Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметі туралы есеп астана қаласы 2010 жыл Мазмұны

Республиканың атқарушылық іс жүргізу жүйесін дамытудың негізгі бағыттары ҚР Жоғарғы Сотының 2009-2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспарында көзделген. Жоспарда сот орындаушыларын әлеуметтік қорғау шаралары заңмен бекітілуі және олардың санын кезең кезеңмен судьялардың санына дейін жеткізу, атқарушылық іс жүргізу органдарына сот шешімдерін орындау тәртібін бұзумен және сотты құрметтемеумен байланысты істер бойынша анықтауды жүзеге асыру жөнінде өкілет беру, сот приставтарының санын көбейту, атқарушылық іс туралы заңнаманы бір езгіл жетілдірумен бірге жеке сот орындаушылар институтын енгізу белгіленген.

ҚР Жоғарғы Соты жанындағы Сот әкімшілігі жөніндегі комитетінің (бұдан әрі – СӘК) пікірі бойынша жеке орындау институтын енгізу азаматтарымыздың құқықтарын сақтау механизмінің тиімділігін арттыру тәсілдерінің бірі болып табылады. Осыған байланысты СӘК ҚР Парламентінің қарауына «Атқарушылық іс және сот орындаушылардың мәртебесі туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заң актілеріне атқарушылық іс мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобаларын енгізді, онда баламалы негізде жеке сот орындаушылар институтын енгізу көзделеді және оны Парламент Мәжілісі қолдады. Заң жобасында жеке сот орындаушылар институтын енгізуден басқа сот актілерін орындау рәсіін жақсарту, көптеген құқықтық кемістіктерді реттеу, атқару құжаттарын қамтамасыз ету шараларын жетілдіру, төлемеушілерге ықпал етудің жанама жолдары көзделеді. ҚР Президентінің «Қазақстан Республикасында қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту және құқық қорғау қызметін одан әрі жетілдіру жөніндегі қосымша шаралар туралы» 2009 жылғы 22 сәуірдегі № 793 қаулысына сәйкес Ішкі істер министрлігінен сот шешімдерін орындау тәртібін бұзумен және сотты құрметтемеумен байланысты қылмыстық істерді тергеу жөніндегі өкілеттер СӘКқа берілуі тиіс.

СӘК ақпараты бойынша 2009 жылдыә 9 айында атқаруда 806 014 астам атқару материалдары болды, бұл 2008 жылдың сындай мерзіміндегіден 165 артық.

Егер 2009 жылы аяқталған атқарушылық істердің саны бойынша (431,3 мың атқарушылық істер немесе 53,3%) және нақты орындаумен аяқталған атқарушы істердің саны (326,9 мың атқарушылық құжаттар немесе 75,8 % 12,8 млрд теңгені құрайды ) бойынша есептесек, атқарушы іске қатысушылардың құқықтары мен мүдделері шамамен тиімді қорғалатын болған.

Сонымен қатар, орындалмай қалған көптеген атқарушы парақтар бойынша сот процесін ұтқан азаматтар ештеңеге қол жеткізе алмаған. Одан әрі олар тағы мемлекеттік бажға, адвокаттың қызметіне және т.б. шығыс ретінде шығындалды, борышкерлер оларды қайтармаған.

2009 жылы атқарушы іс жүргізге қатысты 67 шағым түсті. Бұл шағымдарды қарау кезінде борышкерлердің өндіріп алатын мүліктерінің болмауы және қарызданушының тұратын орнын анықтау мүмкін болмауы, жауапкердің сот шешімін уақытылы орындағысы келмеуі және басқалар атқарушы құжаттың талаптарын орындамаудың себептері болып табылатыны анықталды.

Адам құқықтары жөніндегі уәкілге саяжай телімдерінің иелері Ш. Мен Д. Алматы қаласы Бостандық ауданы сотының шешімінің, олардың «Алматы Пауэр Консалидейтед» АҚ жер телімдері иелерінің құқықтары бұзылуын жою туралы берген талап арызын қанағаттандыру туралы, осы АҚты жоғарывольттық желінің орнатылуын олардың жер телімдерінен қауіпсіз (25 метр) қашықтыққа ауыстырып орнатуды міндеттеген Алматы қалалық сотының азаматтық істер жөніндегі алқа қаулысының орындалмауына шағымданған. Уәкіл мекемесі ҚР Жоғарғы Соты жанындағы СӘКне хат жолдады. Алматы қаласы Сот Әкімшісінің № 2 Бостандық аумақтық бөлімінің сот орындаушысы борышкерге сот шешімін орындау туралы, сот актісін орындамаған үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік туралы ескерте отырып, бірнеше рет хабарлама жібергеніне қарамастан орындау үшін шара қолданылмаған. Борышкер әртүрлі сылтаулармен сот актісін орындауды кейінге қалдыра берген. Сонымен бірге, тексеру кезінде сот орындаушысы сот шешімін орындау үшін толық көлемде шара қолданбағаны анықталған, атқарушылық іс туралы заңнама талаптары бұзылған. Осыған байланысты сот орындаушысы тәртіптік жауапқа тартылған.

СӘКке және аумақтық органдарына 2009 жылдың 9 айында сот шешімдерін орындау мәселелері бойынша азаматтардың 7100 шағымдары түскен. Олардың ең көбісі алиментті өндіртіп алу (1894 шағым), шығынның орнын толтыру (1295 шағым) туралы шағымдар құрайды.

Атқарушы іс саласындағы ахуалды талдау атқарушы істі құқықтық және ұйымдық тұрғысынан одан әрі жетілдіру қажеттігін көрсетті.
2.4. Ар-ождан және діни наным бостандығына құқық
Әр адамның ойлауға, ар ожданына және дінге бостандық құқығы бар. Бұл құқық діннің болуына немесе қабылдауға немесе өз таңдауы бойынша сенуге және өз дініне наным еркіндігіне және жалғыз өзі, сондай ақ басқалармен бірге, жеке немесе бұқаралық түрде сену, табыну, діни және ритуалдық дәстүрлер мен оқуларды орындау бостандықтарын қамтиды.

Дінге сену немесе наным бостандығы тек заңда белгіленген және қоғамдық қауіпсіздікті, тәртіпті, денсаулықты және моральды, басқа адамдардың негізгі құқықтары мен бостандықтарын да сондай қорғау үшін қажетті шектеулерге жатады.

Қазақстанда тәуелсіздік жылдары бойы діни инсттуттары айтарлықтай көбеәді. Мысалы, католиктер діни бірлестіктері екі есе (42ден 86ға дейін) өсті, протестанттардікі үш есе (457 ден 1272ге дейін), Қазақстан үшін жаңа конфессиялардікі үш есе (14тен 49ға дейін) артты. Жалпы, діни бірлестіктер саны 6 еседен көп өсті, яғни 671ден 4173ке дейін.

2003 жылдан бастап елімізде әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының құрылтайлары өтеді, 2011 жылы республика Ислам конференциясы ұйымын басқаратын болады.

Қазақстан Республикасы бұрынғы кеңес одағы кеңістігінде діни толеранттығы идеяларын алға жылжыту және діни азшылықтардың құқықтарын құрметтеуде көшбасшы болып табылады, оны халықаралық қауымдастық мойындады және қолдады.

Жалпы, ҚР Конституциясының, сондай ақ Азаматтық кодексінің, Салық және бюджетке басқа да міндетті төлемдер туралы кодексінің, Әкімшілік құқық бұзушылық туралы, Қылмыстық кодекстердің, «Діни наным және діни бірлестіктер бостандығы туралы», «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы», «Қоғамдық бірлестіктер туралы» заңдардың нормаларына негізделген Қазақстан Республикасының діни наным бостандығы мәселелері жөніндегі қолданыстағы заңнамалық базасы негізігі халықаралық құқықтық құжаттарға, тап айтқанда, Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясына, БҰҰдың дін мен наным негізінде шыдамаушылық пен кемсітудің барлық түрлерін жою туралы декларациясына және Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактіге сәйкес келеді.

Мемлекет басшысы, діни және конфессияаралық толеранттықтың ерекше маңыздылығына тоқтай отырып, Қазақстан халқы ассамблеясында сөйлеген сөзінде Президент Әкімшілігіне және ҚР Үкіметіне Әділет министрлігінің Діни істері комитеті негізінде өзіндік Діни істер агенттігін құру туралы келісілген ұсыныс енгізуді тапсырды.

Еліміздің Парламенті 2008 жылы «Қазақстан Республикасының кейбір заң актілеріне Діни наным және діни бірлестіктер бостандығы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңын қолдап, Мемлекет басшысына қол қоюға жіберген, оны кейін, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі 2009 жылғы 11 ақпандағы нормативтік қаулысымен аталған заңды Қазақстан Республикасының Конституциясына қайшы келеді деп таныды.

2009 жылы Қазақстанда тіркелген Бірлестік Шіркеуінің ізбасары Е. Дреничеваның ісі қоғамда үлкен пікірталас тудырды, бұл Омбудсменнің араласуын талап етті.

Уәкіл атына Ресей Федерациясы азаматшасы Д, мүддесіне Қазақстандық адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі халықаралық бюродан және Қазақстанның діни бірлестіктері ассоциациясынан хаттар түсті. Хаттардың мазмұндарына келсек, Бірлестік Шіркеуінің қызметі аясында дәріс оқып, семинарлар өткізген үшін 2 жылға бас бостандығынан айырылып сот залынан қамауға алынған. Хаттарды қарау аясында Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың басшысы пленарлық отырыс хатшысы, ҚР Республикасының Жоғарғы Сотының судьясы Ж.Н.Баишевпен кездесті, ол заңда белгіленген тәртіппен апелляциялық шағым беруді ұсынды, сондай ақ ҚР Бас прокуратурасына қарау үшін тиісті сұратулар жіберілді, олар туралы шағымданушыларға хабарланды. Нәтижесінде, Алматы қалалық соты, Д. Ісі бойынша апелляциялық шағымды қарап аудандық соттың үкімін жойды, одан кейін Д. қамаудан босатылды.

Адам құқықтары жөніндегі уәкіл атына есепті кезеңде ар ождан және діни наным бостандығына құқықтардың шектелуі мәселелері бойынша 94 хат түсті, бұларды негізінен әртүрлі инстанциядағы соттар қараған.

Аталған шағымдар Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Діни істері комитетіне қарау үшін жіберілген.

Есепті кезең бойы бұқаралық ақпарат құралдарында еліміздің оқу орындарында хиджаб кию мәселесі бойынша пікірталас болды. Қазақстандықтардың белгілі бір бөлігін адаңдатып отырған бұл мәселе 2009 жылғы 13 қарашада өткен Мемлекет басшысының еліміздің халқымен тікелей байланысында қозғалған, сондай-ақ Омбудсменге келген тиісті шағымдардың мазмұндарында қамтылған.

Жоғарыда мазмұндалғандарға байланысты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Діни істері комитетіне (бұдан әрі - Комитет) және ҚР Білім және ғылым министрлігіне тиісті сұратулар жіберілген.

Бірақ ұсынылған жауаптарда келтірілгендей, аталған ведомстволар шағымданушылардың көтерген мәселелері бойынша өз пікірлерін сақтап қалып отыр.

Осыған байланысты Уәкіл Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі Кеңсесінің Басшысына хат жіберілді .

Қазіргі уақытта орта, кәсіптік техникалық және жоғары оқу ұйымдарының оқушылары мен оқытушыларының хиджаб кию мәселесі қаралу сатысында.

Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мен Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың басшысы есепті жылы әртүрлі дін өкілдерімен (Свидетели иеговы, «Саентология шіркеуі» РБ, ЕХБ Мәскеу шіркеуі) кездесулер өткізді, кездесулер барысында оларды қызықтыратын барлық сұрақтар талқыланды.

Уәкілдің, сондай ақ Қазақстанға Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының ІІІ құрылтайына келген, әлемде барлық жерде өлім жазасын жоюды қолдаушы ретінде белгілі Қасиетті Эджидио қауымының (Италия) делегациясымен кездесуі өтті.

Азаматтық мәселелері Қазақстан Республикасының Конституциясымен, «Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы» заңмен, Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы, Беларусь Республикасы, Қырғызстан, Украина арасындағы азаматтықты алудың жеңілдетілген тәртібі туралы келісімдермен реттеледі.

Қазақстан Конституциясының 10-бабына сәйкес Қазақстан азаматтығы заңға сәйкес алынады және тоқтатылады, және оны алу негізіне қарамастан жалғыз және тең болып табылады.

Уәкіл атына есепті кезеңде тіркелу, азаматтық алу мәселелері бойынша 23 хат келіп түсті.

Көбінесе, осындай топтағы шағымдарды құқықтары бұзылған адамдар тікелей жібереді, бірақ бірқатар жағдайларда аталған құқықтарды қорғау туралы өтінішпен хаттарды еліміздің жекелеген үкіметтік емес ұйымдары мен көршілес елдердің құқықтық қорғау ұйымдары жібереді (Сведрлов облысындағы, Красноярск өлкесіндегі және Саха Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдері, Қазақстандық Адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі халықаралық бюро және т.б.).

Барлық түскен хаттар бойынша нақты жұмыс жүргізілді, онда мазмұндалған фактілер жан жақты зерттелді және еліміздің тиісті уәкілетті органдарының көмегімен азаматтардың бұзылған құқықтарын қалпына келтіру үшін тиісті шара қолданылды.

«Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабына сәйкес азаматтыққа Қазақстан Республикасының аумағында заңды негізде кемінде бес жыл тұрақты не Қазақстан Республикасының азаматымен кемінде үш жыл некеде тұратын адамдар қабылдануы мүмкін.

«Әкімшілік процедуралар туралы» Заңға сәйкес шетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасында, егер Конституциямен, заңдармен және халықаралық шарттармен өзгеше көзделмесе, азаматтарға белгіленген сол құқықтармен және бостандықтармен пайдаланады, сондай ақ сол міндеттер жүктеледі.

«Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 30-бабына сәйкес ішкі істер органдары Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын адамдардан Қазақстан Республикасының азаматтығы мәселелері бойынша өтініштерді қабылдайды және оларды қажетті құжаттармен бірге Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына жібереді, Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттарымен көзделген Қазақстан Республикасы азаматтығын алуды және Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығуды тіркейді.

Осыған байланысты түскен шағымдарда азаматтыққа қабылдау мәселелері бойынша істерді қарау тәртібін бұзатын миграциялық қызметтердің қызметкерлерінің әрекеттерін атап өткен жөн.

Уәкіл атына республикада бұрын тұрған азаматтардан Қазақстан олардың азаматтығына жататынын растайтын немесе теріске шығаратын құжаттарға қатысты ақпарат беруді сұраумен көптеген сұратулар түседі. Бұндай анықтама Ресей Федерациясының азаматтығын ресімдеу кезінде міндетті құжаттардың тізіміне кіреді.

Сонымен қатар «Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы» 1991 жылғы 20 желтоқсандағы Заң күшіне енген күнге дейін (1992 жылғы 1 наурыз) еліміздің аумағында тұрақты тұрған адамдар Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылады, бұл 1974 жылғы үлгідегі төлқұжатта тіркеу туралы мөрдің болуымен не көрсетілген мерзімде тіркеу бар екенін көрсететін құзырлы органдардан алған басқа да ақпаратпен расталуы мүмкін. Бірақ аумақтардағы шенеуніктердің біліксіздігі және немқұрайлылығы салдарынан қажетті ақпарат алу мүмкін емес.

Қазіргі кезде Қазақстандық адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі халықаралық бюро және оның республиканың барлық аймақтарында орналасқан филиалдары осы күнге дейін 1974 жылғы үлгідегі КСРО төлқұжаттарымен құжаттанып келген азаматтарға ескі құжаттарын Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын куәландыратын жаңа құжаттарға ауыстыру жөнінде көмек көрсетуге бағытталған пилоттық жобаны іске асырады.

Жоғарыда аталған жағдай адам құқықтарының жиі болып тұратын бұзылушылықтарының куәсі болып табылады, ол сонымен қатар халықаралық сипатқа ие болады.

Тіркеу, азаматтық, ықтиярхат, жеке басын куәландыратын құжаттарды алу кезінде құқық бұзушылыққа шағымдар түсуіне ҚР ІІМ миграциялық қызметтерінің, әділет органдарының осындай мәселелерді қарауды негізсіз созуы және тіркеу рәсімдерін жасанды түрде күрделендіруі себеп болатынын көрсетеді, аталған құжаттарды алу мерзімін ұзартуға және осы мәселелер бойынша қолданыстағы заңнаманы бұзуға негіз болады, осылар Уәкілдің Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігіне берген ұсынысында көрсетілген. Осы ведомствоның аумақтық бөлімшелерінде орын алатын бұзушылықтар туралы ақпараттандыру, сондай ақ бұдан кейін Қазақстан Республикасы азаматтығын алуға үміткер адамдардың құқықтарын бұзуға жол бермеу ұсыныстың мақсаты болып табылады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 12 шілдедегі қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу ережелеріне сәйкесқұжаттарды қолданыстағы заңнамада және көрсетілген ережеде көзделген жағдайлардан басқа алып қоюға тыйым салынады.

Сонда да, ішкі істер органдарының мамандандырылған қызметі қызметкерлері ІІМ өткізу туралы ведомстволық ережесін басшылыққа ала отырып, Қазақстан азаматтары мен шетелдік азаматтардан мемлекеттік органдардың әкімшілік ғимаратына кіру кезінде жеке басын куәландыратын құжаттарды, соның ішінде төлқұжаттарды алып қоятыны бар.

Бұл мәселе белгілі деңгейде адам мен азаматтың шектелуіне тек заңдармен және ҚР Конституциясымен белгіленген шарттармен ғана жол берілетін конституциялық құқықтарына нұқсан келтіретін болғандықтан, 2009 жылғы желтоқсан айында ҚР Конституциялық Кеңестің төрағасы И.И. Рогов Әділет министрлігіне жеке басын куәландыратын құжаттарды алып қою мәселелерін заңнамалық тұрғыда реттеу мүмкіндігін қарастыруды ұсынумен хат жолдады.

Есепті кезең бойы Уәкіл аппараты Орталық Азия елдері үшін азаматсыздықты қысқарту және алдын алу жөніндегі аймақтық жоба аясында БҰҰдың Босқындар істері жөніндегі Жоғарғы комиссар басқармасымен ынтымақтастықты жалғастырды.

Орталық Азиядағы азаматсыздық мәселелерін ортақ түсінуді қалыптастыру мақсатында БҰҰдың Босқындар істері жөніндегі Жоғарғы комиссар басқармасы Орталық Азияда, соның ішінде Астанада да бірқатар семинарлар мен дөңгелек столдар өткізді.

2009 жылғы желтоқсанда Ашгабадта (Түркменстан) Орталық Азияда азаматсыздықты қысқарту және алдын алу және азаматтығы жоқ адамдарды қорғау жөніндегі аймақтық қорытынды конференция өтті, оған Адам құқықтары жөніндегі уәкіл офисінің қызметкері қатысты.

Қонференция қорытындылары бойынша азаматтығы жоқ адамдарды анықтау, 1974 жылғы үлгідегі КСРО төлқұжаттар иелерін қоса алғанда, жеке басын куәландыратын құжаттары жоқ адамдар үшін құқықтық мәртебесін растайтын тиісті құжаттар алуға көмектесуді қамтамасыз ету, мемлекет аумағында туатын барлық балаларды туылу кезінде тіркеуді қамтамасыз ету жөніндегі шараларды жалғастыруға, азаматсыздық жағдайларын анықтаудың ресми рәсімін әзірлеуге бағытталған ұсыныстар қабылданды.

6. 
   Азаматтардың мемлекеттік органдарға хат жолдау құқығы
   

Мемлекет басшысы республикалық телеарналарда «тікелей желі» кезінде азаматтардың сұрақтарына жауап бере отырып, «мемлекеттік құрылымның бастығынан бастап, кез келген мемлекеттік қызметкер азаматтардың хаттарын заңда белгіленген тәртіппен қарауға және белгіленген мерзімде оларға жауап беруге міндетті. Ал, егер олар жауапты созатын болса, осы шенеуніктердің басшыларына шағымдану керек. Басшы жедел шара қолдануы тиіс. Бұлардың барлығы «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Заңдарда, барлық нормативтік құқықтық актілерде жазылған.» деп нақты айтқан.

Азаматтардың Уәкіл атына түскен хаттары сондай ақ олардың мемлекеттік органдарға хат жазу құқықтары бұзылатынын көрсетеді.

Мәселен, әкімшілік ету мәселелері бойынша Уәкіл мекемесіне 2009 жылы 90 (2008 жылы -92) хат түсті, олардың 62 жергілікті атқарушы және өкілді органдарда тиісті әкімшілік болмауына байланысты. Олардың әрбір төртіншісі (21) тұрғын үй мәселелеріне қатысты шағымды қамтиды, ал әрбір тоғызыншысы (10) жер құқықтары мәселелеріне қатысты.

Осылайша, түрғын үй және жер мәселелері бұрынғыдай, шағымданушылардың жергілікті атқарушы органдарының лауазымды адамдарымен өзара іс қимыл жасағанда көтеретін негізгі мәселелері болып табылады. Тұрғын үйді бұзу, жеке адамдардың жер учаскелерін мемлекет қажеттігіне алып қою көптеген жағдайда халықты қанағаттандырмайды, бұл оларды әртүрлі инстанцияларға , соның ішінде Уәкілге шағымдануға мәжбүр етеді. Шағымданушылар әкімдердің шешімдерімен, өтемақы мөлшерлерімен , тиісті құрылымдардың әрекеттерімен келіспейді.

Шағымданушыларға жер учаскелерін қиратқан үшін өтемақы төлеу туралы 54 атқарушы парақтар бойынша сот шешімдерін 2005 жылдан бастап орындамай отырған Астана қаласының Тұрғын үй басқармасының Пәтер бюросына шағыммен елорданың 72 тұрғындарының атынан азаматша Р. жазған хаты осындай мысалдардың бірі болып табылады. Шағымданушылардың мәселені шешу туралы бірнеше хаттарына әкімдіктің, Пәтер бюросының және Астана соттары әкімшісінің лауазымды адамдары тиісті шара қолданбаған. Тек Уәкіл мекемесіне жазғаннан кейін ҚР Жоғарғы Соты жанындағы сотқа әкімшілік ету комитеті мен Астана қаласының прокуратурасы атқарушы іс өндіріле басталғаны туралы: борышкер - Пәтер бюросына тиесілі анықталған мүлікті бағалау және алғашқы өндірілген азғантай сомаларды өндіріп алушы -шағымданушылар арасында бөлінетіні туралы хабарлады.

Елорда тұрғыны А. оған мүшелерінің 95 пайызы ақшалай сома алған «Автокомбинат» саяжай қоғамындағы мемлекет мұқтажына алынған жер учаскесі үшін ұзақ уақыт өтемақы төленбеген факті бойынша әкімдік пен Пәтер бюросына нәтижесіз хат жолдағаны туралы Уәкіл атына жазған арызы әуре сарсаңға салудың тағы бір мысалы болып табылады.

А. 2008 жылы Пәтер бюросымен жерді алып-сату туралы шартқа тұрғанына, қала әкімінің орынбасары С.М. Хорошунның және Пәтер бюросының бас директоры О.Д. Мальсаговтың жеке қабылдауларына, олардың жазбаша сендірулеріне қарамастан, ақшалай өтемақы осы күнге дейін төленбеген. Ұлттық орталықтың сұратуларына Пәтер бюросы мен Астана қаласы прокуратурасының формальды жауаптары келді.

2009 жылғы қарашада А.М. Шукебаеваның және Алматы қаласы Казречка көшесінің басқа да тұрғындарының Шығыс айналма жолын салуға және көшкін болу мүмкіндігіне байланысты бұзылған құқықтары мүддесіне Алматы әкімі атына аталған азаматтардың заңды құқықтарының бұзылуына әкеп соққан себептер мен жағдайларды жою туралы ұсыныс берілді.

Уәкіл мемлекеттік органдармен өтініш берушілердің бұзылған құқықтарын қалпына келтіру мақсатымен өзара іс қимыл жасай отырып, бұл ретте өз ұсыныстарының дұрыстығы сөзсіз деп тайынбаудан аулақ, оның сұратуларына мемлекеттік органдардан жауап ретінде келетін объективті, дәлелді, заңдарға негізделген түсіндірулермен әрқашан келісуге дайын (қосымшаны қараңыз).

Азаматтар мен ұйымдардың тұрғын үй құқықтарын, жер туралы заңнаманы, сонда й ақ еңбек құқықтарын, заңдылық пен құқық тәртібін сақтау мәселелерінің басым орын алатынын аталған «Қазақстан Республикасы Президентімен тікелей желі» аясында түскен 44 мың хатқа мазмүнды талдау да көрсетті.

Азаматтардың Мемлекет басшысына жолдаған көптеген сұрақтары мен хаттары қандай да бір салаларда қолайсыздықтың анық бір белгісі болды. Мысалы, мектепке дейінгі және жалпы білім беру мекемелерінің жетіспеуі, халыққа көрсететін кейбір мемлекеттік қызметтердің сапасының төмендігі, кейбір шенеуніктердің құзырлықсыздығының бөлігінде.