Топырақ
сынамасы
номері
Т
ем
пе
ра
ту
ра
сы
,
о
С
Т
үс
і
И
іс
і
К
еу
ек
ті
лі
гі
,
%
С
у
сы
йы
м
ды
лы
ғы
,
%
К
ап
ил
яр
лы
лы
ғы
,
с/
м
ин
С
у
өт
кі
зг
іш
ті
гі
, с
ек
3.2 Топырақты су сығындысы бойынша санитарлық
бағалау
Жұмыстың мақсаты: Топырақты су сығындысы бойынша
химиялық құрамы мен қасиеттерін анықтауға арналған әдістермен,
құралдармен және аппаратурамен танысу.
Топырақтың органикалық
заттармен ластану деңгейін, оның
ыдырауының дәрежесі мен белсенділігін топырақтағы қандай да
болмасын органикалық - минералдық қосылыстардың болуы
көрсетеді.
Органикалық заттардың
минералды заттарға айналуы:
топырақтың өздігінен тазару үрдісінің
динамикасы, белсенділігі мен
жылдамдығы оның ластану деңгейіне байланысты болады. Топырақты
бағалауда топырақ сапасының санитарлық көрсеткіштерін білу қажет.
18-кесте – Топырақтың
ластану уақытын анықтау
NH
3
Жаңа ластанған
NH
3
; Cl
Ластану жақында болған
NH
3
; Cl; HNO
2
Органикалық заттардың ыдырау үрдісі
NH
3
; Cl; HNO
2
; HNO
3
Ластану сәтінен біршама уақыт өткен, бірақ
жаңа
ластану да бар
Cl; HNO
2
; HNO
3
Жаңадан ластану жоқ,
органикалық
заттардың минерализациясы жүріп жатыр
HNO
2
; HNO
3
Ластану сәтінен көп уақыт өткен
HNO
2
Органикалық
заттардың
толық
минералдануы
45
19-кесте – Топырақтың ластануының санитарлық көрсеткіштері
(100 г)
Көрсеткіштер
Топырақ
Салыстырмалы
таза
Аздап
ластанған
Қатты
ластанған
Жалпы азот, мг
100 төмен
100 жоғары
200
Органикалық
аммиак, мг
20 төмен
25 жоғары
50 жоғары
Органикалық
заттардың көміртегі,
мг
300 төмен
300 жоғары
500 жоғары
1 г топырақтағы
бактериялар саны
10000
Жүз мыңдай
Миллион
Ішек
таяқшасы
1000мг біреу
50 мг біреу
1-2 мг біреу
3.2.1 Су сығындысын даярлау
Су сығындысын даярлау үшін 100 г топырақты өлшеп алып, 500
мл дистиллденген суды құяды да, қоспаны 3 минут бойы шайқайды.
Түссіздендіру үшін 1 мл 13 % күкіртқышқылды аллюминий ертіндісін
қосады. Түссізденгеннен кейін сығындыны
ыстық сумен жуылған
тығыз қағаз сүзгімен сүзеді. Алынған фильтратпен аммиакты,
нитраттарды, нитриттарды, хлоридтерді, тотығуын анықтайды.
3.2.2 Нитриттерін анықтау
Пробиркаға Грисс реактивінің 0,5 мл мен 10 мл сығындыны
құяды. 20 минуттан кейін (мүмкіндігінше су моншасында қыздырып)
боялу деңгейі
бойынша кестені қолдана отырып, нитриттердің
мөлшерін шамамен анықтайды:
20-кесте – Нитритерді анықтау
Бүйірінен қарағандағы
боялуы
Жоғарыдан қарағандағы
боялуы
Нитриттер
мөлшері, мг/л
Жоқ
Жоқ
0,001
Жоқ
Дистильденген сумен
салыстырғанда әзер
байқалатын қызғылт
0,002
Жоқ
Әзер
байқалатын қызғылт
0,004
Өте әлсіз қызғылт
Әлсіз қызғылт
0,02
Әлсіз қызғылт
Ашық қызғылт
0,04
Ашық қызғылт
Қызғылт
0,07
Қанық қызғылт
Алқызыл
0,20
Алқызыл
Ашық қызыл
0,40
46