Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
л ы қ м а ғ ы н а, ал сөздердің сөйлемдегі өзара қатынасы- г р а м м а т и
жүктеу/скачать 3.22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 27-жаттығу .
- Жасымда
| л ы қ м а ғ ы н а, ал сөздердің сөйлемдегі өзара қатынасы- г р а м м а т и
к а л ы қ м а ғ ы н а деп аталады. Сөз жеке тұрғанда көп мағыналы болуы, яғни бірнеше мағынада ұғынылуы мүмкін. Мысалы, түс ( төмен түс, суға түс, түс көру, түс болды, суретке түсу, түр-түс т. б.). Сөйлем ішінде келгенде сөздің лексикалық мағынасы нақтыланады және ол біреу болады да сөздің түбір тұлғасы арқылы көрінеді. Қазақ тілінің жалғамалық қасиетіне сай сөзде болатын әрбір грамматикалық мағына , негізінде, өзіне тән морфологиялық қосымшалар арқылы көрінеді. 27-жаттығу. Өлеңді оқып шығып, ондағы қара әріптермен жазылған сөздердің лексикалық мағынасы мен грамматикалық мағынасын ажыратыңдар. Грамматикалақ мағынаның түрлерін көрсетіңдер. Жасымда ғылым бар деп ескермедім. Пайдасын көре тұра тексермедім. Ер жеткен соң түспеді уысыма, Қолымды мезгілінен кеш сермедім. Бұл махрұм қалмағымы кім жазалы, Қолымды дөп сермесем,өстер ме едім ? (А.Қ.) Отырмын көп ішінде мен де тыңдап, Көңілім қырға шауып, ойға құлдап. Музыка Ұлы Отанның күйін тартып, Шешендер жұрт жігерін жатты шыңдап. Сайрандап жауды алған ел шебін бұзып, Думандап тойдай тобын , дүкен қызып. Картасын қара жердің қайта жасап, Тарихтың жаңа бетін жатты сызып. (І. Ж.) 28-жаттығу. Сөздердің лексикалық және грамматикалық мағыналарына талдау жасап, сөз мағынасының бұл екі түрінің ерекшеліктеріне түсінік беріңіз. 1.Барлығы дабырласып далаға беттеді. Жатар алдында таза ауада жүріп қайтпақ болып, үлкендер де ере шықты. Балаларын машинаға отырғызып, олар көше айналып көрінбей кеткенше, әке-шеше соңдарынан қарап тұрды (Қ. Жұмад. ). 2.Осынау қара дауылдың түбінде бір соғатыны хақ еді. Сол күткен сәт те туды. Сайсүйекті сырқыратқан шешесінің зарлы үні бұл ойлағаннан да қаһарлы, бұл күткеннен де қасіретті шықты (Қ. Жұмад. ). 3. Үйде ол күні бөтен ешкім болған жоқ.Татар әйел үй ішін жинастырып болды да, қайтып кетті. Келімді-кетімді ешкімнің қарасы көрінген жоқ. Бар болғаны қарт екі рет әлдебіреулермен телефонмен сөйлесті ( Ж. Ж. ). жүктеу/скачать 3.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|