Тәуекелдерді басқаруды талдау

арналған стратегиялық жоспарының іске асырылуы туралы

2015 жылғы есепке

талдамалық жазба
1-бөлім. Мақсаттарға, міндеттерге, нысаналы индикаторларға, іс-шараларға және нәтижелердің көрсеткіштеріне қол жеткізу
1-стратегиялық бағыт.

Мемлекеттің ақша-кредит саясатын әзірлеу және жүргізу
1.1- мақсат. Қазақстан Республикасында баға тұрақтылығын қамтамасыз ету
Нысаналы индикатор: Инфляция (5-8%)

2015 жылдың қорытындысы бойынша инфляция Ұлттық Банк белгілеген 6-8% нысаналы дәлізден асты. Инфляцияның жеделдеуі 2015 жылғы қазан-желтоқсанда (4-тоқсанда 10,4%) теңгенің айырбастау бағамының әлсіреуі және мұнай бағамының төмендеуі жағдайында болды.

2015 жылы инфляция 13,6%-ды құрады (2014 жылы – 7,4%). Бұл ретте азық-түлік тауарлары 10,9%-ға (8,0%-ға), азық-түлікке жатпайтын тауарлар 22,6%-ға (7,8%-ға) өсті. Ақылы қызмет көрсетулер бір жылда 8,1%-ға (6,4%-ға) қымбаттады.

Азық-түлікке жатпайтын тауарлар нарығында киім мен аяқ киімнің бағасы 32,9%-ға, дәрі-дәрмектің бағасы 30,7%-ға, тұрмыстық заттардың бағасы 24,7%-ға көтерілді. Бензиннің құны 4,6%-ға өсті, дизель отынының құны 9,6%-ға арзандады.

Дүниежүзілік экономикалық форумның (ДЭФ ҒБИ) 2015-2016 жылдар үшін жарияланған ақпаратына сәйкес Қазақстан «Ұлттық жинақтар деңгейі» көрсеткіші бойынша 2015 жылдың қорытындысы бойынша 31 орында болды, бұл жоспарда белгіленген нысаналы деңгейге сәйкес келеді.

ІЖӨ негізінде есептелген экономиканы монеталандыру деңгейі 2015 жылғы қаңтар-қыркүйектің қорытындысы бойынша 42,2%-ды құрады.

Резиденттердің депозиттік ұйымдардағы депозиттерінің көлемі 2015 жылы 15 970,5 млрд. теңгеге дейін 36,6%-ға көтерілді. Заңды тұлғалардың депозиттері 9 177,8 млрд. теңгеге дейін 25,8%, жеке тұлғалардың депозиттері 6 792,7 млрд. теңгеге дейін 54,5% өсті.

Ұлттық валютадағы депозиттердің көлемі бір жылда 4 952,0 млрд. теңгеге дейін 4,8% төмендеді, шетел валютасындағы депозиттердің көлемі 11 018,5 млрд. теңгеге дейін 69,6% өсті. Теңгедегі депозиттердің үлес салмағы 2014 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда 2015 жылғы желтоқсанда 44,5%-дан 31,0%-ға дейін төмендеді. Жеке тұлғалар депозиттерінің үлес салмағы бір жылда 32,7%-дан 21,1%-ға дейін төмендеді.

2015 жылғы желтоқсанда банктік емес заңды тұлғалардың теңгедегі мерзімді депозиттері бойынша орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі 20,1% (2014 жылғы желтоқсанда 8,8%), ал жеке тұлғалардың депозиттері бойынша 8,5% (8,1%) құрады.

2015 жылғы наурызда ең төменгі резервтік талаптардың тетігіне өзгерістер енгізілді. Резервтік міндеттемелердің теңгедегі және шетел валютасындағы міндеттемелерді резиденттік қағидатын және мерзімділігін сақтай отырып бөлу көзделетін неғұрлым жан-жақты құрылымы енгізілді. Банктердің өтімділікті басқару мүмкіндігін жақсарту мақсатында орташа алу қағидаты сақтала отырып, ең төменгі резервтік талаптарды есептеу тәртібі өзгерді. 2015 жылғы 23 маусымнан бастап ең төменгі резервтік талаптарды айқындау және резервтік активтерді қалыптастыру кезеңдері күнтізбелік 28 күнді құрайды және тікелей бір бірінен кейін жүреді. Ең төменгі резервтік талаптарды орындау шеңберінде банктер тарапынан өтімділікке сұраныстың қажетті көлемін айқындау мақсатында Ұлттық Банк резервтік активтер құрылымындағы қолма-қол ақшаның үлесін шектеді. Банктердің кассаларындағы ең төменгі резервтік талаптарды орындауға арналған қолма-қол ақша көлемі ең төменгі резервтік талаптарды айқындау кезеңінде ең төменгі резервтік талаптардың орташа мөлшерінің 2015 жылғы 23 маусымнан бастап 70%-нан аспайды.

2016 жылғы 28 қаңтардан бастап Ұлттық Банктің Басқармасы ең төменгі резервтік талаптарды орындау кезінде қолма-қол ақша кассасын пайдалану бойынша шектеулерді жою туралы шешім қабылдады. Тиісінше, ең төменгі резервтік талаптарды орындау үшін банктер резервтік активтерді (ұлттық валютадағы қолма-қол ақша және корреспонденттік шот) толық көлемде пайдалана алады. Ең төменгі резервтік талаптарды орындау кезінде қолма-қол ақша кассасын пайдалану бойынша шектеулерді жою Қаулы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеу рәсімінен өткеннен кейін 2016 жылғы 5 қаңтардан бастап күшіне енеді.

Резервтік міндеттемелердің әрбір түрі бойынша 2015 жылғы 12 мамырдан бастап ең төменгі резервтік талаптардың мынадай бөлек нормативі белгіленді:

1) банктердің ұлттық валютадағы қысқамерзімді ішкі міндеттемелері үшін 2,0%;

2) банктердің ұлттық валютадағы қысқамерзімді сыртқы міндеттемелері үшін 4,0%;

3) банктердің ұлттық валютадағы ұзақмерзімді ішкі міндеттемелері үшін 0,0%;

4) банктердің ұлттық валютадағы ұзақмерзімді сыртқы міндеттемелері үшін 2,0%;

5) банктердің шетел валютасындағы қысқамерзімді ішкі міндеттемелері үшін 2,0%;

6) банктердің шетел валютасындағы қысқамерзімді сыртқы міндеттемелері үшін 6,0%;

7) банктердің шетел валютасындағы ұзақмерзімді ішкі міндеттемелері үшін 0,0%;

8) банктердің шетел валютасындағы ұзақмерзімді сыртқы міндеттемелері үшін 2,0%.

2015 жылы ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесі өзгеріссіз, жылдық 5,5% деңгейде қалды.

2015 жылғы 30 қыркүйектегі жағдай бойынша Қазақстан Республикасының халықаралық резервтері Қазақстанның тауарлар мен қызмет көрсетулер импортының 6.8 айын қаржыландыруды қамтамасыз етеді.

Тікелей нәтиже көрсеткішін тиісті деңгейде ұстап тұру үшін активтермен операциялар жасау жеткілікті көлемде жүргізілді.

Өтімділік портфелі ақша-кредиттік саясатты іске асыру, өтімділікті жоғарғы деңгейін ұстап тұру, валютаға қысқа мерзімді сұранысты қанағаттандыру және сыртқы мемлекеттік борышқа қызмет ету мақсатында операциялар жүргізуге арналған. Нысаналы көрсеткіш кем дегенде 1 болған кезде арақатынас шамамен 25,88 болды.
1.2.2-міндет. Ұлттық Банктің алтынвалюта активтерінің сақталуын қамтамасыз ету

Тікелей нәтиже көрсеткіші: Халықаралық резервтердің қысқа мерзімді (1 жылға дейін) сыртқы борыштың көлеміне деңгейі (кемінде 80%)

2015 жылғы 30 қыркүйектегі жағдай бойынша өтеуге дейін қалған қысқамерзімді сыртқы борыштың халықаралық резервтерге арақатысы нысаналы көрсеткіш кемінде 80% болған кезде 120,33% құрады. Осы көрсеткіш тоқсан сайын, 1-тоқсанда кешіктірілумен есептеледі.

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сенімгерлік басқару нәтижесі бойынша, соңғы үш жылдың қорытындылары бойынша алдын ала деректерге сәйкес шамамен (-) 0,89% мөлшеріндегі теріс кірістілікке қол жеткізілді.

ҚРҰҚ басқару кезінде қолданылатын индекстік қағидатты ескере отырып, тұрақтандыру және жинақ портфельдерінен тұратын ҚРҰҚ теріс кірістілігінің негізінен эталондық портфельдердің теріс кірістілігінен туындағанын атап өтеміз.

ҚРҰБ ағымдағы кезеңдегі кірістілігін әртараптандыру және арттыру мақсатында ҚРҰБ активтерді басқаруға мамандандырылған бірқатар ірі ұйымдармен бірлесіп ҚРҰҚ активтерін стратегиялық бөлудің неғұрлым оңтайлы моделін әзірлейді.

Есепті кезеңде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Ұлттық қордың активтерін басқаруды одан әрі жетілдіру бойынша жұмысты жалғастырды.

Тікелей нәтиже көрсеткіші: ҚР Ұлттық қорының сыртқы басқарушыларының ерекше жағдайларының саны (кемінде 1)

Акциялар бойынша активтік позицияны жабу және ҚРҰҚ активтерін эталондық бөлуге сәйкес келтіру туралы шешім шеңберінде ҚРҰБ Инвестициялық комитетінің 2015 жылғы 10 сәуірдегі № 54 хаттамасына сәйкес Ғаламдық пассивтік акциялар мандаты бойынша жұмыс істеп тұрған сыртқы басқарушыларды жұмыстан босату және басқаруындағы активтердің мөлшерін қысқарту туралы шешім қабылданды.

Нәтижесінде есепті жылдың қыркүйегінде басқарудың қанағаттандырылмаған нәтижесі салдарынан ҚР ҰБ Басқармасының 2006 жылғы 25 шілдедегі № 66 қаулысымен бекітілген ҚРҰҚ сыртқы басқарушыларын таңдау қағидаларына сәйкес ҚРҰҚ екі сыртқы басқарушысы жұмыстан босатылды және Ғаламдық пассивтік акциялар мандаты бойынша басқарушылар бөлігінде басқарудағы активтердің мөлшері қысқартылды.
2-стратегиялық бағыт.
Тиімді валюталық реттеуді және валюталық бақылауды жүзеге асыру
2.1-мақсат. Республиканың әлемдік экономикаға одан әрі ықпалдасуына ықпал ететін және сыртқы экономикалық конъюнктура және елдің валюта нарығындағы жағдай күрт өзгерген жағдайда барабар шешімдер қабылдау және шұғыл ден қою үшін валюталық операциялар мониторингінің тиімді жүйесін қамтамасыз ететін ырықтандырылған валюталық режим

Нысаналы индикатор: Қазақстан Республикасындағы халықаралық сауда үшін бөгет жасайтын және капитал қозғалысы операцияларын жүргізуге кедергі келтіретін валюталық шектеулердің саны (0)

Осы нысаналы индикатор бойынша саны – 0

ҚРҰБ көрсетілген міндетке қол жеткізу мақсатында сыртқы сауда келісімшартының сомасына қатысты шекті мәнді, ол асып кеткен жағдайда осындай келісімшартқа қолданылатын есептік тіркеу талабын Стратегиялық жоспардың тікелей нәтижесінің тиісті көрсеткіштерінде белгіленгендей, баламасы 50 мың АҚШ долларынан төмен емес деңгейде сақтауды қамтамасыз етті.