Саяси лирикасы
«Болыс болдым, мінеки», «Мәз болады болысың»
өлеңдерінде екі жүзді, қорқақ, нәрсіз атқамінерлерді сынайды. XIX ғасырдың екінші жартысындағы болыс, феодал, әкімдерді мысқыл, сатирамен шенейді, патшаның ел билеу системасын сынайды; суретшілік, сыншыл • мыскылшылдык жағьшан ерекше толыққанды шыққан бұл шығармалар болыска психологиялық портрет береді. Болыстар өзін-өзі әшкерелейді. Мысқыл эпитеттердің молдығы - өлеңнің көркемдік тәсілі болып келеді.
Өлең, сөз өнері туралы шығармалары
«Өлең - сөздің патшасы» - көркем әдебиетте Абай тудырған биік тұрғыдағы өлен. Ақын мен ақындық мұраты, сөз өнері туралы тұңғыш өлең. Ақын мен акындық өнері -әлеуметтік тартыстың үлкен құралы. Өлеңге көркемдік шарт койылады, эстетикалық жаңа өлшем жарияланады, жақсы өлеңді ердің ері туғызады. Ол - даналықтың көзі. Абай - тұңғыш әдебиет сыншысы.
«Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін». Ақындықтың, ақындығының декларациясын жариялауы, толғаулы ойының философиялық биікке көтерілуі. Өнердегі, ел арасындағы кемшіліктерді сынауы, адамгершілікті, шындықты дәріптеуі. Тыңдаушы қауымға қояр талабы. Сатымсақ ақындарды мысқылдауы(129-133,145-146-беттер). Өлең - ермек емес, өнердің басы. Ол өнер халықтың тілін де, ойын да жаңғыртып, түлетіп өсірсін, қараңғылықпен алыссын. Әлеуметтік құралы болсын. Ақын мен акындық міндеті қандай?
Ән, өнер туралы эстетикалық көзқарасы
«Көңіл құсы құйқылжыр...», «Құлақтан кіріп бойды алар». Абай халқының тілін, өнерін аса зор бағалады, халык әнін сүйді. Ол әннің адам өміріндегі орны, рөліне тоқталды, халық әні - Абай мұңдасы, азаматтық еңбегіне қанат бітіретін сенімді серігі. Әннен ақын шабыт табады, көңілін емдейді, мұңдасады. Ән мен күйге талап қояды, тыңдаушыға да, айтушыға да ақыл айтады.
Абайдың уытты сатирасы
«Сабырсыз, арсыз, еріншек». Ел сорына біткен қу мен сұмның неше алуан жексұрын, жиіркенішті кескінінің бейнеленуі.
Достарыңызбен бөлісу: |
