Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Информатика және математика

6.
Интерактивті тақталардың жақсы жақтары мен кемшіліктері қандай?
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Андреев А.А., Барабанщиков А.В. Педагогическая модель компьютерной сети // 
Педагогическая информатика № 2, 1995 г., с. 75-78. 
2. Андреев А.А., Меркулов В.П., Тараканов Г.В. Современные телекоммуникационные 
системы в образовании // Педагогическая информатика № 1, 1995 г., с. 55-63. 
3. Андреев А.А. Направление и методика применения портативных персональных 
компьютеров в ДО.// Дистанционное образование № 4, 1997. 
4. Андреев А.А. Конспект лекций по курсу Автоматизированные информационные 
технологии в экономике. М.: МИЭП. 1997. с. 47

1 қосымша
Презентацияны қарап шығу үшін тінтуірдің көмегімен төмендегі суретке 2 рет шертіңіз

Зертханалық жұмыс № 5
Тест тапсырмаларын құрастыру
Мақсаты: Тест классификациясы бойынша тесттерді құру.
Міндеті: 
-тест сұрақтардың классификациясын зерттеу
-тест тапсырмалардың түрлерін зерттеу
Қазақстан Республикасының Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі мақсаты
Қазақстан Республикасында ақпараттық технологияларды пайдалану негізінде
қазақстандық білім беру сапасын арттыру, азаматтарды барлық деңгейде білім алу
құқығымен қамтамасыз ету, сондай-ақ, Қазақстан Республикасындағы ақпараттық
кеңістікті )лемдегі білім беру кеңістігімен интеграциялау болып табылады. Қоғамды
ақпараттандыру жағдайында оқушының жеке тұлғалығын қалыптастырып, ақпараттық
қоғамда өмір сүруіне, оның ақпарат ағымында дұрыс бағдар алып, тиімді шешім
қабылдауы үшін ақпараттық технологияларды таңдай білуі ж)не оларды пайдалана білу
дағдысын қалыптастыруда информатика п)нінің маңызы зор. 
Ал, оқушылардың білімін бақылау мен бағалау м)селесін жетілдіру оқушының жеке
тұлға ретінде дамуының алғы шарттарының бірі болып табылады. 
Оқушының )р п)ннен алған білімі дер кезінде бақыланып, оның біліміндегі
олқылықтар жиі бақылаудың н)тижесінде толықтырылып отыратын болса, онда білім
беру жүйесіндегі өзекті м)селелердің бірін шешілді деп есептеуге болар еді... 
Бірақ, өкінішке орай, бұл м)селе осы күнге дейін бір м)нді шешімін тапты деп айту
қиын. Аталаған м)селені шешу жолында педагог-ғалымдар, зерттеушілер, )діскерлер, п)н
мұғалімдері де аянбай еңбек етіп келеді. Сол еңбектің н)тижесі білімді бақылау мен
бағалауды жетілдіруге бағытталған бірқатар озық теориялар мен практикалық )дістерді
дүниеге )келді. Білім беру жүйесіне ақпараттық коммуникациялық технологияларды
қолдану жаңа технологияларды оқу процесіне енгізу жолымен тек оқытуды ғана емес,
оқушылардың білімін бақылау мен бағалауды да жетілдіруге мүмкіндік береді. Білімді
бақылау – оқытудың маңызды бөлігі болып табылады, ол оқыту мақсатының қандай
деңгейге жеткенін анықтап қана қоймай, сонымен бірге белгілі бір д)режеде білім беру
ж)не т)рбиелік қызмет те атқарады. Білімді бақылаудың н)тижесінде оқушылар
біліміндегі олқылықтарды толықтырып, танымдық іс-)рекетін дамытады. Ал, бақылаудың
т)рбиелік м)нін жан-жақты деуге болады. 
/)лірек айтқанда, ол оқушыны үнемі жұмыс істеуге баулиды. Қазіргі уақытта
оқушылардың білімін бақылаудың ең тиімді түрі компьютерлік тест болып табылады. 
Оқу процесін жетілдіруді )дістемелік жүйенің құрамдас бөліктері болып табылатын
оқытудың мақсатын, п)ннің мазмұнын, )дістері мен түрлерін, оларды оқытуда
қолданылатын дидактикалық құралдарды өзара байланыстыра оқыту арқылы жүзеге
асыруға болады. 
Тест – оқушының білім д)режесін қандай екендігін анықтайтын ж)не ол білімді
түрлі жағдайларда қолдана білуін тексеруге мүмкіндік беретін тиімді жол. 
Бірқатар зерттеушілердің еңбектерінде тест тапсырмаларына қойылатын негізгі
талаптар анықталған. Оларға: 
- Тапсырманың тұжырымдамасы мен жауаптары )рі қысқа, )рі анық болуы қажет; 
- Бір сұрақтың 3 -5 түрлі жауабы болуы мүмкін. Олардың ішінде біреуі ғана дұрыс
болады, басқалары жауабына жақын, бірақ дұрыс болмауы шарт. Кейде бірде – бір дұрыс
жауап болмауы шарт; 
- Сұрақтарға жауап беру уақыты қатаң сақталуы тиіс; 

- Нұсқалар оқушыларға бірдей д)режеде түсіндіріледі, )детте ол жазба түрінде
болады; 
- Бірде – бір сыналушыға басқалармен салыстырғанда ешқандай артықшылық
берілмейді; 
- Тестпен сынаудың н)тижелерін бағалаудың алдын-ала жасалған жүйесі барлығына
бірдей қолданылады; 
- Тестке сынау )ртүрлі топтарда мүмкіндігінше бірдей уақытта, яғни бір топта сынау
күннің бір мезгілінде жүргізіледі; 
- Тестпен сынау процесінде )кімшіліктің өкілі болып табылатын адамдар
қатыспағаны жөн; 
-Тестке берілген нұсқау ж)не )рбір тұжырымдаманың мағынасы сыналушылардың
)рқайсысына түсінікті болу керек. 
Тест құрастыруды мынадай кезеңдерге бөлуге болады: 1)тестпен сынауды
программалау; 2)тесттердің жоспары; 3)тесттердің мазмұнын жасау. 
Тестпен сынаудың программасы оның мақсатына байланысты. Егер ол кішігірім
тақырып бойынша білім, білік, дағдыларды тексеруге арналған болса, онда программа осы
тақырып бойынша тексеретін тесттерден тұрады, ал тақырыптың мазмұнын қамту деңгейі
80% - тен кем болмауы керек. Тест құрудың келесі кезеңі - жоспар құру. Тест жүйесінің
беретін н)тижесі: 
- оқушылардың тақырыпты қалай меңгергендерін анықтауға; 
- оқушыларға өтілген тақырыптардың қандай бөліктерінің ауыр тиетінін білуге; 
- оқушылардың оқуға жауапкершілігін арттырып, олардың оқуға деген
мотивациясын туғызуға; 
- оқушылардың іскерлігін арттырып, дүниені тануға ұқыптылығын дамытуға; 
- ең бастысы тест құрастыру қиын да, көп уақыт алатын жұмыс болғанымен, ол
оқушы білімін тексерудің тездігі арқасында мұғалім еңбегін жеңілдетуге мүмкіндік
береді. 
Компьютерлік тест жүйесі оқушылардың п)ннен алған білімін білімін объективті
бағалауға, оқу материалын меңгеру деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Үздіксіз кері
байланыс оқу процесін жандандыра түседі, оқушының біліміндегі ілгерілеушілікті
қамтамасыз етеді, оқытудың )р кезеңінде оқушы өзінің жұмысының н)тижесіне
қанағаттанып, оқуға деген ынтасы арта түседі. Бұл м)селені осы бағытта зерттеу жүргізген
зерттеушілердің еңбектерінен байқауға болады. Оқушылардың білімі, іскерлігі мен
дағдысын тексеруге арналған компьютермен алынатын тест дайындауды бірнеше кезеңге
бөлуге болады. 
Компьютерлік тест дайындаудың бірінші қадамы п)н бойынша тест тапсырмалары
банкін құру қажет. Тест тапсырмалары оны құру )дістемесі бойынша жасалуы қажет,
сонымен бірге программалық дидактикалық тест материалдарына қойылатын талаптар
сақталуы тиіс. Тест тапсырмаларын құруда міндетті түрде компьютерлік тестілеу
технологиясына қойылатын талаптарсақталуы тиіс. 
Біріншіден, тест тапсырушы тест тапсырмаларының мөлшері мен уақыттың
шектеулілігі туралы хабардар болуы тиіс. 
Екіншіден, тест тапсырушы тест тапсырудан бұрын тестілеу программасының
интерфейсімен танысу мақсатында кем дегенде бір рет демонстрациялық тесттен өтуі
тиіс. /емонстрациялық тест шағын, жауап енгізудің )ртүрлі т)сілдері мен түрлерін
қамтитын, кем дегенде екі тапсырмадан тұруы тиіс. /емонстрациялық тесттің мазмұны
қарапайым, )рі тест тапсырушыға түсінікті болуы тиіс. 
Үшіншіден, тестілеу кезінде монитор экранында тек бір ғана тест тапсырмасы
орналасуы тиіс ж)не тест тапсырмасының барлық элементтері монитор экранында
бейнеленуі тиіс. Элементтерді бейнелеу үшін ашылатын тізімдер пайдаланылмауы тиіс.
Тест тапсырмаларының графикалық бейнеленуі 

шамадан тыс, артық д)лелдемелермен шақырылмауы тиіс, ал суреттің маңызды
бөліктері түрлі түспен, қоюланған, курсив, асты сызылған жазулармен ерекшеленгені
дұрыс. Монитор экранында жыпылықтайтын элементтерді қосу тек олар тест
тапсырмаларының ажырамайтын бөлігі болған жағдайда тапсырманы жақсы түсіндіру
мақсатында пайдаланылуы тиіс. Жауаптарды енгізу т)сілі қарапайым, ыңғайлы болуы
қажет. Тест тапсырушының енгізген жауабы монитор экранында бейнеленуі тиіс ж)не бұл
тест тапсырушыға түсінікті болуы тиіс. 
Төртіншіден, тест тапсырушының төмендегідей мүмкіндіктері болуы тиіс: 
- енгізуді аяқтағанын мақұлдау қажет; енгізуді аяқтағаннан кейін ол тест
тапсырмасы экраннан көрінбеуі ж)не оған өзгеріс енгізілмеуі қажет; 
- енгізуді аяқтағанға дейін тест тапсырушы енгізілген м)нді өзгерте алуы тиіс; 
- жауап енгізілмеген тапсырма тест тапсырушыға міндетті түрде көрінуі тиіс; 
егер тест тапсыруға берілген уақыт аралығында сұрақтарға толық жауап беріп
үлгермесе, онда жауап берілмеген тапсырмалар шығарылуы қате тапсырма болып
есептеледі; 
- тест тапсырып болғаннан кейін міндетті түрде оның н)тижесі шығуы тиіс:
тапсырушының алған бағасы, тестілеу уақыты, тестегі жалпы тапсырмалар саны, дұрыс
ж)не қате жауаптар түсіндірмесімен шығуы тиіс; 
- кез келген уақытта тест тапсырушы жауаптың енгізілу т)ртібі жөнінде нұсқау
алатындай болуы тиіс. 
Сонымен бірге, тест жүргізер алдында қатысушымен бірге, оқытушы да тест
жүргізудің ережесі мен нұсқауларымен таныс болуы тиіс. 
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында оқу процесінде электронды оқулықтар мен
электронды басылымдар кеңінен пайдаланылады. Мұндай электронды құралдардың оқу
процесіндегі пайдаланылуы оқушылардың білімін бақылау мен бағалауды ж)не өзіндік
бақылауды айтарлықтай жүзеге асырады. 
Мұндай құралдар тиімді н)тиже беру үшін өзіндік тексеру жүйесіне қойылатын
талаптар анықталуы тиіс. 
Өзіндік тексеру жүйесіне қойылатын шарттар. Қазіргі кезде электронды оқулықтар
туралы )ртүрлі пікірлер бар: біріншіден, қолдануға ыңғайлылығы, екіншіден,
дистанциялық оқыту орталықтарына арналған, яғни (вузаралық оқыту орталықтары,
институт филиалдарында ж)не т.б. ) мұғалімдер жетіспеген жағдайда қолдануға болады.
Онда мұғалімнің қызметін жеңілдететін, оқушылардың жауапкершілігін арттыратын
қарым-қатынасты алмастыратын өзіндік тексеружүйесі бар. 
Бастапқы кезде электронды оқулықтар дистанциялық оқытуға арналған болатын.
Бірақ қазірге дейін электронды оқулықты пайдалану жөнінде түсініспеушіліктер бар:
дистанциялық оқыту жүйесіндегі мамандар бірауыздан электронды оқулық оқу
процесінде тек қана компьютердің локальді немесе глобальді жүйелерінде қолданыла
алады деп есептейді. Олар электронды оқулықтың лазерлік дискіде өзбетінше к)дімгі
кітап сияқты өздігінен білім алу мақсатында қолдануға болатынын ескермеді. Электронды
оқулықтың қаржылық жетістігінің кепілі де осы. 
Электронды оқулық кеңінен қолданысқа жету үшін (қолданыс жағынан) ол )мбебап
болу керек, яғни күндізгі бөлім үшін де, сыртқы бөлім үшін де бірдей жарамды болуы
тиіс. Ол үшін оқулық мазмұны жағынан толық, жоғары д)режелі ақпаратты, сауатты
жазылған ж)не сыртқы дистанциялық оқытуды ұйымдастыру үшін барлық электронды -
методикалық құралдарды қамтуы тиіс. Міне осындай оқулықты кез келген оқушыға
ұсынуға болады, сонымен қатар осындай оқулық мұғалімге )ртүрлі п)ндер бойынша
емтихан өткізуіне, күндізгі бөлім студенттеріне өзін дайындау сабақтарын өткізуге
мүмкіндік береді. 
Қағаз кітаппен салыстырғанда электронды оқулықта қандай қосымша құралдар
болуы керек? 

Бұл біріншіден, білімді тексерудегі қуатты жүйе, екіншіден, аралық бақылау жүйесі
ж)не үшіншіден, электронды оқулық емтиханның электрондық жүйесімен с)йкес келуі
тиіс. Осы айтылған қосымша құралдар салыстырмалы түрде дистанциялық оқудың
қарапайым схемасын ұйымдастыруға мүмкіндік береді. 
Өзіндік тексеру жүйесі 
1. Білімді тексеру жүйесіне қойылатын негізгі талаптар: тест тапсырмаларының көп
болуы керек. Көптігі сонша осы сұрақтардың жалпы жиыны оқулық материалдарының
барлық мазмұнын қамтуы тиіс. Сонымен қатар осы сұрақтарды емтихан тапсыруға да
қолдануға болады. 
2. Сыналушыға сұрақтар кездейсоқ ретпен берілуі керек. Бұл дайындалушыға
сұрақтар тізімінің механикалық түрде есте сақтауын тудырмайды. 
3. Сұрақтар саннан немесе символдық белгілеуден басталмауы керек. Сыналушы )р
оқыған сайын сұрақтардың мазмұнына үңіліп, сұрақтың белгісіне немесе символға қарап
жаттамауы керек. 
4. Сыналушыға жауаптар да кездейсоқ ретпен берілуі керек. 
5. Жауапқа кететін уақыт есептеліп, сол уақытқа шектеу қойылуы тиіс. Уақыт есебі –
бұл шпаргалка қолданумен күрестің бір т)сілі, егер сұрақтар көп болса, онда келесі
сұрақтардың жауабын іздеу үшін өте үлкен шпаргалка керек немесе бүтін кітап керек.
Бірақ мұндай ізденіс көп уақытты керек етеді ж)не жалпы қорытынды уақыт бойынша
ұтылады. Өзін -өзі тексеру н)тижесі оң болу үшін тек қана дұрыс жауап беріп қана
қоймай, )рі тез жауап беру керек. Практика көрсеткендей, бір сұрақтың жауабына орта
есеппен 1 минут уақыт кетеді. 
6. Тестілеу тек бір ғана оқулық ішіндегі жүйе туралы болғандықтан сұрақтардың
жиынын тақырыптар бойынша бөлген жөн, осындай жағдайда оқушы )р тақырып
бойынша меңгерген, алған білім деңгейлерін тексере алады. 
Сұрақтарды тақырыптар бойынша бөлу оқулық материалын аз өлшемді сұрақтармен
бірден қамтуына мүмкіндік береді. 
Тест жүйесіне сыналушыға қойылған сұрақтардың жауптардыңдұрыстығын бағалау
енгізілу керек. Жауаптың дұрыстық деңгейін біріншіденформа ж)не екіншіден пайыз
бойынша анықтау ұсынылады. 
8. Компьютер тест қолдануда қарапайым болу керек. Сұрақтардың экранда
бейнеленуін арнайы дизайнермен жобалаған жөн. Қандай жағдай болмасын экранда
басқару батырмалары аз болып, ал көмекші іс- )рекеттер оқушының )рекеттерінен кейін,
керек уақытта ж)не керек с)тте пайда болғаны жөн. 
9. Тесттің сұрақтары мен жауаптары мазмұны жағынан түсінікті болу керек. Оның
сапасы өзіндік тексеру жүйесінің құрушыларынан ғана емес, кітаптың авторларына да
байланысты. 
Тест сұрағы оқушыдан кітапта берілген белгілі бір фактіні білуді талап етеді. Тест
сұрағына жауап ұсынылған нұсқалардың біреуін таңдау арқылы жүзеге асады. Ал тест
тапсырмаларында жауап сыналушының қосымша іс -)рекеттерінен кейін беріледі
(есептеумен байланысты, логикалық операциялардың орындалуынан кейін, формула
таңдау т.б.). Сұрақтардың типтерінің көп болуының төмендегідей себептері бар. 
Біріншіден, мұнда ойланып ж)не өңдейтін )ртүрлі типтегі сұрақтар, мазмұны мен
саны жағынан )ртүрлі, яғни олардың қиындық д)режесі де )ртүрлі. 
Екіншіден, сыналушы жауап беру кезінде жасайтын іс- )рекеттер, )ртүрлі типтегі
сұрақтар, іс- )рекет саны жағынан айырмашылығы бар, ал кейбіреулері көп жұмыс істеуді
қажет етеді. 
Үшіншіден, )ртүрлі типтегі сұрақтар сыналушыдан )ртүрлі типті іс- )рекеттерді
талап етеді. 
Төртіншіден, компьютерлік тест жүйесін құруда )ртүрлі типті сұрақтар
болғандықтан, оларды өңдеуде )ртүрлі алгоритмдер қажет. 

жүктеу/скачать 7.77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: