Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ғылым комитеті
жүктеу/скачать 1.5 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ВИНДЕЛЬБАНД Вильгельм
| ВЕСТЕРНИЗАЦИЯ (ағыл. western – батыстық) – Батыс мәдениеті үл- гілерін қабылдау, басқа мәдениеттердің батыстандырылуы немесе батыс- тық донор мәдениеттен реципиент ретінде жеке құндылықтарды қабыл- дауы. В. деп Америка мен Африка құрлықтарындағыдай батыстық мәдени нормаларды күшпен енгізуді айтпайды. В. негізінен, мәдени қабылдаушы елдің басқарушы элиталық тобының белсенділігімен жүргіргізілген. Мыс., Бірінші Петр жүргізген реформаларды, Түркиядағы Кемал Ататүріктің
«жас түрікшілдер» революциясын, Латын Америкасының АҚШ-тық құндылықтарды біртіндеп қабылдауын т. б. атап өтуге болады. В. тек батыс технологиясы мен өндіріс жаңалықтарын қабылдаумен шектелмей, осы өркениеттіліке тән құндылықтарды (демократия, адам құқтарының басымдылғы, толеранттылық, ақпарат еркіндігі, азаматтық қоғам т. б.) 152 енгізумен, айқындалады. Бұл белгілері бойынша В. қамтыған елдер деп Жапония, Оңтүстік Корея, Шығыс Еуропаның кейбір мелекеттерін атап өтуге болады. ТМД кеңістігінде В. әлі қарқын алған жоқ. Жастардың тек батыстық бұқаралық мәдениет үлгілерімен әуестенуі шынайы В-ға жеткізбейді. В. ұшырап отырған елдерде оған қарсы дәстүрлі мәдениеттің оппозициялық көңіл-күйі де қалыптасады. В-ға қарсылықты, әдетте, діни топтар мен маргиналдық қауым көрсетеді. Өйткені, олар В. нәтижесінде қоғамда алып отырған орындарынан айырылып қалу қаупінен қорқады. ВИНДЕЛЬБАНД Вильгельм – 1848 жылы 11 мамырда Потсдамда туылып 1915 жылы 22 қазанда Гейдельбергте қайтыс болған неміс фило- софы, жаңакантшылдық Баден мектебінің негізін қалаушы. Цюрих (1876), Фрейбург (1877), Страсбург (1882) және Гейдельберг (1903) универси- теттерінің профессоры. Ол философия тарихы бойынша мынадай еңбек- терімен белгілі: Ежелгі философия тарихы (1888 ж.) және Жаңа философия тарихы (1878–1880 жж.). Бұдан басқа «Еріктің еркіндігі туралы», «XIX ғасырда неміс рухани өміріндегі философия» еңбектерін жариялады. Өз жұмыстарында В. философияны білімнің құрылымын логикалық талдаумен айналысатын ғылыми әдіснама деп қарастырды және тарихи білімнің әдіснамасын қалыптастыруға тырысты. Ең алдымен ол ғылымдар- дың танымдық мақсаттарының формальдық сипатының негізінде оларды номотетикалық (жалпы заңдарды зерттейтін) және идеографиялық (тарихи айғақтарды, жалқы ерекшеліктерді сипаттайтын) деп бөледі. Зерттеудің номотетикалық әдісінде ойлау жалқыдан жалпыны түсінуге өтуге тырысса, идеографиялық тәсілде ойлау жалқыда тұрақтайды. В. пікірінше, бұл екі әдістің келтіретін пайдасы бірдей. Тұтас таным бұл екі тәсілді де қамтиды. Сонымен бірге жаратылыстану заңдар туралы ғылым болса, тарих – оқиғалар туралы ғылым. Ал философияны В. құндылықтар туралы ғылым ретінде қарастырады. Ол теориялық ұйғарымдар мен эмпириялық мәліметтерге сүйенетін тәжірибелік ғылымдармен салыстырғанда бағалауға негізделеді. Ол логикалық, этикалық, эстетикалық және діни құндылықтарды жіктейді. жүктеу/скачать 1.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|