Ќазаќстан Республикасыныњ Білім жєне Ѓылым Министрлігі
тақырып: Бюджеттендіру жүйесі
жүктеу/скачать 1.23 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 8.1 Бюджеттендіру процесстiң түсінігі, оның мақсаттары және міндеттері
| 8 тақырып: Бюджеттендіру жүйесі
Мақсат: қаржы жоспарлауын аспап ретiнде процесс оны мақсаттары және есеп, сонымен бiрге бюджеттердiң әр түрлi түрлерiнiң кәсiпорынның тиiмдi қаржы саясатын құрастыруындағы тағайындауды қарап шығу Жоспар: 8.1 Бюджеттендіру процесстiң түсінігі, оның мақсаттары және міндеттері 8.2 Фирма бюджеттерi: ұғымы, түрлері, құрастыру қағидалары мен тәсілдері 8.1 Бюджеттендіру процесстiң түсінігі, оның мақсаттары және міндеттері Бюджеттендіру процедурасы - шетел компаниялары және соңғы жылдары Қазақстан да үшiн норма болып табылады. Егер бюджет жасау кәсiпкерлiктiң даму серпiнiмен сәйкес келмесе қазiргi шарттардағы кәсiпорындары тиiмдi жұмыс iстей алмайды. Сонымен бiрге, бюджеттi құрастыру және келiсу – 50% кәсiпорындардың жоспарлауын барлық циклда өте сыйымды бөлiк бизнес- жоспарлау бюджеттi құрастыруда тiптi есепке алмайды Бюджеттендіру (budgeting) есептеу және нақты уақыт аралығына ақшалай және табиғи өрнектегi корпорацияның бiртұтас қаржы жоспар тәптiштейтiн қаржы көрсеткiштердi жалпылауды процесс ұғылады. Көрсеткiштердiң мәнiнiң кестелерi көрсетiлген түрлерде бюджеттермен деп аталады. Бюджет жасау жоспарлауды процесстiң құрама бөлiгi болып табылады: бiртұтас қаржы жоспар келешек қорытынды жасалған бойда, ол есептеулермен және бюджеттi құрастырумен қуаттанған бойдатек қана. Сипат және масштабқа байланысты ұйымның қызметтерiн анықтайды: мақсаттар ортақ, бас, бөлiндiлер. Сонымен бюджет жасаудың келесi бiр мақсаттары сипаттау мүмкiн: • кәсiпкерлiктiң жүргiзуiн тұжырымдаманың (тапсырма) өңдеуi • Нақтылы мерзiмге кәсiпорынның қаражат қожалығы қызметiнiң жоспарлауы • Шығын және кәсiпорынның пайдасының ықшамдауы • үйлестiру - кәсiпорынның әр түрлi бөлiмшелерiнiң қызметiнiң келiсуi Бюджет жасаудың бас мақсаттары төмендегiше белгiлеу мүмкiн бұл сүйене белгiлеу мүмкiн: Жоспарлау және бақылау. Кәсiпорынның қызметiнiң нәтижелерiне бақылау қызметтiң жоспарлы және нақты нәтижелерiнiң салыстыруы және ауытқулардың себептерiнiң келесi олардың толық талдауымен жолымен iске асады • Жауапкершiлiктi үлестiру. Табыстар және пайда алған алып кеткен шығындарда жауапкершiлiктiң беруi. • Ықшамдау. Ең жақсы қолдану шектелген қорларды қамтамасыз етедi • Қызыметшiнiң себебi. Сандық өрнектегi межелерi туралы мәлiметтi қызметкерлерге iлiгедi және олардың жұмысының тиiмдiлiгi бағалау мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi. нақты уақыт аралығына. Көрсеткiштердiң мәнiнiң кестелерi көрсетiлген түрлерде бюджеттермен деп аталады. Бюджет жасаулар мақсаттармен бөлiндiлерге жатады: • көмек көрсетудi максимизация (табыс) • Шығындарды барынша азайту • Өткiзу нарығының ұстап қалу және кеңейтуi • Ұйымның көрсеткiштерiнiң нақтылы қарқын экономикалық өсулерiн табыс және сүйемелдеу Бюджет жасау келесi негiзгi функцияларды орындайды: жоспарлауды функция, есепке алуды функция, бақылау мiндетi Бюджет жасау арқылы болатын өте мағыналы басқару есептер: кәсiпорындардың мақсатқа жету қамтамасыз ететiн операциялардың жоспарлауы; құрылымдық бөлiмшелер (шаруашылық жұмысының түрi) ретiнде әр түрлi кәсiпкерлiктердiң үйлестiруi; реттейтiн шаралардың өткiзуi туралы кәсiпорынның қызметiнiң нақты нәтижелерiнiң ауытқулары және оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң қойылған мақсаттарынан жедел зерттеп отыру, бұл ауытқулардың себептерiнiң анықталу және талдауы, дер кезiнде және дәлелдi шешiм қабылдау; қаржы және заттық қорлардың жұмсауына тиiмдi бақылау, жоспарлы пәннiң қамтамасыз етуi; қаржы жауапкершiлiгiнiң орталықтарының жоспардың орындауын баға және олардың жетекшiлерiмен; өз бөлiмшелерiнiң мақсатқа жетуiне қаржы жауапкершiлiгiнiң орталықтарының менеджерлерiнiң ынталандыруы. олардың жұмысының тиiмдiлiгi бағалау мүмкiндiгi. нақты уақыт аралығына. Көрсеткiштердiң мәнiнiң кестелерi көрсетiлген түрлерде бюджеттермен деп аталады. Бюджет жасау жоспарлау шындығындағана емес, бақылау және жоспарлалған (6-шi суреттi қара) көрсеткiштердiң талдауы бiр уақытта өткiзу жағдай туғызады да бюджеттердi құрастыруда тұрақтана түсiнедi Сурет 6. Бюджеттендіру мазмұны Кәсіпорында бюджеттеу жүйесінің бес кезеңін ажыратуға болады. (Сурет 7) Сурет 7. Бюджет жасауды жүйенiң қойылуының кезеңдерi 1-шi кезеңнiң мақсаты (қаржы құрылымының құрастыруы) - құрылымның үлгiсiн жасалсын бюджеттердi орындауға жауапкершiлiк орнатылуға және өткiзуден тыс табыстар мен шығындарды пайда болудың көздерi тексеруге мүмкiндiк беретiн. 2-шi кезеңде (бюджеттердi құрылымның жасауы) - кәсiпорынның құрама бюджетiнiң құрастыруын ортақ схемаларды анықтайды. 3-шi кезеңдердi өткiзудiң нәтижесiнде (әдiстемелер және басқару есептiң процедураларының өңдеуi) есептiк қалыптастырады - кәсiпорынның қаржы саясатын, яғни құрастыру және бюджеттердi орындауды бақылау қабылданған шектеулермен сәйкес бухгалтерлiк, өндiрiстiк және шұғыл есептердi жүргiзудi ереже және консолидация. 4-шi кезеңнiң мақсаты (жоспарлауды регламенттiң өңдеуi) - жоспарлауды процедура, барлауды анықталсын және бюджеттердi орындамау, сонымен бiрге бюджеттердi ағымдағы түзету себептердiң талдау жүргiзу. 5-шi кезеңде (бюджет жасауды жүйенiң енгiзуi) жоспарлалатын мерзiмге операциялық және қаржы бюджеттерiн құрайды, кәсiпорынның қажеттiктерi оның сәйкестiгiнiң талдауының нәтижелерi бойынша бюджет жасауды жүйелердi сценарилi талдау жүргiзiп, түзетедi. Деңгейден де, менеджерлер де кәсiпорындағы бюджет жасауды жүйенiң енгiзуiн жетiстiк құрастыру және бюджеттердi орындауды бақылаудың барлық регламенттер мен процедураларларын мұқият талқылаудан тәуелдi болады, сол сияқты бюджет жасау сәйкес келетiн бiлiктiлiктер. Кәсiпорындағы бюджет жасаудың енгiзулерiн кез келген жағдайда моментке басқару есептi мұқият селiсiм жүйе бар болуы керек. жүктеу/скачать 1.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|