Қазақстан халқы ассамблеясы қарағанды облысының Әкімдігі
жүктеу/скачать 7.5 Mb. Pdf көрінісі
|
| «Тарихтан тағылым – өткенге тағзым»
161 тұрды. Жаңадан өз алдына құрылып жатқан, прокуратура кадрлары жетіспейтін сол бір қиын- қыстау кездің өзінде оның жоғары ұйымдастырушылық қабілетімен, біліктілігімен республика прокуратура органдары жедел өз даму жолына түсті. Ол 1937 жылы тамызда Қазақстандағы контрреволюциялық ұйым жетекшілерінің бірі деген жалған айыппен тұтқындалады. 1938 жылы наурыз айында Сүлеймен Есқараев бастаған 19 адамның ату жазасына кесілгені газетке жарияланып, Үкім 6-12 наурыз аралығында орындалды [6]. Ел үшін бүкіл күш-жігері мен білім- біліктілігін аямаған ер осылай жазықсыз жан қиды. Іс тек осымен бітпей оның әйелі де 8 жылға сотталды. Сүлеймен Есқараев 1957 жылы 5 қарашада ақталды. Енді осы жылдың 1938 жылдың 4 қаңтарындағы мұрағат құжаттарынан үзінді келтірелік. «Хаттамадағы сұрақ: НКВД тергеулеріндегі контреволоюциялық істердің анализі қашан және кімдер арқылы жасалған? Жауап: 1936 жылдың аяғында арнайы сектор бастығы Дубровский мен оның көмекшісі Бекарыстановтар жасаған. Сұрақ: Бұл анализ қандай мақсаттар үшін жасалған? Жауап: КСРО прокуратурасының тапсырмасына сәйкес НКВД органдарының жұмысындағы кемшіліктерді жариялау үшін. Сұрақ: Бұл анализ қашан және кімдерге жіберілді? Жауап: КСРО прокуратурасының адресіне» [6]. С.Есқараевтың аяқталған тергеу қаулысындағы сөзінен үзінді келтірелік. Онда: «Ең алғаш маған 58-баптың 10-11 тармақтарына сәйкес тағылған айыптың 58-баптың 2,7,8,11, тармақтарымен ауыстырылғанына мен келіспеймін, өйткені бұл бап қылмысты жасағандарға жатады, ал менің түсініктерімде бөтендердің сөздеріндегі әңгімеден басқа қылмыс жасады деген ұғым жоқ. Тіпті жаман жағдайға барғанның өзінде маған бұрынғы 58-баптың 10 тармағына сәйкес тағылған айыпты қалдыру керек еді. Сонымен қатар Сұлтанбек Хожановтың тобын жасырын ұйым деп қарауға мен келіспеймін» делінген. Алдын ала тергеу барысында және одан кейін Сүлеймен Есқараев республика прокурорымен кездесуді бірнеше рет сұраған. Оны тергеу құжаттарындағы жазылған қағаздар дәлелдейді. Бірақ барлық өтініші ескерусіз қалған. КСРО Жоғарғы Сотының әскери алқасы 1938 жылғы 25 ақпанда оны атуға ұйғарған. Сот мәжілісі бар болғаны 20 минуттың ішінде өткен. Осы санаулы минуттарда адам тағдыры оп- оңай шешілген [6]. Сол кездегі «Социалистическая Алма-Ата» газетінде жарияланған хабарға сүйенер болсақ, КСРО Жоғарғы Соты Әскери алқасының көшпелі сессиясы өзінің жабық сот мәжілісінде «ұлтшыл-фашист, троицкистік-бухариншілдер» деп 19 адамға айып тағып, ату жазасына кескен. Олардың алдыңғы қатарында қазақтың арыс азаматтары Ұ.Құлымбетов, Т.Жүргенов, Ж.Сәдуақасов секілді тұлғалармен бірге С.Есқараев та болған [6]. С.Есқараев жазықсыз атылғаннан кейін оның отбасы мен ағайын-туғандарына оңай тимеді. Оның әйелін «халық жауының әйелісің» деп айыптап, Ақмоладағы әйелдер лагеріне АЛЖИРГЕ айдап әкетеді. Балалары далада қалады. Сонымен бірге, Есқараевтың Қызылордадағы туыстарына да нәубет күні туады. Оларды да тыныш отырғызбай «Халық жауының туысысыңдар» деп қуғын- сүргінге ұшыраған. КСРО Жоғарғы Сотының Әскери Коллегиясының әділетсіз үкімі 1957-ші жылы бұзылып, Есқараев Сүлеймен өлгеннен кейін ақталды. Бүгінде Қызылорда қаласының бір көшесі Сүлеймен Есқараевтың есімімен аталады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 3 қарашадағы 1997 жылғы № 1485 қаулысымен облыста «Есқараевтың 100 жылдық тойы» кеңінен аталып өтіліп, өзі дүниеге келген Қармақшы ауданындағы № 27 Жосалы лицейіне аты берілді [6]. Сондай-ақ, 1997 жылы оның туғанына 100 жылдық мерейтойында Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанындағы Заңдылық, құқық тәртібі проблемаларын зерттеу және прокуратура орагандары кадрларының біліктілігін арттыру институты С.Есқараевтың есімімен аталады. Қызылорда облысы прокуратурасының бастамасымен әдебиеттанушы, кинодраматург, «Дарын» мемелкеттік сыйлығының лауреаты Айгүл Кемелбайдың шығармашылық кеңесі негізінде «Қазақстан-Қызылорда» телеарнасы «Сүлеймен Есқараев Қазақтың тұңғыш прокуроры» атты деректі фильмін дайындады. Сондай-ақ, облыс прокуратурасы мен қазақтың тұңғыш прокурорының өмірі, қызметі, адамдық қалпы тұрғысы баяндалатын «Тарланбоз» кітабы да жарық көрді. Бүгінде облыстық прокуратура жанынан Сыр елінің перзенті Сүлеймен «Тарихтан тағылым – өткенге тағзым» 162 Есқараевтың есімімен аталатын ведомстоволық музей ашылып, оның жауынгерлік және еңбек даңқына, өміріне қатысты барлық мағлұматтар жинақталуда. Сондай-ақ, бүгінде облыстық прокуратура жанында С.Есқараевқа арналып бюст ашылды. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев: «… Көненің көзіндей, тарихтың өзіндей болған жәдігерлерді жинақтап жүйелеу, оларды келешекке сақтап жеткізу, өзге жұрқа барымызды көрсетіп насихаттау – абыройлы міндеттің бірі» деген болатын. Біздер бүгінде бар болғаны 41 жасында мерт болып, артына өшпес атын қалдырып кеткен жерлесіміздың өмірімен әруақытта да мақтанамыз. Сүлеймен Есқараев есімі еліміздің құқық саласы тарихына ғана қатысты емес, ірі саяси және мемлекет қайраткері екенін тарихтан сыр тартқан құжаттар айғақтайды. Ол негізін салған Қазақстан прокуратурасы Заңның үстемдігін, оның бірыңғай және біркелкі қолданылуын, еліміздегі заңдылық пен құқық тәртібінің бірлігі мен орнықтылығын қалтқысыз қамтамасыз етіп келеді. жүктеу/скачать 7.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|