тақырып. Сот сараптамасы сот өндірісіндегі тәжірбиелік қызметтің нысаны ретінде: ұғымы, пәні, міндеттері мен объектілері

Сот сараптамасы сот-сараптамалық қызметтің белгілі түрі ретінде қылмыстық, азаматтық және әкімшілік істер бойынша сот сарапшының ғылыми арнайы білімін қолдана отырып жүргізілетін зерттеулер болып табылады. Аталған зерттеулердің шеңберінде зерттелуге жататын объектілердің құрамы мен белгілері анықталып оларға ғылыми баға беріледі.

• 
  қылмыстық, азаматтық және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот сараптамасын жүргізу;
  
• 
  сот сараптама саласындағы ғылыми зерттеулер;
  
• 
  сот сараптамасының ғылыми-әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз етілуі;
  
• 
  сот сарапшыларды іріктеу, кәсіптік даярлығын және кәсіби біліктілігін арттыру.
  

• 
  заңдылық;
  

• 
  азаматтар мен адамдардың құқықтары мен бостандықтарын және заңды тұлғалардың құқытары мен заңды мүдделерін сақтау;
  
• 
  сот сарапшының тәуелсіздігі;
  
• 
  сот-сараптамалық зерттеу жүргізгу кезінде әдістер мен ғылыми-техникалық құралдарды қолдануға жол берушілігі;
  
• 
  сот-сараптамалық зерттеулердің объективтілігі, толықтылығы мен жан-жақтылығы;
  
• 
  сот сарапшы кәсіби этикасын сақтауы.
  

• 
  оның шешімін қамтамасыз ететін шарттар (бастапқы мәліметтер)
  
• 
  сараптамалық танымның ғылыми түрде әзірленген әдіс-тәсілдері мен құралдары.
  

• 
  әрекеттерді жасау тәсілдері;
  
• 
  әрекетті жасау мүмкіндіктері;
  
• 
  әрекетті жасаудың орны;
  
• 
  әрекетті жасаудың уақыты;
  
• 
  объектілердің өзара әрекеттесу механизмдері;
  
• 
  объектінің өзгеру себептері мен жағдайлары,
  

• 
  үлгіні алған тұлға;
  
• 
  үлгі алынатын тұлға (мекеме);
  
• 
  қандай үлгілер және қандай мөлшерде алыну керек;
  
• 
  үлгі тапсыру үшін тұлға қайда және кімге келуі керек;
  
• 
  үлгі алынғаннан кейін кімге және қайда ол тапсырылуы керек.
  

• 
  Тергеушi адамды өзiне шақыртып немесе ол тұрған жерге келiп, оны үлгiлер алу туралы қаулымен қолхат ала отырып таныстырады, оған және аталған тергеу iс-әрекетiне қатысушы өзге адамдарға олардың құқықтары мен мiндеттерiн түсiндiредi.
  
• 
  Тергеушi қажеттi iс-әрекеттi жеке өзi немесе маманның қатысуымен жүргiзедi, үлгiлер алады, оларды буып-түйiп, мөрмен бекiтедi.
  
• 
  Тиiстi жағдайларда үлгiлердi сұрыптап алуды, тiнтудi, эксгумацияны жүргiзу арқылы немесе оларды жүргiзумен бiр мезгiлде жүзеге асырылады.
  

• 
  мәжбүрлеу – сезіктіден, айыпталушыдан;
  
• 
  прокурор, соттың санкциясымен күштеп алу – жәбiрленушi мен куәдан үлгiлер алу, мұндай әрекеттi жасауды а)сезiктi, айыпталушы өзiн қылмыс жасады деп әшкерелейтiн айғақтарды тексеру үшiн табанды түрде талап еткен, б) жыныстық аурулар мен өзге де жұқпалы ауруларды анықтау үшiн, мұндай анықтау iс үшiн маңызы болғанда үлгiлер алу қажет болғанда,
  
• 
  жәбiрленушi мен куәнiң – келiсiмiмен ғана жүргiзiлуi мүмкiн.