Ќазаќстан Ресубликасыныњ Білім жєне ѓылым министрлігі
жүктеу/скачать 260.08 Kb.
|
| 1-мысал. Y функциясын төмендегі формула бойынша есептеп шығару керек.
4.6-сурет. Тармақталу алгоритмі Мұнда x айнымалысының таңбасына (оң, теріс) байланысты не жоғары, не төменгі формуланы таңдап алып, сол арқылы у функциясының мәнін табамыз. 2-блоктың орындалу барысында х айнымалысына белгілі бір мән беріледі де, ол мән енгізу операторлары арқылы программаға енгізілуі тиіс. Бұдан кейін енгізілген мәннің оң немесе теріс екендігі үшінші шартты тексеру блогы арқылы айқындалады. Шарттың "ақиқат" (иә) немесе "жалған" (жоқ) болуына байланысты тек 4- немесе 5-блоктардың бірі ғана орындалып, "таңдау" жүзеге асырылады. 6-блок енгізілген х айнымалысының және у функциясының сандық мәндерін экранға немесе қағазға басып шығарады. 2-мысал. квадрат теңдеуін шешу алгоритмін қарастырайық. Мұнда егер дискриминант оң сан болса, онда теңдеудің нақты түбірлерін ( ) табамыз. Ал егер, дискриминант теріс сан болса, онда теңдеудің комплекс түбірлерін бөлек тармақ арқылы есептеп шығарып, – және – сандарын қағазға, не экранға басып алуымыз қажет. Сонымен, алгоритмді құру жолын математикалық түрде төмендегіше жазуға болады: 4.7-сурет. Квадрат теңдеуді шешу алгоритмі Бұл алгоритмде негізгі тексерілетін шарт – дискриминанттың таңбасы. Енді осы квадрат теңдеуді шешу алгоритмін схема түрінде өрнектейік (4.7-сурет). 1-блок пен 11-блок алгоритмді бастау және аяқтау символдарынан тұрады. 2-блок a, b, c мәндерін программаға енгізіп, 3-блок дискриминантты есептейді. 4-блок шартты тексеріп, егер ол орындалса (иә), 6-шы, 8-ші, 10-блоктарды атқарып, түбірлерінің мәндерін анықтайды. Ал егер шарт орындалмаса (жоқ), онда жалған түбірдің параметрлерін (, ) тауып, нәтижесін қағазға басып шығарамыз. Сонымен, тармақталу алгоритмдерінде екі мүмкіндіктің тек біреуі ғана орындалады. 3. Циклдік алгоритмдер. Математикада, экономикада көптеген есептерді шығару кезеңінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалының өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келетін сәттер де жиі кездеседі. Осындай қайталап орындалатын есептеу процесінің белгілі бір бөліктерін цикл деп атайды. Осы бірнеше рет қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады. Циклдік алгоритмдерді пайдалану оларды кейіннен программаларда цикл операторы түрінде қысқартып жазу мүмкіндігін береді. Циклдер қайталану санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты екі топқа бөлінеді. Қайталану сандары алдын ала белгілі болып келетін циклдер тобы арифметикалық цикл болып есептеледі, ал орындалу саны белгісіз циклдер – қадамдық (итерациялық) цикл болып аталады. Практикада белгілі бір айнымалының сандық мәніне байланысты орындалатын арифметикалық циклдер жиі кездеседі. Мұнда арифметикалық прогрессияға ұқсас болып келетін циклдер ең қарапайым арифметикалық цикл болып табылады. Оны басқару қайталану кезеңінде прогрессияның заңына сәйкес тұрақты шамаға өзгеріп отыратын цикл параметрінің сандық мәнімен байланысты болуы тиіс. Цикл орындалуы алдында оның айнымалы аргументі – параметрі алғашқы мәнге ие болуы керек, сонан кейін қайталану кезеңінде цикл параметрі белгілі бір шамаға (қадамға) өзгере отырып, ол алдын ала берілген ең соңғы мәнге дейін жетуі қажет. Алгоритмнің орындалу барысында цикл параметрі, мысалы, х өзінің ең алғашқы х0 мәнінен ең соңғы хk мәніне дейін тұрақты шамаға (dx) өзгеріп отырады. Осының нәтиже-сінде х мынадай мәндерді қабылдайды: x0, x0+dx, x0+2dx, ..., x0+(n-1)dx, xk, мұндағы n – циклдің қайталану саны, ол былай анықталады: ,
мұнда – өрнектің бүтін бөлігі алынатынын көрсетеді. n әрқашанда бүтін сан болуы тиіс, егер ол аралас сан болса, онда оның бөлшегі алынып тасталады, өйткені циклдің қайталану саны бүтін натуралдық сан болуы тиіс. Арифметикалық цикл үшін y = f(x) функциясының есептелу жолы алгоритм ретінде 4.8-суретте көрсетілген. Мұндағы 3-ші, 6-шы, 7-блоктар циклді ұйымдастыру үшін қажет. Олар цикл параметрінің алғашқы мәнін, өзгеру қадамын белгілеп және оның ең соңғы мәніне жеткен-жетпегенін тексереді. Ал 4- және 5-блоктар бірнеше рет қайталанып циклдің өзін құрайды. 7-блок шартты тексеру жолымен қайталану процесін ұйымдастырады. Алгоритм схемасын салуды және программаны жазуды жеңілдету үшін цикл алгоритмдері ықшамдалған түрде "модификатор" немесе "цикл басы" блогын пайдалану арқылы жазылады. Онда 4.8-суретте көрсетілген 3-ші, 6-шы, 7-блоктардың орнына "цикл басы" блогы орналасады. Ол алтыбұрыш тәрізді геометриялық фигурадан тұрады және оның міндетті түрде екі кіру және екі шығу сызығы болуға тиіс. Осы блокты пайдалану арқылы жоғарыда келтірілген алгоритм 4.9-суретте көрсетілген түрде кескінделеді. Параметрдің алғашқы х мәні оның соңғы х мәнінен кем болса, онда оның қадамы dx оң сан болады. Керісінше, параметрдің алғашқы мәні оның соңғы мәнінен артық болса, онда қадам теріс сан болады. 4. Қадамдық циклдер. Циклді орындаудың ал-дында, оның қайталану саны белгісіз болған жағдайда қадамдық циклдер пайдаланылады. Мұн-да циклді жазу үшін тек қана "шартты тексеру" блогын қолдану қажет, ол циклді аяқтау үшін белгілі бір шартты тексереді. Қадамдық циклдердің схемасын сызғанда модификаторды (алтыбұрышты) қолдана алмаймыз, себебі алдын ала циклдің неше рет қайталанатыны бізге белгісіз. Енді осындай циклдер жұмысына мысал келтірейік. 3-мысал. функциясының мәндерін k=1, 2, 3,... және Z 0.0001-ден артық болған жағдайда есептейік, мұндағы . Бұл мысалда алдын ала цикл неше рет қайталанатынын айта алмаймыз, өйткені бізде тек k параметрінің алғашқы мәні мен қадамы ғана белгілі. Сонымен қатар Z функциясының 0.0001-ден артық болуы циклді қайталау шарты болып есептеледі (Z > 0.001). 4.10-суретте осы есептің алгоритм схемасы көрсетілген. Бақылау сұрақтары 1. Алгоритм және программа дегеніміз не, олардың қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар? 2. ЭЕМ-де орындалатын алгоритмдердің қандай қасиеттері болады? 3. Алгоритмдерді өрнектеу жолдары. 4. ЭЕМ-де есеп шығару кезеңдері. 5. Алгоритм схемаларының әр түрлі блоктары, олардың бейнеленуі, байланыстары. 6. Сызықтық, тармақталу және циклдік алгоритмдер. 7. Қадамдық циклдер және олардың ерекшеліктері. 2.2. Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары (15 сағат). 1. Кiшi жастағы мектеп оқушыларына информатиканы оқытудағы сабақтастық. 2. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқытудың бiлiмдiк, дамытушылық және тәрбиелiк мақсаттары. 3. Кiшi жастағы мектеп оқушыларына информатиканы оқыту барысындағы ақпараттық технологиялар курсы мазмұнының ерекшелiктерi. 4. Кiшi жастағы мсктеп окушыларына информатиканы оқыту барысындағы алгоритмдiк курс мазмұнының ерекшелiктерi. 5. Информатикадан бастауыш сыныптарға арналған оқу - әдiстемелiк топтаманы пайдаланудың теориясы мен тәжiрибесi. Бастауыш мектептiң информатика курсының мазмұнының ерекшелiктерi. Бастауыш сыныптардың информатика сабақтарында проблемалық оқытуды жүзеге асырудың ерекшеліктері 8. Бастауыш сыныптардың информатика сабaқтaрында дифферен-циалды оқытyды жузеге асырудың ерекшелiктерi. 9. Бастауыш сыныптардың информатика сабақтaрында көрнекiлiк принципiн жүзеге асырудың ерекшелiктерi. 10. Кiшi жастағы окушылардың информатикадан бiлiм, бiлiк және дағдыларын Teстік бақылау. 11. Бастауыш сыныптарда математика мен информатиканы интеграциялап оқытyдың мүмкiндiктерi. 12. Информатиканы оқытуда кiшi мектеп жасындағы оқушылардың танымдық қабiлеттерiн дамыту. 13. Информатиканы оқытуда кiшi мектеп жасындагы оқушылардың шығармашылық қабiлеттерiн дамыту. 14. Информатика сабақтарында окушылардың iс-әрекетiн ұйымдасты-рудың әр түрлi формалары. 15. Пәнаралық байланыстар және оларды бастауыш сыныптарда информатиканы oқытy барысында жүзеге асыру жолдары. 16. Кiшi мектеп жасындағы оқушыларға информатиканы оқытудағы қазiргi заманғы педаroгикалық технологиялар. 17. Информатиканы оқыту барысындағы кiшi жастағы оқушылардың интелектуалдық дамуы. 18. Дифференциаланған үй жұмыстары бастауыш сыныптар оқушы-ларының информатикадан бiлім, бiлiк және дағдыларды меңгеруiнiң шарты ретiнде. 19. Информатика сабақтарында окушылардың танымдық белсенділіктерін арттырудағы дидактикалық ойындардың ролі. 20. Бастауыш сыныптардың информатика сабақтарындағы өздік жұмыстардың түрлері. жүктеу/скачать 260.08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|