Қазақстан Республикасының Заңы Бағалы қағаздар рыногы туралы

1. Бағалы қағаздардың нақтылы ұстаушысы ретiнде клиенттердiң шоттарын жүргiзу құқығы бар орталық депозитарий, кастодиан және брокер және (немесе) дилер нақтылы ұстау қызметiн көрсетуге құқылы.

2. Бағалы қағаздарды нақтылы ұстауды клиентпен жасалған, лицензиаттың нақтылы ұстауға берiлген бағалы қағаздарға қатысты құқықтарын белгiлейтiн шарттың талаптарына сәйкес лицензиат жүзеге асырады.

2005.08.07 ж. № 72-IІІ ҚР Заңымен 3 тармақ өзгертілді (бұр. ред. қара)

Бағалы қағаздар ұстаушылардың тiзiлiмi жүйесiнде нақтылы ұстауға берiлген мемлекеттік емес бағалы қағаздарды есепке алу орталық депозитарийдiң жеке шоты бойынша жүзеге асырылады, оны ашуды орталық депозитарийдiң бұйрығы негiзiнде тiркеушi жүргiзедi.

Нақтылы ұстауды есепке алу жүйесiнде жеке шот ашу тәртібі нақтылы ұстаушының iшкi құжаттарымен белгiленедi.

4. Бағалы қағаздарды нақтылы ұстауды жүзеге асыру тәртібі осы Заңның талаптарына және нақтылы ұстау туралы шарттың талаптарына сәйкес лицензиаттардың iшкi құжаттарымен белгiленедi.

2008.23.10. № 72-IV ҚР Заңымен бап 5-тармақпен толықтырылды

5. Номиналды ұстаушының міндеттемелері бойынша номиналды ұстаушының клиенттеріне тиесілі қаржы құралдарынан ақы өндіріп алуға жол берілмейді.

58-бап. Нақтылы ұстаушының мiндеттерi

1) клиенттiң жеке шотындағы қателiктер мен ақпаратты бұрмалаудың алдын алу мақсатымен тұрақты бақылауды жүзеге асыруға;

2) нақтылы ұстауды есепке алу жүйесiнде бар және клиенттiң жеке шоты бойынша өзгерістер енгізудiң ретiн белгiлеуге немесе қалпына келтiруге мүмкiндiк беретiн ақпаратты сақтауға;

3) осы Заңда белгiленген тәртiппен және мерзiмдерде клиенттiң жеке шоты бойынша өзгерістер енгізуге;

4) нақтылы ұстау туралы жасалған шартқа сәйкес клиентке анық ақпарат беруге мiндеттi.

59-бап. Нақтылы ұстаушының функциялары. Нақтылы ұстаушының функцияларын жүзеге асыруға байланысты тыйым салу

1) клиенттiң бағалы қағаздарын есепке алу және осы бағалы қағаздармен мәмiлелер жасасу кезiнде олардың болуын қамтамасыз ету;

2) клиенттiң бағалы қағаздарымен жасаған мәмiлелерiн тiркеу;

3) клиенттердiң бағалы қағаздар бойынша құқықтарын растау;

4) нақтылы ұстауға берiлген бағалы қағаздармен мәмiлелер жасасу кезiнде клиенттердiң мүдделерiн бiлдiру;

5) нақтылы ұстауға берiлген бағалы қағаздарға қатысты ақпаратты клиенттiң назарына жеткізу;

6) нақтылы ұстау туралы шартқа сәйкес Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де функциялар болып табылады.

2. Нақтылы ұстаушының:

1) Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарына сәйкес келмейтiн бағалы қағаздармен мәмiленi тiркеудi жүзеге асыруына;

2008.23.10. № 72-IV ҚР Заңымен 1-1) тармақшамен толықтырылды (2010 ж. 1 қаңтарда қолданысқа енді)

2) осы Заңда және уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiсiнде белгiленген жағдайларды қоспағанда, клиенттiң бұйрығынсыз бағалы қағаздармен мәмiленi тiркеудi жүзеге асыруына;

3) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жағдайларды қоспағанда, клиенттiң тиiстi жазбаша рұқсатынсыз оның ақшасы мен бағалы қағаздарын өз мүддесiне немесе үшiншi тұлғалардың мүддесiне пайдалануына тыйым салынады.

3. Қазақстан Республикасының аумағында нақтылы ұстаушының:

1) орталық депозитарийдi;

2) шетелдiк бағалы қағаздарға немесе осы баптың 1-тармағында белгiленген функцияларды жүзеге асырушы шетелдiк ұйымдарға қатысты өзiнiң нақтылы ұстау қызметiн көрсеткен кезде, кастодиандарды қоспағанда, басқа нақтылы ұстаушыға өзiне нақтылы ұстауға берiлген бағалы қағаздарға қатысты нақтылы ұстау қызметiн көрсетуге құқығы жоқ.

60-бап. Нақтылы ұстау туралы шарт

2. Нақтылы ұстау туралы шартты жасасар алдында нақтылы ұстаушы клиенттi өзiнiң нақтылы ұстаушы ретіндегі қызметтi орындау талаптарымен таныстыруға мiндеттi.

3. Нақтылы ұстау туралы шартта:

1) шарттың нысанасы;

2) нақтылы ұстаушының клиенттiң жеке шоты туралы коммерциялық құпияны caқтaу жөнiндегі мiндеттемелерiн қоса алғанда, тараптардың құқықтары мен мiндеттерi;

3) 2005.08.07 ж. № 72-IІІ ҚР Заңымен алып тасталды (бұр. ред. қара)

4) клиенттердiң нақтылы ұстауға берiлген бағалы қағаздар жөніндегі құқықтарын растау тәртібі;

5) нақтылы ұстаушының көрсеткен қызметiне ақы төлеудiң мөлшерi мен тәртібі;

6) нақтылы ұстаушының клиент алдындағы есептілік нысаны және кезеңдiлiгi;

7) тараптардың шарттың талаптарын бұзғаны үшiн жауапкершiлiгi;

8) бағалы қағаздар бойынша кiрiс алу талаптары мен тәртібі болуға тиiс.

Жоғарыда тiзiлiп көрсетiлген ережелерден бөлек шартта Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де талаптар болуы мүмкiн.

61-бап. Нақтылы ұстаудағы бағалы қағаздармен мәмiленi тiркеу

2005.08.07 ж. № 72-IІІ ҚР Заңымен 2 тармақ өзгертілді (бұр. ред. қара)

Орталық депозитарийдiң есепке алу жүйесіндегі қосалқы шоттан үзiндiнi табыс ету тәртібі оның iшкi құжаттарымен белгiленедi.

3. 2007.19.02. № 230-III ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)

62-бап. Нақтылы ұстаушының ақпаратты ашуы

11-тарау. Бағалы қағаздар рыногындағы брокерлiк және дилерлiк қызмет

2005.08.07 ж. № 72-IІІ ҚР Заңымен 63-бап өзгертілді (бұр. ред. қара)

2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 2-тармақ өзгертілді (бұр.ред. қара)

2. Брокер және (немесе) дилер осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерінде, уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актілерінде, өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарында белгiленген, эмиссиялық бағалы қағаздармен және өзге де қаржы құралдарымен мәмiлелер жасасу тәртібіне және шарттарына қойылатын талаптарды сақтауға мiндеттi.

2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 3-тармақ өзгертілді (бұр.ред. қара)

3. Брокер мен оның клиенттерiнiң арасындағы қатынастар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде белгiленген тапсырма немесе комиссия шартының нормалары қолданылатын брокерлiк қызмет көрсету туралы шарт негiзiнде туындайды.

Тапсырма шартының нормалары - номиналды ұстау қызметтерін ұсыну бөлігінде, ал комиссия шартының нормалары ұйымдастырылған бағалы қағаздар рыногында брокерлік қызметтер көрсету бөлігінде қолданылады. Ұйымдастырылмаған бағалы қағаздар рыногында брокерлік қызметтер көрсету брокерлік шарт тараптарының келісімі бойынша тапсырма шартының немесе комиссия шартының негізінде ұсынылады.

2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 4-тармақ өзгертілді (бұр.ред. қара)

1) қаржы құралдарымен мәмiлелер жасасуды жүзеге асыратын сауда бөлiмшесi;

5. Нақтылы ұстаушы ретiнде клиенттердiң шоттарын жүргiзу құқығы бар брокердiң және (немесе) дилердiң сауда бөлiмшесi басшы қызметкерлерiнiң сол брокердiң және (немесе) дилердiң есеп айырысу бөлiмшесiнiң басшы қызметкерiнiң мiндеттерiн орындауға және керiсiнше жасауға құқығы жоқ.

2006.05.06 № 146-III ҚР Заңымен 6 тармақ толықтырылды

6. 2007.19.02. № 230-III ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)

64-бап. Брокердiң және (немесе) дилердiң мәмiлелер жасауы

2. Клиенттiң бұйрығын орындауды брокер және (немесе) дилер сол бұйрықта көрсетiлген мәмiле жacaу талаптарын сақтай отырып жүзеге асырады. Егер мәмiле жасау кезiнде мәмiленiң талаптарын өзгерту қажет болса, брокер және (немесе) дилер өз iс-әрекетiн клиентпен келісіп алуға мiндеттi.

2007.19.02. № 230-III ҚР Заңымен 2-1-тармақпен толықтырылды

2-1. 2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред. қара)

2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 2-2-тармақпен толықтырылды

2-2. Бағалы қағаздар рыногында брокерлік және (немесе) дилерлік қызмет шеңберінде брокер және (немесе) дилер брокердің шоттарындағы өз клиенттерінің ақшасын қарыз түрінде не өз мүдделерінде немесе үшiншi бір адамдардың мүдделерiнде міндеттемелерді орындау ретінде пайдалануға құқылы емес.

2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 3-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред. қара)

4. Эмиссиялық консорциумға қатысушылардың эмиссиялық бағалы қағаздарды шығару мен орналастыру жөніндегі бiрлескен қызметiн жүзеге асырудың талаптары мен тәртібі эмиссиялық консорциумға қатысушылар болып табылатын андеррайтерлердiң бiрлескен қызметi туралы шартта белгiленедi, онда мынадай мәлiметтер:

1) эмиссиялық консорциумға қатысушылардың функциялары;

2) эмиссиялық консорциумға қатысушылар арасындағы құқықтарды, мiндеттердi және жауапкершiлiктi бөлiсу;

3) бiрлескен қызмет туралы шарттың қолданылу мерзiмi болуға тиiс.

5. Эмитент пен андеррайтер (эмиссиялық консорциум) арасындағы қатынастар жазбаша нысанда жасалған шартпен реттеледi.

2007.19.02. № 230-III ҚР Заңымен 6-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)

6. Андеррайтер (эмиссиялық консорциум) эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастыруды мынадай тәсiлдермен:

2) андеррайтер (эмиссиялық консорциум) эмиссиялық бағалы қағаздарды инвесторларға ұсыну арқылы оларды орналастыру жөнiнде қолынан келгенше күш-жiгерiн жұмсауға мiндеттенетiн «ең үздiк күш салу» тәсiлiмен;

3) эмитент пен андеррайтер (эмиссиялық консорциум) арасында жасалған шарт талаптарына сәйкес эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастырудың өзге де тәсiлдерiмен жүзеге асыруға құқылы.

2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 64-1-баппен толықтырылды

1. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімдерінің жүйесін жүргізу жөніндегі бірыңғай тіркеушінің қызметі уәкілетті органның лицензиялауына жатпайды.

2012.05.07. № 30-V ҚР Заңымен 2-тармақ өзгертілді (бұр.ред. қара)

3. Бірыңғай тіркеушінің органдары, олардың функциялары мен өкілеттіктері, олардың құрылу және шешімдер қабылдау тәртібі осы Заңмен, уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісімен, бірыңғай тіркеушінің жарғысымен және ішкі құжаттарымен айқындалады.

Бірыңғай тіркеушінің директорлар кеңесінің құрамына тұрақты негізде дауыс беру құқығымен уәкілетті органның өкілі кіреді.

Осы заңның 54-бабының талаптары бірыңғай тіркеушінің басшы қызметкерлеріне қолданылады.

4. Бірыңғай тіркеуші:

1) ақпараттық жүйелерді, деректер базаларын қауіпсіз орналастыру және пайдалану үшін техникалық және өзге де үй-жайларының болуына;

2) өз қызметінде сертификатталған жабдық пен бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалануға;

3) уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес келетін, бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімдерінің жүйесін құрайтын ақпаратты сақтау үшін резервтік орталығының болуына;

4) бірыңғай тіркеуші өз қызметінде пайдаланатын ақпараттық, коммуникациялық жүйелер мен технологияларды қоса алғанда, бағдарламалық-техникалық қамтамасыз етуге жыл сайын аудит өткізуге міндетті.

5. Бірыңғай тіркеуші:

1) қаржы рыногындағы қызметке жатпайтын кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға;

2) уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жағдайларды қоспағанда, заңды тұлғаларды құруға және олардың қызметіне қатысуға құқылы емес.

6-тармақ 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді

6. Бірыңғай тіркеуші бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімдерінің жүйесін жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының аумағындағы жалғыз ұйым болып табылады. Бұл талап осы Заңның 80-бабының 3-1-тармағында көзделген қызметті жүзеге асыру кезінде орталық депозитарийге қолданылмайды.

2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 64-2-баппен толықтырылды

1. Бірыңғай тіркеуші қағидаларының жинағы бірыңғай тіркеушінің бағалы қағаздар рыногы субъектілерімен өзара қатынастарын айқындайтын оның ішкі құжаты болып табылады.

2. Тіркеуші қағидаларының жинағын директорлар кеңесі бекітеді және уәкілетті органмен келісіледі.

Бірыңғай тіркеуші қағидаларының жинағы және оған өзгерістер мен толықтырулар олар уәкілетті органмен келісілгеннен кейін күшіне енеді.

3. Бірыңғай тіркеуші қағидаларының жинағы:

1) эмиссиялық бағалы қағаздармен, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің жарғылық капиталындағы қатысу үлестерімен, сондай-ақ осы Заңда белгіленген жағдайларда эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша эмитенттердің міндеттемелері жөніндегі талап ету құқықтарымен жасалатын мәмілелерді тіркеу қағидаларын;

2) эмиссиялық бағалы қағаздарды, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің жарғылық капиталындағы қатысу үлестерін, сондай-ақ осы Заңда белгіленген жағдайларда эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша эмитенттердің міндеттемелері жөніндегі талап ету құқықтарын есепке алу қағидаларын;

3) эмиссиялық бағалы қағаздарды сақтау және материалсыздандыру қағидаларын;

4) бірыңғай тіркеушінің клиенттеріне есептілік табыс ету қағидаларын;

5) бағалы қағаздар рыногы субъектілерімен өзара іс-қимыл тәртібін;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де ережелерді қамтуға тиіс.

12-тарау. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімдерінің жүйесін жүргізу жөніндегі қызмет

2005.08.07 ж. № 72-IІІ ҚР Заңымен (бұр. ред. қара); 2007.19.02. № 230-III ҚР Заңымен 65-бап өзгертілді; 2008.23.10. № 72-IV ҚР Заңымен 65-бап жаңа редакцияда (2010 ж. 1 қаңтарда қолданысқа енді) (бұр. ред. қара)

2. 2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен алып тасталды (2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)

6. 2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред. қара)

 2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен 7-тармақпен толықтырылды 

7. Қызметтік міндеттеріне бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімдерінің жүйесін сақтау немесе бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімдерінің жүйесін құрайтын құжаттар мен мәліметтердің сақталуын қамтамасыз етуді бақылау кіретін қызметкерлер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен жауапты болады.

66-бап. Тiркеушiнiң функциялары

1) бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн қалыптастыру, жүргiзу және сақтау;

2) тiркелген тұлғаға бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесінде жеке шот ашу;

3) тiркелген тұлғаның жеке шоты бойынша бағалы қағаздармен мәмiлелердi тiркеу;

4) тiркелген тұлғаның бағалы қағаздары бойынша құқықтарын растау;

5) бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн сайма-сай қалпында ұстау;

6) қайталама бағалы қағаздар рыногында айналыста жүрген бағалы қағаздар санының уәкiлеттi орган тiркеген санына сәйкестiгiн бақылауды жүзеге асыру;

2005.08.07 ж. № 72-IІІ ҚР Заңымен 7) тармақша жаңа редакцияда (бұр. ред. қара)

8) эмитенттiң сұратуы негiзiнде оған бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн құрайтын ақпарат табыс ету;

9) осы Заңның 43-бабының 3-тармағына сәйкес, Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн құрайтын мәлiметтер алуға құқығы бар мемлекеттік органдарға ақпарат табыс ету;

 2008.23.10. № 72-IV ҚР Заңымен 10) тармақша өзгертiлдi (бұр.ред. қара)

10) осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілеріне сәйкес өзге де функциялар болып табылады.

67-бап. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзу жөніндегі шарт

2005.08.07 ж. № 72-IІІ ҚР Заңымен 2-тармақ жаңа редакцияда ( бұр. ред. қара)

2015.27.04. № 311-V ҚР Заңымен 2-1-тармақпен толықтырылды

3. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзу жөнiнде шарт жасасқан кезде эмитент тiркеушiге мынадай құжаттарды:

1) 2015.27.04. № 311-V ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред. қара)

2) жарғының көшiрмесiн;

2012.24.12. № 60-V ҚР Заңымен 3) тармақша жаңа редакцияда (бұр. ред. қара)

3) заңды тұлғаны мемлекеттiк тiркеу (қайта тiркеу) туралы анықтаманы;

4) эмиссиялық бағалы қағаздар шығаруды мемлекеттік тiркеу туралы куәландыратын құжаттардың көшiрмелерiн;

2014.29.12. № 269-V ҚР Заңымен 5) тармақша жаңа редакцияда (бұр. ред. қара)

5) бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн құрайтын ақпаратты алу және шарттың талаптарын орындау кезiнде құжаттарға қол қою құқығы бар эмитент өкiлдерiнiң, эмитент мөрiнiң (ол болған кезде) бедерi бар қолтаңба үлгiлерiнiң карточкасын ұсынуға мiндеттi. Бұл карточка нотариаттың куәландыруына жатады.

4. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзу жөніндегі шартты жасасқан кезде тiркеушi эмитентке танысу үшiн өзiнiң iшкi құжаттарын табыс етуге мiндеттi.

5. 2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен алып тасталды (2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)

68-бап. 2011.28.12. № 524-ІV ҚР Заңымен алып тасталды (2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)

13-тарау. Инвестициялық портфельді басқару жөніндегі қызмет.