соңында 
оқушылардың 
белсенділігі, 
қойылған 
сұрақтардың 
маңыздылығы мен берілген жауаптар, мəселені баяндау бағалауға негіз болады. 
Пресс-конференциялық дəріске қатысу мұғалімге де, оқушыларға да сұрақ қою 
жəне оған жауап беру, қиын да күрделі коммуникативтік жағдаяттардан жол 
тауып шығу, дəлелдеу жəне жоққа шығару дағдысын қалыптастыру, сұрақ 
қойған адамның ұстанымын ескеру сияқты тəжірибелерді жинақтауға 
мүмкіндік береді. Жаңа сөздерді меңгертудегі интербелсенді бұл дəріс түрінің 
тиімділігін «Жаңа сөздердің нормалануы, қалыптануы жəне сөз мəдениеті» 
деген тақырыптағы пресс-конференциялық дəрістің жоспарынан көруге 
болады. 
Пресс-конференциялық дәрістің негізгі мақсаты – оқушылардың 
тақырыпқа қатысты көзқарастарын сұрақ қойдыру арқылы анықтау, талқылау 
жəне қорытынды шығару.
Жаңа сӛздерге қатысты пресс-конференциялық дәрісі жоба-жоспарының 
міндеті – жаңа сөздердің нормалануы, қалыптануы жəне олардың сөз 
мəдениетіне қатысы туралы ақпарат беру.
Пресс-конференциялық дəріс тақырыбы: «Жаңа сөздердің нормалануы, 
қалыптануы жəне сөз мəдениеті». Бұл дəріс сабақтың басында жүргізілді. 
Алдымен зерттеуші рөліндегі оқушылар сөз алды, кейін басқа оқушылар 
тарапынан сұрақтар қойылды. Дəрістің құрылымы осы сұрақтарға жауабына 
қарай жүйеленді.
Кіріспе сөз: Норма – қоғамның нақты бір даму кезеңінде тіл құралдарын 
қолдану және іріктеу қағидаларының, тіл құрылымына сәйкес келетін, 
дәстүрлі сипат алған, коммуникативтік актіде пайдаланылатын, барынша 
тұрақты тілдік бірліктер жиынтығы.

159 
Жаппай қолданысқа түсіп,кӛпшілікке танымал болып, қоғам мүшелерінің 
басым дені қолдаған және мойындаған тілдік бірліктерді заң күшіне енгізу, 
тіркеу қажет болады. Бұл ғылымда «кодификация» термині арқылы 
анықталады. Кодификация – заң ғылымының термині, ол «құқықтық нақты 
бір саланың құқықтық нормаларының бұрын реттелмеген түрлерін 
айтарлықтай дәрежеде қайта ӛңдеу, ӛзгерту және жаңғырту арқылы жүзеге 
асырылатын, үйлесімді және ӛзара байланысқа келтіретін жүйелеу тәсілі. 
Кодификацияланатын актілер қатарына заңдар, кодекстер, жарғылар, 
заңнамалық негіздер, ережелер және т.б. енеді» деген мағынамен 
анықталады.

жүктеу/скачать 2.07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: