Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
Философиялық герменевтика негізінің қалануы. Ф.Э.Д
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8.6. Философиялық герменевтика негізінің қалануы. Ф.Э.Д.
Шлейермахер, В. Дильтей. Неміс философы, әрі діндар, әрі филолог Фридрих Эрнст Даниэль Шлейермахер (1768-1834 жж.) қазіргі философиялық герменевтиканың бастауында тұр. Ол «әмбебап герменевтиканың» ғылым ретіндегі тұжырымдамасын жасауға тырысты. Герменевтика бойынша жазылған ӛзінің дәрістері мен баяндамаларында Шлейермахер мынадай ұстанымға сүйенді: «Сӛзді алдымен автордың ӛзі сияқты жақсы, сосын барып одан да артық түсіне алатындай болу керек». Бұл ұстаным бойынша түсінуші мәтіннің объективтік мағынасын терең түсінуі керектігін кӛрсетпейді, ол түсіндіруші адамның «сезіммен терең түсіну» қажеттілігіне меңзеп тұр. Герменевтиканы ӛнер ретінде қарастыра отырып, ол түсінуге қажеттілік барлық нәрсенің бастауы әрі бәріне ортақ болады, ал «түсінбеу» қалыптасқан ережеге жатпайтын жеке нәрсе болып табылады деді. Оның ойынша, адам түсінікті нәрсенің континуалдылығы (ӛріс, кеңістік) бұзылған кезде герменевтикаға сүйенеді. Шлейермахердің кӛзқарасы бұл пайымнан ӛзгешелеу. Оның пікірінше, «түсінбеу» – ол іргелі (фундаменталды) феномен. Герменевтика «түсініктілік» жоғалған кезде қажет болатын ғылым емес, әуел бастан сӛзді түсіну ӛнері туралы ғылым болуы керек деп есептеді. Шлейермахердің пайымдауынша, егер тілді «грамматикалық түсіндіру» оның тілдік жағын қарастырса, «техникалық» («психологиялық») түсіндіру тілдегі мағынаның ішкі сезімдерді, қатынасты білдіруін қарастырады. Тілді «психологиялық түсіндіруді» герменевтиканың ең маңызды мәселесі әрі міндеті деп есеептейді. Себебі тілдің осы шығармашылық табиғатына байланысты герменевтиканы «ӛнер» ретінде түсінуге болады. Тілді түсіндірудің кӛптеген конондарын анықтап келіп, «бұл ережелерді қолданудың ережелерін» ұсынбауы да кездейсоқ емес. Шлейермахер бойынша тілді психологиялық тұрғыдан түсіндіруде жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|