Асептика. Анықтамасы, асептиканың түрлері
жүктеу/скачать 388.97 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 111. Амебиаз, цистецеркоз. Клиникасы, асқынған түрінің диагностикасы және емі.
| Профилактика
Эхинококкоздың және альвеококкоздың профилактикасы касапханаларда Қатал эпидемиологиялық тәртіппен, өлтірілген жануарлардың жұқтырылған Ағзаларын жоюмен қорытындыланады. Тұрмыстағы иттермен катынасудан Бас тарту, әсіресе бұл жұқтыру қаупін түсінбейтін және сақтық шараларын Ескермейтін балаларға қатысты. Қызметтегі иттерге ветеринарлық бақылау 111. Амебиаз, цистецеркоз. Клиникасы, асқынған түрінің диагностикасы және емі. АМЕБИАЗ Амебиаз (amoebiasis) – Entamoeba histolytica-мен шакырылатын, негізінен Ток ішектің басым жараланып, зақымдануымен өтетін ауру; коздырғыштың Ішкі ағзаларға (бауыр, өкпелер, ми және т.б.) гематогенді диссеминацияла- Нып, абсцестер дамытуы мүмкін. Ауру тропикалык елдерде, Орта Азия республикаларында және Кавказ Өңірінде, кейде баска региондарда таралған. Қоздырғыштың негізгі көзі – Нәжіспен амебанын цисталарын бөлуші адам. Ластанған жемістермен, Көкөністермен, көкшөптермен, сумен амебаның цисталары асқазан-ішек Жолдарына түскенде, аурудың дамуына әкеледі. Ток ішекте амебалар шырыш асты қабатқа енеді, айналасында қабыну, Тіндердің некрозы түзіліп, әрі қарай жаралар дамиды. Ішектің қантамырлары Арқылы қанға өтіп, абсцестер түзілуін шақыратын, ішкі ағзаларға (бауыр, Өкпелер, ми және т.б.) таралады. Жұқарған ішек қабырғасы перфорацияла- Нып, іріңді перитонит дамуына әкелуі мүмкін. Ішек амебиазы бактериалды дизентерия көрінісін еске түсіреді және Қабынудың жалпы белгілерімен (қызба, әлсіздік, көңіл-күйдің болмауы- Мен), үлкен дәреттің шырышпен, қан аралас жиі, кейде нәжіс «бүлдірген Қойыртпағы» түрінде болуымен көрінеді. Амебиаздың диагнозын нәжісте Амебалардың болуы, арнайы серологиялык реакциялармен растайды. Ішек перфорациясы мен гангренасы іріңді перитонитке әкеледі. Перитонит Диагнозын клиникалық көрінісіне негіздеп қояды. Науқастың жалпы жағдайы Ауыр, бактериалды-токсикалык шоктың белгілерімен, бірақ ішастардың Тітіркену симптомдары айкын емес. Жалпы жағдайының күрт нашарлауы, перитонитті жоққа шығаруға Мүмкіндік бермейтін белгілердің байкалуы лапароскопияға көрсеткіш болып Есептеледі. Перитонит диагнозы анықталғаннан кезде, іріңді перитонит кезіндегідей Жалпы ережелермен өткізілетін шұғыл операция жасалады. Ішек гангрена- Сы кезінде колостома шығарумен ішек резекциясын орындайды. Жараның Айналасы айқын некроздық өзгерісінен тесікті тігу мүмкіндігі болмаған Жағдайда колостома шығарумен ішек резекциялауға көрсеткіш болып та- Былады. Амебалы колит амебалы гранулема дамуымен асқынуы мүмкін. Аурудың Ұзак ағымын арнайы емес ем қолданылғанда асқыну сирек кездеседі. Ішек Қабырғасындағы жара айналасында перифокалды қабынулық инфильтрат Түзіледі. Морфологиялық құрылымы бойынша, бұл – эозинофилді ин- Фильтрациямен және некроз ошақтарымен созылмалы продуктивті қабыну. Көбінесе соқыр ішек пен жоғарылаушы ішек зақымдалады. Іштің палпациясында ауру сезімді, өспетәрізді, тығыз эластикалық Консистенциялы түзілім, көбіне оң жақ мықын аймағында анықталады. Диагностика үшін анамнездің, амебиаздың клиникалық көрінісі және Колоноскопияның үлкен маңызы бар. Нәжісте амебалардың табылуы … Амебиаздың нақты дәлелі. Екіншілік іріңді инфекцияның қосылуында Инфилтраттың ыдырауы ішек перфорацияна және нәжісті перитониттің Дамуына әкелуі мүмкін. Амебалы гранулема обтурациялық ішек түйілуін Шақыруы мүмкін. Аскынбаған амебалы гранулеманы консервативті емдейді. Консервативті Емнің сәтсіздігі кезінде операцияға көрсеткіш, ал іріңді асқыну пайда Болғанда, ішек түйілуінде шұғыл операцияны орындайды. Амебиаз кезіндегі аппендицит құрт тәрізді өсіндінің шырышты қабатында, Арнайы өзіне тән жаралардың дамуымен екіншілік инфекцияның қосылуына Байланысты. Амебиаз кезінде аппендициттің өзіне тән белгілері болмайды. Ток ішектін жаралы үрдіспен көлемді зақымдануы кезінде ішектік қан Кетудің дамуы мүмкін. Егер оның көзі ток ішектің дисталды бөлімінде орна- Ласса, көп мөлшерде алкызыл қан бөлінеді; ал одан жоғарырак бөлімінен кан Кеткенде, қан қоңыр түсте болады. Қан кетуді токтату үшін консервативті зат- Тарды пайдаланады (5-тарауды қара), қан жоғалтудың орнын толтыру қажет. Міндетті түрде амебаға қарсы препараттарды қолдану. Оперативті араласу – соңғы шара. Операция уақытында колоноскопия- Мен қан кету көзін анықтап, ішек резекциясын орындайды. Бауыр абсцесі – амебиаздың ең жиі хирургиялық асқынуы – 2-10% Жағдайларда кездеседі. Абсцестің кұрылысындағы ерекшелігі – пиогенді Қабықшасының болмауында, оның ішіндегілері – ыдыраған тіндер, иіссіз, Кофенің түсіндегі сұйық ірің. Екіншілік инфекцияның қосылуы іріңге сасық Иіс береді және жасыл немесе ақшыл түске бояйды. 80-90% жағдайда абсцесс Бауырдың оң жақ үлесінде орналасады. Науқастардың жағдайы өте ауыр: ауыр интоксикацияның, бауырлық Жетіспеушіліктің, ішек амебиазының өршуінің айқын клиникалық белгілері. Науқастар оң жақ қабырға астындағы, иыққа, жауырынға иррадияциялана- Тын ауру сезіміне шағымданады. Беткей орналасқан абсцесс кезінде терінің Ісінгендігі, палпацияда қабырғааралықтардың ауырсынуын байқайды. Бауыр Ұлғайған және ауру сезімді. Созылмалы абсцесс кезінде ауыр әлсіретуші аурудың белгілері ба- Сым түседі: терінін түсі сұр, жердің түсіндей, склералардың сарғаюы, тері Құрғақ, борпылдақ, айқын жүдеулік, кейде аяқ ұшының, балтырлардың Існуі. Бауыр күрт ұлғайған, бірақ аздап ауру сезімді, тығыз консистенци- Ялы, кейде оның аймағының үстінен үрдіске сәйкес орналаскан томпаю Аныкталады. Амебалық бауыр абсцесінің диагностикасында арнайы зерттеу әдістерінің Үлкен маңызы бар: рентгенологиялык, радиоизотопты сканерлеу, УДЗ, Компьютерлік томография. Диагнозды анықтау үшін УДЗ немесе компьютерлік томографияның Бақылауымен диагностикалық пункцияны жүргізеді. Іріннің сипаты, ондағы Амебаның табылуы, диагноз қоюға күмән туғызбайды. Бауыр абсцессі іш немесе плевра куысына, ішперде арты кеңістікке, Өт өзектеріне және тіпті сыртка ашылуы мүмкін. Бауыр абсцессін емдеуде Кешенді амебаға қарсы антибактериалды, дезинтоксикационды терапияны Камтуы керек. Ұсак абсцестерде, тіпті көп болғанның өзінде консервативті Заттармен Науқасты емдеуге қол жеткізуге болады. Негізгі емдеу әдісі – пункциялық. Абсцесті УДЗ немесе компьютерлік томографиямен бақылау жүргізе отырып, Жуан инемен пункциялап, оның ішіндегілерін аспирациялайды, куысына ан- Тибактериалды және амебаға карсы препараттарды енгізеді. Емдеудің пункциялық әдістің тиімсіздігінде абсцесті ашу және дренажда- Уды орындайды. Хирургиялық араласу асқынған абсцесс кезінде оның іш куысына жарылу- Ында көрсетіледі. Өкпе абсцесі. Амебалардың өкпелерге метастаздануы пневмонияға немесе Өкпенің абсцессіне дамуына әкеледі. Амебалы пневмонияның және абсцестің Клиникалык, рентгенологиялық белгілері осындай аурудың бейарнамалы Табиғатынан ерекшеленбейді. Абсцесс кезінде бронхологиялық санацияны пайдаланады. Егер антибак- Териалды терапия тиімсіз болса, іріңдікті пункциялап, іріңді аспирациялайды Және арнайы дәрілік препараттарды енгізеді. Мидың амебалы абсцесі сирек кездеседі. Көбінесе диаметрі бірнеше Миллиметрден бірнеше сантиметрлерге дейінгі абсцестерді анықтайды. Клиникалыктардан басқа, диагностиканың арнайы әдістерін: УДЗ, Компьютерлік томографияны пайдаланады. Абсцестерді емдеуде амебаға қарсы және антибактериалды препараттарды Колданады, түзілген абсцестерде – хирургиялық әдіс (абсцесті капсуласымен Бірге алып тастау). Амебиаздың хирургиялық асқынуларының барлық түріндегі кешенді ем- Деуде амебаға қарсы препараттарды міндетті түрде қолданумен жүргізеді: Айтылған инфекциялық аурулардың курсында эметинді, метронидазолды, Хлорохинді белгілі бір схема бойынша. Амебиаздың хирургиялык асқынуларының профилактикасы, жал- Пы эпидемиологиялық шаралардан және ішек амебиазымен ауыратын Белсенд емдеулен турады. Амебиаздың хирургиялық асқынуларының барлық түріндегі кешенді ем- Деуде амебаға қарсы препараттарды міндетті түрде қолданумен жүргізеді: Айтылған инфекциялық аурулардың курсында эметинді, метронидазолды, Хлорохинді белгілі бір схема бойынша. Амебиаздың хирургиялык аскынуларының профилактикасы, жал- Пы эпидемиологиялык шаралардан және ішек амебиазымен ауыратын Науқастарды белсенді емдеуден тұрады. 112.Лямбиоз.Клиникасы,асқынған түрінің диагностикасы және емі. Лямблиоз — Lamblіa іntestіnalіs қоздыратын, фекальды – оральды механизм арқылы берілетін, латенттік және жедел түрлерінде өтетін, көбінесе ащы ішектің зақымдануымен сипатталатын антропонозды ауру. Лямблиоздың клиникалық көріністері полиморфты, ағзаның иммунды жүйесіне байланысты, жекеше болып табылады. Көбінесе субклиникалық, көмескі түрлері кездеседі. Аурудың өршуіне иммунды тапшылық, ферментативті бұзылыстар, жедел ішек инфекциялары, антибиотиктерді көп қолдану, дисбактериоз себеп болады. Инкубациялық кезең 7-28 күн, көбінесе 2 апта. Ең жиі кездесетін симптом: асқорыту жолының жоғарғы бөлігінің қызметінің бұзылуы, негізінен асқазан (48%), сирек ащы ішектің асқорытуы симптомдары (35%), сирек өт бөлу жүйесі (19%). Лямблиоздың ішектік түрінің ерте кезеңіне тән симптомдар: айқын диспепсиялық синдром, кекірік, қыжыл, тәбеттің төмендеуі, ішекте толғақ тәрізді ауыру сезімі, ішектің кебуі, құрылдауы. Науқастың тілі жабындымен жамылған, эпигастрий аймағында ауыр сезімі анықталады. Энтерит пен стеаторея көріністері болады. Нәжіс тәулігіне 3-4 рет, сулы консистенциялы, жағымсыз иісті, көпіршіктенген болады, қан қосындылары болмайды. Жедел кезеңінде ауру жақсы емделінеді, 1-4 аптаның аралығында клиникалық көріністері жойылады. Егер науқас этиотропты ем қабылдамаса, иммунды жетіспеушілік фонында ауру созылмалы түріне ауысып, айлар –жылдарға созылуы мүмкін. Ұзаққа созылған ұрдіс науқастың салмағын жоғалтуына себеп болады. Ауру өршіген кезде әлсіздік, бастың ауыруы, диспепсиялық бұзылыстар, гастродуоденит көріністері байқалады. Балалар мазасыз болады, әр түрлі аллергиялық көріністер, терінің қышуы, бронхиальді астма дамуы мүмкін. Науқастарда гастриттің, дуодениттің, энтериттің, сирек энтероколиттің, өт жолдарының дискинезиясының, панкреатиттің, нейроциркуляторлы дистонияның, ағзаның сенсибилизациясының бейнелері болады. Бактериалды инфекция қосылғанда, клиникасы ауыр түрде болады. Диагностикасы[өңдеу | қайнарын өңдеу] Асқазан-ішек жолының ауруларының барлық себептерін анықтағаннан кейін, лямблиозға күмәндану керек. Лабораториялық әдістің негізгі жолы – нәжістен, дуоденальді ішектен микроскопия арқылы вегетативті түрлерін, цисталарын анықтау. ИФА жүргізуге болады, бірақ бұл әдіс паразитологиялық зерттеу арқылы дәлелденуі тиіс. Лямблиоз емі[өңдеу | қайнарын өңдеу] Лямблиозға қарсы препараттар: Метронидазол 0,25 г. х 3 рет, 5-10 күн. Тинидазол 2 г. ауыз арқылы бір рет, балаларға 50-75 мг/кг Макмирор 400 мг х 2-3 рет, 7 күн, балаларға 15 мг/кг х 2 рет, 7 күн. Альбендазол (немазол) балаларға 10 мг/кг, 7 күн, ересектерге 400 мг х 2 рет, 7 күн. Тиберал 1,5 мг 2 күн. Нимморазол, орнидазол, секнидазол. 113.Описторхоз.Клиникасы,асқынған түрінің диагностикасы және емі. Описторхоз (opisthorchesis) - гепатобилиарлык жүйе мен ұйкы безiнiн гель минтозы. Негізгі иесі - адам, мысыктар, иттер, тулкiлер, по ляр тулкiлерi; аралык иесi - тұщы су улуы: косымша иесi - карп балыктары (аккайран, плотва, табан, шабак және т.б.) Описторхоздын ен жиi болатын хирургиялык аскынулары – бауыр абсцестерi тузiлуi мумкiн болатын iрiндi холангит, өт өзектерiнiн перфорациясы - перитониттiн дамуын шакырады. Бауыр абсцессi iш куысына, плевра куысына перфорациялануы мумкін. Созылмалы описторхоз жиi бауыр рагына әкеледi.Ұйкы безiнiн описторхозбен закымдануы жедел панкреатитті, инвазиянын созылмалы агымы кезiнде - уйкы бездiн рагын шакыруы мумкiн. Описторхоздын көрсетілген аскынуларынын емiн бұл аурулардагы жалпы кабылданган операция алды және кейiнгi дегельминтизация ережесiмен жургiзедi. Егер описторхозбен ауыратын наукастын баска агзаларына операция жасауды жоспарласа, дегельминтизация мiндеттi, ал хирургиялык емнен кейiн наукастарлы терапевтiк стационарларға арнайы ем кабылдату ушiн ауыстыру кажет. 114.Аскаридоз және хирургиялық ауруларды тудырушылары.клиникасы және емі. Аскаридоз (ascaridosis) МИНТ аскарида.- iшек гельминтозы. Жуктыру кезi - адам. Нәжіспен бөлiнген жумыртка топыракта жетiледi. Ластанган көкөністермен, жидектермен, жемiстермен, топырак бөлшектерiмен олар асказанга, содан сон жiнiшке iшекке тусуi мүмкiн. Енген дернәсiл iшектiн шырышты кабаты аркылы какпа венасына, бауырга. әрі қарай кiшi кан айналым шенберiне өтеді. Өкпелерде дернәсілдер кантамырлардан шыгып, бронхиолага етедi, содан бронхтарга, жуткыншакка және какырыкпен жутылып, асказанга, әрi карай жыныстык жагынан жетiлетiн жерi iшекке өтеді. Аскаридоз хирургиялык емді талап ететiн аскынуларга әкелуi мүмкiн. Ішек массивті инвазиясы кезiнде iшек куысынын аскарида шумактарымен бітелуі нәтижесiнде дамиды, кебінесе балалык және жеткіншектiк жаста тiркеледi. Онын белгiлерi баска табигаттагы обтурационды туйiлу кезiндегi сиякты болады: толгак тәрiздi ауру сезiм, нәжіс пен газдын журмеуi, iштiн кебуі, аскынган сатыларында iшек коймалжындарымен кусу. Іш куысынын рентгенографиясында тартылган iшек ілмектерiндегi (Клойбер кеселері) сұйыктык денгейлерi керiнедi. Пальпацияда ауру сезiмдi, еспетәрізді, жумсак консистенциялы тузiлiмдi (аскаридалар шумағы) аныктайлы, пальпа ция кезінде олар жоғалып кетуі де мүмкін. содан сон кайтадан пайда болады. Консервативті терапия сәттi болмаганда хирургиялык емдеу көрсетіледі: аскарида шумагын укалау және лапоратомия уакытында оларды ток ішек куысына ығыстыру мен сонынан дегельминтизациялау, энтеротомиямен гельминттердi алып тастау. Аскаридалардын кұрт тәрiздi есiндiге енуiмен шакырылган аппендициттік өзіне тән белгілері болмайды - онын клиникалык керiнiсi кәдiмгiдей. Жедел аппендицитке байланысты жасалган операция уакытында, курт тәрiздi өсіндідегі аскарида наукастарда операция уакытында табылады.Бауыр және от жолдарынын аскаридозы сирек кездеседі. Аскаридалар iшекте миграцияланып, он екі елі ішектiн улкен емiзiгi аркылы жалпы өт түтігіне түседі, содан сон от куыгына, бауырiшiлiк от жолдарына енуi, механикалык саргаюлын, iрiндi холангиттiн, жедел холециститтiн, бауыр абсцестерiнiн дамуына әкеледі. Өзектерде аскаридалардын әртүрлі мөлшерi орналасуы мумкiн - олардын жеке даралык экземплярынан аукымды жина луларына дейін. Диагностикасы. Ретроградты холангиография, УДЗ, компьютерлік томография диагнозды нактылауга көмектеседі. Емі хирургиялык: холецистэктомия, холедохото мия, аскаридаларды алып тастау және өт жолдарын сырткы дренаждау, бауыр абсцесiн ашу және дренирлеу. 115. Облитерациялық эндартериит және атеросклероздың анықтамасы. Этиологиясы, патогенезі, әсер етуші факторлары.Облитерациялық аурулардың клиникасы. Эндартериит пен атеросклероздың дифференциальді диагоностикасы. Атеросклероз— липидтер алмасуының бұзылуы нәтижесінде , холестерин мен липопротеидтердің кейбір фракцияларының эластикалық және бұлшықетті-эластикалық типті артериялар қан тамырларының интимасына тұнып қалуымен сипатталатын созылмалы ауруы. ЭтиологиясыЭндогенді ыкпалдар: Тұқым қуалаушылыққа бейiмдiлiк, Жан-дүниелік күйзелістер,эмоциалык ауыртпалыктар; • Гиподинаия; Семiру; Артериялык гипертензия; Кантты диабет; Гиперинсулинизм, Гипергомоцистеинемия, Экзогенді ыкпалдар: Қоршаған орта ықпалдары; Ішімдік ішу; • Шылым шегу; Салауатты өмір салтын дұрыс ұстанбау (ұйқы,спорт) Жұқпалар мен вирустар; Патогенезі Лейкоциттер ,негізінен моноциттер мен лимфоциттер миграциясы, – липидті дақтың пайда болуының екінші кезеңі. Олардың миграциясын қамтамасыз ететін эндотелиде орналасқан рецепторлар – адгезия молекулалары. Модифицирленген липопротеидтерді макрофагтар жұтқаннан кейін цитокиндер мен өсу факторын бөледі, олар дақ дамуына әкеледі. Атеросклеротикалық түйіндақтар липидті дақтан пайда болады, дегенмен барлық дақтар атеросклеротикалық түйіндақтар бола алмайды. Егер де липидті дақтарға ксантомды жасушалардың жинақталуы тән болса, атеросклеротикалық түйіндақтарға фиброздану тән. Атеросклероздың кеш даму стадиясында цитокиндердің маңызды рөлі қан ұю жүйесіндегі өзгерістер. Липидті дақтардың пайда болуы үшін эндотелидің зақымдалуы міндетті емес. Бірақ кейіннен микроскопиялық зақымдар туындайды.Жалаңаштанған базальды мембранада тромбоциттердің адгезиясы жүріп, осы жерлерде ұсақ тромбоцитарлық тромбтар түзіледі. Активтелген тромбоциттер бірнеше қатар заттар бөледі ,ол фиброзды тездетеді. Аяқтардың артериальды жүйесінің зақымдалуына күдіктенгенде-капиллярлы жауапты анықтау. ҚЖА ЭКГ Ангиография КТ МРТ Қанда холестерин деңгейін және липидті балансты анықтау; Кеуде клеткасы рентгені, рентгенэндоваскулярлы әдістер. Жүректі құрсақ қуысы ағзалары мен ішастар арты кеңістігі ағзаларын УДЗ ; Аяқ –қол тамырларының доплерографиясы, ультрадыбысты дуплексті және триплексті бронхиоцефальды артерияларды,аяқ артерияларын, аорта-мықын сегменттерді сканирлеу, сонымен қоса транскраниальды доплер . Емі. Емiнiн басты тәсілі-диетотерапия.Атеросклерозды зерттейтiн еуропалык когамнын сарапшылар тобы ЛП алмасуын қалпына келтіретін дистанын 7 «алтын» ережесін жариялады: Майлардын мөлшерiн азайту: Каныккан май қышқылдарының мелшерiн күрт азайту; Қанықпаған май қышқылдарына бай тағамдарды кеңiнен тутыну; Клетчаткага, курделі кемірсуларға бай тағамдарды мол тутыну: Сары май орнына есiмдiк майын тутыну; Холестеринге бай тағамдарды курт азайту; Ас тузының мөлшерін 3-5 г дейiн шектеу; Облитерациялайтын эндартерит – бұл негізінен төменгі аяқ-қолдың артерияларының сегменттік окклюзиясымен жүретін созылмалы жүйелі нейродистрофиялық тамыр ауруы. Ауру төменгі аяғындағы шағын тамырлардан басталады, ал жоғарғы аяқтың тамырлары жиі зардап шегеді. Көбінесе ер адамдар (97%) 20-40 жас аралығында ауырады. Этиологиясы. Экзогенді фактор: гиподинамия, семіздік ,аяққа көп жүктеме түсіру, зиянды әдеттер темекі тарту, алиментралы көп майлы тағам қабылдау, басқа аурулар атеросклероз, венозды гиперемия, тромбангиит • Эндогенді фактор: тұқым куалаушылык, мамыр аномалиялары, туа пайда болған мамыр аурулары Патогенезі. Эндартерит кезінде байқалатын патологиялық өзгерістер тамырлы люменнің кейінгі тромбозымен тарылуына негізделген. Бастапқы кезеңде ішкі мембрананың капиллярлық ангиоматозының дамуымен эндотелийдің бөлінуі анықталады. Кейіннен ортаңғы қабықтың гипертрофиясы, қабырғаның жасушалардың көп мөлшері бар лимфоидты-гистиоцитарлы элементтермен инфильтрациясы байқалады, бұлшықет қабаты сақталады. Ішкі серпімді мембрана қалыңдатылған. Веналарда зақымдалған артериядағы өзгерістерге ұқсас өзгерістер, сонымен қатар артериовенозды анастомоздардың гипертрофиясы анықталады. Емі. Төменгі аяғындағы тамырлардың облитерациялық атеросклерозы бар науқастарды емдеу вазодилаторларды қолдануды қамтиды. Тромбоз қосылған кезде антикоагулянттық терапия жүргізіледі. Санаториялық-курорттық емдеу ұсынылады.Ұзындығы шектелген артериялық стенозда эндоваскулярлық араласу жүргізіледі – дилатак арнайы баллонды катетерлердің көмегімен тамыр.Магистральды артериялардың бітелуі кезінде тамырларға қалпына келтіру операциялары (протездеу, маневрлеу), гангрена кезінде - ампутация.Облитерациялық эндартеритті емдеу қабынуға қарсы препараттарды қолданудан тұрады. және антиаллергиялық, қан тамырларын кеңейтетін және анальгетиктер, сондай-ақ, мысалы, гексестрол), физиотерапиялық процедуралар (UHF терапиясы, Бернар ағымдары, дәрілік заттардың электрофорезі), курорттық емдеу ұсынылады. Хирургиялық емдеу әдістерінен симпатикалық жүйке жүйесіне операциялар ( мысалы, бел, кеуде симпатэктомиясы) қолданылады. 116. Қан тамырларын зерттеу әдістері. Қан тамырларының облитерациялық ауруларын емдеу және алдын-алу. Реовазография - зерттелетiн аймактагы тіндердiн канмен толуын графикалык тiркеу. Кантамырлардын кызметтік жағдайын бағалау үшiн сына маны нитроглицеринмен пайдаланады. Допплерография ультрадыбысты пайдалануға негізделген Қанағысын графикалык тіркеуге мүмкіндік береді, регионарлы систолалық әдіс. кысымды өлшеуге, венанын какпакшаларынын жағдайын анықтауға мумкiндiк Радиоизотопты диагностика -канагысын кыска уакыт емiр суретiн ради онуклидтер (сцинтиграфия) көмегімен зерттеу. Термометрия - электротермометр кемегiмен кол-аяктардын симметрия лы аймактарындағы терiнiн температурасын өлшеу. Инфракызыл термогра фияны колданады (тепловизор көмегімен). Симметриялы аймактардагы тем ператураны елшеу канагысынын жагдайын аныктауға мүмкіндік береді. Рентгендік карама-карсы әдіс; артериялык, флебтык. лимфогра фия. Әдiс кантамырлар еткiзгiштiгiн (артериялардын, веналардын, лимфа тамырларынын), кантамыр куысында тарылудын болуын, онын эмболмен, тромбпен окклюзиясын, веналар какпакшаларынын жагдайын, т.б. бағалауға мүмкіндік береді. Капилляроскопия - тырнак койнауынын капиллярларын перифериялык канагысты бағалау максатында микроскопиялык зерттеу. EMI Аяк тамырларынын облитерациялык атеросклерозы бар наукастардын емi, кантамырларды кенейтушi заттарды пайдалануды камтиды. Тромбоздар косылған кезде антикоагулянтты терапияны жүргiзедi. Санаторлык-курортты ем усынылады. Артериянын ұзындығы бойынша шектелген стенозында, эндоваскулярлы араласуды орындайды - тамырды арнайы баллонды катетерлердiн көмегімен кеңейту.Магистралды артериялардын окклюзиясы кезiнде, тамырларга кайта калпына келтіру операциясын іске асырады (протездеу, шунттау), гангрена кезiнде - ампутацияны. Облитерациялаушы эндартерииттiн емi, кабынуға қарсы және аллергияға карсы, кантамырларды кенейтушi және ауырсынуды басушы заттарды со нымен катар ганглиоблокаторлар және гормоналды препараттарды (мыса лы, гексэстрлды), физиотерапевттiк ем шараларды (УЖЖ-терапия, Бернар токтары, дәрiлiк заттардын электрофорезiн) колданумен корытындыланады, санаторлык-курортты ем ұсынылады.Емдеудiн хирургиялык әдiстерiнен, симпатикалык нерв жүйесiне жасала тын операцияларды (мысалы, белдiк, кеуделік симпатэктомия) пайдаланады. Кол-аяктын гангренасы кезiнде ампутацияны орындайды. 117. Некроздың, гангренаның анықтамасы. Классификациясы, даму себептері. Клиникасы, диагностикасы, құрғақ гангренаны емдеу. Некроз Некроз тірі организмнің тіндерінін, ағзасынын немесе оның бөлігінің өлеттенуі. Некроздын себебi сырткы әсерлер болуы мүмкін, мысалы, жоғары және төменгі температуралар, химиялык заттар, сәулелік немесе электрлік энергия лар (Термиялык закымдану 10-тарауды караныз), механикалык жаракаттар - тiндердiн кысылуы немесе езiлуi (жұмсак тiндердiн жабык закымдануы 10-та рауды караныз). Бұл әсерлер тiндердiн немесе агзанын тiкелей өлiмiне әкеледі (біріншілік некроз). Көбінесе некроз жергiлiктi канайналымнын тромбоздын, эмболиянын, тамырдын облитерациясынын салдарынан бұзылуына бай ланысты болады (тікелей емес, екіншілік некроз). Некрозна нервтердiн закымданулары кезiнде иннервациянын трофикалық бұзылысы, сирингоми елия және алапес әкеледi. Некроз коагуляциялык немесе кургак (күйіктерде, кургак гангренада) және колликвациялык немесе ылғалды (сілтілермен күйген кезде, ылғалды гангренада) болуы мумкiн. Некроздын анык белгiсi тiндердiн өлеттенуінен кейін 4-6 сағ кейiн пайда болады. Егер некроздык массалар ағзанын бетінде орналасса, өлеттенген тіндер ығысуға ұшырайды, бул жараларды түзілуіне әкеледі. Көлемдi некроздар кезiнде тiндердiн ыдырауы және уытты заттардын сiнiрiлуi интоксикациянын дамуына әкеледі. Емі. Некроздын емi оны шакырган себепке байланысты. Кез-келген некроз ды емдеген кездегi жалпы iс-әрекет - кесу (некротомия) және некрозданған тiндердi алып тастау. Некротомия кезiнде өлеттенген тіндерге анестезия сыз бірнеше паралельдi тiлiмдер жасайды, содан сон спирттік таныш сала ды немесе ыдыраган некрозданган тіндердін алып тасталуына ыкпал етушi, физикалык антисептика заттарын колданады (2-тарауды кара.). Нәтижеде организмнiн интоксикациясы азаяды. Некрэктомияны скальпель, кайшылардын (механикалык некрэктомия), протеолитикалык ферменттердін (химиялык некрэктомия), физикалык факторлардын - ультрадыбыс, лазерлік сәулелердiн (физикалык некрэкто мия) көмегімен орындауга болады. Үдемелі ылғалды гангрена кезiнде үрдістін шектелуін күтпей, кол аяктын жоғары ампутациясын орындау керек. Гангрена Гангрена - некроздын бір түрі, кан айналымның біріншілік бұзылуымен бай ланысты дамитын, тiндердiн немесе бүтін ағзанын өлеттенуі. Некроздар, гангрена, трофикалық жаралар, жыланкөздер, ойылулар Гангренанын себебi кан айналымнын ауыр бузылыстарына әкелетін сырткы да, ішкі факторлар болуы мумкiн. Сырткы факторларға тіндердің көлемдi жаншылулары, езілулерi, тамырлардын закымдануы, жгуттын узак байлануы, тамырлардын тромбоздары және эмболиялары, облитерациялау шы атеросклероз, облитерациялаушы эндартериит жатады. Гангренанын ете жиi себебi жедел және созылмалы артериалды жетiспеушiлiк болады. Құрғақ және ылғалды гангренаны ажыратады (170-суретті караныз). • Кургак гангрена өлеттенген тiндердiн инфекциянын косылуынсыз тез кебуімен сипатталады (мумияланумен). • Ылғалды гангрена кезiнде тiндердiн некрозы колликвациялык типiнде, шірітуші инфекциянын косылуымен өтеді, бұл өлеттенген тiннiн ыды рауына және ауыр интоксикациянын дамуына әкеледі. Ыдыраған тіндер кiр-жасыл немесе кара түсті, сасык иісті болады. 118. Ылғалды гангренаны Клиникасы, диагностикасы, ылғалды гангренаны емдеу. Тілме этиологиясы, патогенезі, клиникасы және тілмені емдеу. Ылғалды гангрена кезінде тіндердің некрозы шірік инфекцияның қосылуымен колликваның түріне сәйкес жүреді, бұл өлі тіндердің ыдырауына және ауыр интоксикацияның дамуына әкеледі. Клиникасы. Ылғал гангрена өте тез дамиды, тіндердің құрғап, шірік ыдырауына уақыттары жоқ, бұл дененің ауыр интоксикациясына әкеледі. Ылғалды гангрена бар өлі ұлпа микробтар үшін қолайлы орта болып табылады, сондықтан инфекция оңай қосылады және жағдайдың ауырлығы одан да жоғарылайды. Ылғалды гангренамен Жоғары дене температурасы, тахикардия, қалтырау, шөлдеу, құрғақ тері және шырышты қабаттар тән. Некроз аймағында (көбінесе бұл табан және төменгі аяқтың төменгі үштен бір бөлігі) тері көкшіл болады, қою қызыл дақтар пайда болады, құрамында геморрагиялық көпіршіктер пайда болады. Аяқ-қолы ісінген, көлемі ұлғайған, тіндері кір сұр түсті, ұрық иісі бар. Диагностикасы. Кейбір жағдайларда некроздың даму себебін анықтау, зардап шеккен аймақтың тамырларының жағдайын бағалау және емдеу тактикасын анықтау үшін қосымша зерттеулер қажет. Науқасқа рентген тағайындалуы мүмкін, компьютерлік томография (КТ) немесе магнитті-резонанстық томография (МРТ) ішкі ағзаларды тексеру және гангренаның таралу дәрежесін бағалау үшін қолданылуы мүмкін. Емдеу. Прогрессивті дымқыл гангрена кезінде процестің делимитациясын күтпей-ақ аяқтың жоғары ампутациясын жасау керек. 119. Ойылулардың этиологиясы, патогенезі, ойылуларды емдеу. Ойылулар (decubitus) кысылумен байланысты канайналымнын бузылуы нәтижесінде түзiлетiн жумсак тiндердiн некрозы. Ауыр аурудан әлсіреген наукастын төсекте жаткан калпында, төсектiн бетімен сүйектін шыгынкы булырларынын арасында жумсак тіндер узак уакыт болып, кысылуға ұшырайды. Ойылулар кебiнесе сегiзкезде, жатырында, шуйлсде, екшелерде, шынтактарда, улкен уршык аймагында түзіледі. Ойылуларга кантамырлардын кысылуы салдарынан канайналымнын бузылысы әкеледі. Олардын тузiлуiне иннервациянын бұзылысы (мысалы, жулыннын жаракаты кезiнде), жамбас ағзаларынын кызметiнiн бузылысы т.б. ыкпал етеді. Ойылулар ішкі ағзаларда да тузiлуi мүмкiн. Мысалы, от куыгы кабыргасынын таспен узак уакыт кысылуы некрозға әкелуi мүмкiн - ойылуга, куыктын перфорациясынын дамуына әкелуі мүмкін. Емі. Ойылулар емге киын кенедi. Сонгысына нерэктомиямен, механикалык. физикалык және химиялык заттармен кол жетедi. Некрэктомияны бірнеше рет кайталауға тура келеді. Некрозланган тiндердi алып тастағаннан кейiн, жал пы және жергiлiктi ем тiндердiн репаративті регенерациясын жылдамдатуга бағытталады. Ойылудын дамуына ыкпал еткен себебiн жоюға тырысу ке рек (сепсисті емдеу, иннервацияны кайта калпына келтiру немесе жаксарту, жудетушi ауруларды емдеу т.б.). Ойылулардын алдын алу бірінші кезекте наукастарды кутуден турады. Ойылудын түзiлуiне ұшыраған орындарды узакка созылган кысылудан коргау кажет - наукасты төсекте буру, ауалы шенберлердi кою, төсектегі катпарларды жою. Ойылудын түзiлуi мүмкiн болатын орындарды кунiне екi рет камфора спиртiнiн ерiтiндiсiмен, әтір суымен сүртеді, тальк себеді. Әсіресе жамбас агзаларынын кызметтері бұзылган наукастарды мукият тазарту керек: наукастар кургак тесекте жатуы керек, себебi, экскременттер (несеп, нәжіс) Tepiнiн тiтiркенуiн және инфицирленуiн шакырады. Гипстік тангышы немесе емдік шинасы бар наукаста ауырсыну пайда болған кезде тангышты (шинаны) алмастыру кажет. Дренажларды өз уакытында алып тастау, ал ӨЖЖ узак мерзiмдiк кажеттiгi туганда трахеостомия салу керек. Ойылудын негiзгi алдын алынуы - наукастарга мукият кутiм жасау. 120. Трофикалық жаралар, этиологиясы, патогенезі, клиникасы, емі. Трофикалык жаралар - некроздын бiр формасы, терінің және шырыш ты кабаттын жазылуға бейiмдiлiгi аз кемiстiгi. Жара терiнiн және шырышты кабаттын некрозланган тiндердiн ығысуынан кейiн түзiледi. Трофикалык жараларлын дамуында артурлі патологиялык урдістердін манызы бар: • жаракаттык әсер ету (куйiктер - химиялык, термиялык, сәулелiк, электрлік куйiктер, усiк шалу, колемдi және скальпелмен кесілген жаралар); • кан және лимфаайналымнын созылмалы бузылыстары (созылмалы арте риалды және венозды жетiспеушiлiк, пiлаяктык); • нерв жүйесiнiн аурулары (перифериялык нервтердiн закымдануы, си рингомиелия, жұлыннын семуi-tabes dorsalis); • зат алмасуынын бузылысы (кант диабеті, авитаминоз); • жуйелiк аурулар (коллагеноздар, кан және кан жасаушы ағзалардың аурулары); • жукпалы аурулар (туберкулез, мерез, алапес, тiлме, терен микоздар); • еспелер (ракты оспенiн ыдырауы). Клиникасы. Бастапқыда пациенттер бұзаулар аймағында ауырсыну мен іштің сезімін арттырды. Түнгі бұлшықет каскаптары жиі кездеседі. Кебу, ыстық сезіну немесе жану. Гиперпигментация артады, оның аймағы кеңейді. Терісінде жиналатын гемозидерин экзема мен дерматитке әкеледі. Зақымдалған аймақтағы тері лактарға айналады, қалыңдатады, қозғалыссыз болады, шиеленісті және ауыр. Лимфостаз дамиды, лимфа экстравазиясына және терідегі шағын тамшылардың пайда болуына әкеледі, шу сияқты көрінеді. Емі. Трофикалык жаранын жергiлiктi емi олардын некрозданган тiндерден тезірек тазартылуына және инфекцияны жоюға бағытталған болуы керек. Осы максатта протеолитикалык ферменттер. вакуумдеу, жараны кесу колданылады. Тiндердiн регенерациясын жылдамда ту үшін физиотерапиялык емдi, репаративті үрдістерді жаксартатын препарт тар мен тангыштарды (мысалы, диоксометилтетрагидропиримидин) пайдала нады. Жаранын жазылуын наукас терiсiн отырғызу - аутодермопластика - айтарлыктай жылдамдатады (171-суреттi караныз). Кешенді емдеуде манызды орынды жалпы куаттаушы ем алуы керек: витаминотерапия, толыкканды тамактану, анаболикалык үрдістерді күшейту. 121. Ісіктер туралы түсінік, ісіктердің жіктелуі. Қатерлі ісіктердің даму теориясы. клиникасы, диагностика (қаралудың қосымша әдістері). Қатерлі ісіктердің ерте диагностикасы. Ісік(blastoma, oncos, tumor)- шексіз тоқтаусыз,бақылаусыз өсумен сипатталатын патологиялық үрдіс. Ісік өсуге қабілетті кез-келген тіннен дамуы мүмкін. Ісіктер кішкентай мөлшерден алып көлемге(бірнеше килограммға) дейін жетуі мүмкін. Егер ісік қан тамырларынан тұратын немесе қан тамырларына бай болатын болса(ангиома), онда ол қызыл немесе қою қызыл түске боялады. Қатерсіз ісік ерекшеліктері- капсула түзіп өседі, құрылымы қалыпты жасушаларға ұқсас келеді, ісік жасушалары дамыған және сараланған, айқындалған құрылымды атипизм, алып тастағанда қайтадан өспейді.Метастаздану болмайды. Адам үшін клиникалық көріністері жағымды. Кахексия тудырмайды және өлімге әкелмейді. Қатерлі ісік ерекшеліктері- инфильтрацияланған өспе, капсуласы болмайды, жасушалық анаплазия, жетілмеген жасушалар, алып тастағанда қайтадан өседі. Метастаздану байқалады. Адам үшін клиникалық көріністері жағымсыз. Кахексия тудырады және өлімге әкеледі. TNM классификациясы Бастапқы ісіктің мөлшерін сипаттайтын t-tumor төрт кезеңнен тұрады: T1-ден T4-ке дейін. N-nodula, лимфа түйіндерінің зақымдануын сипаттайды: N0-метастаздардың болмауы; N1 - аймақтық лимфа түйіндеріндегі метастаздар; N2 - екінші ретті лимфа түйіндеріндегі метастаздар; N3-алыстағы лимфа түйіндеріндегі метастаздар. M-metastasis, ағзаларда метастаздардың болуын көрсетеді: M0-метастаздар жоқ; M1 - метастаздар бар. Қатерлі ісік - инфильтрацияланған өспе, капсуласы болмайды, жасушалық анаплазия, жетілмеген жасушалар, алып тастағанда қайтадан өседі. Метастаздану байқалады. Адам үшін клиникалық көріністері жағымсыз. Кахексия тудырады және өлімге әкеледі. Клиникасы. Қатерлі ісіктер адамның жалпы жағдайын бұзбай айқын көріністерге ие: ауырсыну синдромы көрінбейді немесе жоқ; ісіну мен деформацияны оның үстінде өзгермейтін жұмсақ тіндермен анықтауға болады;үлкен мөлшерде және ісіктің периартикулярлық орналасуында буынның қозғалғыштығының шектелуі байқалады;ісіктің өсуі жоқ немесе өте баяу; әлсіздік және тәбеттің жоғалуы; - дене температурасының жоғарылауы; шаршау, аурудың кейінгі кезеңдеріндегі анемия, летаргия, адинамия; ұйқыны бұзатын қатты ауырсыну; процестің периартикулярлық орналасуы кезінде буын функциясының бұзылуы. Диагностикасы. Қатерлі ісікті анықтау мақсатында адам денесін сканерлеу үшін келесі әдістер қолданылады: Магнитті-резонансты томография (МРТ) Компьютерлік томография (КТ) Ультрадыбыстық диагностика (УДЗ және эндо-УДЗ) Мультиспиралды компьютерлік томография (МСКТ) 122. Қатерлі және қатерсіз ісіктердің дифференциалдық диагностикасы. Рак алды аурулар және олардың жіктелуі. Рак алды ауруларды емдеу әдебі. Онкосақтық. Қатерлі ісіктердің алдын алу. Катерлі еспемен ауыратын наукастар шугыл емдеудi кажет етеді. Катерсіз өспелерді емдеудi олардын агза кызметтерiн бузганда, косметикалык акауды тугызганда, еспе алды ауру деп кабылданғанда немесе катерлi өспеге айналу мумкiндiгiне кудiктенген жағдайда жүргiзедi. Катерлі еспелерді емдеудiн әдістері:хирургиялық , химиотерапевтік және гормоналды-терапевтiк,сәулелік ем қолданылады. Рак алды ауруларға қатерлi жана түзiлiмдердiн дамуында созылмалы аурулар немесе тіндердiн узак кайталана беретiн жаракаттанулары алдында болып етуi мүмкiн. Мундай ауруларга трофикалык жаралар, жыланкездер, созылмалы каллездi асказан жарасы, анацидті гастрит, асказан-ішек жолдарынын полиптері, мастопа тия, папилломалар, туылатын пигменттiк дак, жатыр мойнынын эрозиясы т.б. жатады. Аталған аурулармен ауыратын наукастарга катысты дәрігерлерде онкологиялык сактыгы болуы кажет, катерлi жана тузiлiмнiн дамуына кудiк туганда биопсия көрсетілген. Мундай наукастар туракты диспансерлiк бакылауда болулары кажет. Хирургиялык операцияны коса, наукастарды дер кезiнде емдеу, катерлi жана түзілімдердін алдын алу шараларын жасау. Қатерлі ісіктердің алдын алу үшін: Салауатты өмір салтын ұстану,үздіксіз тексерулер жүргізу,семіздікпен күресу,зиянды әдеттерден сақтану. 123. Қатерсіз ісіктер. Клиникасы, емдеу және диагностикасы. Қатерлі ісіктерді емдеудің негізгі әдістері. Катерсіз еспелер айналасындағы тiндерден белiп тұратын капсуланын бо луымен, экспансивті баяу есуімен, айналасындағы тiндерге енiп есудiн болма уымен сипатталады. Бұл еспелер радикалды операциядан кейiн рецидив және метастаздар бермейдi. Гистологиялык кұрылысы бойынша олар өздері пайда болған тіндерден аз ерекшеленеді. Катерсіз өспелердiн дамуы колайсыз және ауыр бузылыстарға әкелуi мүмкiн, егер есуі бойынша алсак, олар тіршілік үшін манызды ағзаларды кысалы (мысалы, ми кабыктарынын катерсіз өспесiмен мидын кысылуы, iрi кантамырлардын, жуйке сабауларынын, бронхтын, кенiрдектiн, өт жолдарынын, несепағардын т.б.). Катерсіз өспелерге эпите лиалды (аденомалар), бұлшыкеттік (миомалар), дәнекер тіндік (фибромалар), шеміршектік (хондромалар), майлы (липомалар) және нервтік (невринома лар) тiндердiн өспелерi жатады. Диагностикасы Магнитті-резонансты томография (МРТ) Компьютерлік томография (КТ) Ультрадыбыстық диагностика (УДЗ және эндо-УДЗ) Мультиспиралды компьютерлік томография (МСКТ) Емі :хирургиялық , химиотерапевтік және гормоналды-терапевтiк,сәулелік ем қолданылады 124. Бас және мойын даму кемістіктері. Көкірек қуысы мүшелерінің даму кемістігі. Мидын жарыктары (cephalocele) - бассүйектін ортангы сызыгы бойынша суйектiк кемiстiктерi аркылы жарыктык томпаюы. Сирек кездеседi: жанадан тугандардын 4000-5000-да Трет. Сүйектегі кемістік алдында, кенсiрiк денгейiнде немесе шүйде аймағында орналасады. Бас сүйек күмбезiнiн суйектерiндегi тесiк (-жарык какпасы) әртүрлі өлшемде, денгелек пiшiнде, тегiс жиекті болады. Тесiктiн диаметрi томпаюдын елшемінен әлдекайда кiшi болады. Тесiк аркылы терi асты шел май кабатына жарык капшыгын тузетiн милык кабыктар шыгып турады. Онын курамына ми-жулындык суйыктык, милык тiн немесе екеуінің бірге болуы жатады. Томпаюдын өлшемі бірнеше сантиметрден баланын басынын өлшемiндей. Гидроцефалия (hydrocephalia) - мидын шеменi, ми-жулын суйыктыгынын артығымен түзiлуiне және бассүйекiшiлiк жиналуына байланысты. Сонгысы мидын кабыктарынын арасына жиналуы (шеменнiн сырткы формасы) және ол мидын сыртынан кысылуына немесе онын iшiнен кысылуына әкеледі. Мндын кысылуы онын атрофиясына әкеледі. Суйыктыктын жиналуы бастын өлшемiнiн курт улгаюын туғызады. Краниостеноз (craniostenosis) - бас суйек дамуынын аномалиясы,енбектердiн және тiгiстердiн уакытынан бұрын бiтiсiп кетуiмен, бассуйектiн есу аймактарында әктену ошактарынын тузiлуiмен байланысты. Нәтижеде есiп жаткан ми тар бассуйек корабында кысылады, бул онын өсуiнiн баяу лауына және атрофиясына, микроцефалиянын дамуына әкеледi. Бас сүйек күмбезiнiн өлшемдерiнiн азаюы тән, беттiк сауыт өлшемдерiнiн күмбезден ба сым түсуi тән. Балалардын акыл-есi және физикалык саулығы нашар дамиды. МОЙЫН ДАМУЫНЫҢ АҚАУЛАРЫ Кисык мойын (torticollis) - төс-бұғана-емiзiк бұлшыкетiнiн кыскаруымен немесе мойын омырткаларынын аномалиясына байланысты туа пайда болған бастын акау жагына бұрылып, бекiтiлген енкеюi. Диагноз коюга бастын осы патологияға тән калпы мүмкіндік береді. Аномалиянын себебiн аныктау максатында омыртканын мойын бөлiгiнiн рентгенографиясын орындайды. Кисык мойындыктын жеңiл дәрежесін ерте жаста консервативті емдейді бастын еңкеюiн карама-карсы жакка бекiтiлуiн iске асырады. Консервативті емнiн тиiмсiздiгiнде, кисык мойындыктын ауыр жағдайларында операция көрсетілген -киылысу немесе төс-бұғана-емiзiк бұлшыкетiнiн сiнiрiн узарту.Операцияны 2-3 жасында жасаған дұрыс.Косымша мойын кабырғасы мойыннын кыскаруын және деформациясын тугызады, бастын калпын өзгертедi, кантамырлардын, нервтердiн кысылуына әкеледi. Диагнозды рентгенологиялык зерттеу кезiнде аныктайды. Мойын кызметiнiн бұзылуында, агзалардын кысылуында операцияны орындайдыкосымша кабыргаларды алып тастау.Мойыннын ортангы кисталары және жыланкөздері ductus thyreoglossus калдығы болып, одан эмбрионалды кезенде калканша безiнiн мойнағы дамиды. Эмбрионалды дамудын бузылысы кистанын және жыланкөздiн калыптасуына әкеледi. Кисталар катан түрде ортанғы сызык бойында, тiласты суйегiнiн проекциясында орналасады, осы жер ден тығыз серпiмдi денгелек, терiмен, теренде жаткан тiндермен жабыскан тузiлiм аныкталады, пальпацияда ауырсынусыз. Жутынганда түзiлiм тiласты суйегiмен жылжиды. Кистанын iрiндеуiнде жыланкөз түзіледі.Ортангы жыланкөз катан ортангы сызык бойымен жоғарыға тіл асты сүйегінін деңгейіне дейін жүретiн, тығыз тартпа турiнде пальпацияланады. Жыланкөздiн бөлiнiстерi серозды-iрiндi. Сунгiлеген кезде сунгiмен тiласты сүйегіне дейін баруға болады, фистулография жыланкездiн калпын және багытын анықтауға мүмкіндік береді. КЕУДЕ ҚУЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ КЕУДЕ ҚУЫСЫ АҒЗАЛАРЫНЫҢ ДАМУ АҚАУЛАРЫ Кеуде куысынын туа пайда болған деформациясы. Шұңғыма тәрiздi кеуде куысы (thorax infundibuliformis) кеуде куысынын алдынгы бетiнде тес пен кабырғалардын кысылып, шунгыманын тузiлуiмен сипатталады. Кыр тәрiздi кеуде куысы кезiнде (t. carinatus) тестiн кабыргалармен бiрге томпайып, кырды еске түсiретiндей шыгып туруын аныктайды. Кеуде куысынын деформациясы өзiндiк косметикалык кемiстiк болып керiнедi, бiрак сонымен катар көкірек аралык агзалардын ығысуы мүмкін, бұл кызметтiк бузылыстарға әкеледі. Төстiң толык жетiлмеуi (fissura stemi) сирек, баска акаулармен - жүректін акауымен, жүректiн эктопиясымен бiрiккен турде кездеседі. Кифоз (kyphosis), омыртканын деформациясына байланысты. Косметикалык кемістіктен баска, кызметтiк бузылыстар болуы мүмкін-канайналымнын, тыныс алудын бузылыстары. Кызметтiк бұзылыстар кезiнде емi хирургиялык - омырткага пластикалык операциялар жасалады. Өкпенін даму акаулары әртүрлi нускаларда кездеседі,олар көбінесе ағзанын немесе онын элементтерiнiн толык жетiлмеуiмен байланысты. Өкпенін гипоплазиясы (hypoplasia pulmonis) онын бронхоекпелік кұрылымынын толык жетiлмеуiмен көрiнедi; жетiлмеудiн ерекше форма сы - өкпенiн поликистозы. 125. Құрсақ қуысы мүшелерінің даму кемістігі. Аяқ‑қолдардың даму кемістігі. Кiндiк жыланкөздерi - саруыз түтiгiнiн немесе несеп түтiгiнiн (урахустын) бiтiспеу салдары. Кiндiк жыланкездерi эпителимен капталган. Саруыз түтiгiнiн бiтiспеуi толык болуы мумкiн, бұл жiнiшке ішектiн жыланкөзiнiң калыптасуымен көрiнедi. Жыланкөздiн бөлiнiсi - iшектiн суйыктыры. Эмбрионалды жарык (кіндік бауынын жарығы). Бул акау кезiнде iш кабыргасынын белiгi кiндiк аймагында ішкі ағзаларды каптайтын жiнiшке мелдiр кабык түрінде көрінеді. Іш кабыргасынын кемiстiгi аркылы кiндiктiн тартылған және жукарган элементiмен және париеталды ішастармен жабылған iшкi агзалар томпайып шығып тұрады. Жана туған нәрестенін кiндiк аймағында кiндiк бауға ететiн денгелек пiшiндi, диаметрi 5-10 см және одан артык томпаю аныкталады. Ол жылтырак, мелдiр кабыкпен қапталған. Бала айкайлаған кезде томпаю улғаяды. Капшыктын кабыргасы аркылы ішек, бауыр шағылысып көрiнуi мүмкiн. Туа пайда болган пилоростеноз (pylorostenosis congenita). Асказаннын шығар бөлiгiнiн тарылуы, какпа бұлшыкеттерiнiң гипертрофиясы түріндегі аномалиянын дамуымен және олардын иннервациясынын бузылуымен байланысты. Хиршспрунг ауруы, ток iшектiн ректосигмоидты белiмiндегi нервтік әрімнің туа біткен жетiлмеуiнен, онын жоғары жаткан бөлiмдерiнiн кенеюiмен бай ланысты. Ішек кенейiп, узарып, онын кабыргасы калындайды, (бұлшыкет кабатынын гипертрофиясы). Ауру iш катумен және iштiн өлшемiнiн курт ұлғаюымен көрінеді. Іш катуы кебiнесе емiрiнiн бастапкы жылдарында байкалады. ҚОЛ-АЯҚТАРДЫҢ ДАМУ АҚАУЛАРЫ Кол-аяктардын дамуынын бузылуы, бүгiн кол-аяктын немесе онын бөлiгiнiн, саусақтардын болмауына, сонымен катар, косымша кол-аяктын, саусактардын пайда болуына әкеледі. Кол-аяктын узындыгынын (макро мелия) немесе жеке саусактардын (макродактилия) ұлғаюы. Артрогрипоз (arthrogryposis) - кол-аяктардын булшыкеттерiнiн жетілмеуі салдарынан симметриялы орналаскан буындардын көпшілікті контрактуралары. Жай козгалу, козгалыстын шектелуi консервативті емнiн кажеттiлiгiн тугызалы (массаж, емдiн дене шыныктыру, физиотерпевттік см). Синдактилия (syndactilia), саусактар арасындагы бiтiсудiн болуы мен көрінеді. Саусактардын бiтiсуi терiлiк немесе сүйектік болуы мумкiн Полидактилия (рolydactylia) - caусактар санынын артуы. Колла да аякта да кездеседi, кол немесе аяк ушынын кызметiнiн бұзылуымен кабаттасуы мумкiн. Емi хирургиялык - косымша саусактарды алып тастау. Макродактилия (macrodactilia) - жеке саусактар келемiнiн ұлғаюы. Егер акау кол немесе аяк ушынын кызметiнiн бұзылуына әкелсе, саусактын ампутациясын орындайды. Эктродактилия (ectrodactilia) - саусактар санынын азаюы. Колдағы немесе аяктагы бір немесе бірнеше саусактын болмауы мумкiн. Кол ушының кызметiн кайта калпына келтiру үшiн және косметикалык кемістікті жою ушiн микрохирургиялык техниканы пайдаланып, аяк ушынан кол ұшына саусактарды ауыстырып отыргызуға жугiнедi. жүктеу/скачать 388.97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|