Азақстан республикасының Қоршаған ортаны қОРҒау министрлігі «еуразия су орталығЫ» Ғылыми-өндірістік бірлестік» акционерлік қОҒамы

Қауіпті қызмет түрлерін тудыратын оқиғалардың алдын алу бойынша нормативті базаның болуы: «Үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты қызметтер объектілерінің иелері азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру туралы», «Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» Қазақстан Республикасы заңдары, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 6 сәуірдегі № 422 қаулысымен бекітілген «Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі су айдындарында мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспары».

Сонымен бірге, Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі келесі іс-шаралар жүргізіп жатыр:

1. 
   2011 жылдың 28-29 қыркүйек аралығында Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі күштері мен құралдары Ресей Федерациясы Астрахань қаласында өткен «Стационарлық мұнай өндіруші платформа зонасында танкердің белгісіз кемемен қақтығысынан туындаған төтенше жағдайлар кезінде Қазақстан, Әзірбайжан мен Ресей ведомствалары мен құтқарушы қызметтерінің бірлескен іс-қимылын ұйымдастыру және оларды жою» тақырыбында «Каспий-2011» халықаралық оқу-жаттығуға қатысты.
   
2. 
   2012 жылдың қыркүйектің басы және қазанның басында Әзірбайжан Республикасы Баку қаласында «Каспий теңізіндегі мүмкін төтенше жағдайлар кезінде Каспий теңізі елдерінің ведомстволары мен құтқарушы қызметтерінің бірлескен іс-қимылын ұйымдастыру» тақырыбында өткен «Каспий-2012» Халықаралық кешенді оқу-жаттығуды өткізу жоспарланған.
   
3. 
   Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Ресей Федерациясы Үкіметі арасындағы Каспий теңізіндегі теңіздегі іздеу мен құтқарудағы ынтымақтастық туралы келісім жобасы әзірледі, оған қазіргі кезде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде келісу рәсімдері жүргізіліп жатыр.
   
4. 
   Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Қазақстан Республиксының Үкіметі, Әзірбайжан Республикасының Үкіметі, Иран Ислам Республикасының Үкіметі, Ресей Федерациясының Үкіметі мен Түрікменстанның Үкіметі арасындағы Каспий теңізі бассейнінде төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласындағы ынтымақтастык туралы келісімнің жобасын әзірледі, оған ғылыми құқықтық және ғылыми лингвистикалық сараптамалар жасады, қазіргі кезде аталған жобаға Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде заңдық сараптама жүргізіліп жатыр.
   

ТЖ дайындықты қамтамасыз етудi тиiстi жабдығы мен мамандандырылған қызыметкерлері бар мұнай төгiлуіне ден қою жөніндегі кәсiпорындар жүзге асырады.

«Маңғыстаумұнайгаз» АҚ «Табиғи және техногендi сипаттағы төтенше жағдайлар туралы» 1996 жылғы 5 шiлдегі № 19-1 Қазақстан Республикасы заңына сәйкес дайындалған төтенше жағдайларды жою жоспары бар.

Сонымен бiрге төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жүйесінің басқару органдарын, апаттық құтқару командаларын, азаматтық қорғаныс құрылымдарын, жұмысшылар мен қызметшiлерді және қалған тұрғындарды хабардар ету ережесі бар. Каспийде iздестiру-барлау жұмыстарын жүргізетін барлық серiктестiктер апаттарды және 3 деңгейдегі жайылуларын жою мақсаттарында Oil Spill Response халықаралық ұйымымен келісім жасаған.

«Азаматтық қорғаныс туралы» 07.05.1997 жылғы Қазақстан Республикасы заңның 11-шi бабына және «Табиғи және техногендi сипаттағы төтенше жағдайлар туралы» 07.05.1997 ж. заңның 5-шi бабына сәйкес, сонымен бiрге Қазақстан Республикасының үкiметiнiң «Дерек беру, бiлiмдердi насихаттау, тұрғындар мен мамандарды төтенше жағдайлар бойынша оқыту ережелерi туралы» қаулысына сәйкес «Қазмұнайгаз» ҰК АҚ еншілес және тәуелдi ұйымдарының қызметкерлерi азаматтық қорғаныс және төтенше жағдайлар бойынша жыл сайын оқытылады.

2009 жылы «Қазмұнайгаз» ҰК АҚ аясында мұнай төгілуін жою жөнінде кең көлемді тактикалық «ТАЗА КАСПИЙ - 2009» жаттығулары өткізілді.

Каспий теңiзi әлемнiң балық шаруашылығы өте өнiмдi суаттарының бiрi болып табылады. Мұнда бекіре балықтарының дүниежүзілік генофонды шоғырланған. бекіре балықтарының және бекіре балықтарының уылыдырығы өндірудің дүниежүзі бойынша 90% үлесі Каспийге келед.

Орал – Каспий бассейніндегі балық қорларын қалпына келтiру үшiн мынадай шаралар жиынтығы iске асырылады:
- Орал өзеніне шабақтарды шығару арқылы Каспий теңізінің бекіре балық түрлерінің қорын толтыру (2008 ж. – 115 млн., 2009 ж. – 125 млн., 2010 ж. – 140 млн. теңге, 2011 ж. – 158 млн. теңге);

. Бекіре балықтардың популяциясын көбейту және Орал- Атырау және Атырау бекіре балық өсiретiн зауыттарының жалпы шығарылымын қуатын14 миллионға дейiн жеткізу мақсатында оларды реконструкциялау жоспарланды.

Бұдан басқа, Ел басының тапсырмасын орындау мақсатында Атырау облысында шығарылым 30 миллион даналар қуаты бар жаңа бекіре зауытының құрылысы жоспарланған. Осы объекттерді жұмысқа қосқаннан кейін жас бекіренің өсім саны 5-7 жетеді.

- Каспийдің қазақстандық бөлігінің биологиялық ресурстарының қалпын бағалау бойынша кешенді теңіз зерттеулер (2008 ж. - 28,667 млн. теңге және жыл сайын 29,721 млн. теңгеден 2009 - 2010 жылдары, 2011 ж. - 32396,0 мың теңге);

-Түбін тереңдету жұмыстарын жүргізу (2008 ж. – 298 млн. теңге; 2010ж. 291 млн. теңге; 2011 ж. – 319 млн. теңге).

Соңғы жылдары балық шаруашылығы саласындағы заңбұзушылық пен браконьерлiк үшін жауапкершiлiктi қаталдандыру бойынша әрекет белсендіре түсті. Осылайша, 2011 жылы Балық шаруашылығының Орал- Каспий облыс аралық бассейн инспекциясы 2253 рейд шараларын өткізген, оның нәтижесі бойынша 3454 заңбұзушылық айқындалып тоқтатылған, 3315 заң бұзушылар жауапкершiлiкке тартылған Барлығы 22,5 млн. теңге сомаға айыппұл салған. Балық қорларына келтiрiлген залал үшін 4,9 миллион теңге айыппұл салынған. Заң бұзушылардан барлығы 50,1 тонна балық тәркіленген, соның ішінде 595,8 кг бекіре балық түрлерi, 6,8 кг- бекіре балық түрлерiнің уылдырығы. Балық аулау саймандарының5 463 данасы тәркіленген, оның арасында 1 301 данасы иесiз.

Сонымен қатар халықаралық деңгейде үлкен жұмыс жүргiзiледi. Баку қаласында 2010 жылғы 18 қарашада өткiзiлген каспий маңындағы мемлекеттерiбасшыларының үшiншi саммитінде Қазақстанның ел басы Каспий теңiзiнде балықтардың бекіре түрлерiн аулауға 5 жыл мерзiмге бес жақты тоқтатуды енгізу туралы бастамасы ұсынылғандығы мәлім. Қазiр осы бағытта бес жақты форматта қарқынды жұмыс жасалуда.

Республиканың балық шаруашылығы суаттарында жыл сайын кең ауқымды балық қорғау «Бекіре» және и «уылдырық шашу» акциясы жүргiзiледi. Орал- Каспий бассейніндегі браконьерлiкпен күресу сұрақтары бойынша мекеме аралық жұмыс тобының жұмыс жоспары бекітілген.

Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 21 қаңтардағы № 242- ІV Заңымен «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» және «Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы» Қазақстан Республикасы Заңындағы сулы-батпақты жерлердің ұғымын анықтау және олардың мәртебесін анықтау саласына толықтыру енгізу бөлігіне өзгеріс енгізілді.

Рамсар конвенциясының хатшылығымен Каспий теңізінің жағалауына жақын орналасқан Жайық өзенінің атырауы халықаралық маңызы бар сулы-батпақты жерлердің тізімі қосылды.

Мынандай нормативтік-құқықтық актілер бекітілді:

1) «Халықаралық және республикалық маңызы бар сулы-батпақты жерлердегі су айдындарына қатысты қағиданы бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 маусымдағы № 567 қаулысы;

2) «Халықаралық және республикалық маңызы бар сулы-батпақты жерлердің тізімдерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2010 жылғы 26 сәуірдегі № 292 бұйрығы (ҚР ӘдМин 2010 жылғы 25 мамырда № 6249 болып тіркелген).

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 6 ақпандағы № 119 қаулысымен Каспий теңізінің жағалауына жақын орналасқан Жайық өзені атырауының сулы-батпақты жерлерінің бірегей биологиялық әртүрлілігін сақтау мақсатында Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитетінің «Ақжайық» мемлекеттік табиғи резерваты құрылды.

2008 – 2012 жылдар аралығында «Ақжайық» мемлекеттік табиғи резерватының қызметіне жылдар бойынша 207; 277, 300, 74 және 89 млн. теңге бөлінген.

Жағалаудағы аудандарды кешендi басқару бойынша үлкен жұмыс Маңғыстау және Атырау облыстарында жергiлiктi бюджеттер қаржысының арқасында жүргiзiледi.

Маңғыстау облысының әкiмшiлiгi биологиялық әртүрлілікті кешенді сақтауды қамтитын 2011-2015 жылдарға Маңғыстау облысының қоршаған ортасын қорғау стратегиялық жоспарын бекіткен.

Маңғыстау облысының табиғи және әлеуметтiк-экономикалық әлеуетінің экологиялық сыйымдылығын анықтау, экологиялық аудандастыру бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары өткiзiлген.

2012 жылы сақтаулар және Каспий теңiзiнiң жағалаудағы аймақтарындағы табиғи экосистемаларды қалпына келтiру мақсаттарында Облыс әкiмшiлiгiнiң қаулысмен Қызылсай мемлекеттiк аймақтық табиғи бағы (68, 4 мың га) құрылған. Сонымен бiрге Облыс әкiмшiлiгінің қаулысымен жергiлiктi мәні бар Жабайұшқан (316, 0 мың га) және Тасорпа (160, 0 мың га) мемлекеттiк табиғи қорықтары жасалған.

Қазiр Кендірлі демалыс аймағы, сирек кездесетiн табиғи рекреация аймағының сақтау және табиғи экосистемаларды қалпына келтiру экологиялық туризмді дамыту мақсаттарында осы маңда Адамтас ерекше қорғалатын табиғи аумағының табиғи-ғылыми дәлелдеуi жасалған. Осы жылдың екiншi жартысында ерекше қорғалатын табиғи аумақтың дәлелдеудiң дәйектемесiнiң техникалық-экономикалық негіздемесін дайындау жоспарланды.

Қазiр Қазақстанның аридті аудандарында жылжымалы құмдармен күрес мәселесi көкейкестi болып табылады. Әсiресе ол Қарақиян ауданының Туйесу, Маңғыстау ауданының Бостанқұм және Қызылқұмы құмды массивтері да жататын облыстарда маңызды болып табылады.

50 жыл бойы Туйесу және Қызылқұм массивтері тұщы сулардың коллекторлары болып табылады, осында Жаңаөзен қаласына және Қаламқас кен орнына дейiн тартылған су тартқыштары орналасқан және тұщы жер асты суларының аймақтық суағарлары бар. Бұл жер асты сулары деңгейiнiң төмендеуiне әкеп соқты.

Сонымен бiрге газификациялауға дейiн жергілікті тұрғындар көбiнесе массивтердің басым бөлігін мал жайылым, бұталарды пеш отын ретінде тиімсіз қолданған. Сенек, Үштаған және Тущыкудык елдi мекендерi жоғарыда көрсетiлген себептер бойынша жылжымалы құмдардың қыспағында қалған.

Осыған байланысты 2004 жылдан бастап жыл сайын Сенек (2007 жылдан) және Бостанқұм, Ұштаған, 200 га бойынша. Айнала уық пункт Сенектерi және үштаған қазiр сәйкесiнше (сәйкесiнше 600 га және 700 га) жасыл көгалдар пайда болды. Ұқсас жұмыс массивтың нашарлалған Қызылқұм орналасқан Маңғыстау ауданының Тұщыкұдық ауылында 2011 жылда басталды.

Каспий теңiзiнiң Маңғыстау бөлiгiндегi жағалау сызығының ұзындығы 1115 км құрады. Облыс әкiмшiлiгiнiң 2008 жылғы 20 наурызындағы №181 қаулысына сәйкес Каспий теңiзiнiң жиегiне 1399, 5 шақырымды құрайтын су қорғау аймағы және жолақ орнатылған, Кендірлі демалыс аймағы бөлiмшелерiнде, Құрық ауылы, Ақтау, Форт-Шевченко қалаларында - 284, 5 шақырым созылымдықпен.

Түрiкменстан шекарасынан Атырау облысына дейін су сақтандыратын жолақтар мен аймақтарының жиек қалған анықтаулары жұмыс жобасын осы жылда бiттi.

Қазiр теңiздiң жиегiне ұзындығы 1115 км су сақтандыратын аймақтар және жолақтарды салу туралы облыс әкiмшiлiгiнiң қаулысы әзірленуде.

Атырау облысында 2003-2005 жылдарға қоршаған ортаны қорғау бойынша комплекстi программаның iске асыру шеңберiнде 296 миллион АҚШ доллары сомасына 191 табиғи ортаны қорғау шарасы орындалған. Мынадай шаралар орындалған:

- елді мекендерді су тасқындарынан қорғау үшiн бөгеттерді қалпына келтiру (818 мың АҚШ доллары);

- Қызылқоға ауданынының айналасында құмдарды бекіту (14, 1 мың АҚШ доллары);

- бұзылған топырақтардың түгендеуi (13, 9 мың АҚШ доллары);

- бұзылған топырақтардың қайта өңдеудi жоба-сметалық құжаттамасының өңдеуi (23, 6 мың Ақш доллары);

- қатты тұрмыстық қалдықтардың өңдеуi бойынша зауыттың құрылыстың техникалық-экономикалық дәйектемесiнiң өңдеу (21, 1 мың АҚШ доллары);

- қатты тұрмыстық қалдықтардың жерлеуi үшiн полигонның құрылысы бойынша ЖСҚ өңдеу(330 мың АҚШ доллары).

Каспийдің солтүстiк-шығыстыр жануар әлемнiң күйiне жасанды әсердiн зерттеуі жалғастырған - 2010-2012 жылдарға -34 млн. теңге.

Каспий теңізінің теңз ортасына әсерді бағалау

Қазақстандағы жоспарлалатын қызметтiң қоршаған ортаға әсерін бағалау мынадай заңнама базасына негізделеді:

- Шекарааралық контекстте қоршаған ортаға әсердiң бағасы туралы конвенцияға Қазақстан Республикасының қосуы туралы, 2000 жылғы 21 қазанындағы № 86-II-шi Қазақстан Республикасының заңы;

- Каспий теңiзiнiң теңiз ортасын қорғауы жөніндегі негіздемелік конвенцияны бекiту туралы 2005 жылғы Қазақстан Республикасының заңы;

- Қоршаған ортаға қатысты сұрақтар бойынша әдiлеттiлiкке ақпаратқа қол жеткiзу, шешiм қабылдау процессіне қоғамның қатысуы туралы конвенцияны бекiту туралы 2000 жылғы 23 қазанындағы № 92-II-шi Қазақстан Республикасының заңы;

- Шекарааралық су ағындары және халықаралық көлдердi қорғау және қолдану туралы конвенцияға Қазақстан Республикасының қосылуы туралы 2000 жылғы 23 қазанындағы № 94-II-шi Қазақстан Республикасының заңы;

- Өнеркәсiптiк апаттардың шекарааралық әсері туралы конвенцияға Қазақстан Республикасының қосылуы туралы 2000 жылғы 23 қазанындағы № 91-II-шi Қазақстан Республикасының заңы;

- 2007 жылғы Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексi;

- 2007 жылғы Жобалау адындағы және жоба құжаттамасын дайындау кезінде жоспарланған шаруашылық және басқа қызметтiң қоршаған ортаға әсерiнiң бағасын өткiзуi бойынша нұсқау;

- Шаруашылық қызметтiң қоршаған ортаға әсерiнiң бағасын өткiзуi бойынша әдiстемелiк нұсқаулар, 2010 жылғы;

- Қоғамдық тыңдауларды өткiзу, 2007 жылғы ережелер;

- 2007 жылғы жоспарланған шаруашылық және басқа қызметтiң қоршаған ортаға әсерiн бағалау процедурасына және шешiм қабылдау процессіне жататын экологиялық мәлiметке қол жеткізудің ережелерi.

- Шекарааралық контекстте қоршаған ортаға әсердi бағалау туралы конвенцияның практикалық қолдануы бойынша нұсқау;

- Шекарааралық контексттегi қоршаған ортаға әсердi бағалауға қоғамның қатысуы жөніндегі нұсқау;

- Каспий теңiзiнiң өңірінде Шекарааралық контексттегi қоршаған ортаға әсердi бағалауды өткiзу бойынша нұсқау;

- Орхусс Конвенциясын жүзеге асыру бойынша нұсқау;

- Қоғамдық тыңдауларды ұйымдастыру және өткiзу, сонымен бiрге қоршаған ортаға қатысты сұрақтар бойынша шешiм қабылдауға қоғамдық қатысудың басқа формаларының қолдануына бойынша информациялық-анықтама нұсқау.

ҚР Экологиялық кодексінің 35-бабана сәйкес Қоршаған ортаға әсердi бағалау - шаруашылық және өзге де қызметтiң қоршаған орта мен адам денсаулығына ықтимал салдарлары бағаланатын, Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасының талаптары ескерiле отырып, қолайсыз зардаптарды (табиғи экологиялық жүйелер мен табиғи ресурстардың жойылуын, жұтаңдауын, бүлiнуiн және сарқылуын) болдырмау, қоршаған ортаны сауықтыру жөнiндегi шаралар әзiрленетiн рәсiм.

Қоршаған ортаға әсердi бағалау қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына тiкелей немесе жанама әсер етуi мүмкiн болатын кез келген шаруашылық және өзге де қызмет түрлерi үшiн мiндеттi болып табылады. Қоршаған ортаға әсер ететiн шаруашылық және өзге де жобаларды, қоршаған ортаға әсерiн бағаламай әзiрлеуге және iске асыруға тыйым салынады. Әсердi бағалау нәтижелерiн жоспарлау алдындағы, жоспарлау құжаттамасының, жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасының ажырамас бөлiгi болып табылады. Жобаланып жатқан объектiлердiң перспективалық қызметi осы Кодекстiң талаптарына сәйкес қоршаған ортаға әсерiн бағалауға жатады. Жобалардың тапсырыс берушiсi (бастамашысы) мен әзiрлеушiсi қоршаған ортаға әсер етуге жүргiзiлген бағалау нәтижелерiн ескеруге және қоршаған орта мен адам денсаулығына неғұрлым аз зиян келтiретiн нұсқаның қабылдануын қамтамасыз етуге мiндеттi.

Қазақстан Республикасында ҚОӘБ қоғамының қатысуы міндетті процедура болып табылады. ҚОӘБ процедурасына жұртшылықтың қатысуы арқасында түзулер және кез келген қызметтiң ахуалға айтарлықтай ықпал тигiзе алатын оның болуын шарт тиетiн iске асырулары бойынша шешiм қабылдаудағы тұрғынның қатысу кепiлдiк беретiн керi ақпараттық байланыстар қамтамасыз етiледi.

Қоғамдық тыңдаулар анықталудың айырбасының және ары қарай мәлiмет қазiргi ұйымымен белгiлелетiн қызмет немесе жасалатын жоба туралы мүдделi тараптардың дерек беруi мақсаттарындағы ұйымдасып жүргiзiледi және барлық болуы мүмкiн қолайсыз экологиялық және оларға қатысты зардаптарының бекiтуi. Қоғамдық тыңдаулардың нәтижелерi бойынша қоғамның ескертулерге және ұсыныстарына арналған жобалау адындағы және жоба құжаттамасының түзетулерiн өткiзедi.

Іске асыруы азаматтардың қоршаған ортаны және денсаулығына тiкелей ықпал тигiзе алатын жобалар бойынша жұртшылық қоғамдық экологиялық сараптаманы өткiзуін талап ете алады.

ҚР Экологиялық кодексінің 57-бабана сәйкес мемлекеттiк экологиялық сараптама жүргiзу кезеңiнде барлық мүдделi азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктерге өз пiкiрiн бiлдiру мүмкiндiгi берiледi.

Осы құқықты жүзеге асыру мақсатында қоршаған ортаға эмиссиялар нормативтерiнiң жобаларына мемлекеттiк экологиялық сараптама жүргiзуге өтiнiмдердi қоспағанда, мемлекеттiк экологиялық сараптама жүргiзуге өтiнiмдi белгiленiп отырған қызметке тапсырыс берушi бұқаралық ақпарат құралдарында мiндеттi түрде жариялануы Экологиялық кодексте белгіленген.

Сонымен бірге, Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылауының комитетiнің аясындағы мемлекеттiк экологиялық сараптаманың Сарапшылық кеңесіне жұртшылық қатысады.

ҚР Экологиялық кодксіне сәйкес экологиялық ақпарат, Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, жалпыға бiрдей қолжетiмдi болып табылады. Жалпыға бiрдей қолжетiмдi экологиялық ақпаратты құрайтын жекелеген мәлiметтер мен деректерге қол жеткiзу оларды жеке және заңды тұлғалардың сұратуы бойынша беру, бұқаралық ақпарат құралдарында, арнайы басылымдарда тарату, Интернетте орналастыру арқылы, сондай-ақ өзге де жалпыға бiрдей қолжетiмдi ақпараттық-коммуникациялық құралдар қолданыла отырып жүзеге асырылады.

Су объекттерiнiң мемлекеттiк мониторингі мемлекеттiк қоршаған орта мониторингi және табиғи қорлар жүйесiнiң құрама бөлiгi болып табылады және Қазақстан Республикасының су қорын құрайтын барлық су объекттерiнде iске асырылады. Экологиялық кодекстің 17-шi бабының 15 тармақшасына сәйкес қоршаған ортаның күйiн мемлекеттiк мониторингін және оның жеке арнайы түрлерiн жүргiзудi Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлiгі ұйымдастырады.

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында міндетті түрде мемлекеттік экологиялық мониторингті жүзеге асыру қажеттілігі заң жүзінде ҚР Экологиялық кодексінің 269 бабымен бекітілген. Оған сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында міндетті түрде мемлекеттік экологиялық мониторингті жүзеге асырады, осы жерде шаруашылық қызметін жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағы бойынша қоршаған ортаға өндірістік мониторинг жүргізуге міндетті.

ҚР Экологиялық кодексінің 128 бабына сәйкес арнайы табиғат пайдалануды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүзеге асыруға мiндеттi. Ал Кодекстің 129 бабына сәйкес өндiрiстiк экологиялық бақылауды табиғат пайдаланушы әзiрлеген өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасы негiзiнде табиғат пайдаланушы жүзеге асырады. Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасында өндiрiстiк экологиялық бақылау процесiнде қадағаланып отыратын мiндеттi параметрлер тiзбесi, оның мерзiмдiлiгiн, ұзақтығы мен өлшемдер жиiлiгiн айқындау критерийлерi, пайдаланылатын аспаптық немесе есептiк әдiстер белгiленедi. Өндiрiстiк экологиялық бақылау шеңберiнде өндiрiстiк процестiң тиiмдiлiгiн экологиялық бағалау қоршаған ортаға эмиссиялар, зиянды өндiрiстiк факторлар деңгейiн, сондай-ақ табиғи, энергетикалық және өзге де ресурстарды тұтынудың нақты көлемiн өлшеу негiзiнде және (немесе) есептеу негiзiнде жүзеге асырылады.

Өндiрiстiк экологиялық бақылауды Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы заңымен белгіленген ережелерге сәйкес аккредитацияланған өндiрiстiк немесе тәуелсіз лабараториялар жүзеге асырады

Қазақстанда қолданыстағы заңнамаға сәйкес Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторының теңiз ортасының ластануын бақылауды орындайтын бір қатар әр түрлi жеке меншiк түріндегі ұйымдық құрылымдар бар .

Каспий теңiзiнiң мемлекеттiк бақылауды орындайтын ұйымдардың қатарына Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлiгінің экологиялық реттеу және бақылау комитетінің Атырау және Маңғыстау облыстары бойынша экология департаменттерiнiң аналитикалық лабораториялары жатады. Олардың міндеті теңiз ортасының күйiн мемлекеттiк бақылаудың жүзеге асыруы болып табылады. Осы ұйымдардың санатына жануар әлемін қорғау, орнын толтыру және пайдалану саласындағы уәкiлетті мемлекеттiк құрылымдардың аймақтық бөлiмшелері, орман және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, табиғи және техногендi сипаттағы төтенше жағдайлар саласындағы уәкiлетті мемлекеттiк құрылымдардың аймақтық бөлiмшелері жатады.

Каспий теңiзiнiң теңiздегi ортасы күйiн бағалау, болжау мақсатында және оның күйiне мемлекеттiк бақылауды негiзiнен Қазгидромет РМК орындайтын ұйым болып табылады. Казгидромет РМК міндетіне теңiзi ортасының ластануын бақылауды жүзеге асыру, сонымен бiрге оны бағалау және болжау болып табылады. Ұйымның жұмыс саласы - Каспий теңiзiнiң барлық қазақстандық бөлiгi. Монополист ұйым ретінде Қазгидромет РМК мемлекеттiк тапсырыстың жүйесi арқылы бiр көзден бюджеттен қаржыландырылады. Қаржыландыруының мұндай жүйесi Казгидромет РМК өлшемдердi өндiру және алған мәлiметтердi талдау барысында табиғатты пайдаланушылардан қаржы тәуелсiздігін сақтауға мүмкiндiк бередi.

Қазгидромет РМК Каспий теңiзiнiң теңiз ортасының белгілі мониторингін «Каспий теңiзiнiң қазақстандық бөлiгiнiң қоршаған ортасының күйiн бақылауды жүргiзу» бағдарламасы бойынша iске асырады. Бағдарламаны iске асыру үшін республикалық бюджеттен жыл сайын қаражат бөлінеді (2009 – 16,4 млн. тенге, 2010г. – 17,1 млн. тенге, 2011г. 32,0 млн. тенге, 2012г. – 51,5 млн. тенге) . Сонымен бірге бақылау пункттерінің, талданатын параметрлердiң көбеюімен бірге жыл сайын қаржыландыру көлемi де өсуде. Маңғыстау облысының Қошқар ата қалдық қоймасына гамма-фонды қуаттын өлшеу (ай сайын ). Қазiр барлығы 49 көрсеткiштер бойынша талдау жүргізіледі.

Казгидромет РМК 120 сағатқа дейiн күнi бұрыны бар әрбiр сағатына, қайтарып айдағыш құбылыстарды қоса Каспий теңiзiнiң деңгейiнiң автоматты болжамдау әдiсi және ағымдардың өрiстерiнiң тап қалған ауданындағы өндiрiске ендiрген.

2011 жылы болжамның схемасының жан-жақты зерттеуi iске асты және атырау теңiзiнiң 3-шi шаршылары үшiн толқудың болжамдарының тестiлiк тәртiбiндегi шығарылым iске асты, сонымен бiрге Баутино және Құрықтың шығанақтары.

Өндiрiстiк монитоторингті тұрақты негiзде Қазмұнайгаз ҰК АҚ еншілес және тәуелдi ұйымдары, Аджип ККО және тағы басқа серiктестiктер жүргізеді. Атап айтқанда, Қазмұнайгаз ҰК АҚ еншілес және тәуелдi ұйымдары барлық шартты аумақтың монитоторингін өткiзедi. қоғамның бiрқалыпты дамуы үшiн табиғи ортаны қорғау қызметiне жүйелiк амалының қамтамасыз етуi болып табылатын 2006-2015 жылдары Кешендi экологиялық бағдарламаның iске асыру шеңберiнде Қазмұнайгаз ҰК АҚ өндiрiстiк экологиялық мониторингтi бiрлескен жүйе жасалып ендiрген (ӨЭМБЖ). ӨЭМБЖ негiзгi міндеті теңестiрудi алгоритмды мұнай өкше мұнай өкше арқылыларын Каспий теңiзi, технологияны қолданып радиолокациялық барлап байқауды олардың тiркеуiнiң қазақстандық секторы, айырып тануларында табылу және жедел барлауда, дәл координаталардың анықтауы және жайылуды аудан және мұнай төгiлген жерлердiң таратуын пiшiндеу теңiзде болады.

Қазiр бiрiншi кезең iске асырылған — геоақпарат технологиялардың негiзiне ендiрген және қоршаған ортаның күйiн әуеғарыш экологиялық мониторингтi жүйе жұмыс iстейдi, үнемi жаңаратын электрондық экологиялық карта жасалған.

Маңғыстаумұнайгаз АҚ экологиялық бақылаудың бағдарламасын жыл сайын Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлiгімен келіседі, ол теңiз ортасы, шалағай және жер асты суы, атмосфералық ауамен, өсiмдiк және жануар әлемі, топырақ жамылғысы, радиацияның нақты күйге экологиялық мониторингтi өткiзуді қамтиды. Бақылаудың нәтижелерi бойынша есеп Маңғыстау облысының экология департаменттерiне квартал сайын таспырылады. Осындай бақыладуы тiркелген мамандандырылған тәуелсiз ұйымдар да жүргізеді.

Жер пайдаланудағы шартты мiндеттемелерiне сәйкес «Н Оперейтинг Компани» ЖШС лицензиялық учаскелердегі жойылған ұңғымақтардың бақылауын өткiзедi. Бүгiнгi күнде Н учаскесінде 14жойылған ұңғымақ бар, олардың 12 кеңес одағының заманына жойылып, тарихи ұңғымақтар болып есептеледі. Әрбiр ұңғымалықта теңiз суы, атмосфералық ауаның өлшемдерi, түпкi кейiнге қалдырулар жүргiзiледi, құстармен, балықтармен және итбалықтарға бақылау жүргiзiледi. Осы барлау арналған бүгiнгi күнге құртылған ұңғымақтармен мұнай жылыстауы байқалмайды, ластайтын заттардың асып кетуi айқындалмаған. Құртылған ұңғымақтардың барлауы жыл сайын жүргiзiледi.

Әрбiр ұңғымада теңiз суы, атмосфералық ауаның өлшемдерi, түпкi кейiнге қалдырулар жүргiзiледi, құстармен, балықтармен және итбалықтарға бақылау жүргiзiледi. Бүгiнгi күнге осы барлау арналған құртылған ұңғымақтармен мұнай жылыстауы байқалмайды, ластайтын заттардың ршшты асып кетуi айқындалмаған. Құртылған ұңғымақтардың барлауы жыл сайын жүргiзiледi..

Маңғыстау облысының табиғатты пайдалануының реттеулерi басқармасының жанындағы Экологиялық зерттеушi лаборатория ҚКК Каспий теңiзiнiң жағалаудағы аймақтарына теңiз порты және Маңғыстау облысының мұнай өндiрiстерiнiң техногендi әсерiнiң бағасы бойынша кешендi зерттеу жұмысын осы жылы өткiзуде

Маңғыстау облысының әкiмшiлiгi Каспий бассейнінің қазақстандық секторының қоршаған орта мониторингiнiң жүйесін құрудың бағдарламасын жасаған және Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлiгі, Ауыл шаруашылығы министрлiгi және Төтенше жағдайлар министрлiгiмен келiскен.

2009 жылы Ақтау қаласында төрт Каспий маңы мемлекеттердiң ғылыми зерттеу ұйымдарының қатысуымен Каспий бассейнінің экологиялық аймақтық жағдайын басқару мәселесі тақырыбындағы I-халықаралық ғылыми-практикалық конференция жүргiзiлдi. Нәтижесінде материалдар жинағы шығарылған.

Қазақстанда жыл сайын 12 тамызда Каспий күні тойланады. Каспий күнінің тойлауы 2009 жылда 12 тамызда Астана қаласында ұйымдастырылды. Тойлау шеңберiнде балалар суреттерiнiң жарысы және қалалықтар үшiн мерекелiк концерт өткізілдi.

«Каспийды сақтаймыз!» ұранымен Тегеран конвенциясының күшке енуiне төрт жылдығы Каспий теңiзiнiң көкшiл жағасында орналасқан Ақтау қаласында 2010 жылғы 12 тамызында мерекеленді. Каспий күннiң тойлауы бағдарламасында жұртшылыққа арналған әр түрлi шаралар болды, соның ішінде құмда мүсіндер жасау бойынша балалар арасында жарыс ұйымдастырылды, жағалауда қала тұрғындары үшiн мерекелiк концерт өткізілді. Барлық каспий маңындағы мемлекеттер және халықаралық ұйымдардың өкiлдерiнiң қатысуымен Каспийдың мәселелерi бойынша дөңгелек стол өткiзiлген.

2011 жылғы 10-12 тамызда Ақтау қаласында Маңғыстау облысы әкiмшiлiгiнiң қолдауымен Тегеран конвенциясының тараптарының конференциясының үшiншi сессиясы өткізілді. Оның қорытындылары бойынша Мұнаймен ластану инциденттер жағдайында ынтымақтастық туралы хаттамаға (Ақтау хаттамасы) қол қойылған. 12 тамызда сессиядан кейiн Ақтау қала тұрғындары мен үшiншi сессиясының қатысушыларымен Каспийды күні тойланды, мерекелiк концерт және салют ұйымдастырылды.

Осы жылы Каспий күні 2012 жылғы 10 тамызда Ақтауда ұйымдастырылды. Мерекелеу шеңберiнде Маңғыстау облысының әкiмшiлiгi Каспий теңiзiнiң экологиялық мәселелерi және олардың шешу жолдары тақырыбына дөңгелек стол Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлiгінің қатысуымен және теңiз жағалаудағы аймағының тазартуы бойынша шараларды, қалалықтар үшiн бала суреттерiнiң жарысы және мерекелiк концерт ұйымдастырған.

Қазақстанында ғылыми экологиялық зерттеулер ҚР Экологиялық кодексi және Қазақстан Республикасының ғылым туралы заңына сәйкес жүргiзiледi. ҚР Экологиялық кодексi 185-ші бабына сәйкес экологиялық ғылыми зерттеулер қоршаған ортаны қорғауды ғылыми тұрғыдан қамтамасыз ету, табиғи экологиялық жүйелердi жақсарту, қалпына келтiру, орнықты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету жөнiндегi ғылыми негiзделген iс-шараларды әзiрлеу, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану мен молайту, Қазақстан нғРеспубликасының экологиялық қауiпсiздiгi мен әлеуметтiк, экономикалық және экологиялық теңгерiмдi дамуын қамта масыз ету мақсатында жүргiзiледi. Экологиялық ғылыми зерттеулердiң мiндеттерi:

1) қоршаған ортаның жай-күйiн ғылыми тұрғыдан бағалау және болжау;

2) ғылыми негiзделген экологиялық нормативтердi, стандарттар мен талаптарды әзiрлеу;

3) табиғи ресурстарды кешендi және ұтымды пайдалануды негiздеу;

4) қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласында мемлекеттiк реттеу мен басқаруды қамтамасыз ету үшiн ғылыми ұсынымдар әзiрлеу;

5) экологиялық тұрғыдан тиiмдi ресурстарды сақтау технологияларын ғылыми тұрғыдан негiздеу, әзiрлеу және енгiзу болып табылады.

Iргелi және қолданбалы ғылыми экологиялық зерттеулердiң қаржыландыруы бюджеттiк және тағы басқа Қазақстан Республикасының заңды актілерімен тыйым салынбаған көздерден қаржыландыру арқылы iске асады.

2011 жылы Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторындағы мұзды шарттарды бағалау жұмысының бiрiншi кезеңi орындалған. Осы тақырыпты орындау барысында өлкедегi ауа райының қазiргi өзгерiсiнiң сипаттамасы қосылған климаттық мiнездемесі, сонымен бiрге мұзды тәртiбiнiң фазасы: да зерттеген құралған мұзды Жамылғысының бiлiм және дамытуы. 2011 жылы Каспий теңiзiне қазақстандық бақылау пункттерінің мәлiметері бойынша мұзды құбылыстарының тiзбесi шығарылған. Олардың орындауына елдiң республикалық бюджетiнен 12 миллион теңге бөлінген.

Сонымен бiрге Каспий теңiзiнiң және жағалаудағы аймақтың (қазақстандық сектор) күйiн бақылаудың интеграцияланған жүйесін құруды ғылыми тұрғыдан негiздеу тақырыбын орындауға республикалық бюджеттен 30, 0 миллион теңге бөлінген. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының қорытындысы бойынша табиғат пайдаланушылар жүргізетін және мемлекеттiк бақылау жүйесі, аспап парктері, лабораториялардың әлеуеті, қодланыстағы кемелердің күйі талданды. Теңiз ортасын бақылаудың заңды, институционалды негiздерi, дистанциялық өлшеу құралдарының мүмкiндiгi, және олардың қолдануын тәжiрибесі, мәлiметтi және ақпаратты беру әдістерін және есеп беру нысандарына талдау жаслған. Теңiз ортасының бақылау саласындағы халықаралық тәжiрибе (соның iшiнде жедел мониторинг) зерттелген және басқа каспий маңындағы мемлекеттердiң осы бағыттағы жоспарлары қарастырылған.

Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлiгіне Каспий теңiзінің бақылаының жедел жүйесін құру ұсыныстарын әзірлеу бойынша жұмыс тобының екi отырысын өткiзуге жәрдем көрсеткен. Жұмыс тобының мүшелерi осы жұмыстағы ұсыныстардың барлығын толық талқылаған. Ұсыныстар берілген ескертулердіi есепке ала отырып пысықталған.

Орындалған жұмыс шеңберiнде Каспий теңiзiнiң теңiз ортасының көмiрсутектермен ластануын онлайн режимде бақылау жүйесін құру бойынша пилоттық жоба және Каспий теңiзiнiң теңiз ортасын интеграцияланған бақылау жүйесі бойынша бағдарлама жобасы дайындалған.

Осы жұмыстың жалғасы ретінде ҚОҚМ «Жасыл Даму» салалық бағдарламасының шеңберiнде «ГИС-Каспий теңізі» ақпараттық жүйесін жасау жұмысы көзделген. Ол әртүрлi көз, навигациялық карта, географиялық деректер қорлары, спутниктi өлшемдерi, жердi дистанциялық барлап байқаудың мәлiметтерiн қоса Каспий теңiзi бассейнінің барлауы интеграцияланған жүйенi мәлiметтердi қолдануға болады.

ҚР БҒМ Ғылым комитетiнiң ұлттық биотехнология орталығы «2008-2010 жылдарға Каспий айдынның биоценозының кешендi эколого-эпидемиологиялық зерттеуі және оны сауықтыру бойынша шараларды әзірлеу» 0458 ғылыми-техникалық бағдарламасын орындады.

Сонымен бiрге ҚР БҒМ Ғылым комитетiнiң биологиялық қауiпсiздiк ғылыми зерттеулер институты осы бағдарлама шеңберiнде келесi екi ғылыми жобаларға зерттеулер жүргiздi:

- Әр түрлi этиологияның инфекциясының қоздырушылары және құстар және балықтардың малдардың популяция айналатын ерекшеленген патогендерiнiң молекулалық - биологиялық зерттеулерi табылуға Каспийды айдынның эпидемиологиялық барлауы;

- Қоршаған ортаның күйiн жақсартуға, биоценоздың сауығуы және әртүрлi тiршiлiктiң сақтауы бойынша ұсыныстардың өңдеу.

2012 жылы Батыс Қазақстан Жәңгiр хан атындағы аграрлық - техникалық университетi грант қаржыландыруының шеңберiнде «бағалы бекіре балықтарының аквамәдениетi және тұйықталған сумен қамтамасыз ету шарттарында өсiретін құрамалы жемдердiң бiртума рецептураларының өңдеуi» жобасын жүзеге асырады. Жобаның мақсаты - индустриалды аквамәдениетке құрамалы жемдердiң бiртума рецептураларының өңдеу және енгiзу, тұйықталған сумен қамтамасыз ету шарттарындағы орыс және сiбiр бекіресінің өсу және дамуын шектейтiн факторларын анықтау.

Бұдан басқа, 2012 жылы ЖОО «Парасат ұлттық ғылыми-технологиялық холдинг» АҚ бiрлесіп бекіре балықтарын өсiрудi теңiз өсiмдiгi технологиясының өңдеуi тақырыпты және жабдықтың жасауына инновациялық жобаны жүзеге асырады (2012-2014 ж). Жобаның мақсаты: жетiлдiрiлген технологиялар және жаңа технологиялық шешiмдердiң негiзiнде балтыр және тауарлық шоқырдың өндiрiсi бойынша тұйықталған сумен қамтамасыз ету шарттарындағы балықтардың шоқыр түрлерiнiң ғылыми-технологиялық өнеркәсiптiк теңiз өсiмдiгi кешенiнiң жасауы.

Батыс Қазақстан Жәңгiр хан атындағы аграрлық - техникалық университет Астрахан мемлекеттiк техникалық университетiмен әртүрлi тiршiлiктiң сақтаудың төңiрегiдегi және биологиялық қорлардың орнықты және тиiмдi қолдануының саласында ынтымақтастықты жүзеге асырады. Осы ЖОО ғалымдары жоғарыда айтылған жобалардың iске асыруында ғылыми консультанттар ретiнде тартылған.

Атырау мұнай және газ институтында грант қаржыландыруының шеңберiнде «Атырау теңiзiнiң Қазақстандық секторының экологиялық күйi және дрейфтiң математикалық үлгiсiнiң өңдеуiне мұнай iздестiру операцияларының ықпалының зерттеуi мұнай өкше» тақырыпқа ғылыми зерттеу жүргiзедi.

Осы жұмысті өткiзу барысында сулар, түпкi кейiнге қалдыруларды сынақ, сонымен бiрге гидробиологиялық бiрлестiктер тартып алады. Сынақтардың талдауының нәтижелерi бойынша және ластанулар индекстерге арналған теңiздегi ортасының компоненттерiнiң ластануды күйiн бағасы беріледі, сонымен бiрге мұнай жайылуды көлемге таратуды, таратуды қашықтық бойынша математикалық үлгi жасалады.

Су айнадағы мұнайдың жайылулары бастапқы кезеңдердiң есептеулерiмен негiзгi параметрлер, қабыршақтың жуандығы, радиус, уақыт гравитациялық анықталған - фазаға байлаумен. Маңызды күштердiң баланстарында, беттiк керiлiстiң күштерi болып қалыптасатынын анықталған.

Ш.Есенованың атындағы Каспий мемлекеттiк университетiнде технологиялар және инжинирингi Каспий өлкесінiң экологиялық зерттеулерiнiң орталығы құрылды. Ластайтын заттардың (мұнай және мұнай өнiмi, бұрғылама ерiтiндiлер және шламдар, ағынды және қабаттық сулардың су және жер бетiндегi экосистемаларында) дәл тигiзуi экосистемаға мұнай өндiрiсiнiң зиянды әсерiнiң негiзгi факторы және зерттеудiң ұқсас тегi дәл қазiр көкейкестi болып табылады.

Бұдан басқа, ЖОО грант қаржыландырулары шеңберiнде мұнай өнiмдерiнен Каспийды теңiз суының өздiгiнен тазартатын қабiлеттiлiгiнiң активациясы жоба бойынша зерттеулер бастады. Теңiз суының өздiгiнен тазартатын қабiлеттiлiгiнiң активизациясының ұсынылатын технологиясына тиiмдiлiкпен және экологиялық қауiпсiздiкпен ие болады, өйткенi бұл әдiстердiң негiзiнде планктонның құрам кiретiн тотықтыратын микроорганизмдардың қызметi жатады.

«Қазмұнайгаз ҰК» АҚ теңiзде мұнай төгiлуін алдын алу және ден қою бойынша ұлттық жоспарды iске асыру шеңберiнде, 2011-2015 жж. ғылыми зерттеулер және жоба-конструкторлық жұмыстардың бағдарламасына (НИОКР): «Теңiзге әр түрлi табиғи-климаттық шарттарда мұнайдың құйылуларының таратуын пiшiндеу» тақырыпқа зерттеу жұмысын енгiздi.

Қазақ мұнай және газ институты АҚ жүргiзiлетiн зерттеудiң негiзгi бағыттары келесi:

1. Мұнай құрамына байланысты және табиғи-климаттық шарттар теңiзге мұнай төгiлген жерлердiң өртеудi әдiстемесiнiң өңдеу;

2. Қадағалаудың техникалық регламенттерiн өндiру үшiн теңiздiң бетi бойынша мұнай төгiлген жерлердiң таратуын математикалық үлгiлеу инциденттер болуы мүмкiн;

3. Теңiзге мұнай төгiлген жерлердiң жоюы үшiн мүмкiн диспергенттердiң қолдануын зерттеу;

4. КТҚБ мұнайдың құйылуының тәуекелін қауiп-қатердi бағалау және тәуекел- менеджмент әдiстемесiнiң өңдеу.

Каспий теңізінің жай күйі туралы ақпаратқа жұртшылықтың қол жеткізуін қамтамасыз ету.

Қазақстан Республикасы Орхусс конвенцияның қатысушы болып табылады. Оны iске асыру мақсатында ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2009 жылдың 20 наурызындағы № 35-шi бұйрығымен қоршаған ортаны қорғаудың информациялық-аналитикалық орталығы РМК базасында Қазақстан Республиканың Орхус орталығы құрылды, ҚОҚМ, ЕҚҰЫ, Экофорум ҮЕҰ және мемлекеттiк Атырау әкiмшiлiгi аралығында меморандум негiзiнде Жайық Каспий Орхусс орталығы құрылған. 2008 жылдың қарашасында Орхуссконвенциясы бойынша Қазақстанның мiндеттемелерін орындау мақсатында Орхус орталығының www.aarhus.kz веб- порталы жасалған.

Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен Мемлекеттiк бағдарламасына сәйкес электрондық үкiмет ұйымдастырылған. , ҚР «Ақпараттандыру туралы» 2007 жылғы заңының 29-шы бапқа сәйкес мемлекеттiк органдардың электрондық қызмет көрсетуді өз алдына немесе «Электрондық үкiмет»веб-портал арқылы.

Қазақстан Республикасының президентiн 2003 жылғы 28 наурыздағы № 1050 жарлығымен заңға сүйенген санаққа және заңға сүйенген санақтың құрастыруы және арнайы есепке алуларды жүргiзу бойынша функцияның Қазақстан республикасының Бас прокуратурасының құзыры және мемлекеттiк құрылымды өкiлеттiк шек орындайтын мекеме болып табылған ҚРдың Бас прокуратурасының арнайы есепке алулары бойынша комитет жасалған. Www.pravstat.kzдың комитетiнiң сайтында әр түрлi министрлiктер және мекемелердiң заңға сүйенген санағы жеткiзiлiп берiледi.

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексiне (57-шi бап, 163, 164) сәйкес экологиялық мәлiмет Қазақстан Республикасының заңымен ескерiлген кейбiр жайлардан басқа, жалпы қол жетімді болып табылады.

Мемлекеттiк құрылымдар, сонымен бiрге мемлекеттiк функция орындайтын лауазымды тұлғалар немесе физикалық және қызметтiң ашық келiсiм шартының негiзiнде тұрғынға қоршаған орта қатысы бар көрсететiн заңды тұлғалар экологиялық мәлiметке ашық рұқсаты iлiгуi керек, соның iшiнде физикалық және заңды тұлғалар сұрау салу бойынша.

Жұмыс жобаларының басталуына дейiн қоршаған ортаны қорғау, әсердiң бағасы бөлiмдерiмен келiсуiнде, кәсiпорын жобалар жобалау және iске асыру туралы бұқаралық ақпарат құралдардағыны көрсетедi.

Сонымен бірге, жүзеге асырылған шаралар бойынша, сараптаманың объекттерi бойынша жоспарлалатын жылға қоршаған ортаны қорғау бойынша шаралардың жоспарлары (57-шi бап 3-шi тармақ) ҚР Экологиялық кодексiнiң талабындағы өзгерiсi енгiзiлген қоғамдық тыңдауларға шығаруларға жатады, нақ сол, қоғамның барлығына мүдделесi мәлiметтi алу мүмкiндiгi жеткiзiлiп берiледi.

Қоршаған ортаның қорғаудың төңiрегiдегiн мемлекеттiк саясат, экологиялық қауiпсiздiк және табиғатты пайдалануды жүзеге асыру бойынша ұсыныстар және ұсыныстардың өндiрулерi мақсаттардағы Қоғамдық экологиялық кеңес Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау министрі құрған. ҒӨБтың ғалымдар, өкiлдерi және қоғамдық қайраткерлердiң Қоғамдық экологиялық кеңестiң жұмысындағы қатысу қолданылған шешiмдердегi жұртшылық пiкiрiнiң есепке алуы және ұсыныстар үшiн қосымша мүмкiншiлiктiң көзiн табады, табиғи ортаны қорғау сипатының программалық құжат ескерiлген шаралардың дер кезiнде және сапалы iске асыруы сонымен бiрге ақпардың таралуының дамытуға және ынталандыруы және қоғамның үн қосуларын алуға, азаматтық белсендiлiктiң жоғарылатуына мүмкiндiк туғызады.