Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі

21
2. екі  түзу сызықты қозғалыс - негізгі  қозғалыс D
r
 жəне беріліс қозғалысы
D
s
 (көлбеу жазықтықты сүргілеу)
3. бір  айналмалы  негізгі  қозғалыс D
r
  жəне  бір  түзу  сызықты  беріліс
қозғалысы D
s
;
4. екі айналмалы жəне бір түзу сызықты беріліс қозғалысы.
Принципті  кинематикалық  кесу  сұлбалары 6 сур. көрсетілген, а- Х  осі
бойымен бағытталған, бір түзу сызықты қозғалыс; б- X жəне Z остері бойымен
бағытталған, екі  түзу  сызықты  қозғалыс; в - екі  қозғалыс: Х  осі  бойымен  бір
түзу  сызықты, екіншісі  Х  осін  айналатын  екі  айналмалы  қозғалыс; г) үш
қозғалыс: Х  осін  айналатын  екі  айналмалы  қозғалыс  жəне Y осі  бойымен  бір
түзу сызықты қозғалыс.
9 сурет. Принципті кинематикалық сұлбалар
Бір  түзу  сызықты  қозғалысты  принципті  кинематикалық  сұлба
бойынша  кесу.  Кесу  процесі  кезінде  бір  түзу  сызықты  қозғалысты
қарастыратын, принципті кинематикалық сұлба негізінде, сүргілеу жүреді. Түзу
сызықты  қозғалыс D
r
  сандық  жағынан  кесу  жылдамдығымен V көрсетіледі.
Білдектің  беріліс  механизмі  құралдың  əдіпті  кесу  жұмыстары  кезінде  істемей
тұрады. Беріліс  қозғалысы  шектес  екіленген  жүріс  аралықтарында  істейді.
Dsk
Dr
z
x
y
0
Ds
z
y
x
Ds
Dr
z
x
x
y
D
0
Dr
z
Ds
a)
y
x
Dr
0
a)

22
Əрбір екіленген жүріс 1 нүктеден 1' нүктесіне жұмыс бойынша ауысуы жəне 1'
нүктесінен 1 нүктесіне қайта ауысуынан (10 сур.) тұрады. Жұмыс жүрісінің 1-1'
түзуі  сүргілеуіш  кескіштің  негізгі  кесу  жиегінің 1 нүктесінің  нəтижелі  кесу
қозғалысының  траекториясы  болып  келеді. Нəтижелі  кесу  қозғалысының
жылдамдығы кескіштің қозғалыс жылдамдығына V тең болады. Біз қарастырып
отырған  мысалда  траектория  жазықтығы  болып, түзу  сызықты 1-1'
траекториясынан өтетін, жылдамдық V векторы жатқан жазықтық саналады.
10 сурет. Сүргілеуші кескіштің көп қайталанатын қайтару-үдемелі қозғалыспен өңдеу
сұлбасы
Кескіштің  жылдамдық  векторы V=V
e
  бағытында  дайындама  металының
қалыңдығы «а» жəне  ені «в» болатын  кесілетін  қабатының  кедергі  күшін  ол
түзу  сызықты  траектория  бойымен  қозғалысында, ал  үйкеліс  күшін   артқы
беттермен жеңіп шығады.
Екі  түзу  сызықты  қозғалысты  принципті  кинематикалық  сұлба
бойынша  кесу. 11 суретте  көрсетілген, бір  уақытта  əрекеттенетін  екі  түзу
сызықты  принципті  кинематикалық  кесу  сұлбасы  мысалында  қарастырамыз.
Оның  бірі X осі  бойымен  бағытталған  жəне  негізгі  кесу  қозғалысы  D
r
, ал
екіншісі  беріліс  қозғалысы D
s
  жəне Z осі  бойымен  бағытталған. Бастапқы
орнынан  кескіш  бірқалыпты V жылдамдығымен  жоғарыдан  төмен  қарай
ауысады. Нəтижелеуші  қозғалыстың  жылдамдық  векторы  V
e
  =  V  +  V
s
,
горизонтальға
h
  бұрышымен  көлбеген, нəтижелеуші  кесу  қозғалысының  түзу
сызықты траекториясында жатады. Үйкеліс күшін азайту үшін, кескіштің артқы
бетін
a
  бұрышымен  қайрайды (11 сур.).
k
a
- кесу  процесінде  дайындамадағы

23
кесу беттері мен құралдың артқы бетіндегі қатынасты орналасуды анықтайтын,
кинематикалық  бұрыш. Кинематикалық  артқы  бұрыш  əрқашанда  артқы
бұрыштан кем:
r
a
=
h
a
-
, бұл жерде
h
- кесу жылдамдығының бұрышы (негізгі
кесу қозғалысы мен нəтижелі кесу қозғалысының жылдамдықтарының бағыты
арасындағы жұмыс жазықтығындағы бұрыш).
11 сурет. Бірдей əрекет етуші екі түзу сызықты қозғалысты қарастыратын, көлбеу
жазықтықты өңдеу сұлбасы
Екі  қозғалысты, түзу  сызықтыжəне  айналмалы  қозғалысты  принципті
кинематикалық сұлба бойынша кесу. Бірдей əрекеттенетін екі қозғалысты, YOZ
жазықтығындағы X осінің айналасындағы айналу жəне X осінің бойымен түзу
сызықты  қозғалысты (9 сур.), қарастыратын  принципті  кинематикалық  кесу
сұлбасына  кесіп  өңдеудің  көп  тараған  түрлері  негізделген - жону, бұрғылау,
үңгілеу  жəне  ұңғылау. Бұл  жағдайларда  айналу  қозғалысы  негізгі  қозғалыс
болып  келеді, сан  жағынан  кесу  жылдамдығымен  өрнектеледі. Егерде
жылдамдықты метр/минутпн алсақ, онда
                                                      V=
1000
/
n
D
×
p
,
бұл  жерде D - негізгі  кесу  жиегінің  қарастырылып  отырған  нүктесі  жатқан
шеңбер  диаметрі, мм; n- айналу  жиілігі, об/мм. Түзу  сызықты  қозғалыс
берілістің  көмекші  қозғалысы  болып  келеді  жəне  саны  жағынан  беріліспен
өрнектеледі S, об/мин.
Бірдей  əрекеттенетін  негізгі  жəне  көмекші  қозғалыстың  нəтижелі
траекториясы  кесудің  нəтижелі  қозғалысының  бұрамалы  траекториясы  болып
келеді. Оның  көтерілу  бұрышы
h
  кесу  жылдамдығы  мен  беріліспен  келесі
тəуелділікпен байланыста:
                            tg
D
S
V
S
n
×
=
×
×
=
p
h
/
1000
/
                         (1)

24
Құралдардың  негізгі  кесу  жиегі  нүктелерінің, нəтижелі  кесу
қозғалысының  бұрама  траекторияларының  беттері  болып  диаметрі D болатын
цилиндрлік  беттер (12 сур.). Нəтижелі  кесу  қозғалысы  жылдамдығының
векторы V
e
, бұрама  бетке  жанама  болып  келетін  жұмыс  жазықтығында  P
s
жатыр. Негізгі кесу жиегінің əр түрлі нүктелері дайындаманың айналу осінен əр
түрлі  қашықтықта  жатқандықтан, (1) теңдеуге  сай  негізгі  кесу  жиегі
нүктелерінде V
e
векторы əр түрлі мəн мен
h
 көтерілу бұрышына ие.
12 сурет. Цилиндрлік беттерді бұрама траектория бойынша өңдеу сұлбасы
Негізгі əдебиеттер: 1
[ 25-37], 2 [ 18-29]
Қосымша əдебиеттер:
Бақылау сұрақтары:
1. Кесу кинематикасы. Жалпы ережелері.
2. Кесудің принципті кинематикалық сұлбалары.
3.   Көлбеу беттерді өңдеу.

жүктеу/скачать 1.58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: