Иммунды жүйенің кемістігі

Иммунды жүйенің кемістігі

1) фагоцитоз мүкісі;

2) комплемент жүйесіндегі ақаулық;

3) гуморальдік иммунитетіің кемістігі;

4) жасушалық иммунитетгің элсіздігі;

5) иммундык жүйедегі қурама кемшілік.

Фагоцитоз мүкісі эдетге нейтрофиддердің саньшьщ азаюының салдарынан (нейтропения) туындайды. Фагоциттердің (моноцитгер мен нейтрофиддердің) қызметінщ элсіздігі, атап айтсак, бөгдс затгарды мардымсыз фагоцитозға қамтуы, хемотаксикалык полипептидтерді аз бөлуі, жутылған антигенді жасуша ішівде нашар ыдыратуы (корытуы) Герофорд түкымының сиырларының Чедьяк Хигаши синдромы кезінде байқалады. Фагоцитоздьщ элсіздігі жан-жануарларды көптеген жуқпалы ауруларға төзімсіз етеді.

Комплемент жүйесівдегі жиі байкалатын ақаулық ангионевротикалық ісіну түрінде байқалатын С1 ингибиторынын тұкым қуалаған кемістігі. Иммунды кешендерді қалыптастыра өтетін кейбір аурулар кезівде (гемолитикалык анемия, криоглобулинемия) комплементгің белсенділігінің артуы оның қарқынды түрде тутынылуына, атап айтсақ С1, С4, С2 жэне СЗ компонентгерінін күрт азаюына экеледі.

Гуморальдік иммунитетгің кемістігі иммуноглобулиндердщ организмде недэуір азаюы кезівде байқалады. Бүған мысал ретінде туа біткен агаммаглобулинемияны алуға болады. Мундай жануарлар барлық класқа жататын І§ молекулаларын керекті деңгейде өндіре алмайды. Мысалы, дат тукымының сиырлары С2 класының иммуноглобуливдерін жеткілікті мөлшерде жасай алмайтындығынан пиемиялық (ірінді) жуқпалы ауруларға, эсіресе, желінсауға сезімтал келеді.

Жасушалык иммунитетгщ элсіздігі айырша безінін гипоплазиясымен сипатгалатын Незелоф сивдромы кезінде байкалады. Оның негізгі себебі ретінде сүйек майынан шыққан бастапкы Т- жасушаларының айырша безге жете алмауы айтылып жүр. Лимфоциттердін пролиферациясының тежелуіне қан плазмасындағы ингибиторлар да ықпальш тигізеді. Жасушалык иммунитетгің элсіздігі жан-жануарлардың вирустар мен саңырауқүлакгар тудыратын ауруларға бейімділігін артшрады, сондықган да мүндай малдарды тірі вирустардан дайындалған вакциналармен екпеу керек.

Иммундык жүйедегі қүрама кемшілік айырша бездің қызметі мен иммуноглобулиндердің синтезінің бүзылуы кезінде орын алады. Мүвдай жағдайда дененің гуморальдік қорғанысың факторлары күрт әлсірейді. Иммундік жүйедегі қүрама кемшілік сирек те болса кездесетін атаксия - телеангиэктазия ауруынын (Луи мен Бардың синдромы) жэне Вискотг пен Олдрич синдромының (экзема, тромбоцитопения жэне жукпалы ауруларға төзімсіздік триадасы) патогенездерінің негізін күрайды. Иммундық жүйенің кемістіктерін балау мэселесіне осы уакытқа дейін көңіл бөлінбегендіктен, көп жағдайда олар аныкгалмаған күйіңце қалып отыр.

Мосқал оргзшзмнің иммуңцік жауабы

8. Жаңа туған төлдердің иммунобиологиялық күйінің ерекшеліктері

Жаңа туған төддер өздерінің лимфоидты үлпаларының жетілмегендігшен жэне иммунды жауапка қабілеті бар жасушаларының аздығынан көптеген зардапты микробтарға өте сезімтал келіп, ауруға жиі үшырайды. Осы себептен ене организмінен төлге енжарлы жолмен берілген дайын антиденелердің маңызы өтс зор.

Ене антиденелерін төддер өздерінің құрсакгағы даму кезеңінде плацента арқылы немесе туғаннан кейін уыз сүтімен алады. Тұяқгы жануарлардың плацентасының күрылысының күрделілігіне байланысты олардың төлдері енс антвденелерінен тек қана туғанынан соң уыз сүтімен алады.

Сиырдың уыз сүті І§О1, І§М, І§А жэне 1^02 иммуноглобулиндеріне бай келеді. І§С1 иммуноглобулині бүзаулау алдывда екі жүмадай бурын қан ағымынан желінге ауысып, осы жерде шоғырлана бастайды. Уыз сүттің басқа иммуноглобулиндері сүт бездерінде жасалады.

Төл организмінде уыз сүтінің көмегімен қалыптасатын иммунитетгі колостральді иммунитет деп атайды. Жас төлдін ішегіндегі пиноцитозға қабілеіі бар крипталарындағы (кілегсйлі қабықгағы қалталы кабатгар) арнаулы жасушалар уыз сүтінің І§С иммуноглобулинін өзгеріске үшыратпай лимфаға, сонан соң қаюа тасымалдайды. Еске сала кететін мэселе, иммуноглобулиндер төл организміне оның туғанынан кейінгі алғашқы 4-5 сағатының ішінде ғана сіңіріледі. Міне сондықган төлді уыз сүтпен дер кезінде коректендірудін маңызы өте зор.

Уыз сүтгі емген төлдің табиғи резистентгілігінін факторларының (комплементген басқаларының) қуаты ене организмінің жасушалык жэне гуморалъдік реакцияларының көрсеткіштеріне жақындайды.

Сүт коректі жанаурлардын төлдері өздерінің қорғаныс факторларын ене кұрсағындағы дамуы кезеңінен бастап калыптастыра бастайды. Үрык организмінде эуелі табиғи резистентгіліктің, ал кейінірек иммундік жауаптъщ факторлары жетіле бастайды. Ең бірінші табиғи төзімділіктің жасушалык факторлары, атап айтканда моноцитгер, сонан соң нейтрофилдер мен эозинофилдер пайда болады. Олар эмбриональдік кезеңнің өзінде-ак бөгде затгарды жүту жэне қорыту касиеттеріне ие болады. Осы кезеңнің соңында эмбрионның қан ағымында лизоцим, пропердин жэне аз мөлшерде болса да комплемент жиналады, сонымен қатар иммуноглобулиндік рецепторлары бар Т- жэне В- лимфоцитгері пайда болады. Сиыр мен кой-ешкінің, шошқаның жэне жылкының төлдерінің бөгде затгарға (бактерияларға, вирустарға, токсоидтергс жэне т.б.) иммундік жауабы олардың фетальдік кезеңінен бастап байқала бастайды. Көптеген ғылыми деректер ене күрсағындағы төлдерді кейбір ауруларға қарсы имундеу мүмкіншілігін дэлелдеп отыр. Қалыптасқан үрывдгар антигендік эсерге уыз сүт еміп үлгерген жаңа туған төлдерге қарағанда жаксы жауап қайтарады. Бүл жағдай II жас төлдердің қанында кортикостероидтар мен аналық І§С иммуноглобулиннің мөлшерінің көшігімен түсіндіріледі. Ене антиденелері төл иммуноглобулиндерінің антигенмен эрекетге-суіне кедергі жасайды. Осы мэселеге орай жаңа туған төлдерге вакцинаны оларға уыз сүтін берер алдында немесе бірнеше жүмадан соң (ана иммуноглобулиндерінің төл организімінен толық ығыстырылғанынан соң) егу керек.

Жоғарьща айтып кеткендей, тұяқгы жануарлардың жаңа туған төлдерінің кан ағымы анасының иммунды факторларымен тек қана колостральді, яғни уыз сүті арқылы қаныктырылады. Дегенмен, плацентаны зақымдайтын кейбір қоздырғыштар оның үлпаларының

І~ өткізгіішігін артшрып, ене иммуноглобулиндерінің үрык организміне өтуіне жол береді. Мысалы, бруцеллез ауруына шалдыққан сиырлар мен қойлардың кейбір жаңа туған, уыз сүтгі еміп үлгермеген төлдерінің қан сарысуында бруцелла бактерияларына бағытгалған антиденелердің бар болатындығы аныкгалған (Шенжанов К.Т. жэне баскалар, 1990). Мүндай бүзаулар мен қозылар жүқпайтын ауруларға бейімділік көрсеткен.

Жүкпалы ауруларға қарсы иммунитеттің қалыптасу барысы көп жағдайда коздырғыштардың түріне, қасиетгеріне байланысты болші келеді. Айталық, жасушадан тыс өсіп өнетін зардапты микробтар эдетте гуморалъдік иммунитетгі қалыптастырады. Бүл жағдайда бірінші І§М, ал сонан соң І^С жэне І§А класының антиденелері түзіледі. Олар микроорганизмдермен байланысып, кейіннен комплементгщ көмегімен жасушаны ерітіп жібереді, яғни бактериолизге үшыратады. Сонымен қатар антиденелер коздырғыштардың уларын бейтараптандырады жэне микробтарды опсониндеп, олардьщ фагоцитозға жеңіл тартылуына жағдай туғызады. Инфекциялык процестің жіті өтуі кезінде (шошқа тілмесі, топалан, сіреспе жэне т.б.) иммуңдік жүйе антиденелерді керекті мөлшерде жасап үлгере алмайды, міне осы себептен жануарлар өлім жітімге жиі үшырайды. Мүндай аурулар кезінде иммувды қан іарысуларын малдарға мүмкіндігінше бірден еккен жөн. Жасуша шіінде тоғышарлык етбіін зардаптаі микробтар эдетте жасушалык иммунитеттщ факторларының (Т-киллерлбрдің, макрофаггардьщ) .іссрлерімен талқандалады. Сенсибилизденген Т-киллерлер жасуша шіінде талқандалынбаған микробтары бар фагоцитгерді жойып ОПфады. "Жендет" жаеушалар қабыну ошағындағы макрофагтардың көрсететін агглютининдерді анықгау үшін агглютининдерді адсорбциялау (сіңіру) тэсілі үсынылған (Кастеллани реакциясы) Агглютиниңдері адсорбциялау тэсілі микробтардың антигендік қүрылысын зертгеуде, агглютинирлеуші немесе емдік қан сарысуын жэне вакцяналар мсн диагностикумдарды дайындауда қолданылып жүр. Бүл тэсілмен алынған қан сарысуын монорецепторлы агглютинирлеуші қан сарысуы деп атайды. Жануарларды жылжымалық қасиеті бар бактериялардын қылшалык (Н) жэне соматикалық (О) антагеңдерімен иммуңцеу аркылы Н- және О- агглютининдерін алуға болады. Уі - антигені бар бактериялар О-агглютинивдерімен элсіз желімденеді немесе мүлдем желімденбейді, бірак Уі- қан сарысуы оларды жақсы желімдейді. Бүл мысалы О- жэне Уі- антигендерінің қурылыстарының әртүрлі екендігін дәледдейді.

«Ветеринариялық иммунология» пәні бойынша емтихан сұрақтары

1. 
   Иммуногенетиканың маңызы және шығу тарихы
   
2. 
   Ауылшаруашылығы малдарының қан топтары
   
3. 
   Антигеннің анықтамасы, қасиеті, синтезі
   
4. 
   Антидененің анықтамасы, қасиеті, синтезі
   
5. 
   Қан топтарын шыққан тегін анықтауда қолдану
   
6. 
   Қан тобына байланысты аурулар
   
7. 
   Қан топтары өнім белгілерінің арасындағы байланыс
   
8. 
   Мал тұқымдарын популяциялық деңгейде зерттеу
   
9. 
   Иммунитет туралы түсінік
   
10. 
    Иммундық жүйе және оның қызметі
    
11. 
    Гуморальдық иммундық жүйе
    
12. 
    Клеткалық иммундық жүйе
    
13. 
    Т және Б лимофциттердің шығу тегі
    
14. 
    Иммундық жүйенің әрекеті
    
15. 
    Иммуноглобулиндердің құрылымы
    
16. 
    Антиген-антидене реакциясы
    
17. 
    Иммуноглобулиндердің генетикасы және физиологиялық ерекшеліктері
    
18. 
    Иммуноглобулиндердің аллотиптері
    
19. 
    Иммундық жауапты генетикалық бақылау
    
20. 
    Иммундық жауаптың гендері
    
21. 
    Иммунитет жөніндегі теориялар
    
22. 
    Антидене шығарудағы линияаралық айырмашылықтар
    
23. 
    Гистосәйкестіктің басты комплексі
    
24. 
    Гистосәйкестік және басқа лимфоциттік антигендер мен аурулардың корреляциялық байланысы
    
25. 
    Иммундық жүйедегі туа болған жетіспеушіліктер
    
26. 
    Аралас иммунотапшылық
    
27. 
    Генетикалық тұқым қуалау аномалиялар жөніндегі түсінік
    
28. 
    Ортаға байланысты аномалиялар жөніндегі түсінік
    
29. 
    Экзогендік аномалиялар жөніндегі түсінік
    
30. 
    Туа болған аномалиялардың шығу тегін зерттеудегі генетикалық талдау
    
31. 
    Аномалиялардың тұқым қуу тегін анықтау
    
32. 
    Қарапайым аутосомалық рецессивті тұқым қуу
    
33. 
    Аутосомалық доминантты тұқым қуу
    
34. 
    Х-хромосомалармен тіркес тұқым қуу типі
    
35. 
    Аномалиялардың тұқым қууындағы пенетранттық және экспрессивтік түрі
    
36. 
    Ауылшаруашылық малдарының мутациялық гендермен анықталатын аномалиялары
    
37. 
    Хромосомалық аномалиялардың мал шаруашылығына таралуы
    
38. 
    Иммунологиялық реактивтіліктің анықтамасы, мақсаты
    
39. 
    Резистенттіліктің және қабылдағыштың тұқым қууы
    
40. 
    Ауруға тұқым қумайтын төзімділік пен бейімділікті зерттеу әдістері
    
41. 
    Тұқымаралық немесе линияаралық айырмашылықтар
    
42. 
    Төзімділіктің қарапайым тұқым қууы
    
43. 
    Бактериялық ауруларға генетикалық төзімділік және қабылдағыштық
    
44. 
    Гельминттерге генетикалық төзімділік және қабылдағыштық
    
45. 
    Бедеулікке бейімділікке тұқым қуудың ролі
    
46. 
    Тұқым қуудың стресске бейімділіктегі ролі
    
47. 
    Иммунитеттің конституциялық жүйесі
    
48. 
    Иммунитеттің фагоциттік жүйесі
    
49. 
    Иммунитеттің лимфоидтық жүйесі
    
50. 
    Иммунологиялық толеранттылық және оның қалыптасуы
    
51. 
    Жануарлардың иммундік жауапта бір-бірімен әрекеттесуі
    
52. 
    Жаңа туған төлдердің иммунобиологиялық күйінің ерекшеліктері
    
53. 
    Иммунитет туралы ілімнің практикалық маңызы
    
54. 
    Иммундық жүйенің жасушалары
    
55. 
    Иммундық жүйенің ағзалары
    
56. 
    Антигендердің жіктелуі
    
57. 
    Ұлпа сәйкестігінің басты жүйесі
    
58. 
    Иммуногенетика ілімінің практикалық маңызы
    
59. 
    Табиғи төзімділіктің факторлары
    
60. 
    Аутоиммунды ауытқулар. Иммундық жүйенің кемістігі
    
61. 
    Организмнің иммундық жауабы
    
62. 
    Антиденелер мен антигендердің бір-бірімен әрекеттесуі
    
63. 
    Антиденелердің құрастырылуы
    
64. 
    Антиденелердің түзілуі туралы теориялар
    
65. 
    Сезімталдықтың жедел түрі
    
66. 
    Сезімталдықтың баяу түрі
    
67. 
    Егіздердің моно- және дизиготалығын зерттеу