ҚАЗАҚСТАН ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМЖ құжаты
|
ПОӘК
|
042-14-04.01.20.198/02-2012
|
ПОӘК- «Эволюциялық ілім» пәнінен студентке арналған жұмыс оқу бағдарламасы
|
№ 3 басылым
«__»____20 ж
|
5В080300 (050803) – «Аңңшылықтану және аң шаруашылығы» мамандығына арналған
«Эволюциялық ілім»
ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ПӘННІҢ Студенттерге АРНАЛҒАН ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2012
Алғы сөз
1. құрастырылды
Құрастырушы: Тугельбаева А.Д., аға оқытушы, биология магистрі
2. талқыланды
«Биология» кафедрасының отырысында
Хаттама №1 27. 08.2012 ж
Кафедра меңгерушісі ___________ Р. Арынова
2.1. Аграрлық факультеттің оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама №1 03.09.2012 ж
Төрағасы __________ К. Сатиева
3. бекітілді
Университеттің оқу - әдістемелік кеңесінің
отырысында қаралып, баспаға ұсынылды
Хаттама №1 13.09.2012 ж
ОӘК төрағасы, оқу-ісі жөніндегі проректор _____________Б.Рскелдиев
31.08.2011 ж. № 2 басылым орынына
Мазмұны
-
Қолдану саласы.
-
Студентке арналған пәннің жұмыс бағдарламасы
3. Жалпы қағидалар
4. Студенттің рейтингін есептеп шығару
5. Оқу түрлерінің оқу- әдістемелік мәліметтері, пәнің жұмыс бағдарламасы
6. СӨБЖ және СӨЖ жұмыс бағдарламасы
7. Оқу процессінің календарлық кестесі
1. Жалпы қағидалар
1.1 Оқытушы және пән туралы мәліметтер
-Оқытушының аты-жөні: Мадыбекова Айнур Сыдыковна
-Биология кафедрасы
-Байланыс ақпараты – телефоны 531970,
-Өткізілу орны: оқу ғимараты № 5, аудитория № 109
-Пәннің аты – «Эволюциялық ілім»
-Кредит саны –3 , жалпы сағат саны – 135
1.2.Оқу жоспарынан көшірме
1кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредит
|
Дәріс
|
Тәжірибелік
|
СОӨЖ
|
СӨЖ
|
Барлы ғы
|
Бақылау түрі
|
4
|
7
|
2
|
15
|
15
|
30
|
30
|
90
|
емтихан
|
-
Эволюциялық ілім курсының қысқаша сипаттамасы.
Эволюциялық ілім – биологияның маңызды салаларының бірі. 050803-«Аң өсіру және аң шаруашылығы» мамандығының студент түлегі эволюция проблемасына арналған оригинальды әдебиеттермен жұмыс істей отырып, тіршіліктің ұйымдасу деңгейімен, Дарвин дәуіріндегі және қазіргі заманғы түсінікпен танысады.
-
Пәннің мақсаты:
Эволюциялық мәселелерді қазіргі заманғы отандық шет елдік деректер негізінде қарастыру.
1.5. Пәнді зерделеудің негізгі міндеттері:
-
Тарихи және проблемалық әдістерді қолдана отырып, эволюциялық идеялардың даму диалектикасын ашу;
-
Қазіргі заманғы эволюцияның синтетикалық теориясына сын тұрғысынан талдау жасау;
-
Дарвинизмге және эволюцияның синтетикалық теориясына оппозициялық көзқарастарды талқылау;
-
Материяның дамуы мен күрделенуі, ұйымдасу деңгейлерінің жоғарлауы, сонымен қатар даму процесіндегі параллелизм және т.б. сияқты күрделі процестерді терең түсінуге түрткі болатын биология және басқа жаратылыстану ғылымдарындағы жетістіктерімен танысу;
1.6. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент міндетті:
- Эволюциялық ілімнің қазіргі замандағы тұжырымдарын, яғни Ч.Дарвин териясының негізін, эволюцияның синтетикалық теориясы және оның эволюция процесін микроэволюция деңгейінде түсінудегі ролін
- Эволюция іліміндегі шешімі жоқ, қарама-қайшылық жағдайдағы проблемаларды, Ламарктан бастап соңғы уақыттағы молекулалық биология және генетика жетістіктері негізінде, шешу жолдарын тарихи тұрғыда білуі керек.
Оқу үрдісіндегі студент істей білуі керек;
- эволюция проблемасына арналған оригинальды әдебиеттермен жұмыс істеу тәсілдерін меңгере отырып, оларға сын тұрғысынан талдай жасай алу керек.
- алған білімдерін ғылыми қызметтерінде қолдана білуі керек.
-
Курстың пререквизиті (білім сатысы алдындағы пәндер):
Пәнді оқуға кіріспес бұрын студент «Зоология», «Ботаника», «Молекулалық биология», «Генитка», «Биохимия», «Микробиология», «Клеткалық биология» пәндерін игеру керек.
1.8.Әдебиеттер.
Негізгі:
1. Северцов А.С. Теория эволюции. М., «Владос», 2005
2. Чайковский Ю.В. Эволюция. М., 2006
3. Воронцов Н.Н. Развитие эволюционных идей в биологии. М., МГУ, 1999
4. Левонтин Р. Генетические основы эволюции. М.: Мир, 1990
Қосымша:
1. Бернал Дж. Возникновение жизни. М.: Мир, 1969
2. Фоули Р. Еще один неповторимый вид. М.: Мир, 1995
3. Грант В. эволюционный процесс. М.: Мир, 1991
2. Пәннің әдістемелік ұсыныстары Оку үрдісіне белсенді қатысу, уй тапсырмасын ынтамен орындау, сабакта карама-карсы байланысты колдау, ұжымдық жұмыска жәрдемдесу, ұқыпты және міндеті болу қажет. Курстарымен және оқытушылармен ашық, шыдамды да, мейірімді болған жөн.
Пән барысы. Оқылатын дәрісте кейінгі ғылымның көкейтесті мәселелері, қазіргі жетістіктері мен жаңалықтары айтылады. Өткізілетін зертханалық сабақтарда организмнен алынып, жасалған жасушалар, препараттарын тікелей зерттеп, электронды микроскопта көрінетін микробейнелерді талдап, зерделейсіздер. Пәннiң әр дәрiсiнен кейiн ұсынылған сұрақтар мен тестерге жауап берiп, оған қайтаратын жауапты жинақтап қорытып, күмәндiк туса, алдын ала дәрiстен оқып, оны толық түсiнiп, дәрiске, сабаққа дайын болып келген жөн.
3. Пәннің талаптары (саясаты).
Қатынасу: дәрiс, зертханалық сабақтарға мiндеттi түрде қатынасу керек. Егерде қандайда болмасын себептермен сiз оларға қатынаса алмасаңыз, онда барлық меңгере алмаған материалға жауапкер боласыз.
Мiнез – құлық: Студент ар кодексiн: мiнез-құлық этикасын сақтауы керек. Сабаққа кешiгу кешiрiлмейтiн қылық. Сабақ үстiнде оқу тәртiбiн жиi бұзушылар дәрiсханадан шығарылып жiберiледi, немесе бүкiл курс бойынша «қанағаттанарлықсыз» бағамен жазаланады.
Бақылау тапсырмалары. Олар сөзсiз орындалып, белгiленген мерзiмде тапсырылуы қажет. Кешiгiп орындалған жұмыстардың бағасы өзiнен - өзi төмен болады.
Межелiк бағалау: Межелiк бағалаудың қортындысы сабақ қатысуы мен үлгерiмiне, студенттердiң белгiленген мерзiмге өз бетiмен жұмыс орындауына, сабақта ауызша немесе жазбаша түрде берген жауабына, межелiк бақылау қортындысына байланысты қойылады.
Көшiрiп алу және бiреудiң шығармасын толық немесе жарым-жартылай өз атымен ұрлап пайдалану: Қандай да болмасын көшiрiп алу немесе бiреудiң шығармасын толық, не жарым-жартылай өз атымен ұрлап пайдалану (басқа студенттерден дайын тапсырма және шешiмдер көшiрмесiн пайдалану) дәрiсханадан шығарумен тоқтатылады немесе «қанағаттанарлықсыз» бағамен жазаланады. Ұрлап пайдалану мен алдауды болғызбау керек.
Ұялы телофон: Сабақ үстiнде оны үзiп тастау, немесе ұялы телефонмен байланысты болғызбау керек.
Бағалау. Емтихан: Қортынды емтихан барлық студенттер емтихан беруге рұқсат етiлгеннен кейiн емтихан сұрақтары жазылған ауызша, не тест арқылы өткiзiледi
4. Студент білімін бағалау критерийі және жүйесі.
1. Лекцияларды конспектілеу: лекциялық тақырыптардың сұрақтарын толық конспектілеу – 15 балл, қатысқану үшін – 30 б, дәріске қатысу – 15 б. Барлығы: 60 балл.
-
Зертханалық сабақтарда жұмыс істеу – 379 балл.
-
Зертханалық сабақтарда қатысқану үшін – 30 балл.
-
СОӨЖ шегіндегі сабақтардағы жұмыс – 59 балл.
-
СӨЖ – 72 балл.
Барлығы – 600 балл.
2 кесте - Пәннің орындау графигі мен тапсырма беру мазмұны
№
|
Жұмыс түрлері
|
Тапсырманыңмақсаты мен мазмұны
|
Ұсыныл-ған әдеби-еттер
|
Орындалу ұзақ-тығы
|
Балл
|
Өткізу мерзімі
|
Бақы-лау
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
1
|
Зертханалық сабақ
|
Білім тексеруге бағытталған бақылау
|
1-17
|
Күнделікті
|
379
|
Кестеге сай
|
Баяндама
|
2
|
Бақылау жұмысы
|
Дәріс материалдарын ұғуын тек-серуге бағыт-талған бақы-лау
|
1-17
|
Күнделікті
|
30
|
Кестеге сай
|
Жазбаша есеп
|
3
|
СОӨЖ
|
|
1-17
|
Күнделікті
|
59
|
Кестеге сай
|
Жазбаша есеп
|
4
|
СӨЖ (үй тапсырмасы)
|
СӨЖ бойынша барлық тапсырмаларды орындау
|
1-17
|
Күнделікті
|
72
|
Кестеге сай
|
Баяндама
|
5
|
Сабақтарда қатысу
|
|
|
Күнделікті
|
60
|
Кестеге сай
|
|
Пән емтиханын бағалау үшін модуль, межелік бақылау (60%),қорытынды бағалау, емтихан - (40%), барлығы 100% құратын үлгерімнің ең үлкен қосындысы алынады.
Студенттің рейтингін есептеп шығару
3 кесте
Тізімдегі студент №
|
Қатысу
|
ҮЖ
|
СӨБЖ
|
…
|
ӨЖК
|
Σ1
|
Р1,%
|
Қатысу
|
ҮЖ
|
СӨБЖ
|
…
|
ӨЖК
|
Өтеу
|
Σ2
|
Р2,%
|
Өте оңды студент
|
40
|
200
|
20
|
…
|
40
|
300
|
100
|
40
|
200
|
20
|
…
|
40
|
-
|
300
|
100
|
Бағалау әріп баламасы, балл және пайызбен көрсетілген
4 кесте
Бағалаудың әріп баламасы
|
Балдың сандық баламасы
|
Пайыз мөлшері
|
Дәстүрлі жүйемен бағалау
|
А
А-
|
4,0
3,67
|
95-100
90-94
|
Өте жақсы
|
В+
В
В-
|
3,33
3,0
2,67
|
85-89
80-84
75-79
|
Жақсы
|
С+
С
С-
Д+
Д
|
2,33
2,0
1,67
1,33
1,0
|
70-74
65-69
60-64
55-59
50-54
|
Қанағаттарлық
|
F
|
0
|
0-49
|
Қанағаттарлықсыз
|
I
|
NA
|
|
Аяқталмаған
|
P
|
|
|
Пәнді өтті
|
5. Пәннің жұмыс бағдарламасы
5 кесте
№
|
Тақырыптар
|
Дә-ріс
|
Тәжірибелік
|
СОӨЖ
|
СӨЖ
|
әдебиет-тер
|
1
|
Кіріспе. Проблеманы жобалау. Эволюция түсінігіне анықтама. Эволюцияны зерттеу әдістемелері, басқа ғылымдармен байланысы
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
2
|
Тіршіліктің ұйымдасу жүйелілігі. Биологиялық эволюцияны неорганикалық материя эволюциясының жалғасы ретінде қарасьыратын тұжырымдар
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
3
|
Табиғи сұрыпталу концепциясы. Табиғи сұрыпталу процесі туралы Дарвин дәуіріндегі және қазіргі заманғы түсінік.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
4
|
Табиғи сұрыпталудың сандық көрсеткіші. Табиғи сұрыпталудың ролі туралы нейтралистер мен селекционистер арасындағы пікірсайыс
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
5
|
С.Райттың адаптивтілік ланшафт үйлесімдерінің генофондта тұрақтануы. Популяция бейімделгіштігі және табиғи сұрыпталу
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
6
|
Туыстық сұрыпталу (Дж. Мэйнард Смит). әлеуметтік мінез-құлық белгілері эволюциясының теориясы
(У. Гамильтон).
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
7
|
Көбею тәсілдерінің эволюциясы. Жыныстық және жыныссыз көбеюдің негізгі түрлері. Олардың эволюциялық және гентикалық маңыздары
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
8
|
Жыныстық сұрыпталу теориясы Ч.Дарвиннің жыныстық сұрыпталу тұжырымы. Интерсексуальды және интрасексуальды (эпигамды) сұрыпталу
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
9
|
Жануарлардағы жыныстық қатынастар жүйелері. Моногамия және полигамия. Полигиния және полиандрия
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
10
|
Түрлердің пайда болуының қазіргі заманғы концепциялары. Түр критериялары, оның салыстырмалылығы. Түрдің абсолютті және универсальды критерилерінің жоқтығы
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
11
|
Дивергентті және дивергентті емес жолмен түрдің пайда болуы.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
12
|
Прогрессивті эволюцияның молекулалық және генетикалық механизмдері. ДНҚ-ның сандық мөлшерінің арту бағытындағы геном эволюциясы.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
13
|
Реттегіш гендер мутациясының морфологиялық эволюциядағы ролі. Молекулалық эволюцияның түрлері.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
14
|
Өсімдіктер эволюциясы.өсімдіктер әлемінің дамуының негізгі сатылары.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
15
|
Қазіргі заманғы эволюциялық теориялар. М.Кимураның молекулалық эволюцияның нейтралділік теориясы. Үздікті тепе-теңдік теориясы (С.Гоульд, С. Стенли), сальтонизм теориясы, автогентикалық теория (А. Берг, А.А.Любищев, А.Лима-де-Фариа).
|
1
|
1
|
2
|
2
|
1-4 нег
1-3 қос
|
|
Барлығы:
|
15
|
15
|
30
|
30
|
|
6. ОБСӨЖ және СӨЖ жоспары
СӨБЖ
|
СӨЖ
|
Аудиториялық
|
Аудиториядан тыс
|
Гетерогенді және өзгермелі ортадағы сұрыпталу
|
Нейтральды өзгергіштік
|
Синтетикалық теорияның дамуы және нейтральділік теориясының алғы қадамдары
|
Р. Фишердің фундаментальды теоремасы және оның негізгі тұжырымдары
|
Сұрыпталу құны концепциясы, генетикалық қысым және оның маңызы
|
Селективті нейтральді мутациялардың кездейсоқ дрейфі гипотезасы
|
Популяция генофондындағы гендер коадаптациясы мен адаптативті нормалар концепциясы
|
Популяциядағы генетикалық гомеостаз
|
Молекулалық және фенотиптік эволюцияның жылдамдықтарын салыстыру
|
«Адаптоционистік бағдарлама» туралы сыни пікірлер
|
Адаптация процесін моделдеудің теориялық негіздері
|
Табиғи сұрыпталу түрлері, олардың әсер ету механизмдері
|
«Эгоистік гендер» концепциясы және осы проблема туралы пікірталас
|
«Эгоистік гендер» тұрғысында сипаттауға келмейтін құбылыстар
|
Генетикалық өзгергіштік
|
Мутализм және альтруизм
|
Туыстық коэффициенттің маңызы
|
Рекапитуляция, филогенез және онтогенез үйлесімділіктерінің проблемалары
|
Инбридинг және аутбридинг
|
Анизогамия және жыныстық диморфизмнің пайда болуы және эволюциясы
|
Эволюция жылдамдығы: көлемдер, формалар эволюциясы
|
Популяциядағы жыныстардың 1:1 сандық қатынасынан ауытқу себептері
|
Гермофродиттер және жынысын өзгертуге қабілетті организмдер
|
Морфологиялық және молекулалық эволюция: структуралық және реттегіш гендер
|
Бисексуальды организмдер популяциясындағы жыныстардың сандық қатынастарының реттелуі
|
Р.Фишер теориясы
|
Түр пайда болу негіздегі молекулалық өзгерістер
|
Аллопатриялық жолмен түрдің пайда болуы және оның механизмі
|
Перепатриялық жолмен түрдің пайда болуы және оның механизмі
|
Жұмыртқа клеткаларының және ұрықтардың структуралық ұйымдасуы және эволюциясы
|
Сақиналы түрлер, жартылай түрлер және сингамеондар
|
Түрдің пайда болуының дивергентті емес механизмі
|
Эволюцияның гетерохрония жолы
|
Гетерохроматин және мобильді гентикалық элементтердің организмдер эволюциясындағы ролі
|
Проклеткалардың метаболизмі химиялық эволюциядан клеткалық эволюцияға өтудің аралық жолы
|
Онтогенез және филогенездегі гомеозис
|
Гетреохрония және морфологиялық адаптациялар
|
Тіршіліктің пайда болу теориялары
|
Пребиотикалық эволюция
|
Атмосферадағы оттегі эволюциясы және фотосинтез
|
Тіршілік молекулаларының хиральді жиілігі
|
Энергетикалық жүйелердің пайда болуы
|
Гентикалық өзіндік сәйкестіліктің болмауы
|
Диссеметрияның пайда болу проблемасы
|
Метаболизм эволюциясы
|
7. Оқу процессінің календарлық кестесі
«Эволюциялық ілім» пәнінің календарлық кестесі
7- кесте
.
Бақылау түрі
| Апталар |
Балл саны
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
Қатысқаны үшін
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
60
|
Дәрістерді конспектілеу
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
30
|
СОӨЖ шегіндегі сабақтағы жұмыс
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
59
|
СӨЖ (үй жұмысы)
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
72
|
ЗТС
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
379
|
Барлығы (жоғарғы шегі)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
600
|
Достарыңызбен бөлісу: |
