Аз ҷониби Шурои илми-методии Донишгоҳи технологии Тоҷикистои тавсия шудааст

238

а) маблағҳои буҷетие, ки ба буҷетн сатҳи дигари низо-

б) маблағҳои буҷетке, ки ба буҷети сатҳи дигари

в) маблағхон буҷетие, кн ба буҷети сатҳи дигари низо-

г) маблагҳои буҷетие, ки ба буҷети сатхи дигари ни-

а) маблағхон буҷетие, ки ба буҷетп сатҳн дигари низо-

б) маблағхои буҷетие, ки ба буҷети сатхи дигари ни-

в) маблағҳои буҷетие, ки ба буҷети сатҳи дигари

г) маблағҳои буҷетие, ки ба буҷети сатҳи дигари ни-

а) андозхои умумидавлатӣ ва махаллӣ;

239

МОЛИЯ ВЛ ҚЛРЗ

б) андозҳои умумидавлати, дигар пардохтҳои ҳатмй,

в) андозҳои умумидавлатӣ ва дигар пардохтҳои ҳатмй

г) андозҳои умумидавлатӣ, грантҳо, қарзҳои буҷетӣ.

а) ҷорӣ ва асосӣ;

б) умумидавлатӣ ва маҳаллӣ;

в) умумӣ ва соҳавӣ;

г) соҳавӣ ва минтақавӣ.

10. Кадоме аз ин субъектҳо иштирокчии раванди буҷетй
дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мсбошад?

а) Бонки миллии Тоҷикистон;

б) мақомоти андозу гумрук;

в) мақомоти танзими пулию қарзӣ ва асъорӣ;

г) корхонаҳои тиҷоратӣ.

11. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаҳои буҷсти
давлатӣ, буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои фондҳои максадноки
давлатиро барои соли навбатии молиявӣ бояд то кадом мӯҳлат
ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намояд?

а) 1-уми октябр;

б) 1-уми ноябр;

в) 20-уми сентябр;

г) 10-уми сентябр.

12. Секвестри буҷет ин:

а) мутаносибан (15, 20, 40 ва зиёда фоиз) кам карда-
ни хароҷоти тамоми моддаҳои буҷет;

б) мутаносибан (2, 5, 8 ва зиёда фоиз) зиёд намуда-

в) мутаносибан (5, 10, 15 ва зиёда фоиз) кам карда-

240

г) мутаносибан (5, 10, 15 ва зиёда фоиз) кам кардани хароҷоти буҷет, ба истиснои моддаҳои ҳимояшаванда;

13. Хулосаи берунй оиди ҳисобот дар бораи иҷрои буҷети
давлатӣ аз ҷониби кадоме аз мақомоти зерин таҳия карда ме-
шавад?

а) Вазорати молияи Точикистон;

б) Бонки миллии Тоҷикистон:

в) мақомоти андоз; .

г) мақомоти назорати давлатии молиявй.

14. Барзиёдни харочоти буҷет нисбати даромади оиро чй

а) тавозуни (баробарии) буҷет;

б) барзиёдии (профитсити) буҷет; '

в) касри буҷет;

г) секвестри буҷет.

Масъалаҳо

1. 
   Ҳаҷми умумии даромадҳои буҷети давлатӣ 5230,4 млн. сомонӣ ва хароҷот и он 5320,9 сомониро ташкил медиҳад. Кас-ри буҷетро муайян кунед?
   
2. 
   Ҳачми ММД дар соли 2007 12 804,4 млн. сомонӣ ва кас-ри бучет 89 млн. сомониро, дар соли 2008 ҳаҷми ММД 17 706,9 млн. сомонӣ ва касри буҷет 185,4 млн. сомониро ташкил дод. Афзоиш ё камшавии касри бучет дар соли 2008 нисбат ба соли 2007 бо фоиз нисбат ба ММД муайян карда шавад.
   
3. 
   Ҳаҷми харочоти умумии буҷети давлатӣ дар соли 2007 3 720.4 млн сомонй ва хароҷот ба соҳаи маориф 440.5 млн. сомониро, дар соли 2008 мутаносибан 4 980,3 ва 642,5 млн. сомониро ташкил дода бошад, зиёдшавй ё камшавии қиёсии хароҷоти буҷет ба соҳаи маориф дар соли 2008 нисбат ба соли 2007 муайян карда шавад.
   

Барзиёдии ё профитсити буҷет ин зиёд будани даромади буҷет нисбати хароҷоти он аст.

Барномаи миенамӯҳлати хароҷоти давлатй - барномаи сесолаи даромадхо ва хароҷоти давлатӣ мебошад, ки бо он даромадҳои андозй, ғайриандозӣ ва грантии буҷети давлатй, даромадхои фондҳои мақсадноки давлатй бо хароҷоти муттаҳидшудаи буҷети давлатӣ ва фондҳои максадноки давлатӣ мутобиқи фаслу категорияҳои гурӯҳбандии иқтисодӣ, секторхои гурӯҳбандии функсионалӣ ва ихтиёрдори асосии маблағҳои буҷетии гурӯҳбандии идоравӣ якҷоя карда шудаанд.

Буҷети давлатӣ - захираи асосии маблагҳои пулӣ мебошад, ки дар шакли нақшаи молиявии давлат оид ба ҷамъоварй, аз нав таксим кардан ва истифодаи маблағҳои пулӣ тартиб гар-дида, дар шакли қонун қабул ва амалӣ карда мешавад ва аз ин ҳисоб мақомоти ҳокимият ва идораи давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ вазифаҳои ба зиммаи онҳо во-гузошташударо иҷро менамоянд.

Интиқоли маблаг (трансфертҳо) - маблағҳои буҷетӣ, ки барои маблағгузории пардохтҳои ҷорӣ ва асосии аҳолӣ дар шакли нафақа, стипендия, ёрдампулӣ, ҷубронпулӣ ва дигар пардохтҳои иҷтимоӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, ҳамчунин маблагҷудокунӣ барои пардох-ти харочоти корхонахо, ташкилотҳои хусусии гайритиҷоратй, ки ба аҳолӣ, мақомоти идораи давлатӣ хизмат мерасонанд ва дар бобати маблагҳои мазкур ҳеҷ гуна ӯхдадорӣ оиди пар-дохт пеш намеояд.

Касри буҷет ин барзиёдии хароҷоти буҷет нисбати даро-мади он мебошад.

Кӯмаки молкявии беподош (дотатсия) - маблағҳои буҷе-тие, ки ба буҷети сатҳи дигари низоми буҷетии Ҷумҳурии То-ҷикистон барои пӯшонидани хароҷоти ҷорӣ беподошу бебоз-гашт дода мешаванд.

242

Секвестри буҷет (аз лотинӣ $еяуезсго - ихтисор кардан, ҷудо намудан), ин мутаносибан (5, 10, 15 ва зиёда фоиз) кам.карда-ни хароҷоти буҷет аст. Модцаҳои ҳимояшавандаи буҷет, Я7>ие хароҷот ба соҳаҳои иҷтимоӣ, аз ҷумла, музди меҳнат, нафақа, кӯмакпулиҳо, харидани доруворӣ ва ғайра аз секвестр озодаид.

• 
  сохти низоми буҷетӣ;
  
• 
  принсииҳои асосии ташкили низоми буҷетӣ;
  
• 
  робитаҳои тарафайнн буҷетҳо, ки ҳамаи буҷстҳоро ба низоми ягонаи буҷетӣ муттаҳид месозад.
  

244

давлатӣ ба ҳисоби ҳар сари аҳолӣ аз маблағҳои буҷети дахл-дор дастрас мегардонанд.

1. 
   Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи молияи давла-тии Ҷумҳурии Точикистон» аз 2 декабри соли 2002. Ахбо-ри Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2002, №11.
   
2. 
   Қонуни Ҷумҳурия Тоҷикистон «Дар бораи буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2010»
   
3. 
   Бокова Ф.М. Финансы и кредит. Краткий курс лекций. М.:ИНФРА, 2006. - С. 223-228.
   
4. 
   Зайков В.П. Финансы: Конспект лекций. - Ростов н/Д: Фе-никс, 2006. -С. 74-81.
   
5. 
   Левин В.П. Финансыи кредит. Учебное пособие. М.: ЮНИ-ТИ, 2007. -С. 245-261.
   
6. 
   Мысляева И.Н. Государственные и муниципальные финан-сы. Учебник. М.: ИНФРА-М, 2004. - С. 29-33.
   
7. 
   Оймаҳмадов Г.Н. Молия - Душанбе: Нодир, 2005. - С. 198-206.
   
8. 
   Рахимов З.А., Ятимов Х.М., Ҷураев Ш.Ҷ. Молия. муоми.тоти пулй ва қарз. Васоити таълимӣ. Душанбе - 2006. - С. 78-82.
   
9. 
   Смородина В.И. Финансы и кредит. Краткий курс лекций. М.:ЮНИТИ, 2007. - С. 206-209..
   

10. 
    Улугходжаева Х.Р., Обидов Ф.С., Рахимов З.А. Финансы: Учебннк - Душанбе: Ирфон - 2009. - С. 44-47.
    
11. 
    \ул-\у.ттПп.1).
    

1. 
   Моҳият ва зарурати фондҳои давлатии гайрибуҷетй
   
2. 
   Фондхои мақсадноки давлатии иҷтимоӣ дар Тоҷикистон
   
3. 
   Фондхои махсуси буҷетӣ
   

Яке аз қисмҳои мухими низоми молияи давлатӣ фондҳои давлатии гайрибуҷетӣ мебошад, ки чунин фондҳоро дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фондхои мақсадноки давлатӣ меноманд. Фондҳои давлатии гайрибуҷетӣ маҷмӯи захирахои молиявие мебошанд, ки дар ихтиёри мақомоти иҷроияи давлатӣ ва махаллӣ карор дошта, ҳадафҳои мушах-хаси истифодабарӣ доранд. Тартиби ташкил ва истифодаи чу-нин фондҳоро қоиунгузории соҳаи мопияи мамлакат муқаррар менамояд.

Фондҳои давлатии гайрибуҷетӣ яке аз усулхои азнавтақ-симкунии даромади миллӣ ба манфиати гурӯҳҳои муайяни иҷтимоии аҳолӣ мебошад. Ин фондҳо ду вазифаи асосиро пҷро менамоянд: бо маблагҳои иловагӣ таъмин намудани соҳаҳои афзалиятноки иктисодиёт; васеъ намудани хизматрасониҳои иҷтимоӣ ба аҳолӣ. Фондҳои мазкур дар ҳалли вазифаҳои дар назди иқтисодиёт истода иштирок намуда, болоравии истеҳсолот, рушди босуботи иқтисодию иҷтимоиро таъмин менамоянд.

246

Таърихан фондҳои ғайрибуҷетй дар шакли фондҳои мах-сус пештар аз буҷети давлатӣ пайдо шуда буданд. Давлат дар натиҷаи васеъ шудани доираи фаъолияти худ ба маблагҳои зиёд эҳтиёҷ пайдо намуд. Ин маблагҳо дар фондҳои махсус ҷамъ оварда шуда, барои мақсадҳои муайян истифода мешуданд. Чунин фондҳо хосияти муваққатӣ доштанд. Бо иҷро кардани чорабишҳои муаяйн фаърлияти фондҳои махсус қатъ мегардид. Аз ин рӯ, шумораи чунин фондҳо доим тагйир меёфт: фондҳои кӯҳна бекор карда шуда, фондҳои нав иайдо мешуданд.

Умуман, тамоюли зиёдшавии фондҳои давлатии гайри-буҷетй ба назар мерасид. Афзун гардидани шумораи чунин фондҳо дар ҳалли масоили молиявӣ баъзе душвориҳоро ба миен оварда (дар баъзе фондҳо маблагҳо зиёдатӣ буда, дар фондҳои дигар маблагҳо намерасид), барои идоракунии онҳо маблагҳои иловагиро талаб менамуд.

Бо мустаҳкам шудани давлатҳои мутамарказ ҷараёни барҳамдиҳии фондҳои махсус огоз ёфт. Дар асоси муттаҳид намудани фондҳои махсус буҷети давлатй ташкил карда шуд.

Дар шароити иқтисодӣ бозорӣ нақш ва ахамияти фондҳои давлатии гайрибуҷетй афзуда, шумораи чунин фондҳо зиед гардида истодааст. Дар мамлакатҳои Ғарб шумораи фондҳои давлатии гайрибуҷетӣ аз 30 то 80 ададро ташкил мекунанд.

Фондҳои давлатии гайрибуҷетӣ як қатор хусусиятҳои хос ва афзалиятҳо доранд:

• 
  дар ихтиери мақомоти ҳокимияти давлатӣ маблагҳои иловагӣ пайдо мешавад, ки онҳоро барои дахолат намудан ба иқтисодиёт, дастгирии молиявии соҳибкорӣ истифода мебарад;
  
• 
  таъиноти қатъй доштани ин фондҳо имкон медиҳад маблагҳо самараноктар истифодд шуда, назорат ба он пур-зуртар карда шавад;
  
• 
  дар баъзе ҳолатҳо маблагҳои фонҳои мазкур барои тан-зими касри буҷет истифода мешавад.
  

247

1. Вобаста ба ҳадафи таъинотиашон:

.— иҷтимоӣ.

2. Вобаста ба сагҳи идоракуниашон:

• 
  давлатӣ;
  
• 
  минтақавӣ.
  

Сарчашмаи моддии фондҳои гайрибуҷетй даромади миллй ба шумор меравад. Қисми бештари ин фондхо дар ҷараёни азнавтақсимкунии даромади миллӣ ташкил карда мешаванд. Сарчашмаҳои асосии ташкили фондҳои мазкур андозҳо ва пардохтхои махсус, маблаггузорӣ аз буҷет ва гайра мебо-шанд. Андозҳо ва пардохтҳои махсусро ҳокимияти қонунгузор муқаррар менамояд. Шумораи зиёди фондҳои гайрибуҷетӣ аз хисоби маблағхои буҷетҳои марказй, минтақавӣ ва махаллй ташкшг мешаванд. Маблагҳои буҷетҳо ба фондҳои ғайрибуҷетӣ дар шакли кӯмаки молиявии бебозгашт (субсидия) ва ё ҳиссаҷудокунӣ аз даромадҳои андозӣ ворид мегарданд. Ди-гар сарчашмаи даромади фондҳои гайрибуҷетӣ маблағҳои қарзӣ шуда метавонаид.

Бо ёрии фондхои давлатии гайрйбучетӣ ҳаппи вазифаҳои зерин имконпазир мегардад:

248

\1. Таъсир расонидан ба ҷараёни истеҳсолот бо рохи маблағгузорӣ, расонидани кӯмаки молиявӣ (субсидиядиҳй), карздйҳӣ ба корхонахо ва соҳибкорони ватанӣ.

2. 
   Таъмшш чорабиниҳо оиди химояи табиат бо роҳи маблаггузорӣ аз сарчашмаҳои махсус ва чаримаҳо барои иф-лос на.мудани мухити атроф.
   
3. 
   Расонидани хизматҳои иҷтимоӣ ба аҳолӣ, бо роҳи пар-дохтн нафака, кӯмакпулиҳо, маблаггузорӣ, расонндани кӯмакн мояиязй ба зерсохтори ичтимоӣ.
   
4. 
   Пешниҳоди вомбаргҳо (заёмхо), аз ҷумла, ба шарико-ни хориҷӣ, давлатҳои хориҷӣ.
   

Маблағҳои мувакқатаи озоди фондҳои гайрибуҷетӣ барои харидани қоғазҳои киматнок, пасандоз намудан дар бонк, бо максади гирифтани дивиденд ва фоиз, истифода мешаванд.

8.2. Фондхои максадноки давлатии иҷтимоӣ дар Ҷумхурии Тоҷикистон

Фондхои максадноки давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон фондхои маблағҳои пулие мебошад, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Точикистон аз ҳисоби даромадҳо ё бо роҳи ҷудо кар-дани маблаг аз намудҳои мушаххаси даромад ташкил шуда, барои амалӣ намудани ин ё он максади муайян истифода мё-Шаванд. •

Мутобиқи моддаи П-уми Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Точикистон» даро-Мадҳои фондҳои максадноки давлатӣ аз ҳисоби манбаъхои зе-рин ташкил меёбанд:

• 
  андозу боҷҳои махсуси мақсаднок, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикиетон муқаррар кардааст;
  
• 
  маблагҳои ихтиёран супурдаи шахсоии воқеӣ ва ҳуқуқӣ;
  
• 
  маблағҳои буҷети давлатӣ;
  

• 
  фоида аз фаъолияти соҳибкорӣ, ки фонди дахлдор ҳамчун шахси ҳукукӣ амалй мегардонад;
  
• 
  даромадҳои дигар, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикис-тон муқаррар кардааст. .
  

Ҷамъоварӣ ва назорати пардохтҳои ҳатмиро ба буҷети фондҳои мақсадйоки даалатӣ Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардоиад.

Дар моддаи 17-уми Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» омадааст, ки маблағҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ танҳо барои иҷрои амалҳое, ки бо конунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардидаанд ва мутобиқи буҷети фондҳои мазкур, ки бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли навбатии молиявӣ тасдиқ гардидааст, истифода мешаванд.

Буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ аз ҷониби мақомоте, ки фондҳои мазкурро идора менамояд, мутобиқи низомнома ва мӯҳлати муқаррар намудаи Вазорати молия тартиб дода мешаванд.

Дар сурати ба вуҷуд омадани мухолифат байни Вазорати молия ва мақомоте, ки буҷети фовдҳои мақсадноки давяатиро таъмин менамоянд, Вазорати молия қарор қабул карда, ба бар-расии Ҳукумати Ҷумҳурии'Тоҷикистон пешниҳод менамояд.

Пас аз соҳибнстиқлол гардидани Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мамлакат нахустин фондҳои мақсадноки давлатӣ ташкил шу-данд, аз кабили Фонди нафақаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фон-ди сугуртаи иҷтимоии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фонди шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Якуми июли соли 1996 се фон-ди мазкур муттаҳид карда шуда, Фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолй таъсис дода шуд, ки он то соли 2006 фаъолият намуд.

250

МАВЗӮИ 8. ФОНДҲОИ ДАВЛАТИИ ҒАЙРИБУҶЕТИ

1. 
   Агентии давлатии сугуртаи иҷтимоӣ ва нафақа.
   
2. 
   Агентии давлатии ҳифзи иҷтимоӣ, шуғли аҳолӣ ва муҳоҷират.
   

Сугуртаи давлатии нчтимоӣ дар Тоҷикистон. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон суғуртаи иҷтимоӣ ва таъминоти иҷтимоии аҳолӣ аҳамияти махсус дорад. Дар Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷум-ҳурии Тоҷикистон қайд шудааст, ки ҳар як шахс хукуқ ба меҳнат, интихоби касб, кор ва ҳимояи иҷтимоӣ доранд. Ин ҳуқукҳои шаҳрвандон аз ҷониби давлат таъмин ва ҳимоя кар-да мешавад. Дар ҷумҳурй дар соҳаи ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ як қатор қонуну қарорҳо қабул шудаанд, ки ба ислоҳоти низо-ми ҳифзи ичтимоӣ, аз ҷумла, таъмини нафақа, шугли.ахолӣ, ' беҳтар намудаии сифати хизматрасоннҳоп иҷтимоӣ ба оилаҳон камбизоат ва баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ ра-вона гардидаанд. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2007 Консепсияи ислоҳоти ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, соли 2008 Кон-сепсияи ислоҳоти музди меҳант дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро Кабул намуд.

Дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон- «Дар бораи сугуртаи Давлатии иҷтимоӣ» аз 1-уми апрели соли 2006 асосҳои ҳуқуқи ^ва ташкилии суғуртаи давалтии ичтимоии шаҳрвандон муай-^ян карда шудааст. Мувофики қонуни мазкур ба суғуртаи дав-^латии иҷтимоӣ ҳамаи шахсони воқеии дар корхонаҳо, ташки-^лоту муассисаҳои тамоми шаклҳои моликият бо шартномаи

МОЛИЯ ВА ҚАРЗ

меҳнатй фаъолияткунанда, шаҳрвандони алоҳида, инчунин шахсони воқеие, ки узв ва ё иштирокчии корхопаҳо ҳастанд фаро гирифта мешаванд.

Ҳангоми гузаронидани суғуртаи давалтии иҷтимоӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати муассисаи суғуртакунанда (суғуртакунанда) Агентии давлатии суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа баромад мекунад. Суғурташавандагон инҳоанд: шахсо-ни ҳуқуқӣ (корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо, дигар субъектҳои хоҷагидорй новобаста аз шакли моликият ва намуди фаъоли-ят) ва шахсони воқеие, ки шаҳрвандонро дар асоси шартно-маи (аҳдномаи) меҳнатӣ ба меҳнати кироя ҷалб менамоянд, аз ҷумла шахсони ҳуқуқӣ ва воқеии хоричй, инчунин ташкилотҳои байналхалқии дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият-кунанда. Мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон суғурташавандагон ӯҳдадоранд ба фонди сугуртаи иҷтимоӣ ва нафақа хаққи суғуртавӣ пардохт намоянд.

Даромади Агентии давлатии суғуртаи иҷтимой ва нафақа аз ҳисоби сарчашмаҳои зерин ташкил карда мешавад:

• 
  андозҳо ва пардохтҳои махсус, максаднок ва ҳатмии корхонахо, ташкилоту муассисаҳои ҳамаи шаклҳои моликият, дигар ташкилотҳо, ки дар ҳудуди ҷумҳурй фаъолият мекунанд, новобаста аз тобеияти идоравиашон, инчунин соҳибкорони инфиродӣ;
  
• 
  ҳаққи сугуртавии хатмие, ки аз шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ ба таври бебаҳс ҷамъоварй карда мешавад;
  
• 
  пардохтҳои ихтиёрй ва маблағҳои хайриявй аз шахсо-ни ҳуқукӣ ва воқей;
  
• 
  дивидендҳо, даромадҳо аз фаъолияти сармоягузорӣ ва ди-гар намудҳои фаъолияти Агентии давлатии суғуртаи иҷтимой ва нафақа, ки конунгузории мамлакат манъ накардааст;
  
• 
  маблагҳои буҷети давлатй дар шакли кӯмаки беподош ва бебеозгашт.
  

252

Мувофиқи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон оиди пардохти андози иҷтимой меъёрҳои зерини андоз мукаррар карда шудааст:

- 25% барои сугурташавандагон (объекти андозбандӣ фон-
ди музди меҳнати суғурташаванда);

• 
  1% барои суғурташудагон - шахсони воқеие, ки ба меҳнати кироя машгул шуда, музди меҳнат мегиранд (объек-ти андозбандӣ музди меҳнати сугурташуда);
  
• 
  20% барои шахсони воқеӣ-резидентҳо, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул ме-бошанд (объекти андозбандй даромади сохибкор);
  
• 
  0,2% барои шахсони воқеии резидент, ки ба фаъолия-ти соҳибкории инфиродӣ машгуланд, бо мақсади сугуртаи иҷтимоии ин шахсон ба сифати сугурташуда.
  

Дар асоси Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қо-нуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи сугуртаи давлатии иҷтимоӣ» тавассути сугуртаи давлатии иҷтимоӣ ба шахсони

253

МОЛИЯ ВЛ ҚАРЗ

сугурташуда нафақа, инчунин кӯмакпулиҳои зерин пардох-та мешавад:

• 
  барои корношоямии муваққатй;
  
• 
  барои ҳомиладорӣ ва таваллуд;
  
• 
  кӯмакпулии оилавӣ;
  
• 
  барои дафн;
  
• 
  барои солимгардонии кормандон ва аъзои оилаи онҳо;
  
• 
  иловапулиҳо ба нафақа.
  

Фонди гайридавлатии нафақа шакли махсуси ташкилию ҳуқуқии ташкилоти ғайритиҷоратии махсусгардонидашуда оид ба таъмини шаҳрвандон бо нафақа, ба тарзи ихтиёрӣ мебошад. Ин фонд новобаста аз низоми давлатии таъминоти нафақа ва илова ба он фаъолият менамояд,

Намуди истисноии фаъолияти фонди мазкур аз таъмини ғайридавлатии ихтиёрии шахсони воқеӣ бо нафақа дар асоси шартномаҳои нафақа иборат мебошад.

Фаъолияти фонди ғайридавлатии нафақа аз ҷамъоварии саҳмҳои нафақа, ҷамъоварии активҳои нафақа ва баҳисобгирии ӯҳдадориҳои нафақавӣ, ҷойгиркунонии активҳои нафақа бо мақсади гирифтани даромад аз сармоя, таъин ва пардохти нафақаҳои гайридавлатӣ ба гирандагон ба тарзи ихтиёрй ибо-рат аст.

\

254

Фонди ғайридавлатии нафақа аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ё хукукй ҳангоми мавҷудияти маҷмӯи саҳмҳои муассисон (саҳми муассис) тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи фондҳои гайридавлатии нафақа» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумхурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад. Фонди гайридавлатии нафақа шахси хуқуқӣ буда, дар асоси қонуни мазкур, дигар санадҳои меъё-рии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оинномаи фонд амал н.амуда, ҳукук дорад дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшҳои худро кушояд.

Активҳои фонди гайридавлатии нафақа чунин ҷойгир кар-да мешаванд:

• 
  ба когазҳои қиматноки давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
  
• 
  ба коғазҳои қиматноки ташкилоте, ки дар биржаи сармояҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон арзиш дорад;
  
• 
  ба депозитҳо дар бонкҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон;
  

ди гайридавлатии нафака чунин тақсим мешавад:

• 
  барои афзоиши активҳои нафақа - 70 фоиз;
  
• 
  барои фонди эҳтиётӣ - 10 фоиз;
  
• 
  барон пӯшонидани хароҷоти фонд ҷиҳати таъмини фа-ъолияти оинномавӣ ва молиявию хоҷагӣ - на бештар аз 20 фоиз 14/.
  

Назорати давлатӣ ва тафтиши фаъолияти фонди гайридав-латии нафақа аз ҷониби мақоми ваколатдоре, ки Ҳукумати

255

МОЛИЯ ВА ҚАРЗ

Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷи-кистон муайян намудааст, анҷом дода мешавад.