Алматы 2013 Рецензенттер: Алибеков С. Т
Халықаралық коммерциялық арбитражда іс жүргізуді ұйымдастырумен жүзеге асырудың ерекшеліктері
жүктеу/скачать 2.59 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Арбитраждық келісімнің түсінігі.
| Халықаралық коммерциялық арбитражда іс жүргізуді ұйымдастырумен жүзеге асырудың ерекшеліктері
Халықаралық коммерциялық айналымда пайда болатын даулар мен келіспеушіліктерді шешу процесінде халықаралық коммерциялық арбитраж маңызды рөл атқарады. Дауды арбитраждық соттың қарауына беру үшін тараптар төрелік келісім-щарт жасайды. Арбитраждық келісім мен арбитраждық ескертпе коммерциялық келісім-шарттың тауар бағасы мен сапасы сияқты маңызды шарттарының бірі болып табылады. Ануров В.Н. ғалымның ойынша, арбитраждық келісімнің құқықтық табиғатына талдау берген кезде тек азаматтық құқықтың жалпы түсініктерін ғана емес (келісімнің маңызды шарттары ) сонымен бірге, арбитраждық және азаматтық іс жүргізудің (прорагациялық келісім) жалпы түсініктерін қолдану керек. Арбитраждық келісімнің міндетті және қосымша шарттары туралы айтуға болады. Келісімнің міндетті шарттары дегеніміз мұндай шарттардың болмауы тараптар келісімге келген жоқ және оны жарамсыз деп тануға негіз беретін шарттарды айтамыз. Міндетті шарттарға, тараптар қандай дауларды арбитраждық сотқа беретіндігі туралы және егер дау туған жағдайда тараптар істі арбитраждық соттың қарауына беретіндігі туралы шарттар. Арбитраждық келісімнің басқа шарттары қосымша болып табылады, яғни олардың жоқтығы арбитраждық келісімнің құқықтық табиғатына әсер етпейді.26 Бірақ, тараптар көп жағдайларда арбитраждық ескертпеге дұрыс мән бермейді, ал ол тәжірибе жүзінде арбитраждық келісімнің жарамсыздығы негізінде арбитраждық соттың нақты дауды шешуге құзыреттігі жоқ туралы мәселені туындату мүмкін. Осындай жағдайлардан аулақ болу үшін арбитраждық келісім деген не және оның нысанымен мазмұнына қандай талаптар қойылу керектігі туралы білу керек. Арбитраждық келісімнің түсінігі. «Халықаралық коммерциялық төрелік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 2 бабының 4 тармағында «төрелік келісім- туындаған немесе туындауы мүмкін болған дауды төреліктің қарауына беру туралы шарт тараптарының жазбаша келісімі, ол шартта төрелік ескертпе түрінде немесе субъектілер мен олардың ерік білдіруінің мазмұнын айқындайтын хаттар, жеделхаттар, телефонограммалар, телетайпограммалар, факстар, электронды құжаттар немесе өзге де құжаттар алмасу арқылы жасалуы мүмкін» деп айтылған.27 Бұл анықтама 1985 ж. халықаралық коммерциялық арбитраж туралы ЮНСИТРАЛ үлгі заңындағы анықтамаға негізделген. Құқықтық тәжірибеде арбитраждық келісімнің 3 түрі танымал: арбитраждық ескертпе, арбитраждық келісім, третейлік жазу (третейская запись). Арбитраждық келісім-тараптар арасындағы жасалынған контрактілерден немесе контрактілер тобымен байланысты болашақта пайда болуы мүмкін дауларды арбитраждық сотта қарау туралы тараптардың дербес келісімі. Арбитраждық келісім- тараптар арасындағы дауларды арбитраждық сотта шешу туралы контракт тараптарының келісімі, ол контракт шарттарының бірі ретінде көрсетіледі. Третейлік жазу-тараптар арасындағы пайда болған дауды арбитраждық сотта қарау туралы дербес келісімі. Тараптар арбитраждық сотқа жүгіне алу үшін арбитраждық келісімнің бір түрін жасаса жеткілікті болады. Бірақ іс жүзінде бір контракт үшін третейлік жазу және арбитраждық ескертпенің екеуі де бар болған жағдайлар кездеседі. Ондай жағдай мысалы, тараптар арбитраждық соттың қарауына берілетін даулардың белгілі бір түрлерін арбитраждық ескертпеде көрсетеді. Ал осы контракт бойынша басқа сипаттағы дау туындайтын болса, тараптар дауды арбитраждық сотқа беру үшін третейлік жазу жасайды және ол дербес арбитраждық келісім болып табылады. Егер контрактіні жасау кезінде дауларды арбитраждық сотқа беру туралы мәселе контрактіні жасау кезінде талқыланса, арбитраждық келісімді контрактінің ішіне оның маңызды шарттары негізінде қосады, мұндай келісімді арбитраждық ескертпе деп атайды. Дауды арбитраждық соттың қарауына беру туралы келісім жеке құжат ретінде жасалуы мүмкін, сонымен бірге пайда болған дауларды шешу үшін де жасалынуы мүмкін. Контрактілерді жасау кезінде осы мәселеге, яғни арбитраждық ескертпелерге дұрыс көңіл бөлінбейді. Мысалы, тараптар арбитраждық ескертпеде пайда болуы мүмкін дауды арбитраждық сотта немесе Қазақстандағы арбитраждық сотқа беретіндігі туралы келіседі, бірақ қандай арбитраждық сотқа, Қазақстандағы нақты қандай арбитражға беру туралы жөнді көрсетпейді. Егер тараптар бұл қатені түзеуге келіссе,мұндай арбитраждық ескертпе жүзеге асырылуы мүмкін.1 жүктеу/скачать 2.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|