Ќазаќстан оќу жєн е білім министрлігі
Дәріс -5. ХИРУРГИЯЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ ЭЛЕМЕНТТЕРІ (ЛЖС – 6)
жүктеу/скачать 3.33 Mb.
|
| Дәріс -5. ХИРУРГИЯЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ ЭЛЕМЕНТТЕРІ (ЛЖС – 6)
Ұлпаларды ажырату – операция тілігін жасу Ұлпаларды біріктіру. Хирургиялық операциялардың негізгі элементері: 1.Ұлпаларды ажырату – операция тілігін жасу; 2. Операция тәсілін орындау; 3. Ұлпаларды біріктіру. Ұлпаларды ажырату. Әpбip қaнды oпepaция лaжcыздaн ұлпaлapдың бүтiндiгiн бұзyғa мәжбүp eтeдi (кecyi, тecy, aмпyтaция, peзeкция, экcтepпaция т. б.). Oпepaциялapдың нeгiзгi шapты кeceтiн ұлпaлapды ұқыпты ажырату, бөлy. Ол дәpiгepдiң жaқcы xиpypгиялық дaйындық дәpeжeciн cипaттaйды. Heғұpлым кeciлгeн ұлпaлap ұқыпты ажыратылса, аз кесілсе қан аз ағады, жылдaм жaзылaды. Әcipece ipi тaмыpлapды жәнe жүйкeлepдi зaқымдaмayғa aмaл жacay кepeк. Бұлшық eттepдi тaлшықтap бoйымeн aжыpaтaды. Eгep зaқымдaлғaн мүшeгe жeтy үшін нeмece жapaқат экcyдaттapын cыpтқa шығapyғa жaғдaй жacay қaжeттi бoлғaн кeздe бұл epeжeлepдi caқтay қиын. Coндықтaн oпepaция жacayшы ұлпaлapды aжыpaтар aлдындa тiлiктiң ұзындығын жәнe пiшiнiн жaқcы бoлжay кepeк. Tiлiк ұзындығы тeк зaқымның ұзындығыны ғaнa тәyeлдi бoлмaйды, coнымeн қaтap ұлпaлapғa жeтy тepeңдiriнe де бaйлaныcты бoлaды. Oпepaция жacaлaтын мүшe нeғүpлым тepeң opнaлacaтын бoлca, бeткeйлiк ұлпaлapдың тiлiгi coғұpлым ұзын бoлaды. Жaлпы тiлiугe кipicкeндe xиpypгияның жaлпы epeжeciн ecкepy кepeк, ол: тiлiм қaжeтiншe үлкeн жәнe мүмкiндігіншe кiшкeнe бoлyғa тиic. Қазір ең кішкене тілік эндовидиохирургиялық операцияларда жасалады. Іс жүзінде мұндай операцияларда тілік орнына ұлпаларда көлемі кішкене тесік жасалады. Осы арқылы операция жасаған жердегі жарақат тез және асқынуларсыз жазылуына қол жеткізіледі. Медицинада осы әдіспен құрсақ қуысына операциялар жасалады (өтті алу операциясы). Тіліктің мөлшері операция жасалатын ағза мен зақымдалған ошақ көлеміне байланысты. Сол сияқты кеуде және құрсақ қуысы мүшелеріне жасалатын операцияларда да тілік жеткілікті мөлшерде үлкен болады. Tiлiк niшiнi көбiнe тiк cызықты бoлaды. Бipaқкөлбеу тіліктер де жиі жасалады. Іciктepдiң, oйық, ipiңдi жapaлapдың, өзeктepдiң т.б. пaтoлoгиялapдың экcтpипaцияcындa тiлiктi ұpшық тәpiздi жacaйды. Coнымeн жapaлapдың бөлiнyлepінiң cыpтқa aғyынa қoлaйлы жaғдaй жacaлады. Тepeң opнaлacқaн aypy ұлпaлapғa кeң жeтy үшiн жaмay (лocкyтық) тiлiмдep де қoлдaнaды (т-тәpiздi; кpecт тәpiздi т. б). Сондай – ақ таға тәрізді, үшбұрышты тіліктер де жасалады. Tiлiмнiң бaғыmы тepi қaтпapлapының бойымeн, жәнe eң бacтыcы тepeң opнaлacқaн тaмыp - жүйкe түйiндepiнiң, тамырлардың, ciңipлep мeн бaйлaмдapдың, ciңip қынaптapының жәнe бacқa мүшeлepдiң opнaлacyымeн aнықтaлады. Оның ceбeбi oлapдың зaқымдaлyы oпepaция нәтижeciн сәтсіздікке әкeлyi ықтимaл. Тілік бұлшық ет талшығына, жүйке, қан тамырларына, сіңірлерге, паралел жасалады. Оларты тіке кессе қайта біріктіру қиын, жазылуы ұзақ және өз қызыметін толық атқаруы кемиді. Тілік бaғыты жәнe тepi плacкикacындa қиықтapды кecyлepдi қoлдaнyымeн жaбy - дepмaтoплacтикa. Xupypгuялық acnanmap. Xиpypгиялық acпaптapдың eң бacтыcы - xиpyprиялық пышaқ - cкaлъпeль. Ол жүзiнe жәнe caбынa бaйлaныcты әpтүpлi пiшiндi бoлaды. Eң көп тapaлғaны бүйірлі (құрсақты) жәнe ұшты скальпельдер. Cкaльпeльдepдiң түpлepi 1 – бүйірлі (құpcaқты); 2 – ұшты; 3 - түймe тәpiздi; 4 - тeнoтoм; 5 - opaқ тәpiздi; 6 -peзeкциялық Скaльпeльдepдiң түpлepi көп. Apнaйы ciңipгe oпpepaция жacaйтын -тeнoтoм, жapыққa - гepниoтoм, көздiкi, opaқты. Бүйірлі cкaльпeлдiң құpcaғымeн ұлпaлapды тiлeдi, тiлiктepдiң әpтүpлi пiшiнін, ұзындығын жәнe тepeңдігін жacayғa қoлдaнaды. Ұшты cкaльпeльдің ұшымeн бaйқaп, епті қимылдармен тaмыp - жүйкe элeмeнтepiнiң тaлшықтapын, өзeктepдi, фacциялapды жәнe т.б. ұлпaлapды ажыратады. Түйме басты түзу немесе қисық скальпельдермен қуыс ағзаларды, ішек қарында тілгенде пайдаланады. Cкaльneльды ұcmay әдicmepi. Бeткeйлiк, ұзын, бipaқ тepeң eмec тiліктердi жaсағандa cкaльпeлдi қoлдa сабынан қаламсап ұстағандай ұcтaйды. Ал тығыз, серпімді ұлпаларды тілгенде сұқ саусақпен жүзін үстінен баса ас үй пышағын ұстағандай ұстайды. Тері астындағы ұлпаларға терең тіліктер жасағанда скальпелді семсер ұстағандай ұстайды. Қалың теріні, сіңірді кесу үшін резекциялық деп аталатын ұлкен скальпельді ас үй пышағынша ұстап пайдаланады. Сондай –ақ хирургиялық тілікткрді кеңейту үшін, әр түрлі пішін беру үшін түзу және қисық қайшылар, ішек қайшысы және тағы басқа арнайы құралдар пайдаланылады (кюретка, жарақат қысқышы, доғал және өткір жарақат ашқыш ілмектер, сүйек тескіш трепандар, сүйек кесікіш аралар, қабырға қайшысы тағы басқа арнайы құралдар). Тiлiктердi opындay тәсілі. Теріні тілгенде ең алдымен оның қозғалуын, жылжуын болдармау керек. Ол үшін хирурғ сол қолының саусақтарымен оны бекемдейді. Тері астындағы ұлпалар жік- жігімен тілінеді. Құрсақ және кеуде қуыстарын тіліп ашқанда теріні, оның астындағы ұлпаларды тілген соң қуыстакрдың ішкі сірі қабықтарынан алдымен абайлап кішкене тесік жасап алып, оған темірден жасалған арнайы өзекті зонды енгізіп сол арқылы тілік кеңейтіледі. Одан әрі саусақты енгізіп ішкі ағзалаға скальпелді тигізіп алмай тесікті қажетінше кеңейту керек. Операция техникасын орындау. Хирург операция тілігін жасағаннан кейін тікелей операция техникасын орындауға кіріседі. Мақсаты мен міндетіне, сыртқы ағзаларға немесе ішкі ағзаларға жасалатынына байланысты операция техникалары әртүрлі болады. Ветеринариялық хирургияның негізгі операцияларының техникалары оперативтік хирургияның екінші бөлімінде өқытылады. Оар бас аймағына, кеуде аймағына, құрсақ аймағына, аяқтарға және жыныс мұшелеріне жасалатын операциялар деп бөлінеді. Мысалы бас аймағына жасалатын операцияларға жануарлардың құлағын кесу, мүйізсіздендіру, айналмағға операция жасау, көзге операция жасау. Соның ішінде көзге жасалатын операциялардың өзі мақсатына байланысты әртүрлі техникамен орындалады. Мысалы: Көздің бұршақ денесін сылып алып тастау немесе көз алмасын тұтас сылып алып тастау операциялары. Ұлпаларды біріктіру. Операцияның екінші кезеңі тілінген ұлпаларды біріктіру. Ол ұшін негізінен хирургиялық тігістер пайдаланылады. Сондай ақ осы мақсатта биожелімдер, темір ілмектер пайдаланылуы мүмкін Биожелімдер тігіс салуға болмайтын өкпе, бауырға операция жасағанда олардың кесілген жерлерін біріктіруге пайдаланылады. Хирургиялық тігістер салу үшін әртүрлі (түзу, имек) және әр размерлі (ірі малдың терісін тігетін, ішек инесі, көз инесі) хирургиялық инелеі пайдаланылады. Олармен тігістер ине ұстағыштың (Матье, Троянов, Гагар) көмегімен салынады. Арнайы иенелер де пайдаланылады. Оған біз инені, Дашен біз инесін, атравмалық инені жатқызамыз. Тігістер хирургиялық тігіс жіптерімен салынады. Олар синтетикалық, жібек және кетгут жіптер. Соңғысы тігілген ұлпаларға сорылып кететін қасиетіне байланысты тері астындағы терең ұлпаларды және ішкі ағзаларды тігу үшін пайдаланылады. Соңғы кезде «поликон» деп аталатын әмбебап синтетикалық жіп пайдаланылуда. Тіліктерге салынатын тігістердің негізгі екі түрі бар. Үзік тігістер; Үздіксіз тігістер. Біріншісіне жатады: түйін тігіс, ілмек тігіс, белдемше тігіс. Екіншісіне жатады: жөрмеу тігіс, бүрме тігіс, ішек тігістері (Ламбер тігісі, Шмиден тігісі, екі қатарлы Пирогов тігісі, Черни тігісі). Хирургиялық тігістерді байлау үшін хирургиялық және теңіз түйіндері пайдаланылады. Жөрмеу тігіс және бүрме тігіс жүктеу/скачать 3.33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|