Астамбаева жупат канапьяновна
-модульдің 2.2 тармақшасы
жүктеу/скачать 4.57 Mb.
|
| 2-модульдің 2.2 тармақшасы. Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің әдістемелік-математикалық сауаттылығын дамыту үшін біз төмендегідей алгоритммен байланысты арнайы жаттығу түрлерін ұсынамыз:
- алгоритм түсінігі мен қасиеттерін анықтауға арналған жаттығулар; - алгоритмдерді жазу жаттығулары; - алгоритм құрылымын меңгеру бойынша жаттығулар; - алгоритмдерді талдау жаттығулары; - алгоритмдерді қалай құру туралы жаттығулар; - жаттығудың мазмұнына байланысты схема жасау және блок-схемаға сәйкес тапсырмаларды орындау. Осы жаттығу түрлеріне арналған тапсырмаларға мысалдар келтірейік: І. Бірінші жаттығудың түріне сай студенттерге мынандай тапсырма беріледі. 1. Мына есепті шешу үшін әлдеқайда қолайлы алгоритмді таңдаңыз: «Екі ауылдан бір мезгілде бір-біріне қарама-қарсы шыққан екі салт атты 3 сағаттан кейін кездесті. Оның біреуінің жылдамдығы 16 км/сағ, ал екіншісінікі – 19 км/сағ. Екі ауылдың арасы неше километр?»
Есепті шешу алгоритмінің әлдеқайда қолайлы тәсілін таңдап алуға материалды қарастырудың мерзімі қаншалықты әсер ететінін түсіндіріңіз: «жақындау жылдамдығы» ұғымы енгізілгенге дейін бе әлде енгізілгеннен кейін бе? 2. Айша, Диас, Ерік, Самат, атты оқушылар мына өрнектің мәнін амалдарды әр түрлі ретпен орындай отырып, тапты: 687 – (243 + 154) + 206. Айша: қосу, азайту, қосу; Диас: қосу; азайту; қосу (бірақ Айшаның орындағанынан өзгеше). Ерік: азайту, азайту, қосу; Самат: азайту, азайту, қосу (бірақ Еріктің орындағанынан өзгеше). Егер оқушылардың барлығы да тапсырманы дұрыс орындаған болса, онда әр оқушы өрнектің мәнін қалайша тапқанын көрсетіп беріңіз. Қай оқушының алгоритмі әлдеқайда қолайлы болып табылады? [151,б. 124]. ІІ. Екінші топ жаттығуларға алгоритмдерді жазу тәсілдерін игерумен байланысты жаттығулар енген болатын. Алгоритмдерді жазу үшін күнделікті өмірден, математиканың бастауыш курсынан, жоғары оқу орнына арналған «Математика негіздері» оқулықтарынан, бастауыш сыныптың басқа оқулықтарынан әрқилы алгоритмдер алынып, оларды жазудың түрлі тәсілдері көрсетіледі. Олар сөз, кесте, формула, блок-схема, граф-схема, суреттер, пиктограмма, таңбалар мен символдар түрінде болуы мүмкін. Студенттер «Алгоритмді жазу тәсілін табыңыз» деген тапсырма орындай отырып, алгоритмді жазу тәсілдерін анықтауға және ажыратуға үйренеді. Студенттердің алгоритмді жазу тәсілін игеріп қана қоймай, белгілі бір алгоритмді жазу үшін әлдеқайда қолайлысын табуға да үйрету көзделген. Оған төмендегідей тапсырма түрін ұсынуға болады: «Төмендегідей алгоритмдерді жазу үшін қандай түрлерін қолданар едіңіз: санды өрнектің мәнін табу; бірнеше мәні берілген жағдайдағы айнымалысы бар өрнектердің мәнін табу; көп таңбалы сандарды жазбаша азайту; кесінді салу; берілген формула бойынша кесте толтыру; жүру уақыты мен жүрілген жолы белгілі болған жағдайдағы жаяу жүргіншінің жылдамдығын табу; натурал сандар қатарынан жұп сандарды табу; сынық сызықтың ұзындығын өлшеу; тік төртбұрыштың периметрін табу; тік төртбұрыш салу [151,б. 124]. Жоғарыда келтірілген алгоритмдерді жазу жолдарын студенттерге көрсетіп, олардың қайсысының тиімді әлі қолайлы екенін анықтату жүзеге асырылады. Сондықтан нақты тапсырмалардың негізінде алгоритмдерді жазуды ұқсас жаттығуларды орындауда қолдануға үйрету қажет. Мысалы мына сияқты тапсырмалар арқылы: теңдеуді шешу кезінде алгоритмді жазудың қандай тәсілдері қолданылады? Алгоритмдердің блок-схемаларын құр. Соңғы жазу әлдеқайда тиімді ме? Неліктен? Алгоритмнің блок-схемасы теңдеуді ажыратуды жазу болып табыла ма? ІІІ. Алгоритмнің құрылымын анықтауға байланысты жаттығулардың түрлері алгоритмдер топтарға бөлінеді, яғни олардың неге осы топтарға бөлінетінін анықтау үшін жұмыс жасалады. Мұндай тапсырмаларды орындау кезінде студенттердің назары алгоритмдерді жазу алгоритмнің белгілі бір түрімен байланысты екендігіне бағытталған. Сіз мұны келесі сұрақпен анықтай аласыз: «неліктен кесте жазу, пиктография, белгілерді жазу, кескін жазу тек алгоритмнің белгілі бір форматында қолданылады?». Мұндай тапсырмаларды орындау кезінде алгоритмнің түрін анықтап қана қоймай, оның неге бұлай ойлайтынын дәлелдеу, оны нақты мысалдармен көрсету, тармақталған немесе циклдік алгоритмнің не екенін жазу тәсілін бөліп көрсету қажет. ІҮ. Алгоритмдерді талдау жаттығулары алгоритмді екі жақты талдаумен байланысты дағдыларды қалыптастыруға бағытталған: біріншіден, «алгоритм» ұғымын қанағаттандыратын тұжырымдаманы ескеру, сондықтан алгоритмнің қасиеттері мен құрылымдары ұғымымен байланысты барлық мәселелерді бөліп көрсету; екіншіден, алгоритмге теориялық талдау жасай білу. Алгоритмнің теориялық талдау қабілеті студент құрған жеке формациялармен тығыз байланысты: алгоритмнің атауын анықтау, шикі деректер мен нәтижені тағайындау, алгоритмнің қасиеттерінің болуын анықтау, алгоритмді жазу әдісін анықтау, алгоритмді жазу құрылымын анықтау, алгоритмді жазудың оңтайлы нұсқаларын таңдау және т. б. күрделі практиканы алға жылжыту үшін келесі жаттығуларды орындауға болады: - Алгоритм түсініктерін, қасиеттерін, құрылымын тексеру; - Логикалық алгоритмдерді талдау; - Алгоритмдерді логикалық түрде салыстыру. Мысалы: «Берілген ұғымдар, қасиеттер мен құрылымы осы алгоритмді қанағаттандыра ма, түсіндір». Осы тапсырманы орындау үшін студент мынандай жауап беруі мүмкін: Атауы: бөлу алгоритмі; бастапқы мәліметтері: бөлінгіш пен бөлгіш – теріс емес бүтін сандар; нәтижесі: толымсыз бөлінгіш пен қалдық – теріс емес бүтін сандар; алгоритмнің барлық қасиеттері орындалады: детерминділік, түсініктілік, нәтижелілік, дискреттілік, жалпылық, соңғылық. қарапайымдылық; жазылуы – сөздік; құрылымы – сызықтық алгоритм. Студентке мына алгоритм ұсынылады: бөлінгіш пен бөлгішті «бұрыштап» жазып алыңыз; бірінші толымсыз бөлінгішті анықтаңыз; бөліндінің мәнінде неше таңбалы сан шығатынын анықтаңыз, сонша нүкте қойыңыз; байқау цифрын табыңыз; бөлгішті ойша өзінен кіші толық ондықпен алмастырыңыз; толық ондықты бір таңбалы сан мен 10-ның көбейтіндісіне ойша жіктеңіз; бірінші толымсыз бөлінгішті алдымен 10-ға, содан соң біртаңбалы санға бөліңіз; байқау цифрын тексеріңіз, толымсыз бөлінгіштен асып кетсе, одан 1-ге кем санды алып, тексеріп көріңіз; қалдықты бөлгішпен салыстырып, бөліндінің мәніндегі бірінші ақтық цифрды анықтаңыз; екінші толымсыз бөлінгішті анықтаңыз. Ары қарай (7-9) қадамдарды қайталаңыз; бөлуді бөліндінің мәнінде белгіленген нүктелердің барлығы толғанша орындай беріңіз; бөліндінің мәнінің дұрыс анықталғанын қалдықпен бөлу формуласын (=b·q+r) пайдаланып, тексеріңіз. Мұндағы a – бөлінгіш, b – бөлгіш, q – толымсыз бөліндінің мәні, r – қалдық. бөлу аяқталды. Жауапты оқыңыз [151,б. 125]. Бөлу алгортмін орындаған соң, осы алгоритмге логикалық талдау жасатуға болады. Басқа да бөлу алгоритмдерін орындата отырып, соңында, ортасында 0 болатын жағдайлардағы алгоритмдерді орындауға үйрету жүзеге асырылады. Болашақ мамандардың осы курсы оқытып-үйрету барысында алгоритмдерді өздері толық түсініп, орындап, бастауыш сыныптарда қарастырылатын ең күрделі мәселелер ретіндегі жазбаша бөлу алгоритмдерін оқушыларға игерту әдістемесіне жаттығады. Ү. Оқушыларға алгоритмдер мен алгоритмдерді құру тәсілдерін игеруге бағытталған жаттығулар түрінде мыналарды ұсынуға болады: саналы ассимиляция, алгоритм құру алгоритмін есте сақтау; алгоритм құрудың негізін қалайтын тәсілдерді дұрыс таңдау мүмкіндігі; тікелей алгоритм. Студенттерге екітаңбалы санды біртаңбалы санға көбейтудің ауызша алгоритмі беріледі. Карточкаларда берілген алгоритмді ретке келтіріп, дұрыс алгоритм құру, оқу, талдау қажет. Сурет 29 – Алгоритм құруға арналған карточкалар Алгоритмге қатысты болашақ бастауыш сынып педагогтері сауаттылығын дамыту барысында осындай бірнеше жаттығулар ұсынуға болады, онда: қандай да бір қадамы қалдырылып кеткен, қандай да бір артық қадам қосу, ретсіз орналастырылған қадамдарды ретке келтіру, шашылып жатқан алгоритмдердің әр қадамын анықтау, т.б. жұмыстармен ұштастыруға болады. жүктеу/скачать 4.57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|