Химия сабақтарында және оқушылармен сабақтан тыс жұмыста аймақтық компонент

Өңірлік компонент-кіші және үлкен Отанға деген сүйіспеншілікті тәрбиелеудің, патриотты, азаматты тәрбиелеудің маңызды құрамдас бөлігі. Өңірлік құрамдас бөліктің зор әлеуеті бар. Кіші Отанға, еңбекке, туған өлкенің мысалдарымен қоршаған туыстар мен жақындарға құрмет пен сүйіспеншілікті тәрбиелеу оңай, жастарды жақын жердегі социумда, яғни облыста, ауданда өмірге дайындау оңайырақ. Біздің кіші Отанымыз – Шығыс Қазақстан облысының Зырян ауданы. Бұл табиғи –географиялық жағынан ғана емес, таңғажайып жер. Біздің өлке өз тарихына, туған өлкенің , сондай-ақ әлемдік қауымдастықтың тарихына үлес қосқан өз адамдарына бай. Жастар мұны білуге және осы жер мен оның адамдарына өз қатыстылығымен мақтануға тиіс.

Химия бағдарламасы бойынша колледждерде аймақтық компонент бойынша арнайы сабақтар қарастырылмаған, сондықтан бұл бағытты жүзеге асыру оқытушыға байланысты. Оқу-тәрбие үрдісінде аймақтық компонентке көп көңіл бөлемін.Үшінші жыл жеке проблемалық тақырыппен жұмыс істеймін: "сабақтарда және оқушылармен сабақтан тыс жұмыста аймақтық компонентті қолдану", сабақтарда және сабақтан тыс жұмыстарда оқушыларды аймақ туралы білім жүйесімен қаруландыру, аймақтағы тұлғаның сәтті әлеуметтенуі үшін педагогикалық жағдай жасау. Жоспар құрылып, жұмыстың бағыттары, тақырыптары, мақсаттары, міндеттері айқындалды.

Химияны оқытуда, оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыруда аймақтық компоненттің рөлі зор, өйткені олардың көкжиектері, білімдері кеңейіп, өлкеміздің тарихи байланыстары ашылуда.

Өңірлік компонент сабақтарда білім беру, дамыту және тәрбиелік әлеуетке ие.

Аймақтық компонентті көптеген сабақтарда қосуға болады. Бұған сабақтың бағдарламалық тақырыбы ғана емес, сонымен қатар аймақтың әдеби – тарихи әлеуеті де мүмкіндік береді. Өңірлік компонентті енгізу тәжірибесінен бірнеше мысал келтірейін.

Аймақтық материал іс жүзінде химия курсының көптеген мәселелерін зерттеуде қолданылады. Оқушы әртүрлі табиғи қазбаларға (мысалы, мырыш, мыс, қорғасын, алтын және т.б.) бай Шығыс Қазақстан облысы Зырян ауданының аумағында тұрады және оқиды, бұл фактіні жаратылыстану ғылымдарын оқыту кезінде атап өту мүмкін емес. Аймақтық оқу материалына деген мұндай көзқарас студенттердің мүдделерін, олардың өз аймағы туралы, белгілі кен орындарының ашылу тарихы туралы, Жергілікті табиғи материалдарды өндіру, өңдеу және қолдану технологиясы туралы көбірек білуге деген ұмтылысын ескеруге мүмкіндік береді. Мұндай сабақтар оқушыларға экономикалық, технологиялық және экологиялық мәдениет элементтерін тәрбиелеуге мүмкіндік береді

Қаласаңыз, химияның кез – келген сабағының тақырыбында аймақтық компоненттің экологиялық маңыздылығын күшейтетін материал бар: бұл химиялық элементтер мен олардың қосылыстарының құрамы, элементтер циклы, жергілікті кәсіпорындардың экологиялық мәселелерін шешуі, туған қаласындағы және тіпті колледждегі экология жағдайы. Өңірлік компонентті енгізу тәжірибесінен бірнеше мысал келтірейін. Мысалы, "темір және оның қасиеттері" тақырыбын оқу кезінде оқушыларды біздің Зырян тау-кен байыту комбинатының нақты материалында таныстыруға тырысамын.

Экологиялық білім берудің дәл осы ерекшеліктері аймақтық компонентті қолдану қажеттілігін анықтайды:

- экологиялық білім мазмұнын оқушыларға қолжетімді және нақты материалдармен толықтыру;

- оқушылардың туған өлкенің табиғатын зерттеуге қызығушылығын ынталандыру;

- оқытудың экологиялық проблемаларды практикада шешумен байланысына қол жеткізу.

Экологиялық білім беру деп біз қоршаған әлеуметтік-табиғи ортаға және өз денсаулығымызға жауапкершілікпен қарауды қамтамасыз ететін ғылыми экологиялық білім мен практикалық дағдылар, құндылық бағдарлары, мінез-құлық және қызмет жүйесін қалыптастыруға бағытталған жеке тұлғаны оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың үздіксіз процесін түсінеміз.

Сабақта судың маңыздылығын зерттей отырып, оқушылар биологтар, тарихшылар, экономистер, синоптиктер мен экологтар рөлін атқара отырып, судың адам өміріндегі маңызы, біздің аймақтың су ресурстарының жай-күйі туралы біледі, сонымен қатар, ҚР су қорғау заңнамасымен таныса отырып, тұрмыстық жағдайда суды үнемдеудің практикалық ережелерін меңгереді.

Мұнда оқушылар қоршаған ортаны жақсарту бойынша өз пікірлері мен ұсыныстарын айтады. Соңғы нәтиже-шығармашылық тұлға. Әр баланың шығармашылық бейімділігі бар. Оларды анықтау және дамыту-біздің басты міндетіміз. Жұмыстың ерекше формаларын, инновациялық технологияларды қолдану пәнге деген қызығушылықты арттырады, оқу жұмысына әртүрлілік қосады. Сабақтарда оқушының жеке басына интегративті-сараланған көзқарас негізінде білім беру процесінің субъектісі ретінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін қалыптастырушы эксперимент жүргізу үшін барлық жағдайлар жасалады.

Демек, аймақтық компоненттің өзіндік құндылығы мен өзіндік мәні: ол әр оқушының туған өлкесінің өзіндік ерекшелігі туралы білім жүйесін қалыптастыруға негіз қалайды, бұл өзінің кіші Отанының тағдырына бей-жай қарамайтын тұлғаның қалыптасуына ықпал етеді. Тәжірибеден көптеген мысалдар келтіруге болады. Бұл бағытта әлі де көп жұмыстар бар, өйткені тақырып бойынша жиналған материалды талдау, таңдау, тақырыптың мағынасын күшейту үшін аймақтық компонент ретінде оны қалай қолдану керектігін шешу және студенттердің оқу материалын түсінуін қамтамасыз ету қажет. Жеке тақырыппен жұмыс істеу маған өзімнің істерімнің тізімін байытуға, білімімді, көкжиегімді кеңейтуге және әдістемемді жетілдіруге көмектесті.

Қорытындылай келе, оқушылардың біліміне аймақтық компонентті енгізу жұмысы жеке тұлғаның шығармашылық және зияткерлік әлеуетін ашып, азаматтық ұстанымды қалыптастыратынын атап өткен жөн.