Азақстан республикасының Қоршаған ортаны қОРҒау министрлігі «еуразия су орталығЫ» Ғылыми-өндірістік бірлестік» акционерлік қОҒамы

2009 жылы өндірістік ағынды сулар шығарындыларының жалпы көлемі 897,995 млн. м3 құрады, 2010 ж - 1021,386 млн. м3, 2011 ж - 877,004 млн. м3.

Бүгiнгі күнде 8987,17 мың шаруашылық тазаланбаған фекалды ағын сулары тазартусыз «Қошқар ата» қалдық қоймасына лақтырып тастайды.
ҚО рұқсат етілген және нақты эмиссиялардың динамикасы

мың тонна

2011 жылы Бейнеу ауданының Бейнеу ауылында канализациялық тазарту құрылыстарын (КТҚ) қалпына келтiру және кеңейту бойынша жұмыс аяқталған. Ақтау қаласында 30 000 м3/т өнiмдiлiгiмен (2-КТҚ) канализациялық тазарту құрылыстарын салу қазiр жүруде (1-шi кезек).

Маңғыстау облысы Жаңаөзен қаласының 21, 5 мың м3/т өнiмдiлiгі бар қолданыстағы канализациясының қалпына келтiру және жаңғыртуы жүргiзiлудеi (1-шi кезек).

Келесi жылдарда Маңғыстау облысының Түпқараған Форт-Шевченко қаласында және Шетпе ауылында канализациялық тазарту құрылыстарын (КТҚ ) салу жоспарлаған.

Маңғыстаумұнайгаз АҚ Қаламқас кен орынында өнiмдiлiгi 1500 м3/т тазарту құрылғысы бар. 2013 жылы оларды қалпына келтiру жоспарланған. Булану өрiстеріне ағынды суларды тастау көлемі (2011 жылдың мәлiметтерiне сәйкес) 344,550 мың м³ құрады. Тазаланбаған ағынды сулар жоқ. Барынша мүмкiн лақтырулар нормативтардың жобасына сәйкес келісілген бақылау жоспары бар. Ол бойынша бойынша тәуелсiз тiркелген лабораториялар мониторинг жүргізеді.


Қоршаған ортаға шығарындыларды реттейтін жүйелі инспекция және бақылау жүйесі

Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлiгінің Экологиялық реттеу және бақылау комитетiнің қоршаған ортаны және табиғи ресурстарды қорғау саласындағы мемлекеттiк экологиялық бақылау функциясын атқарады, ол экологиялық аймақтық департаменттерi арқылы қызмет етеді.

Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлiгінің Экологиялық реттеу және бақылау комитетi мыналарға мемлекеттік экологиялық бақылауды жүргізу:

- Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының сақталуы;

- қоршаған ортаның ластануының салдарын жою жөніндегі шараларды өткізілу;

- ерекше қорғалатын табиғат аумақтары саласындағы, оның ішінде мемлекеттік табиғи-қорықтық қорының объектілерін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы экологиялық талаптарды сақтау;

- табиғат ресурстарын қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы экологиялық талаптарды сақтау;

- жерлерді қалпына келтіру жөніндегі шараларды қабылдауды қамтамасыз ететін кәсіпорындарды, имараттарды және өзге объектілерді салған, пайдалануға енгізген және қайта жаңартқан кезде экологиялық талаптарды сақтау;

- жер қойнауын пайдалану және минералдық шикізатты пайдаланған кезде экологиялық нормалар мен ережелерді сақтау;

- жер қойнауын пайдаланудың қоршаған ортаны қорғауға жататын лицензиялық – келісім-шарттық шарттарын сақтау;

- кен орнының және қоршаған ортаның басқа объектілерінің бұзылуына әкеліп соқтыратын ластанудан, суланудан және өзге техногендік үдерістерден жер қойнауының сақтығы;

- пайдалы қазбалардың өндірістік қорларын өндіру шамасы бойынша босатылатын жерлерді оларды мақсаттық арнауына сәйкес әрі қарай пайдалану үшін жарамды жағдайға келтіру;

- жер қойнауын пайдалану объектілерін консервациялау және жою;

- зиянды заттарды, радиоактивті қалдықтарды көму және сарқынды суларды жер қойнауына тастау, қалдықтар мен басқа материалдарды көму, Қазақстан Республикасының континенттік шельфінде ұнғымалар мен жабдықтарды консервациялау және бөлшектеу ережелерін сақтау;

- өз құзыреті шегінде су қорларын сақтау мен пайдалану;

- шаруашылық қызметті жүзеге асырған кезде атмосфералық ауаны қорғаудың нормативтерін, ережелерін және өзге талаптарын сақтау;

- елді мекендерді, кәсіпорындарды және басқа объектілерді орналастырған, жобалаған және салған, өндірістік үдерістерді жүзеге асырған және көлік құралдарын пайдаланған, химиялық және өзге заттарды қолданған кезде жануарлар мен өсімдіктерді қорғау ережелерін сақтау;

- химиялық және биологиялық заттарды қолдану, сақтау, тасымалдау жөніндегі белгіленген нормалар мен ережелерді сақтау;

- экологиялық рұқсаттармен белгіленген табиғат пайдалану шарттарын орындау;

- ластаушы заттар шығарындылары мен төгінділерінің стационарлық көздері бар және өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастыратын объектілердің санитарлық қорғау аймақтарына экологиялық талаптарды сақтау;

- Қазақстан Республикасының аумағындағы радиациялық жағдай, қоршаған орта объектілерінің радиоактивті заттармен ластануының алдын алу жөніндегі жобалық шешімдерді қабылдау;

- тазарту имараттарының технологиялық регламенттерін сақтау;

- өндірістік экологиялық бақылаудың нормалары мен ережелерін сақтау;

- Қазақстан Республикасының міндетті экологиялық сақтандыру туралы заңнамасын сақтау;

- мемлекеттік экологиялық сараптаманы өткізу міндеттілігі туралы және оның шарттарын орындау туралы талаптарды сақтау;

- міндетті экологиялық аудитті өткізу және қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша шынайы ақпаратты ұсыну туралы талаптарды сақтау;

- Қазақстан Республикасының континенттік шельфінде теңіздік ғылыми зерттеулерді жүргізген кезде экологиялық талаптарды сақтау;

- қауіпті қалдықтарды трансшекаралық тасымалдау ережелерін сақтау;

- өз құзыреті шегінде су қорғау жолақтары мен аумақтарында шаруашылық қызметі тәртіптеріне экологиялық талаптарды сақтау;

- мұнай өнімдерін өндіру және айналымы кезінде Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамасын сақтау;

- коммуналдық қалдықтармен суарған кезде экологиялық талаптарды сақтау;

- қалдықтарды полигондарда орналастыруға және полигондарды ұстауға талаптарды сақтау.

- Өндірістік экологиялық бақылаудың бағдарламаларын келісу.

- Олардың Жарғыларында қоғамдық экологиялық бақылау функциялары көзделген қоғамдық бірлестіктердің тізбесін құру.

- жерді жақсарту, жердің тозуын туғызатын үдерістер салдарының алдын алу және жою, топырақ құнарлығын қайта жаңғырту және сақтау жөніндегі кешенді іс-шаралар өткізу;

- жер қойнауын және минералды шикізатты қайта өңдеу кезінде экологиялық нормаларды және ережелерді сақтау;

- минералды шикізатты өндіру және қайта өңдеу кезінде қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша жобалық шешімдерді сақтау;

- Қазақстан Республикасының континентальдық қайраңында қалдықтарды және басқа материалдарды көмудің, ұңғымалар мен жабдықтарды консервациялау мен бөлшектеу ережелерін сақтауды;

- су сапасының нормативтерін сақтауды;

- атмосфералық ауаны қорғаудың, сондай-ақ климат пен жердің озон қабатын қорғау мәселелері жөніндегі, оның ішінде көлік және өзге қозғалмалы құралдарды пайдалануға шығарған және пайдаланған кездегі техникалық регламенттерді, нормативтерді, ережелерді және өзге талаптарды сақтауды;

- елді мекендерді, кәсіпорындарды және басқа объектілерді орналастыру, жобалау және салу, өндірістік үдерістерді жүзеге асырған және көлік құралдарын пайдаланған, химиялық және өзге заттарды қолданған кезінде жануарлар мен өсімдіктерді қорғау ережелерін сақтауды;

- кәсіпорындарды, құрылыстарды және өзге объектілерді салу, қайта жаңғырту, пайдалануға қосу және пайдалану кезінде экологиялық талаптарды сақтауды;

- экологиялық рұқсаттармен белгіленген табиғатты пайдалану шарттарын орындауды;

- міндетті экологиялық сақтандыру туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауды;

- жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде авариялық немесе өзге де қауіпті жағдайлардың алдын алу жөніндегі іс-шараларды орындауды;

- кәсіпорындарды пайдалануға қосу, қалдықтарды қоймалау және жағу кезінде атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі талаптарды сақтауды;

- радиоактивті және өзге экологиялық қауіпті заттарды пайдалану, сақтау, тасымалдау, көму, кәдеге жарату немесе өзге жұмыс істеу ережелерін қоршаған орта ластануының алдын алу жөніндегі экологиялық талаптар бөлігінде сақтауды

Жер қойнауын қорғауға мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 115-ші бабына сәйкес мемлекеттік экологиялық бақылау:

1) қоршаған ортаға эмиссияларының есепке алуы бойынша статистикалық мәлiметтi талдау және табиғатты пайдаланушылардың табиғи ортаны қорғау қызметi туралы мәлiметтерін сараптау;

2) табиғат пайдаланушылардың Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын сақтау мен орындауын тексерулерді ұйымдастыру және оны өткiзу;

3 ) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының сақталуын қамтамасыз ету үшiн заңға сүйенген құралдарды қолдану арқылы жүзеге асырылады.

Мемлекеттiк экологиялық бақылау шаралар жиынтығынан тұрады, соның iшiнде мыналардан:

1)) бақылаудың басымдылықтарының анықтау;

2) қазiргi қолданыстағы бақылау құралдарын қолдану;

3 ) перспективалы қызмет жоспарын, нақтылы шаралар және қажеттi кадрлық заттық қорларды, сонымен бiрге сапалы және сандық көрсеткiштерді әзірлеу және енгiзу;

4) тексерiлетiн объекттер бойынша жылғы және жедел жұмыс жоспарларын әзірлеу және енгiзу;

5) инспекторлық тексерулердi өткiзу;

6 ) мемлекеттiк экологиялық бақылаудың жүзеге асыруы үшiн қажеттi аналитикалық бақылау мәлiметтерiн және басқа ақпаратты жинау, талдау және қолдану;

7 ), мемлекеттiк экологиялық бақылау бөлiмшелерiнiң перспективалы, жылғы және жедел қызмет жоспарларының iске асыруын құжаттау, талдау және есепке алу;

8 ) мемлекеттiк экологиялық бақылау бөлiмшелерi қызметінің ашықтығын және есеп беруін қамтамасыз ету.

Кемелерден ластануды болдырмау, төмендету және бақылау

Каспий теңізінде кеме жүзуіне қойылатын экологиялық талаптар ҚР Экологиялық кодексінде белгіленген. Оның 267-ші бабына сәйкес:

- Каспий теңізіне өсімдіктер мен жануарлар дүниесі объектілерінің кездейсоқ кіруін болғызбау үшін бұрын өзге су бассейндерінде жұмыс істеген жабдық пен аппаратураны, сондай-ақ кемелерді экологиялық тексеруден және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық сараптамадан өткізбей пайдалануға тыйым салынады.

- Су көлігімен орын ауыстырудың барлық түрлері жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасы құрамында табыс етілуге тиіс. Егжей-тегжейлі жобалау сатысында және жұмысты ұйымдастыру кезінде кемелердің жүзу бағыттарының маусымдар бойынша кестесі белгіленуге және ол картографиялық материалдарда көрсетілуге тиіс. Орын ауыстыру бағыттары таңдалған кезде, мұз қату жағдайларын қоса алғанда, гидрометеорологиялық жағдайлар, сондай-ақ балықтардың бағалы түрлерінің уылдырық шашу және өріс аудару кезеңдері мен орындары, итбалықтардың жатақтары, құстардың ұя салуы ескерілуге тиіс.

- Барлық кемелер отынды жабық алып жүру жүйелерімен, ластанған сулар мен тұрмыстық қоқыстарды жинайтын ыдыстармен жабдықталған, ашық су айдынына төгінділер мен шығарындыларға мүмкіндік бермейтін құрылғыларда жарақталған болуға тиіс.

- Қазақстан Республикасының сауда мақсатында теңізде жүзу заңнамасының талаптарына сәйкес сусымалы материалдарды, химиялық реагенттер мен қауіпті жүктерді тасымалдау олардың қоршаған ортаға жайылуын болдырмайтын жабық контейнерлерде және арнаулы ыдыстарда жүзеге асырылуға тиіс.

- Кемелердің, басқа да жүзуші құралдардың, теңіз бұрғылау қондырғылары мен платформаларының корпустары қазіргі заманғы сертификатталған коррозияға қарсы материалдармен жабылуға тиіс.

- Теңізде кемелерге май құю отынның және жанар-жағар май материалдарының төгілуі мен ағып кетуін болдырмайтын жүйелердің көмегімен жүргізілуге тиіс.

- Кемелерден шығатын шу мен діріл санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларда, гигиеналық нормативтерде белгіленген шудың жол берілетін шекті деңгейінен аспауға тиіс.

- Арнаулы мақсаттағы кемелердің құрылыс жабдықтары шу мен діріл деңгейін азайтуға арналған құралдармен жабдықталуға тиіс.

- Көмірсутегілерді және өзге де қауіпті заттарды танкермен тасымалдау үшін Каспий теңізі акваторийінде тек қана қосарлы корпусты танкерлерді пайдалануға көшуді қамтамасыз етуге тиіс.

- Кемелер кеме палубаларының мұнай өнімдерімен ластануына, су айдындарына ластанған сарқынды сулардың ағуына жол бермейтін жабдықпен жарақталуға тиіс.

- Кеменің жүзу режимі жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану және су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдардың келісімі бойынша белгіленеді.

Каспийде iздестiру-барлау жұмыстарын жүргізетін Қазмунайгаз АҚ енгшілес және тәуелдi ұйымдар Каспий теңiзiнiң теңiз ортасының кемелерден ластануын болдырмау, төмендету және бақылау үшiн барлық қажеттi шараларды қабылдайды, сонымен бiрге «нөлдiк шығарынды» саясатын жүзеге асырады. Мысалы, Қазтеңiзтрансфлот АҚ кемелердің кептiргiш және фекал жүйелерін пломбировкалайды, жанармай және май үрлегiштер, сүзгiлермен және сыналатын клапандардың астына ағындары отын шандарында жіберілетін, отын және майдың қабылдап беретін халықаралық үлгiдегі фландықпен жабдықталған поддондардың қояды. Жүк тиеу кезінде мұнай өнiмдерiнiң апаттық жайылуын болдырмау үшiн жүк таситын және төндіру танктерлердегі жүктің жоғарғы деңгей бойынша дабыл қаққыш қойылады, портқа келгендеге ағынды және құрамында мұнай бар сулар ернемектiк қосылыстан тартып шығарылып, ары қарай тазарту құрылыстарына қабылданып шығарылады.

Казмунайтеңіздiң КҰК АҚ операциялық серiктестiктерiнде барлық қалдықтары арнайы сыйымдылықтарда жиналады және Баутино ауылының маңында орналасқан мамандандырылған полигондарға тазарту үшiн жағаға тасиды.

Сонымен бірге, Қазақстан Республикасында танылған қоғамдар кеме жүргізетін серiктестiктердiң теңiз кемелерін халықаралық келiсiмшарттардың (SOLAS, MARPOL, STCW, STCW) талаптарына сәйкестiкке классификациялық техникалық куәләндiрулердi өткізеді.

Ақтау халықаралық теңiздегi сауда порты Республикалық Мемлекеттiк Кәсiпорынның қалдықтардмен қызметі қалдықтарының орналастыруының нормативтары және қалдықтардың : анықтайтын алып тастаулары жолдың түпкi буынға бiлiмнiң орынынан қалдықтардың басқаруын схемасы болатын 2011-2015 жылдарға арналған тұтынулар жоба iшкi нормативтiк-техникалық құжатқа сәйкес (07.07.2010 жылғы № 43i Мемлекеттiк экологиялық сараптаманың оң қорытындысы) реттеледі.

Кәсiпорынның меншiктi қалдықтарды жерлеу полигондардың, инсинератор, оларды сақтайтын алаңдардың болмауына байланысты, портта жиналған барлық қалдықтар және кемелерден қабылданған қалдықтар, өндiрiс және тұтыну қалдықтары, жинақтауға арналған арнайы орындарға қабылдаушы ұйымдардың келiсiм шарттарына сәйкес шығарылыуы тиіс.

Негативтi әсердiң төмендетуге бағытталған шаралардың шеңберiнде және өндiрiс пен тұтыну қалдықтарының қоршаған ортада орналастыру және қалдықтарды басқару процедурасын жүйелеу нәтижесiнде«АММТП» РМК өндiрiстiк бөлiмшелерiнiң мінддеті орындауына жататын «өндiрiс және тұтыну қалдықтарын өңдеу ережесі» iшкi нормативтiк құжат қолданылады.

Кеме байрақтарының аясында және олардың аумағында тiркелген әуе кемелерінен тасталған шығарындылырдан ластануды болдырмау, төмендету және бақылау.

ҚР Экологиялық кодексiнiң 267-шi бабына сәйкес кемелерде кiр басқан ағынды суларды тастаудан, мұнай өнiмдерiнiң кеме палубаларының ластануын болдырмайтын жабдықпен жабдықталуы тиіс.

Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторында Қазмунайгаз АҚ ішкi және тәуелдi ұйымдары мұнай операцияларын өткiзудің әрбiр кезеңiнде, мұнай және газға iздестiру-барлау жұмыстардың өткiзу кезінде қоршаған ортаға әсердi бағалау және келесi бақылауға белгілі экологиялық зерттеулер жүргiзедi.

Теңiздегi мұнай операциялары Қазақстан республикасының экологиялық заңының орындалуы, алдынғы шетел тәжiрибесiне сүйену, өндiрiс және басқарудың тиiмдi әдiстерiн, қазiргi қалдығы аз технологияларын соның iшiнде ИСО 90001, 14001 и OHSAS 18001 тиiстi стандарттарын қолдану қағидаларына негізделе жүргiзiледi. Мысалы, Қазмұнайтеңіз КҰК АҚ өртеуi ұңғымақтардың сынауларын өткiзуде атмосфераға ластайтын заттарының шығарындыларын қысқартатын және флюидтің тиiмдiлiгi 99, 9% жандыруға мүмкiндiк беретін алаулық шiлтердi жаңа технологиясын ендiрген.
Мұнай және химия өнеркәсiбiнің құрылғыларын, су басу қауіпіндегі Каспий теңiзiнiң жиегiнiң мұнаймен ластанған топырақтарын қорғау және жағалаудағы ескірген құрылғылар мен қоймаларды бiржола жою

Бүгiнгi күнде Каспий жағалауы мен теңiз аумақтарында мыналар көмiрсутек шикiзаттың барлауын жүргізеді: Норт Каспиан Оперейтинг Компани Б. В., ТОО «Н Оперейтинг Компани», «Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.»

Каспий жағалау аймағында мұнай мен газды өндіретіндер: «Қаражанбасмұнай» АҚ, «СП Арман» ЖШС, «Бозашы мұнай» ЖШС, «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ, «Коммұнай» ЖШС.

Маңғыстау облысының аумағында Каспий теңiзiнiң айдынының су басқан аймағындағы 56 ұңғымақ шаруашылық субъекттерiнің балансына бұрын тапсырылған. Олардың iшiнде 36 ұңғымақ балансқа қабылданған, 20 ұңғымақ қабылданбаған, соның iшiнде:

«Н-Оперейтинг Компани» ЖШС Н аумағында, Ұлу қабыршақ теңiз құрылымының шегінде 12 ұңғымақ теңiздің 12 – 70 метр тереңдігінде, № R-1-шi бiр ұңғымақ серiктестiктiң балансына қабылданған, 11 ұңғымақ қабылданбаған. Барлық 12 ұңғымақ жойылған.

«Ком-Мунай» ЖШС Комсомольское кен орнында - 7 ұңғымақ, барлық 7 ұңғымақ серiктестiгiнiң балансына қабылданған, су басқан бiр ұңғыма құрлықта орналасқан, ал қалған №G-1, №G-1, №G-1, №G-1, №G-1, №G-1-шi №G-1 маусымдық су басу аймағында орналасқан.

«Қаражанбасмұнай» АҚ Қаражанбас кен орнында - 11 ұңғымақ, барлық 11 ұңғымақ серiктестiктiң балансына қабылданған, су басқан 11 ұңғымақтардың 10 жойылған және салынған алаңда орналасқан ( құрғақта) және су басуды аймағында орналасқан № 121-шi 1 ұңғымақ қалды. Жою шаралары қабылдануда.

«Бозашы» ЖШС - Теңiздегi Каратурун және Шығыс Каратурун кен орындарында барлығы 17 ұңғымақ бар, барлық 17 ұңғымақтарда серiктестiктiң балансына қабылданған. 17 ұңғымақтардың үшеуі №22, R-1, R-7 су басуды аймағында орналасқан, ал қалған14 ұңғымақ №17, 18, 21, 23, 30, 31, 32, 33, 34, 36, 3, 7, 8, 9 маусымды су басу аймағында.

«Арман» БК ЖШС «Арман» кен орнында - 9 ұңғыма, барлық 9 ұңғыма серiктестiктердiң балансына қабылданбаған. 9 ұңғыманың екеуі № 6, 34 су басу аймағында, ал қалған 7 ұңғыма № 1, 2, 4, 5, 9, 11, 12 маусымды су басу аймағында.

Серiктестiктер осы ұңғымалардың жүйелі мониторингін жүргізеді және ол бойынша есептерін тоқсанда 1 рет тапсырады.

Маңғыстау облысы әкiмінің жанындағы Экологиялық кеңестiң мәжiлiсiндегi талқылау үшiн қазiр Каспий теңiзiнiң су басқан және батып кеткен аймақтарда орналасқан мұнай-газ ұңғымаларының күйлерi туралы мәселе әзiрленіп жатыр.

«Казмунайгаз Барлау Өндіру» АҚ еiшілес ұйымы Эмбамунайгаз өндiрiстiк филиалының шартты аумағының бөлiгi Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторындағы мемлекеттiк қорық аймағында орналасқан. Осыған байланысты, серiктестiк оның айдынының қасақана ластануды болдырмау бойынша барлық қажеттi шараларды қолданады.

Осы мақсатта кен орындары Каспийдың маусымды қайтарып айдағыш тербелiстерiнiң кезінде жағалаудағы инфрақұрылымының теңiз суларымен басудан сақтайтын бөгеттермен қоршалған.

Қорғайтын бөгеттердiң жалпы ұзақтығы теңiз жағалауы бойынша 96, 9 км құрайды, атап айтқанда кен орындарында мынаны құрайды:

- Орталық -Шығыс Прорва – 39 км.

- Терень – Узек – 12,9 км.

- Жаңаталап – Жанбай – 5 км.

- С.Балғымбаев – 11км,

- Оңтүстік- Батыс Камышиттік - Оңтүстік – Шығыс Камышиттік – 12 км.

Серiктестiк теңiз суларынан зақымданған учаскелерді қалпына келтiру және күшейту бойынша шараларды жыл сайын жүзеге асырады.

Теңiз суларының тербелiстерiнiң ықпалмен қиратуға барынша орнықтылықты қамтамасыз ететiн арнайы матралықтардың Рено түрлерін қолдану арқылы бөгеттi күшейтудің жаңа технологиясы соңғы жылы енгізіліп тексерiлген.

Осындай жұмыс «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ Қаламқас кен орнында да су өткiзбейтiн бөгеттерде Каспийді қорағау және мұнай өндіруге байланысты қызметiнiң ластануларынан болдырмау мақсатында жүргiзiледi. Осы бөгетте жыл сайын капталды және ағымдағы жөндеу жүргiзiледi. Iргелi жөндеу бойынша 2012 жылдың басынан бастап 9060 мың теңге, ал ағымдағы жөндеуге - 43 128 мың теңге меңгерген.

Мелиорация нәтижесінде және оған байланысты жердi қазу және бөгеттердiң құрылысы бойынша жұмыстардан ластануыды болдырмау, төмендету және бақылау

«Казмунайгаз Барлау Өндіру» АҚ еiшілес ұйымы Эмбамунайгаз өндiрiстiк филиалының шартты аумағының бөлiгi Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторындағы мемлекеттiк қорық аймағында орналасқан. Осыған байланысты, серiктестiк оның айдынының қасақана ластануды болдырмау бойынша барлық қажеттi шараларды қолданады.

Осы мақсатта кен орындары Каспийдың маусымды қайтарып айдағыш тербелiстерiнiң кезінде жағалаудағы инфрақұрылымының теңiз суларымен басудан сақтайтын бөгеттермен қоршалған.

Қорғайтын бөгеттердiң жалпы ұзақтығы теңiз жағалауы бойынша 96, 9 км құрайды, атап айтқанда кен орындарында мынаны құрайды:

- Орталық -Шығыс Прорва – 39 км.

- Терень – Узек – 12,9 км.

- Жаңаталап – Жанбай – 5 км.

- С.Балғымбаев – 11км,

- Оңтүстік- Батыс Камышиттік - Оңтүстік – Шығыс Камышиттік – 12 км.

Серiктестiк теңiз суларынан зақымданған учаскелерді қалпына келтiру және күшейту бойынша шараларды жыл сайын жүзеге асырады.

Теңiз суларының тербелiстерiнiң ықпалмен қиратуға барынша орнықтылықты қамтамасыз ететiн арнайы матралықтардың Рено түрлерін қолдану арқылы бөгеттi күшейтудің жаңа технологиясы соңғы жылы енгізіліп тексерiлген.

Осындай жұмыс «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ Қаламқас кен орнында да су өткiзбейтiн бөгеттерде Каспийді қорағау және мұнай өндіруге байланысты қызметiнiң ластануларынан болдырмау мақсатында жүргiзiледi. Осы бөгетте жыл сайын капталды және ағымдағы жөндеу жүргiзiледi. Iргелi жөндеу бойынша 2012 жылдың басынан бастап 9060 мың теңге, ал ағымдағы жөндеуге - 43 128 мың теңге меңгерген.
Инвазивті түрлерді Каспий теңiзiне кездейсоқ кіруін болғызбау, бақылау және олармен күрес. Бөгде түрлердiң интродукциясын реттеу, олардың қолайсыз әсер ететін түрлеріне тыйым салуды енгізу. .

ҚР Экологиялық кодексінің 267-бабына сәйкес Каспий теңізіне өсімдіктер мен жануарлар дүниесі объектілерінің кездейсоқ кіруін болғызбау үшін бұрын өзге су бассейндерінде жұмыс істеген жабдық пен аппаратураны, сондай-ақ кемелерді экологиялық тексеруден және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық сараптамадан өткізбей пайдалануға тыйым салынады.

5 жыл ішінде (2007-2011 жылдар) ғарыштық дистанциялық барлап байқаудың технологияларын қолдану арқылы Каспий теңізінің шельфі және жағалаудағы аймағының мемлекеттiк экологиялық мониторингі өткiзiлген. Монитооринг барысында зерттеулердiң 3 түрi өткiзiлген:

- Мұнайдың төгілуі мониторингі – Каспий теңізінің Маңғыстау бөлігі және порттар;

- Факелдер мониторингі – құрлықтағы барлық кен орындары.

Теңіз зерттеулері – 40 000 км² – 70 станция

- барлық порттар, кеме жүретiн трассалар, Каспийдың солтүстiк-шығыс және Орташа бiр бөлiк орналасқан теңiздегi көмiрсутектердiң кен орындары.

- Тұрақты Экологиялық алаңдар (ТЭА) – 12;

- су басу аймағындағы объектілер - 14 ұңғыма объектi, 2 қойма.

94 станцияларда өткiзiлген теңiз және жер бетiндегi жыл сайынғы зерттеулер мынаны қамтыды:

-- гидрология параметрлерi және су сапасының зерттеуi - 800 сынақтан астам;

- физикалық-химия параметрлер және теңіз астындағы қалдырулар мен топырақтардың сапасың зерттеу - 450 сынақтан астам;

- биоресурстердi зерттеу - теңiздегi және жер бетiндегi фаунаның күйi - планктонның қауымдастығы, бентос және ихтиофауна;

- құстар және итбалықтардың қауымдастығы;

- су және жер бетiндегi өсiмдiктер.

барлау барысында 515,0 мың шақты мәндерге талдаулары жыл сайын алынған, 75 мың мәндер бойынша 5 жылда. Сайып келгенде, экологиялық ахуалдың деректер қоры жасалған, Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторының бөлiктерiне.

2007-2010 жылда жүзеге асырылған Қаламқас және Інжу құрылымдардың ауданында жыл мнемиопсис гребневик табылған тарақ жасаушы бiлдiруге өткiзiлген. 2011 жылы зерттеулер мерзiмiнде мнемиопсис табылмаған, бірақ, Вирджиния блакфордиясы медуза бiлдiргенiнде. Барлаулар Маңғыстау облысының бюджетi қаржысының арқасында өткiзiлген.

Қазiр Маңғыстау облысының табиғи қорларды және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының жанында құрылған «Экологиялық зерттеу лабораториясы» ҚКК материалдық-техникалық базасын жақсарту бойынша шаралар қабылданады. Осы жылы лаборатория Маңғыстау облысының теңiз порты және мұнай өндiрiстерiнiң Каспий теңiзiнiң жағалауы аймақтарына техногендi әсерiн бағалау бойынша кешендi зерттеу жұмысын өткiзедi.

Қазақстанда мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қоюдың құқықтық базасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 6 сәуірдегі № 422 «Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі су айдындарында мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспарына» қаулысы болып табылады.

Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі су айдындарында мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспарына сәйкес, табиғи және антропогендік/техногендік зілзалалардың салдарларынан адамдарды және Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау мәселелерімен айналысатын атқарушы билік органдары мен қажетті инфрақұрылым болып жер қойнауын пайдаланушы және мемлекеттік органдар болып табылады: төтенше жағдайлар, мұнай және газ, қоршаған ортаны қорғау, қаржы, көлік және коммуникациялар, ауыл шаруашылығы, қорғаныс, денсаулық сақтау министрліктері, Жер ресурстарын басқару агенттігі, «ҚазМұнайГаз ҰК» АҚ, сондай-ақ Атырау және Маңғыстау облыстарының әкімшіліктері.

Қаулыға сәйкес «Қазмұнайгаз» ҰК АҚ еншілес әне тәуелдi ұйымдарында Теңізде мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі жоспарлары дайындалып, бекітілген.. Мысалға, «Н Оперейтинг Компани» ЖШС жұмыстар басталуына дейiн N-1-шi ұңғымақтың құрылысының мерзiмiне Теңізде апаттық мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі жоспарын дайындап, Маңғыстау облысының ТЖД келістірген.

«Қазмұнайгаз» ҰК АҚ Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлiгімен келісілген бір қатар басшылыққа алынатын корпоративті құжаттарды әзірлеген: «Мұнай төгiлуіне ден қоюдың корпаративті жүйесі»; «Теңiзде мұнай операцияларын өткiзуiнде мұнайдың төгілуін оқшаулау және жою бойынша жұмысты ұйымдастыру, қызыметшiлердi эвакуациялау, құтқару және тiрi қалуына арналған ережелер» және «Халықаралық тәжiрибемен сәйкес ТЖ тәуекелдерін төмендету, бағалау, талдау әдiстемесі».