Арнаулы бiлiмдендiру министрлiгi
жүктеу/скачать 1.02 Mb. Pdf көрінісі
|
| Мекен пысықтауыш. Қимылдың, іс-əрекеттің болу орнын, бет алысын, қайдан
екенін білдіретін пысықтауыштар мекен пысықтауыштар мекен пысықтауыш болады. Мекен пысықтауыш қызметінде жұмсалатын сөздер, негізінде, мекендік үстеулер: жоғары, төмне, ілгеірі, кейін, соң, əрі, əрмен, бері, бермен, кері, ішкері, тысқары, сыртқары, алда, артта, соңында, бұлай, алай, тұс-тұстан, алды-артқы, ерслі-қарыслы, əрі-бері, жоғары-төмен, ілгері-кейін, жан-жақ т.б. Мекендік үстеулер түбір күйінде де, жатыс, барыс шығыс жалғаулы формаларда да мекен пысықтауыш болады. Жоғарғы үстеулердің бірқатарына-(ы)рақ,- (і) рек жұрнағы жалғанып та мекен пысықтауыш болады. Мекен пысықтауыш қызметінде жұмсалатын сөздердің енді бірқатары - көлемдік мағынадағы жатыс септікті зат есімдер, сілтеу есімдіктер. Оларға қайда? қайжерде? Қай жақта? Деген сұрақтар қойылады. Барыс, шығыс жəне көмектес септікті зат есімдер де іс-əрекеттің орнын жəне беталысын көрсетіп, мекен пысықтауыш қызметінде жұмсалады. Септік жалғауларындағы сөздердің мағыналарын бұрынғысынан да дəлдеп, айқындап тұратын сөздер бар. Олар- септік жалғауларын меңгеретін демеулер. Демеулер меңгеретін сөздерінен кейін тұрып, мекен пысықтауыштардың құрамына енеді. Сілтеу есімдіктері мен жақын, алыс, жер, жақ, маң сияқты көлемдік мағынадағы есімдер тіркесіп, соңғы сөздер жатыс, барыс, көмектес септікте тұрып, күрделі мекен пысықтауыш болады. Арты. Алды, асты, үсті, жаны, маңы, қасы, іші сияқты көмекші есімдер сол тобын жазбай жатыс, барыс, шығыс септікте айтылып. Мекен пысықтауыш қызметінде жұмсалады. Бірқатар үстеулер жəне сөз тіркестері сөйлем құрамының өзгешелігіне қарай кейде мекен, кейде мезгіл пысықтауыш болып жұмсала береді. Бір қатар көлемдік, мекендік мағынадағы есімдер көбінесе мезгілдік үстеу қызметінде жұмсалады. Ол табанда ақшасын өндіріп алды. жүктеу/скачать 1.02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|