Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі


Өкпенің диффузды қабілетінің бұзылысы



бет3/5
Дата11.07.2016
өлшемі0.54 Mb.
#191773
1   2   3   4   5

Өкпенің диффузды қабілетінің бұзылысы

Өкпенің диффузды кабілетін өлшеу, форсирленген спирометрияны немесе пневмотахометрияны жүргізгеннен кейін және статикалық көлем құрылымын анықтаудан кейін, өкпе қызметін анықтаудың екінші кезеңінде жүргізіледі. Диффузияны зерттеу, эмфиземаның әсерінен өкпе паренхимасының зақымдалуын анықтау үшін қолданылады.

Эмфизема кезінде өкпенің диффузды қабілеттерінің көрсеткіштері DLCO және альвеолалар көлемінің DLCO/Va қатынасы төмендейді, басты жағдайда, газ алмасу нәтижелік аумағының төмендеуі альвеолярлы- капиллярлық мембрананың деструкциясының әсерінен болады. Дегенмен, өкпенің диффузды қабілетінің, көлем бірлігінде төмендеуі өкпенің жалпы сыйымдылығының артуымен компенсациялануы мүмкін. Әдетте ӨСОА-ның белгілері кезінде диффузды қабілеті төмендейді, бұл эмфиземаның қосылғанын көрсетеді.

Қанның газдық құрамы

ӨСОА вентиляциялы - перфузиялы қатынастың бұзылуымен жүреді, ол артериялды гипоксияға әкеледі - артериялық қанда (РаО2) оттегінің кернеуімен жүреді. Сонымен қоса, вентиляциялық тыныс жеткіліксіздігі гиперкапнияға әкеледі, артериялды қанда көмірқышқыл газының кернеуі жоғарылайды (РаСО2). ӨСОА бар науқастарда созылмалы тыныс жеткіліксіздігімен дамитын ацидоз, гидрокарбонатының көптеп өндірілуінен компенсацияланады. Ол рН деңгейін қалыпта сақтайды. ТШФК1 және қанның газдық құрамы арасындағы байланыс шамалы. Қанның газдық құрамын, ӨСОА-ның орта және ауыр дәрежесінде анықтау ұсынылады. Бұл өкпенің газ алмасуын, аурудың ағымын және тыныс жеткіліксіздігінің дәрежесін бағалау үшін қажет. Кейде ӨСОА бар науқастарда гипоксия және гиперкапния ұйқы кезінде күшейеді. Бұл науқастарда, өкпелі артерияда өкпелік гипертензия айқын болады. ӨСОА-мен және ұйқы кезіндегі обструкциялы тыныс жеткіліксіздігінің қосылуы кезінде (қиылыс синдромы), арнайы сомнологиялық зерттеулер және осы бұзылысты қалпына келтіру көрсетілген.



Пульсоксиметрия қанның оттегімен қанығуын (SaO2) мониторлауда және өлшеуде қолданылады, бірақ бұл тек огсигенация деңгейін тіркейді де, РаСО2 өзгерістерін көрсетпейді. Егер SaO2 94-дан аз болса, қанның газдық құрамын зерттеу көрсетілген.

ӨСОА-сы үдеген сайын өкпе артериясында қысым жоғарылайды. Өкпе гипертензиясының айқындылығы болжамды көрсеткіш береді. Өкпе гипертензиясын анықтауда, инвазиялы емес әдіс қатарына доплероэхокардиография жатады. Тәжірибеде ӨСОА бар науқастарда өкпе гипертензиясын анықтау үшін тікелей әдіс қолданылмайды.

ӨСОА кезінде өкпе функциясының зерттеулері аурудың ауырлығын, оның үдемелеуін және болжамын анықтау үшін қажет. ӨСОА кеш диагностикасының себебі, уақытында ФТШК1 зерттеу жүргізбеуден. СОА бар науқастарда тыныс алу бұлшық еттерінің функционалды зерттеуін жүргізуді талап етеді. Әсіресе, бұл науқастар арықтаған кезде, стероидты миопатияға күдіктенгенде және гиперкапнияда қажет.

Ауруды ерте кезінде анықтау үшін созылмалы қақырықты жөтелі, анамнезінде қауіп факторы бар науқастарға, тіпті ентігу жоқ болса да спирография жасау керек.

Обструкциялы бұзылыстың сипатын анықтау үшін, 1 сек ішінде форсирленген тыныс шығару көлемін (ТШФК1) есептеу керек, форсирленген өкпенің тіршілік сыйымдылығын (ФӨТС) және осы көрсеткіштердің қатынасын (ТШФК1/ФӨТС) есептеу керек. Ауа ағысының шектелуін бағалауда, ең сезімтал көрсеткіш ТШФК1/ФӨТС қатынасын анықтау болып табылады. Бұл белгі ӨСОА-ның барлық сатысында, яғни аурудың барлық ауырлық дәрежесінде нақтылы көрсеткіш болып табылады.

ТШФК1/ФӨТС-ӨСОА-ғы негізгі диагностикалық көрсеткіш.

ТШФК1/ФӨТС қатынасының 70 төмендеуі, ӨСОА-ның ауырлық дәрежесіне байланыссыз, обструкциялық бұзылыстарды көрсетеді.

ТШФК1/ФӨТС қатынасының 70 төмендеуі, ауа ағымының шектелуінің ерте көрінісі болып табылады, тіпті ТШФК1 қалыптыдан 80% сақталса да.

Жүргізілген емге қарамай, бір жыл ішінде кемінде үш рет тіркелсе, обстукция - созылмалы болып саналады.

ТШФК1 көлемі постбронходилатациялы сынамада бағаланады және аурудың кезеңін (оның аурлық дәрежесін) көрсетеді.

Ұсынысқа сәйкес, «GOLD» бағдарламасы бойынша бронходиялтациялық сынама, қысқа әсерлі 2- агонистпен ( 400 мкг сальбутамол немесе фенотерол) жүргізілуі керек, оның қорытындысын 15-30 мин соң; 80 мг антихолинэргиялық препарат немесе олардың комбинациясымен жүргізілген сынаманың қортындысын, 30-45 мин соң тексереді. Бронходилятаторлар арнайы мөлшерланған ингалятормен, спейсер немесе небулайзер арқылы енгізіледі.

Спирографиялық зерттеулер - бұл әдіс, тек қана функционалдық диагнозды қоюда емес, арнайы ем тағайындауда, оның әсерін тексеруге, сонымен қоса еңбекке жарамдылығын сараптауға мүмкіндік береді.

ТШФК зерттеуінен басқа, қақырық бөлетін науқастардың қақырығын зерттеу керек. Қақырықтың цитологиялық анализі қабыну үрдісінің сипатын және айқындылығын көрсетеді. Сонымен қоса, ӨСОА бар науқастардың егде жасын ескере отырып, әрқашан онкологиялық ауруға күдіктенген жөн, сондықтан қақырықты атипиялық жасушаларға тексеру қажет.

ӨСОА науқасында қақырық шырышты болады, ал басты жасушалаық элементі макрофагтар болып табылады. Аурудың өршу кезеңінде қақырық іріңді сипатта блады және оның тұтқырлығы артады.

Науқастарқа зерттеулер жүргізген кезде, қанның клиникалық анализін зерттеу міндетті түрде жүргізіледі. ӨСОА-ның тұрақты ағымында, шеткері қанда лейкоциттер санының өзгеруі байқалмайды, ал аурудың асқынуы кезінде нейтрофилді лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы болады.

ӨСОА бар науқастарда гипоксемия дамыған кезде, полицитемиялық синдром дамиды, яғни эритроциттердің саны, гемоглобин деңгейі, ЭТЖ-ның төмендеуі, гематокриттің жоғарлауы (әйелдерде >47%, ер адамда >52%) және қанның тұтқырлығының жоғарлауы болады. Бұл көрсеткіштер аурудың ауыр ағымында дамиды және аурудың бронхтық түріне тән.

Еңтігу сезімі ұлғайған кезде, ТШФК1< 50% төмендегенде, қанның газдық құрамын зерттеу қажет.

Жоғары айтылғандарды ескере отырып, ӨСОА бар науқастардың орташа және ауыр ағымындағы диагностикалық зерттеу бағдарламасындағы қажет зерттеулерге қақырықтың цитологиялық зерттеуі, қанның клиникалық анализі, кеуде клеткасының рентгенологиялық тексеруі, өкпенің желдеткіш және газалмасу функциясының анализі, ЭКГ жатады.

Қосымша зеттеу әдістеріне физикалық күштеме сынамасы, бронхологиялық зерттеу және өмір сүру сапасын зерттеу жатады.



Бронхологиялық сынама – осындай респираторлы симптоматикамен бірге жүретін аурулармен ажырату үшін жүргізіледі. Сонымен қоса, бронхтың шырышты қабатын және бронхтың заттық құрамын зерттеу үшін қажет.

Бастапқы кезде қанның газдық құрамы және диффузды қызметінің өзгерісі болмайтындықтан, физикалық күштеме сынамасын жасау керек. Жиі қадам сынамасын жүргізуді 6 мин қадам жасау тестісі арқылы жүргізіледі. 6 мин бойы жүру сынамасы стандартты протокол бойынша жүргізіледі, науқасқа сынаманың мақсаты түсіндіріледі. Олар 6 мин ішінде, дәлізде қалыпты темппен жүреді. Осы кезде науқастар тұрып, тыныс алып алуына болады. Сынаманың алдында және соңында ентігуді Борга сынамасы бойынша есептейміз (0-10 балл: 0-ентігу жоқ, 10-максималді ентігу). SatО2 пульс науқастар жүруді, келесі симптомдар пайда болғанда тоқтатады: ауыр ентігу, кеуде тұсында ауырсыну, бас айналу, аяқтарында ауырсыну, SatО2 86-ке дейін төмендеуі.

Егер науқас ауруға бейімделіп алған болса, күнделікті жұмысындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайын және үй шаруасындағы жұмысын орындай алса, онда «өмір сүру сапасын» анықтаймыз. Сөйтіп ӨСОА диагностикасында келесі нәтижелер ескеріледі:


  • қауіп факторларының болуы;

  • клиникалық белгілері, негізгілері жөтел мен экспираторлы демікпе;

  • бронх өткізгіштігінің үдемелі бұзылысы (ФВД көрсеткіші бойынша);

  • осыған ұқсас симптомдармен жүретін, ауруларды жоққа шығару.

ӨСОА (өкпенің созылмалы обструкциялы ауруы) – диагнозын қойғанда ауру ағымын көрсету керек. Олар: жеңіл (1 кезең), орташа ауырлықты (2 кезең), ауыр ағымды (3 кезең); үрдістің фазаларын: ремиссия (сауығу) және өршу, аурудың ауырлық ағымын бағалауымен; асқынулардың болуы; ӨСОА – ның ауыр ағымына әсер ететін ілеспелі аурулар.
3.Емдеу

Патологиялық үрдістің тыныс алу жолында орналасқандықтан, дәрі-дәрмекті жергілікті, ингаляция көмегімен берген жөн. Мұндай әдіспен дәрі-дәрмекті қолданғанда ішке қолданғанда болатын «first-pass» (бірінші өту) нәтижесі және бауырда дәрі белсенділігінің төмендеуі болмайды. Ингаляциялық терапияның артықшылығы – препараттың жалпы мөлшері аздау болса да, тыныс алу жолдарында дәрінің концентрациясының жоғары болуы, ал араласып сіңіріліп кетуіне байланысты, жалпы ағзадағы дәрінің концентрациясының төмен болуында. Ингаляциялық дәрі-дәрмекті қолдану біршама қолайлы, өйткені клиникалық жақсаруы тезірек, ал кері әсерлері төмен болады.

Заманауи халықаралық құжаттарда ӨСОА-ның емінде ингаляциялық дәрі-дәрмектерді қолдануға үлкен назар аударуда. Дұрыс ингаляциялық терапияны жүргізу мақсатында, аурудың клиникалық ағымының ерекшелігінің есебімен дәрілік терапияның оптималды кестесін, және де аэрозоль генерация әдісін рационалды таңдаудың шешуші маңыздылығы бар.

Аэрозолдың генерация әдістері. Аэрозолды науқасқа беру үшін қолданатын заттар:

*небулайзерлер - әртүрлі дәрілік препараттарды шашырату (сұйықтықты аэрозолге айналдыру) және тыныс алу жолдарына жеткізу үшін. Небулайзерлердің негізгі екі түрін ажыратады: ультрадыбыстық және компрессорлы;

*жеке мөлшерлік ингалято – құты ішіндегі қысым астындағы дәрілік заттың белгіленген көлемін ингаляциялау үшін.



*дәрілік препараттың құрғақ түрінің шашыратқышы (ұнтақты ингаляторлар): спинхалер, дискхалер, мультидиск турбухалер, цикиохалер.
Кесте 2. Жеңіл, орташа, ауыр бронх обструкциясының еміне

арналған мөлшерленген ингалятордың көмегімен жеткізілетін

препараттар мөлшері (Muers, 1997)

Препараттар




жеңіл

орташа

ауыр

Сальбутамол (Венталин)
Ипратропиум

(Атровент)
Будесонид

(Пульмикорт

Турбухалер)

Флютиказон

(Фликсотид)


Мөлшері

Тыныс алу

Мөлшері

Тыныс алу

Мөлшері

Тыныс алу

Мөлшері

Тыныс алу


100 мкг

1

40 мкг

2

200мкг

2

80 мкг

4

100 мкг

1

125 мкг

1

400мкг

4

160 мкг

8

200 мкг

1
250 мкг

1

800мкг

8

320 мкг

16

400 мкг

2
500 мкг

2

1,2 мг

12

0,5 мг*

25

800 мкг

4

1 мг

4

2,5 мг*

25

1,6 мг*

8

5 мг*

50

* небулайзер арқылы енгізуде қолданатын , мөлшері


β 2 – агонистер. β 2- агонистердің мөлшерін эмпирикалық түрде алады, яғни емінің нәтижесіне және кері әсерлерінің пайда болуына негізделе таңдалады. β 2 - агонистердің әсер ету механизмінде жасуша ішілік цАМФ-ның жоғарылауы, оның салдарынан бронхтың тегіс салалы бұлшықеттінің босаңсуы, бронх өткізгіштігінің жоғарлауы болады. β 2 - агонистер, эпителий жасушаларының кірпікшелерінің жыбырлау жиілігінің жоғары болу салдарынан, мукоцилиарлы тасымалдауды белсендендіреді.

Әдетінше симпатомиметиктерді небулайзер көмегімен 2,5 мг сальбутамолды (немесе 1,0 мг фенотеролды) ингаляция немесе спейсермен мөлшерленген аэрозоль-ингалятор көмегімен, 400 мкг сальбутамолды (немесе 200 мкг фенотеролды) әрбір 4-6 сағат сайын бірінші 24-48 сағат бойы немесе клиникалық көрінісі тұрақты болғанша тағайындайды. Әдетте β 2- агонист ингаляциясына жауап 10-15 мин ішінде болады, егер аурудың жағдайын жеңілдетпесе, қайтадан ингаляция тағайындалады.

Клиникалық нәтижеге жетпегенше, симпатомиметиктердің қолдану жиілігі әрбір 30-60 мин сайын ұзартылады. «Үлкен мөлшерлік режим» кері әсерсіз, оң нәтиже беруі ықтимал. ӨСОА-дың тұрақты кезеңіне қарағанда, өршу кезеңіндегі β 2 - агонистердің мұндай әсері, метаболизмінің және оның клиренсінің жоғарлауына, жартылай өмір сүру дәуірінің азаюына байланысты. Симпатомиметиктердің мөлшері мен әсер ету ұзақтығы 3 кестеде көрсетілген.

Кері әсерлердің пайда болуы, препараттың қолдануын шектейді. β 2- агонистердің жиі әкелетін асқыныстардан (тахикардия, тремор, бастың ауырсынуы) басқа, тыныс алу жеткіліксіздігі бар науқастарда – гипоксия мен гипокалиемияға әкелуі мүмкін. Кіші қан айналым шеңберіндегі вазодилятаторларға байланысты гипоксемия дамиды, ал бұл нашар вентиляцияланатын аймақтардың перфузиясының жоғарлауына және вентиляциялық-перфузиялық дисбаланстың өршуіне алып келеді. Оттегінің парциалды керілуінің (раО2) төмендеуі, әдетте 8-12 мм.сын.бағ. шамасында, бұл бастапқы гипоксемиясы (раО2 < 60 мм.сын.бағ.) бар науқастар үшін маңызды. Гипокалиемия жасуша ішінде және сыртында алмасуына байланысты, калий мөлшерінің азаюы, респираторлы бұлшықет әлсіздігіне және вентиляцияның нашарлауына әкелу мүмкін.



Кесте 3. Ингаляциялық симпатомиметиктер

Препараттар

Мөлшері, мг

Ұзақтығы, сағат

Мөлшерленген

ингалятор



Мөлшерленген

ингалятор



Сальбутамол (альбутерол)

0,1

2,5 – 5

4 – 6

Метапротеренол (алупент)

0,65

10 – 15

1 – 3

Тербуталин (бриканил)

0,2

0,25 – 0,5

3 – 6

Фенотерол (беротек)

0,2

1 – 2

4 – 6

Битолтерол (торналат)

0,37

0,5 – 2

5 – 8

Пирбутерол (максаир)

0,2



3 – 6

 

Антихолинергиялық препараттар

Ипратропиум бромид (атровент) кеңінен қолданылады. Препараттың ерекшелігі, оның қауіпсіздігі болып табылады. Сирек кездесетін кері әсері: ауыз қуысының құрғауы және металл дәмінің келуі. Дәрі көзге тиген жағдайда, глаукоманың өршуі байқалады. Антихолинергиялық препараттар гипоксия мен гипокалиемияға әкелмейді, ұлпалардың оттегіге сұранысын азайтады, ӨСОА бар науқастардың жұмыс істеу қабілетін жоғарылатады. Симпатомиметиктерге қарағанда, ипратропиум ұзақ әсер етеді, оның орташа ұзақтығы 6-8 сағ., әсер етуінің басталуы 10 мин кейін, шыңы 1 сағаттан соң көрінеді. Небулайзер көмегімен атровенттің бір реттік мөлшері 0,25-0,5 мг, мөлшерленген ингалятор көмегімен 0,08 мг (4 ингаляция) – 0,2 мг (10 инг) дейін. ӨСОА өршу кезеңінде мөлшер жиілігі өзгермейді - әрбір 6-9 сағат.

β 2- агонистер мен антихолинергиялық препараттарды жекелей қолдануға қарағанда, бірлестіріп қолдану кезінде әсері күштілеу. Деректер бойынша, ӨСОА тұрақты ағымында альбутерол/ипратропиум қосылысы Combivent препараты түрінде қолданғанда, осындай нәтиже берді (Combivent Inhalation Aerosol Shtudy Group, 1994). M. Shresta зерттеуінде симпатомиметик изоэтариннен, ипратропиум бромидтің қосындысын пайдаланғанда науқастардың аурухана бөлімінде емделу уақытын қысқартуға мүмкіншілік берді.

A. Fernandes (1994) зерттеуінде ӨСОА бар науқастарда өршу кезеңіндегі жедел тыныс алу жеткілісіздігі кезінде, фенотерол мен ипратропиумның қосындысы тыныс алу механикасына әсері, жекелей қолдануға қарағанда нәтижелі болды.

Осылайша, қазіргі уақытта ӨСОА өршуінде симпатомиметиктер мен антихолин препараттарын қосарлау арқылы қолдану ұсынылуда.

Қосарланған терапияның артықшылығы:



  • препараттың аддиктивті әсері;

  • трахеобронхиалды таралымның әр түрлі бөліміне әсері;

  • өкпе тініне әрқилы пенетрациясы;

  • әсер ету уақытының әр түрлілігі;

  • препараттың аз мөлшері;

  • кері әсерлер жиілігінің төмендеуі;

Теофиллин. Ұзақ жылдар бойы теофиллин өкпенің созылмалы обструкциялы ауруларында қолданатын препараттардың негізгісі болды. Бірақ соңғы уақытта ӨСОА-ның емінде, бұл дәрінің рөлі күдік туғызуда, себебі теофиллин симпатомиметикпен және антихолинергиктермен салыстырғанда, әлсіз бронходилататор болып табылады, терапевтік әсері төмен, айқын кері әсерлер (сонымен қоса өлімге әкелетін) береді, көптеген дәрі-дәрмектермен өзара әрекеттеседі.

Теофиллинге деген қызығушылық препараттың иммуномодулирлеуші және қабынуға қарсы әсерлері болып табылады. Оның көп емес мөлшері (сарысудағы 10 мг/л аз концентрациясы) лимфоциттердің белсендіруіне және қалпына келтіруіне әсер етеді, белсендірілген эозинофилдер санын және оның тыныс жолдарындағы дегрануляциясын азайтады, ИЛ - 1 цитокиндердің босатылуын төмендетеді. Теофиллин айқын гемодинамикалық әсер береді – жүректен қанның ағу қарқындылығын жоғарылатады, өкпелі тамырлық тұтқырлықты төмендетеді, миокардтың ишемиясының перфузиясын жақсартады. Мұндай қасиеті бар препаратты cor pulmonale бар науқастарда қолданған жөн. Теофиллиннің бронходилататорлы емес қасиеттерін де ескеру қажет, ӨСОА өршуі кезінде мукоцилиарлы клиренсті жоғарлату үшін, орталық инспираторлы драйвты күшейту, тыныс жолдарындағы плазманың булануын төмендетуде қолданады.

Теофиллинді қолданған кезде, оның кері әсерлерін ескеруіміз қажет, әсіресе, токсикалық әсерлері (асқазан ішек жолдары, орталық нерв жүйесінің дисфункциясы, қалшылдау, аритмиялар), препараттың терапевттік мөлшерінен асып кететін концентрациясымен байланысты. Теофиллин ӨСОА науқастардағы ми қан айналымын 26% төмендетеді. Препараттың мөлшерін 10 – 15 мг/л деңгейде ұстау қажет, теофиллин концентрациясын анықтай алмаған кезде, оның тәуіліктік мөлшері 10 мг/кг аспауы керек. Теофиллин ағзадан бауырда биотрансформация жолымен шығарылады. Күштемелік және тұрақты мөлшерін тағайындағанда, қатаң түрде мөлшерін қадағалау қажет.

Кортикостероидтар. ӨСОА өршуі кезінде кортикостероидтарды тағайындау, соңғы бес жылдықта көптеген өзгерістерге ұшырады. ӨСОА өршуі кезіндегі кортикостероидтарды тағайындаудағы оң нәтижені, тыныс жолдарындағы эозинофилдер санының ұлғаюымен және қабыну ИЛ-6 цитокиндердің деңгейінің жоғарлауымен көруге болады, яғни кортикостероидтар қабыну реакциясына әсер етеді, осы мезгілде ӨСОА-ның тұрақты ағымы кезінде қабыну үрдісіне басқа жасушалық популяциялар (нейтрофилдер, СД8+ Т лимфоциттер) және цитокиндер (ИЛ-8, ФНО-а) қатысады, бұл аурудың асқынуынан тыс глюкокортикостероидтар (ГКС) әлсіз әсерімен түсіндіріледі. ӨСОА өршуі кезінде кортикостероидтарды тағайындауда 8 мг/тәул мөлшерінде небулайзерлі будесонит қолданылады, ол қаупсіздеу және ауыз арқылы қолданылатын ГКС кем емес, бірақ кері әсерінің болғаны байқалған (гипергликемия). Стероидты препараттарды тағайындау кезінде, препараттың кері әсерін ескеруіміз қажет, әсіресе, қысқа уақытта қолданғанда пайда болатын - психоздар, асқазан – ішек жолдарынан қан кетулер, сұйықтықтың және натрийдің жиналуы, гипокалиемия, жедел стероидты миопатияларды. Ең жиі қолданылатын мөлшері: метилпреднизолон 0,5 – 0,75 мг/кг немесе гидрокортизон 1,5 – 2,5 мг/кг әрбір 6-8 сағат сайын көктамырға енгізу.

Секретті мобилизациялау және жою. N-ацетилцистеин (флуимуцил, мукосолвин, АЦЦ). Препарат көбіне 600 – 1200 мг/тәул мөлшерінде, таблетка немесе ұнтақ ретінде тағайындалады немесе 300 – 400 мг мөлшерінде күніне 2 рет небулайзердің көмегімен енгізіледі. Басқа мукореттеуші препаратқа амброксол (ласальван) жатады. Тыныс жолдарының шырышының секрециясына әсер етуімен қоса, амброксол қабынуға қарсы және антиоксидантты әсер береді, бірақ оның ең маңызды қасиеті 2-ші типті альвеолоциттерге күшейтуші әсер беруі, яғни сурфактанттардың пайда болуын жоғарлатады. Амброксолды пероралды, көктамырға және небулайзердің көмегімен 30 мг-нан тәуілігіне 3 рет енгізеді.

Сонымен қоса, секретті мобилизациялауда және жоюда жөтелу техникасын қолданады.. Көбіне екі тәсіл қолданылады. Форсирленген экспираторлы техника (“huff coughing”), ол бір-екі форсирленген тыныс шығарудан тұрады (функционалды қалдық көлемнен аз - ФҚК). Мұндай тәсіл тыныс жолдарының динамикалық коллапсын, бронхконстрикцияны және науқастың шаршауын жояды. “Бақылаулы жөтел” жай терең тыныс алудан тұрады, демді бірнеше секунд ұстап тұрып, содан соң екі-үш рет жөтелуі керек. Мұндай тәсілдер “нәтижелі емес” жөтелі бар науқстарға жақсы әсер береді және кейбір елдерде ӨСОА-ның стандартты терапиясы ретінде ұсынылған. Басқа физиотерапия әдістері, постуралды дренаж, перкуссиялы және вибрациялы массаж сияқты, олардың өзіндік жетістігі бар, бірақ олар бронхоспазмды және респираторлы функцияны нашарлатады (гипоксемия, ТШФК1 төмендетеді, ӨФК жоғарлатады) және ол тәуілігіне 25 мл қақырық бөлетін науқастарға немесе ателектаз түрінде асқынулар пайда болған кезде тағайындалады.



Бактерияға қарсы препараттар.    Трахеобронхиалды тармақтардың инфекциясы ӨСОА асқынуына әкеледі. Ең жиі кездесетін үш патогенді микроорганизм: Haemophilus influanzae, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis. Сонымен қоса сирек кездесетін басқа пиогенді бактериялар: стрептококктар, стафилококктар, граммтеріс микроорганизмдер. Мүмкін болатын себептерге жататындар: Mycoplasma pneumoniae, вирустар, Chlamydia pneumoniae.

Басқа тыныс алу жолдарындағы инфекцияларды емдегендей, әсер етуші факторын анықтмай-ақ бактерияға қарсы препараттар, яғни эмпириялық терапия тағайындалады.

Қазіргі уақытта, барлық елдерде амоксициллин-клавуланатты, екінші қатарлы цефалоспориндерді және фторхинолондерді жиі қолданады.

Фторхинолондар пневмококктарға қарсы белсенді болмаса да, пневмония және пневмококкты инфекцияда тиімді. Жаңа хинолондар, спарфлоксацин сияқты препараттар, Streptococcus pneumoniae қарсы белсенділігі жоғары; және ӨСОА-ның асқыну кезінде жақсы альтернативті эмпириялық терапия болып табылады. Макролидтер Haemophilus influanzae қарсы белсенділігі аз, бірақ жаңа азитромицин және кларитромицин сияқты препараттар, осы микроорганизмдерде нәтижелі. Көп жағдайларда антибиотиктерді пероралды тағайындайды. Аурудың ауыр асқынуларында, қабынуға қарсы препараттарды көк тамырға енгізеді, науқастың жағдайы жақсарған кезде пероралды препараттарға көшуі керек – яғни “реттік” терапия деп аталады. (sequential therapy). Көбіне антибиотикотерапияның ұзақтығы 8 – 10 күннен аспайды.



Гепарин. ӨСОА кезіндегі жедел тыныс жеткіліксіздігіне жиі әкелетін себеп, өкпе артерия тармағының тромбоэмболиясы және аурудың өзінің асқынуы болып табылады. ӨСОА асқыныуындағы жедел тыныс жеткіліксіздігі кезінде, аз мөлшерде гепарин тағайындауға болады. Гепаринді асқазан-ішек жолдарынан қан кетуінде, ауыр бауыр жеткіліксіздігі, қауіпті артериалды гипертензия болған кезде қолдануға болмайды. Көбіне гепаринді әрбір 8-12 сағат сайын 5000 бірлік мөлшерінде, тері астына тағайындайды.

Оттегілік терапия.    Оттегіні тағайындау ӨСОА өршуін емдеудегі ең тиімді әдіс болып табылады, себебі айқын гипоксия өлімге әкеледі. Оттегі терапияның мақсаты гипоксияны және раО2 > 60 мм сын. бағ., жеткізу, артериялды қанның сатурациясы (SaO2) > 70%, артериялды қандағы оттегін (СаО2) > 18 об.% және аралас венозды қанның (SO2) сатурациясын реттеу, сонымен қоса р O2 > 35 мм сын. бағ. және SO2 > 65% сақтап тұру (С. Shanley, 1994).

СО2 мөлшерінің деңгейінің жоғарылауы болмаған жағдайда, созылмалы гиперкапния көрністері сияқты, оттегітерапияны қатаң бақылауды талап етпейді. РаО2 оптималді қалпы 60 мм.сын.бағ. Оксигемоглобиннің қисық диссоциациясы синустәріздес формада болады, РаО2-нің 60 мм.сын.бағ. жоғарлауы, SаO2 және СаО2 (1-2 об %) әлсіз көбеюіне және көмірқышқыл газын ретенцияға алып келеді. РаО2 және SаO2 көрсеткішінен басқа (пульсиоксиметрдің көмегімен мониторлау өте ыңғайлы және қолайлы), артериалды қандағы көмірқышқыл газының кернеу көрсеткішін (РаСО2) және Рн-ты зерттеу керек. РаО2 –нің мөлшерін 60 мм сын.бағ. дейін көтеру, СО2 ағзада ұйылуын болдыртпау үшін және жедел респираторлы ацидозды тудырмау үшін, науқас оттегі қабылдау керек. Егер көмірқышқыл газының кернеуі көбейетін болса, онда 10 мм. сын.бағ. аспауы және респираторлы ацидоздың пайда болуы мен күрделенуін туғызбау керек. E. Baldvwin (1949) гипотезасында көмір қышқыл газының терапиясы кезінде гипоксиялық стимуляцияны жоғалту, гиповентеляция және гиперкампнияның дамуының себебі болып табылады. M. Aubier (1980) көрсеткіші, СО2 респирацияның себебі, көміртекті тағайындау кезінде вентиляциялық-перфузионды дисбаланстың және функционалды өлі кеңістігінің көбеюі болып табылады. Тағы бір гиперкапнияның күрделену механизмінің бірі «Haldane» нәтижесі, яғни гемоглобинде көміртектің төмендеуі және қандағы оксигенацияның жоғарлауынан, РаСО2 жоғарлауы. Қазіргі күнде бұл гипотезалар толық дәлелденбеген.

Жүректің ишемиялық ауруы және ӨСОА қосарлана дамыса, мультифокалды тахикардияның дамуында, кальций каналдарының блокаторларын қолданудың маңызы зор. Верапамил алғашқы сатысында болюсті түрде 2,5-5 мг береміз, біртіндеп 15 мг дейін жоғарлатамыз. Егер верапамилді per os тағайындасақ, онда тәуліктік мөлшері 80 мг-нан 20 мг дейін өзгереді. Антиаритмиялық терапия бағдарламасында, құрамында электролиттер бар, сұйықтықты қосу ұсынылады, яғни: магний сульфаты 1-2 г көк тамырға немесе 400 мг магний оксиді per os, KCL және CaCL 5-10 мл 10% ерітіндісін көк тамырға енгізеді. Қысқа курс түрінде 5 мг метопролол көк тамырға енгізуге, оны 15 мг дейін көтеруге болады; егер оны per os тағайындасақ, тәуліктік мөлшері 25 мг-нан 100 мг дейін өзгереді. Барлық бетта-блокаторлар ішінен бронхконстрикторлы әсері бар, метопролол болып табылады, сондықтан оны ӨСОА және бронх демікпесімен ауыратын науқастарға тағайындайды.

Қарыншалық тахикардияны емдеу үшін хинидин, прокаинамид, дизоперимид, яғни 1А тобындағы антиаритмиялық препараттар қолданылады. Бұл топты мексилетинмен біріктіруге болады.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет