Комар А.Г. Строительные материалы и изделия. Учебник для инж.- экон. специальностей строительных ВУЗ-ов. – 5-е изд. перераб. и доп. – М.: Высш.школа., 1988. – 527 стр..: ил.2.К.В. Чаус, Ю.Д. Чистов,

3.Гальперин М.И., Домбровский Н.Г. Строительные материалы. Учебник для ВУЗ-ов, - М., Высшая школа, 1980 – 344 стр.

4.Васильев А.Т. Строительные материалы и изделия. Учебник для строит. ВУЗ-ов. – М.: Вышс школа, 1998. – 235 стр.

6. Б.С.Сатеков. Табиғи және жасанды құрылыс материалдары мен бұйымдары. М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті. 1, 2 том

№6 дәріс. Алдынала кернеуленген бұйымдарды арматуралау.

1.Алдын-ала кернеуленген бұйымдарды арматуралау.

Бақылаау сұрақтары.

1.

2.

1.Өздігінен кернеуленген темірбетон конструкцияларының өндірісі.

Бақылаау сұрақтары.

1.

2.
№8 дәріс. Бетон қоспалардың физико-механикалық нығыздау негіздері.

1.Бетон қоспалардың физико-механикалық нығыздау негіздері.

Тьіғыздау сапасын, бетон араласпасының дәл (фактлық) орташа тьіғыздығының оның теориялық тығыздығына қатынасы, демек % - р_т^ф I р^Т арқылы сипаттайды. Егер К_т > 0,98 болса, тығыздау

жетерліктей деп саналады. Мұны тығыздалынған бетонда ілестірілген _ауа көлемі 2% аспайды деп түсінуге болады.

Бетон араласпасының қаттылыгы неғұрлым жоғары болса, оны тығыздау үшін соғұрлым энергетикалық шығын көп болады.

У = /ш²/³

Мұндағы к - пропорционалдық коэффициент.

Өте қатты бетон араласпасын тығыздау үшің жүк бастыра дірілдету, дірілдете пресстеу және дірілдете штампалау тәсілдерін колданады.

Құбырларды және құбыр тәрізді конструкцияларды калыптау үшін центрифугалау тәсілін жиі қолданады.

Барлық калыптау тәсілдеріне қойылатын талап - бетонараласпасының берілген ныгыздалу (тыгыздалыну) дәрежесін қамтамасыз ету.

Кәдімгі ауыр бетон үшін тығыздалу коэффициенті 0,98 кем болмауы қажет. Әрбір бетондық қоспа үшін өзінің оптималдық дірілдету үдемелігі болады, одан асып кеткенде бетон керісінше босанып кетеді, демек бетон араласпасының сипаттамасына сәйкес, дірілдетудің тербелу жиілігін Г және амплитудасын таңдау қажет. Тербелу жиілігі 3000 тер/мин жиі пайдаланады, майда түйіршікті араласына 6000-10000 тер/мин. Ірі түйіршікті ауыр бетон араласпасы үшін тербелу амплитудасы, әдетте, а = 0,3-0,7 мм, және де араласпа қаттылыгы жоғарылаған сайын, оны үлкейте береді (қаттылығы 15-20 с болғанда а - 0,3-0,4 мм, қаттылыгы 30-40 с болғанда а = 0,6-0,7 мм). Майда түйіршікті бетондық араласпа үшін амплитуда 0,15-0,4 мм тең. Тым үлкен амплитуда, бұйым үстіне жүк салмай дірілдете нығыздағанда, бетон структурасын керісінше қопсытып, бетонның құрылыстық қасиетін нашарлатып жібереді.

Қабылданған тербеліс параметрінде әрбір бетон араласына тән оптималдық дірілдету ұзақтығы болады. Дірілдету ұзақтығы жетімсіздеу болғанда, бетон онша ныгыздалынбай мықтылыгы төмендеуі байқалады, аса үзақ дірілдету тыгыздыгын және мықтылығын айтарлықтай асырмайды, сондықтан, оның оптималдык шамасын тәжірибелік жолмен анықтаған оңды. Практика жүзінде дірілдету ұзақтығы 30-40 с-тен 3-5 мин. дейін ауытқуы мүмкін.

Кейінгі жылдары төмен жиіліктік, оның ішінде тербелістің зсинхрондық түрі, және бетон араласпасын соғып нығыздайтын тәсілдер кеңінен орын алуда. Бұл тығыздау тәсілдері энергияны үнемдеуді, жұмысшыларға дірілдетудің залалды әсерін жұмсартуды, және дірілдеткен мезгілде бетон араласпасына ауа іліктіруді төмендете беті теп-тегіс бұйым шығаруды қамтамасыз етеді.

1.

2.

№10 дәріс. Темирбетон бұйымдарға арналған қалыптардың жіктелуі мен сипаттамалары.

Өндірістік процестерді тасқындық тәсіл принциптерінде үйымдастырады. Жеке тасқындар мен технологиялық созындылар мүмкіндігінше жасалынатын бұйымдар және конструкциялар түрінде байланысты мамадандырылады.

Жэне тағы да, бұйымдарды өндіру оларды бір жерден екінші бір жерге көшірілумен немесе бір орында қозғалтпай жасап шығарылуы ұйымдастырылады. Бірінші жагдай агрегаттық, агрегаттық -жасқындық тэсілге, ал екінші жағдай стендалық тэсілге тэн.

• Стендальщ тэсічде жиналушы темірбетон бұйымдарын өндіру бойынша басты технологиялық процестер қозғалмайтын қалыптарда - стендаларда орындалады. Бұйымдар бетон қажетті мықтылығына ие болғанша сол орынында қалады, ал технологиялық жабдықтар жеке жұмысшы операцияларды бірінен кейін бірін кезекпен орындау үшін

стендада бір қалыптан екінші қалыпқа көшіріліп отырады. Стендалық тәсіл көпшілігінде полигондарда - ашық аспан астында - темірбетоң бұйымдарымен конструкцияларын өндіруге әдейі жабдықталынғаң алаңдарда қолданады. Көпшілік жағдайларда бұйымдарды қалыптау және негізгі, қосымша операциялары тікелей булау камераларында жүргізіледі: жылы ылғалдылықта бұйымдарды өңдеуді қалып қуысына берілетін бу жылуы есебінде іске асырылады. Стендалық тәсілді жогарымеханикалынған зауыттық өндірісінде де көбінесе ірімөлшерлі және массалық конструкцияларды жасау үшің қолданады. Сондай-ақ стендауда алдын-ала кернеуленілген темірбетон бүйымдарын да жасайды.

Стенданың көп түрінің бірі болып кассеталық тәсіл саналады. Бұл тәсіл бойынша, , тік қалыптарда -кассеталарда бір мезетте бірнеше бұйым жасалынады. Ол үшін көпқатарлы тік қалыптарға - кассеталарға жылжымалы жұмсақ немесе шалақатты бетон араласын құйып, аспалы дірілдеткіштермен, дірілдететығыздап қалыптаған бұйымдарды сол орьшдарында кассеталар аралықтарындағы қуыс кеңістіктерге ыстық бу жіберумен қыздыру арқылы термоөңдеуден өткізеді. Бұл тэсіл бойынша арнаулы булау камерасының, дірілдетпе алабының қажеттері жоқ. Кассеталарда жасалынған бұйымдар бетері теп-тегіс болып шыгады.

Кассета қабырғаларын құрыштан, армацементтен, пластмассадан, темірбетоннан жасауға болады. Кассеталық қалыптарын, жинауды жэне қайтадан ажыратуды механикалық жэне гидравликалық қимылдату жолымен орындайды. Бетон араласын кассеталар сыртына асылдыра бекітілген дірідетпелерімен жэне тереңдік дірілдетпелерімен, қуыстар құраушыларын дірілдетумен нығыздайды. Жасалынатын бұйымдар түрлеріне байланысты кассеталық қалыптар қабырға панельдері үшін, жабынды панельдері мен баспалдақ басқыштары үшін және желдеткіш блоктары жэне т.б. бұйымдары түрлері үшін орналған болып жіктелінеді. Кассеталарда - қалыптарда бумен термоөндеуді электрмен қыздыруға ауыстыруға болады.

Бұйымдарды кассеталарда қалыптау және термоөңдеу бойынща жалпы цикл 8-10 сағ. созылады, оның 6 сағ 100°С дейін жылы ылғалдылықпен өңдеуге кетеді.

• Тасқынды - агрегаттық тэсілде бүкіл операциялар (қалыптан босату, қалыптарды тазалау, жинау жэне майлау, арматураларды орналастыру, бетон араласпасын салу және ныгыздау, жылы ылғалдылықпен өңдеу жэне т.б.) көшірмелі қалыптарда арнаулы жабдықталынған жұмысшы орындарда (постыларда) орындалады. Тасқынды-агрегаттық тэсіл технологиялық процестерді жоғарғы деңгейде механикалауға және автоматикалауға мүмкіншілік береді, еңбек сыйымдылығы төмен жэне де неше түрлі бұйымдар жасауға эмбебап тәсіл болып саналады.

Бұл тэсіл өнеркэсіптік азаматтық жэне гидротехникалық қүрылыс салаларында кеңінен қолдануда.

• Конвейерлік тәсілдің тасқынды-агрегаттықтан айырмашылығы - оның өндіріс процесі жеке операцияларға максималды бөлінуінде жэне тасқындық созындысында қатаң түрде еріксіздік ырғақтылықпен тепе-тең уақытта конвейердің қозғалып тоқтап, қозғалып-тоқтап бір жұмысшы постыдан екінші постыға жылжып отыратынында.

Конвейерлік тэсіл қуатты механикаланған тасқындық процесті ұйымдастыруға мүмкіндік береді жэне бір типтес бұйымдарды сериялық шығарарда, оның ұтымдылығы тіпті жоғары болады. Конвейерлік тэсілдің тағы бір түрі - үзіліссіз қозғалатын конвейер. Пульсталынған немесе үзіліссіз конвейер қозғалысы бағытында тиянақты жабдыкталынған орындарында тиісті технологиялық операциялар орындалуымен дайын бұйымдар тасқындық созынды соңынан шығып жатады

Бақылаау сұрақтары

1.Темирбетон бұйымдарға арналған қалыптардың жіктелуі .

2. Темирбетон бұйымдарға арналған қалаптардың сипаттамалары.

№11 дәріс. Көлемдік блоктарды қалыптау.

Дәріс жоспары:

1.Көлемдік блоктарды қалыптау.

1.

2.