43
Сәулет ӛнері немесе архитектура. Архитектура сӛзі
гректің
«архитектон» - құрылысшы деген сӛзінен шыққан.
Архитектура деп
адамның рухани және материалдық қажектіліктерін ӛтейтін
ғимараттар қҧрылысын айтады. Сәулет адам ӛмірінде эстетикалық
міндетпен қатар практикалық міндетті де атқарады. Сәулет ӛнерінің үлгісі
адамның мінәжат ететін ибадатханасы да,
драматургиялық қойылымдар
тамашалайтын театры да, ғылыми ізденістермен айналысатын оқу орны,
кітапханасы да, баспана болар үйі де және т.с.с. болуы мүмкін.
Сәулет ӛнерінің шығармалары ӛздері дҥниеге келген уақыттың
дәстҥрін, мәдениетін, эстетикалық мҧрат-талғамын танытады.
Мысалы, Ақтауда Бекет ата мешіті, Драмалық театр, Фонтан т.с.с.
Бейнелеу ӛнері. Атауынан белгілі болып тұрғандай, заттың,
тұлғаның немесе табиғаттың бейнесін жасайтын ӛнер. Бейнелеу ӛнері
кӛркем құрал-тәсілдер арқылы (бояу түсі,
жағу мәнері, штрих, ою-орнек
жәнс т.б.) және түрлі материалдарда (қағаз, кенеп және т.с.с.) табиғи
объектінің образды бейнесін жасайды. Ӛнердің осы түріне
енетін
шығармаларды кӛзбен қарау арқылы түйсініп, бағалап, кеңістікте
қабылдаймыз. Соның нәтижесінде, бейнелеу ӛнерін кейде кеңістік немесе
визуалды (кӛріністі) ӛнер деп те айтады.
Бейнелеу ӛнерінің туындалары шындықты қайталайтын,
жансыз
кӛшірме емес. Ол заманның рухани мәнін, саяси философиялық,
эстетикалық, этикалық идеяларын мағыналы
мазмұнға айналдыратын
дүниелер.
Сҧлулық – адам жанын асқақтататын, кӛзін қуантатын, тәнті ететін,
сүйсіндіретін кӛрініс, қимыл-әрекет, пішін немесе ой-қиялдың жемісі.
Қазақстан территориясында ӛмір сүрген ежелгі кӛшпенділер мен
қазіргі қазақ халқының генетикалық байланысы бар екенін, олардың арғы
ата-бабалардың
мәдениетін
сақтап
келгендігін
ғалымдардың
археологиялық, этнографиялық ғылыми-зерттеу жұмыстары дәлелдеп
отыр.
Ежелгі дәуір ескерткіштерін Ә. Марғұлан ӛзінің «Памятники
искусства Казахстана» (1971) атты еңбегінде тұтас шолып, әңгімелеген.
Оның айтуынша, петроглифтер (шимай, аңшылық суреттері) неолит (тас),
мыс дәуірлерінен бері бар.
Олар Сарысу, Қарқаралы, Маңғыстау жерінде
бизон, құлан, бұғы, тау арыстандарының суреті таңба түрінде сақталған.
Саны жағынан Қытай, Үнді, Шығыс ескерткіштерінен қалыспайды. Мұны
ғалым
граувири деп атаған.
Кӛне дәуір ескерткіштерінің екінші бір түрін Ә.
Марғұлан
Достарыңызбен бөлісу: 
