Б. Н. Исабеков қазақстанның идустриалды-инновациялық дамуының басымдықтары



бет2/7
Дата04.03.2016
өлшемі1.17 Mb.
#39845
1   2   3   4   5   6   7

1 - picture. Follow-up after the crisis have improved the procedure of systematic relationships of the concept of industrial-innovative principles. To meet the challenges of entering the world market started to develop and implement the fifth level of technological information and telecommunications technology, production and gas recovery, electronic and microelectronic manufacturing, fiber-optic equipment, software and robotics, advanced technologies and management methods. Industrial and technological progress depends on the number of components: well-prepared projects, technology goals, the capital. It needs industrial development strategy and methodology of the concept of the mechanism of choice, and diffusion for each area. Therefore, during the strategic planning industry must be taken into account not only the importance of productive capital, defined by the market economics technological development and social aspects. Therefore, industrial development should be along to provide indicators of the ability of competition in the concept.

Index of the ability of competition of production is determined by a number of external and internal factors, as described below, the national economic system:
- transparency of the economic system;
- Promotion of work in different directions;
- leading indicators of labor;
- innovative activity;
- investment and the prospect of emerging technologies;
-increasing productivity;
- Investments in infrastructure;
- calculation of infrastructure;
- consumer demand.

The success of the industrial transformation is defined by the development of each area, the competitiveness of production, which in turn is associated with communication and quality management principles. New industrial development created as a result of "social evolution" in the form of logical evolution laws, values​​, emotional choices, traditions, ethical considerations.

In the end of the XX and the beginning of the XXI century, the economic nature of people and case studies have become a way for the socio-economic organizations in developed countries. Horizontal or direct relation management context of different spheres was convenient for Mesoeconomics. Since mineral - raw material complex (MRMC), technical, economic and legal controls were fundamentally limited. In such situations, the company's management aims primarily to decide the question itself and the staff psychological situation, making it an independent production. By creating such industry will be more beneficial to the latest national synergies and multiplicative industries.

The extraction of raw materials exceeds in Kazakhstan MRMC . That shows a contradictory and specific development of Kazakhstan, without giving products of small business to show the productive capacity and competitiveness in a globalizing world. Own organizational raw industrial sector and the intermediate products of high quality are determined by the next figures:

- the complexity of the structured field;
         - functional sub-product;
         - improving the quality of the industrial sector;
         - exchange rate materials, taxes and information assets;
         - the equality of internal changes.

The ability of the finished competition to social and environmental requirements and complex technical and environmental development is determined by:

- Technological efficiency;
         - Cost efficiency;
         - Eco-efficiency;
         - Market efficiency;
         - Management efficiency.

In complex: technological development, raw materials in relation to global economic and legal norms  are considered as:


         -the world structural requirements that guide the general system of values;
         - convergence of national, political and legal standards;
         - liberalizing the order of geo-economic relations;
         - the occurrence of individual companies in the world market;
         - creation of economic regions.

Latest new anti-crisis industrial action has been aimed at achieving the following objectives:


         - Improving the quality of life;
         - to achieve openness and transparency of cash flow.
State institutional investment support in the key projects should be directed on the following strategic objectives:
        - ensuring the development of the economic sector of scientific and high-tech manufacturing;
        - promotion of innovative activity of production;
        - development of science and technology business;
        - creating equal competitive environment;
        - the direction of production for export;
        - the advantage of the competition.

There should be paid particular attention to the small investment opportunities for individual business entities.


However, should necessarily be stipulated to the development of domestic science, chemistry, petro chemistry, metallurgy, nuclear physics, geophysics, microbiology, biotechnology and genetic engineering, the types of high-tech and scientific product development and raw materials, courses determine the benefits of competition in the industry.

No matter but the crisis provides an opportunity to prove once again the correctness and evolve scientific approaches. One of the main goals of the advanced countries is the development and use of technology of the 5th level. This level will use the knowledge of physics, chemistry and technological innovations. This will be a step to the 6th level, to scientific and economic development.

The next economic growth strategy turns out the necessity of execution in the community to the next in a time of crisis. The main feature of economic development is heterogeneity. During a very big competition and achieving a high technological level, the leading countries have a big chance of losing their qualified professionals. At such time the industrial-technical system becomes the center of attraction of new capital. That's because the country has scientific, technical, investment and production capital, and becomes advanced. It is impossible to permanently assimilate production and engineering systems at a high level. High technology should include:


  • System science;
    - trends in physics and mathematics projects;
    - joint research with technical capabilities;
    - qualified experts in the field, procurement, technology, computer technology, computer systems;

On the lofty goals of new technologies give the amount of work to create more opportunities, jobs, etc. If do not take into account areas that were mentioned, the economy can only be in the state. Also, the system of stimulation following responsibilities should be directed to solve:
   -apply a common-innovation;

-scientific roomy top technological development of production, increases the ability to fine-sector competition economic provide;

-reorganize to achieve;

From the experience of other developed countries we can take: to regard scientific and technical level as an innovative activity that provides for the principle of primacy to determine the mechanisms and development of innovative work on the definition of state capacity and the national economy.

In Kazakhstan, as usual, the performance and selection of important scientific and technical programs are implemented in a "quiet rooms", for it participation of qualified professionals is not necessary. As a result, en masse it gets all the way around.

Let's look through experience of other states. For example, the Ministry of Production, France, during the 18 month conducted a survey of industrial firms and research organizations. Objective - definition of scientific principles in the next 5-10 years. The survey identified 1,085 technologies. As a result, in France, 66 technologies were selected as "strong" and 17 as "weak projects." However, France has identified weaknesses. Identified the need to support and develop the state. Give the public opportunities in the form of tax and customs relief. These steps have been taken to merge the banking, industrial and scientific spheres.

In Japan in 1949 on a common national conference, the six main public courses were determined that have been completed by the state in conjunction with manufacturing science and the participation of banks. Note that these included shipbuilding, electronics, plastics and other economic sectors. As a result of national development programs, Japan had become the world leader in the production of goods.

How to use foreign experience and what to do in a situation with Kazakhstan? First, you need to take the example of countries that have chosen the democratic course and have succeeded in its development, such as France, Japan, USA and others. Assess the development course by interviewing scientists and engineers. Despite the subjectivity of the survey, we obtain a complete definition of the situation. Based on this definition, we can consider the approximate course of further development.

The experience of Russia can be divided into three groups of courses at the state level.
The first group of justification is for state sovereignty, state security and the preservation of international prestige. These include effective research, works to protect security, external security and socio-economic indicators. This group of features can be described as "critical. "
The second group is justified aspiration of the state to enter the global market. They also encompass research and projects to ensure economic independence. This group can be called "psychological".

The third group is the support of domestic producers. To date, their products are not competitive on a global level, but must take into account the ability profitable to buy from us in the Central Asian region. Therefore, we can assume the possibility of bringing goods to the world market. Developing domestic product, we not only raise the economy, but to provide jobs, opportunity to buy, improve quality of life of people. It is also the resolution of one of the problems, high rate of technological advanced enterprises provides jobs for many people. This group of features can be called "sociological directed".

Given the above, we want to point out that production will grow at high-tech and scientific approaches.
Scientific technologies and productive source of getting to the basic concepts will lead to a positive result on the principle of research of applied sciences. Researches determine the limits of recognition, given the possibility of creating a new level of product. State support will enable research work of Kazakh scientists of basic and natural sciences to obtain fame on the international knowledge market.

In technologically advanced countries in science is developing rapidly, technical equipment and scientific centers.


You can pay attention to scientific and technical areas allocated to the well-known scientifically trained professionals:
- development of minerals by physical and chemical properties, and information technology developments, the possibility of extraction of pure metals in exceptional situations;
- information technology development;
- use of space-based monitoring and GIS technologies;
- creation of new high things, production of alloys with the help of nanotechnology;
- the creation of products in science and technology biology, biotechnology and genetic engineering;

This scientific and technical product will be a product of commodities and information and communication development. That will give an opportunity to put Kazakhstan in the number of informational and scientifically developed countries. In this case, give leading place in Asian information-communications market.


Summarizing the above, in Kazakhstan there are good preconditions for the establishment of scientific and high-tech production.

The world was installed new technological situation due to the extraction of natural resources and comprehensive utilization. Information Resources will measure changes in the technological situation and the economic principle of development. [3-5]


Industrial Scientific and technical and production program should affect the post-industrial development:

  1. Pass the 5.6 level of technology. The fifth level is the technical development of information technology and telecommunications, gas and mining development, electronic and microelectronic manufacturing, robotics, automation, management methods. Main factors are indicative of microelectronic impurity, which today takes the main place of the fifth level of technological development in developed economies.
    To enable Kazakhstan to become one of the developing countries need to pass the fourth and fifth level of technological development. As a result, we reject the ineffective and not needed by the scientific and technological work. To go to the sixth level to implement the above-said actions. In Kazakhstan, there are principles of searching the biotechnology, chemical, space technology and reed machotronic Researches.

  2. Many academic campuses, such as Baikonur, Kurchatov Priozersk, 

Stepnogorsk, Alatau, need modern scientific and infrastructural facilities.

  1. At the post-crisis time scientific and technical immunity can be used in the economy. You should use a monitor to create a favorable situation of scientific and technological capital of the country in order to determine the mechanism. Now Kazakhstan has its own intellectual property, but our science has rarely be applied in the following areas: 

- Biotechnology;
- nuclear chemistry;
- New materials created from rare metals.

  1. To implement the following scientific and technological exploration should be supported at the state level:
    - New materials and chemical technologies;
    - Information technology;

  • systemizing "living" technologies.

  1. To include in the legislation base  innovation accelerated development. Provide regulations to introduce amendments and addenda to laws on the legal basis and public support for copyright protection of innovative work in Kazakhstan.
    At this stage, only the state will upgrade the engine of the economy, because domestic individual sectors for a long time will not be able to invest long term. State support should send a few areas and display goods for export.

Soon targeted research and a set of high-tech products can be used to:
- nuclear and other unconventional energy;
- New materials of the rare metals;
- new electrochemical materials, etc. ;
- Chemistry, petrochemicals, high-quality petroleum chemical products, ethylene, polyethylene, etc. ;
- solid state physics, radio physics;
- biotechnology, the successes of biochemistry.

From a scientific point of view, Kazakhstan has the possibility of joining up with foreign firms to declare itself on the global level. Economic sectors in Kazakhstan on different technical levels. For their development needs a strategic plan. Scientific and technical production centers are concentrated in cities such as Almaty, Karaganda, Ust-Kamenogorsk, Astana, etc. It will all be given the opportunity to create parks. Scientific, industrial service connection will also help.


Also, industrial, scientific basis profitable and enables the expansion of production use in:
- nuclear energy;
- Uranium alloys;
- copper-beryl alloys;
- development of tantalum-niobium;
  -production of titanium.

Kazakhstan has adopted a draft for the implementation of industrial policy. Note  that in  Kurchatov, began construction of a thermonuclear reactor, and increased work on information technology.


Kazakhstan is 65 million tons of high-quality quartz and suitable for the production of quartz. The institute NC KPMSRK technology was developed teachings 95,5% quartz.

Base area of Kazakhstan's economy has become a high technology export of oil-gas, mining ore. Non-use of these natural features is a big mistake.


Energy will be widely regarded as one of the most important indicators of the competitiveness of the sphere. Energy consumption in Kazakhstan is 2-3 times higher than in developed countries. Therefore, the need to protect energy reserves, it is advantageous to use them, analyzing the production process and the consumed energy in the country. It was mentioned in Strategy 2015.

We know that the regulated domestic prices for gas and electricity at much lower external. Such a double standard in prices could hurt the economy and the whole system. This will reduce the overall efficiency of the economy. The reason, first, production, and secondly, energy will lower the incentive to save. The result will show the raw material orientation of the economy of this country.


The certified final product - part of the scientific and technological spectrum handling ready-performance production, scientific-technical product range will expand. Unique studies of metals, alloys biometal, the magnet will enable organize new scientific field of production of research materials. Known results of the experiments of scientists in biotechnology and space technology Phytochemistry. Basically these products telecommunications and will be expanded.
Given the experience of advanced nations, Kazakhstan can create a reasonable economy and gradually included in the international community having the opportunity to promote their products on the world market even in times of crisis.

1. V.V.Leontev, Interindustry Economics: Per. from English. - M.​​: OOO "Publishing" Economy ", 1997. – 479pp.

2 .. N.B.Isabekov, Basis of enterprise productive industry.-Turkistan: Turin. 2008. 334p. P 165-168pp.

3. Y.M. Cherkasova Information Technology Management: Handbook, Ed.- Moscow: INFRA-M, 2001. – 216pp.

4. A.S. Greenberg, I.A. King Information Management: textbook. - Moscow: UNITY-DANA, 2003. – 415pp.

5. V.I. Dudorin Computers in Production Management: A Textbook. - Moscow: Publishing House "Manager", 1999. – 464pp.


ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУДЫ АЙМАҚТЫҚ ТҰРҒЫДАН ЗЕРТТЕУ
Аймақтардың инновациялық әлеуетін талдау үшін Қазақстанда шаруашылық жүргізудің объективті шарттарымен, ресурстық-өндірістік әлеуетімен, мамандануымен және шешілетін мәселелер сипатымен ерекшеленетін аймақтарды төрт топқа бөлінуі негізінде, ҚР Экономикалық зерттеулер институтымен ұсынылған үлгіні алуға болады.

І топ – жоғарғы технологияны талап ететін, өндіріс үшін қолайлы экономикалық шарттары және жоғары ғылыми-техникалық әлеуеті бар облыстар. Бұл аймақтар технико-технологиялық озып кетуінде басты сүйеніш болатын, яғни қоғамдық-экономикалық даму үшін жоғары бастапқы деңгейі бар Шығыс Қазақстан, Павлодар, Қарағанды, Қостанай, Солтүстік Қазақстан облыстары жатады.

ІІ топ – стратегиялық сипаттағы табиғи минералды ресурс қорлары бар және ғылыми-өндірістік әлеуеттің дамуында жоғарғы деңгейдегі облыстар. Бұл аймақтар тобында халық шаруашылығының салалық құрылымы рационалды емес, минералды шикізаттың қазу және өңдеу бойынша салалар абсолютті үстем, Атырау, Ақтөбе, Маңғыстау, Батыс Қазақстан, Қызылорда, Жамбыл облыстары жатады.

ІІІ топ – еліміздегі сауда әлеуетінде басты орын алатын индустриалды Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Қостанай, Жамбыл, Көкшетау, Оңтүстік Қазақстан, Талдықорған, Батыс Қазақстан, Алматы облыстары жатады.

IV топ – рационалды емес салалық құрылымды, экономикалық бейімсіз мүмкіншіліктері шектелген экстремалды технико-технологиялық шарттарымен сипатталатын облыстар және дағдарыс аудандары жатады.

Сонымен, аймақтардың ғылыми-техникалық дамуы үшін бастапқы шарттары әр түрлі, бірақ бұл жағдайлар қоғамдық-экономикалық даму стратегиясының таңдау жолдары дифференцияланған ізденістермен шартталады.

Жоғарғы ғылыми-өндірістік әлуетті аймақтарға – Солтүстік және Орталық Қазақстан, орташа – Батыс және Шығыс Қазақстан және ең төмен - Оңтүстік Қазақстан аймақтары жатады. Сондықтан, Солтүстік және Орталық Қазақстан кәсіпорындарын инновациялық даму үлгісін өңдеу үшін полигон ретінде таңдау толық мүмкін. Бұл жерлерде индустриалды кешеннің басты салалары, қалыпты ғылыми-өндірістік потенциал, біліктілігі жоғары инженерлік-техникалық әлеует шоғырланған.

Жалпы, аймақтардың экономикалық дамуы және нарықтық трансформация үрдістері құрылымдық-инвестициялық үрдістер деформациясымен, сонымен қатар аймақтардың өзін-өзі қаржыландыру мүмкіншіліктер негізінде қалыптасады [1, С. 70-73].

Жаңа енгізулерде және өндіріс қарқынында кластерге кіретін фирмалар сатып алушылар қажеттіліктеріне сәйкес және тезірек жауап беруге икемдірек келеді (1 сурет).

Ал кластер құрамындағы фирма мен сатып алушылардың ағымдағы қажеттіліктеріне келетін болсақ, онда олар сатып алушылардың қажеттіліктерін білетін және олармен тұрақты қарым-қатынаста болатын компаниялар шоғырынан, ұқсас салалардағы фирмалардан, ақпарат жинаудың мамандандырылған құрылымдар шоғырынан пайда алады. Бұл фирмалар тұтынушылық сұраныс тенденцияларын өздеріне бәсекелес фирмаларға қарағанда тезірек анықтайды. Мысалы, Силикон алқабында компьютерлік компаниялар тапсырыс берушілердің қажеттіліктері мен талғамын тез және тиімді анықтайды, олармен бұл қатынаста ешкім жарыса алмайды.

Кластерге қатысу жаңа технологияларға қол жеткізуге, жұмыс әдістеріне және тауарды жеткізуді жүргізу мүмкіншіліктеріне артықшылық береді. Кластерге кіретін фирмалар технология прогресі туралы, жаңа компонеттер мен жабдықтарға қол жеткізу туралы, маркетинг пен қызмет көрсетудің жаңа тұжырымдамалары туралы ақпараттарымен жабдықталады. Өйткені бұл міндеттер кластердің басқа мүшелерінің қатынасымен жеңілдетіледі. Бұған қарама-қарсы жағдай, жекелеген фирманың ақпаратқа жолы болмағандықтан, ол көбірек шығынданады және ол өзінің құрылымы шеңберінде жаңа ақпаратқа жету үшін қосымша қаражат шығарады. Инновацияның мүмкіндіктері үшін кластердің артықшылығы өте зор. Себебі ол нақты қажеттілікте тез жауап тауып алып қимылдауға мүмкіндік береді.




Сурет 1. Аймақтағы технологиялық кластердің құрылу формасы
Бірінші топ облыстарының индустриалды-инновациялық даму Стратегиясын іске асыруда ролі өте зор. Мұнда ең маңыздыларына жоғары технологиялық және ғылыми сыйымды өнімдер мен өндірістерді ұйымдастыруды жатқызуға болады. Бұл қағиданы көрсету үшін мысалдар келтірейік. Мысалы, Қарағанды облысы республиканың индустриалды дамыған аймағы. Университеттер, оқу, ғылыми-зерттеушілік және жобалық-конструкторлық ұйымдар қызмет етуде. Оның территориясында «Сары-Шаған» телекоммуникациясы және космос байланыс орталығы жұмысын жалғастыруда. Түрлі түсті және қара металдардың, көмірдің және т.б. пайдалы қазбалардың қорлары анықталды. Облыс мемлекетімізге көмірді өндіруден алдыңғы орында. Өзінің шешілуін талап ететін ғылыми-техникалық мәселелердің қатарына көмірді терең өндірудің технологиясын шығару және оны қолдану, жерде өте сирек кездесетін металдар мен сұйық жанармайдың өндірістік жолмен алынуы, шахтадан метанды алу және оны өндірісте қолдану жатады. Қарағанды көмірлерінің басқа көмірлерден айырмашылығы, оны көмірлік-химиялық цикл бойында қайта өндіру мүмкіншілігі. Әр түрлі бағалы химиялық өнімдерді алумен, аймақта көмірлі-химиялық саланы жүзеге асыруды қарастыруға болады [2, С. 5-7].

Сақталған ғылыми-техникалық болашақ, өндірістік база және көмір саласының қажеттілігі жоспардың бірінші қатарына технологиялық парктің құрылуын, тау-кен өндірістік техниканы өндіретін және жөндейтін, тау-кен техникалық машина жасау саласында технологиялық парктің құрастырылуын жатқызуға болады. Ж.Әбішев атындағы химиялық-металлургия институтының ғалымдары өздерінің зерттеу нәтижелеріне негізінде өндіріс саласындағы өте қажетті болып табылатын арнайы кокс өндірісін кеңейтуге өздерінің үлкен септігін тигізді.

Қара металлургияда шығарылатын металл өнімдерінің қатарын кеңейту және сапасын жоғарылату, болаттың тоқтаусыз құйылуын қарастыруды үйрену, сорттық прокатты, арнайы болаттарды және мұнай трубаларын әр түрлі сортаментпен шығарылуы керек. Ферро-ерітінділі өндірісінің үлкен даму болашағы бар. Түрлі түсті металлургияда техникалық алдын ала қарулануды және өндірістік үрдістердің, экспортталатын өнімнің қосымша құнын жоғарылату және Лондондағы металдар биржасында тіркелуі мақсатында дамыту мүмкіншіліктері қарастырылып отыр. Мыс катанкасы өндірісінің көлемін ұлғайту және эмаль-сым, үлкен диаметрлі мыс трубалардың өндірісін игеру, сонымен қатар Балқаш қаласындағы ААҚ «Қазақмыс» корпорациясындағы мыс зауытының қуатын игеру бүгінгі таңның мақсатына сай. Қолда бар ресурстар базасында резиналық және пластмасса бұйымдарын шығару және оларды экспортқа жеткізу үшін химиялық сала кәсіпорындарын қалпына келтіру мүмкіншілігі қарастырылуы қажет.

Павлодар облысының индустрия кешенінің құрылуының негізі болып минералды-шикізат ресурстарының, сонымен қатар қуатты қайта өңдеу комплексінің, мұнайдың, бокситтердің, хромиттердің және т.б. рудалардың бай қоры табылды.

Иннновациялық аймақтардың өзекті міндеттеріне:


  • өнімнің сапасы мен бәсекеқабілеттілігін арттырылуы;

- Ақсу ферроқорыту заводында іске қосылған электрометаллургиялық комплекстің қалыптастырылуы және дамуы;

- аяқталған технологиялық циклдағы алюминий прокатын шығаратын алюминий өндірісін кеңейту болып табылады.

Электр өнімдерін, дәрілік заттарын, қиын тұрмыстық техника және басқа жоғары технологиялық өнім өндірісі бойынша қуатты арттыру көзделеді.

Шығыс Қазақстан облысының миссиясы минералды ресурстарды терең қайта өңдеу, машина жасау және металл өңдеу өнімдерімен қамтамасыз ету арқылы елдің экспорттық әлеуетін әртараптандыру негізінде оң нәтежилерге қол жеткізу болып табылады. Облыс экономикасының негізі түсті металлургия болып табылатын ИСО – 9000 халықаралық стандартына сәйкес, цинктің, қорғасынның және мыстық концентраттарын, титанның губкасын, атомдық реакторлар үшін отынның, бериллийдің, необийдің, танталдың, сирек жерлік элементтердің экспорттық өнімдерінің мүмкіншілігін арттыру болып табылады. Облыста орналасқан 10 ірі және орташа машина жасау кәсіпорындарында жоғары қосымша құн өнімінің үлесін арттыру мақсатында модернизациялау және техникалық қайта қаруландыру үрдістерін жүргізу қажет. Сонымен қатар экспорттық металдар гаммасын шығаратын ғылыми сыйымды салаларды құру мәселелері қарастырылуы қажет.

Мұнайдың болжаулық қорлары бойынша бесінші орын алатын–хромит рудасының, тас тұздардың, кобальт, никельдің және т.б. ірі қорлары бар Батыс Қазақстан республикасының индустриалды-инновациялық дамуында рөлі жоғары. Сондықтан басымдық негіздегі міндеттер төмендегідей:

- мұнай мен газды өндіру;

- комплекстік қайта өңдеудің жаңа технологияларын енгізу;

- мұнай-химия саласын дамыту;

- аймақтық индустриалды-инновациялық қызметті қалыптастыру және

дамыту;


- инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін жоғары дамыған

инфрақұрылымды құру;



  • көмір-сутегі шикізатын тасымалдау және өндірудің интенсивті артуымен байланысты қоршаған ортаны қорғау;

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып Батыс Қазақстанды болашағы үлкен экономикалық даму аймағы деп санауға әбден болады.

Аймақтардың нақты мүмкіншіліктерін есепке алып, ғылыми-техникалық жэне экономикалық дамуына көңіл бөлу керек.

Үлкен аймақтарда табиғи ресурстардың тең бөлінбеуі, кейбір аймақтардың әлеуетінің әлсіздігі Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуында белгілі бір мәселелер туғызады. Қорытындысында, республикалық және аймақтық билік, жаңа индустриялық саясатты қолдана отырып, аймақаралық шаруашылықты және ғылыми-техникалық байланыс пен құрылымдықтың қалыптасуы негізінде экономикалық элеуетті дамытуға үлкен мүмкіншіліктер бар.

Пайда болған даму институттары, инвестициялық және инновациялық қорлар аймақтың әлеуетін әрі қарай толық пайдалануына және дамуына, қаржылық ресурстар көздерінің, отын-энергетикалық ресурстар экспортының табысынан, жоғары технологиялық өнім өндірісінен түскен табысқа біртіндеп орналасуына көмектеседі.

Қазіргі заманғы технологияның негізінде аймақтардың экономикасын қайта қалыптастыру, біріншіден, экономикалық дамудағы басымдық бағыттарды анықтайды, ал ол жоғарыда көрсетілген әлеуметтік-экономикалық жүйе территориясының сапа көрсеткіштерін дамытады. Талдау негізінде өндірістік инфрақұрылымды территориялық ұйымдастыру деңгейі экономиканың сыртқы нарыққа шығу үрдісінде бірінші топ облыстарына кері әсерін тигізетіні анықталды.

«Аймақтардың өмір сүруін ұзартудың» әлеуметтік мәселесіне назар аударсақ, бұнда қаланы құрайтын ең негізгі жалғыз субъекті - ол минералды-шикізат базасы немесе кешен болып табылады. Эксперттердің баға беруі бойынша, аймақтарда жұмыс істейтін кәсіпорындардың шикізат базасы 10-15 жылға жетеді. Дәл осындай жағдайда «өмір сүруді ұзартатын» ғалымдардың көмегі қажет. Сонда кәсіпорындардың шикізатты өндіріп қана қоймай терең, кешенді өндірісті қолдануды және ғылымды қажет ететін, техногенді шикізатпен жұмыс істейтін өндірістерді ұйымдастыру қажет. Бұл мәселелер өте маңызды, олар әрбір аймақта, әрбір қаланы қалыптастыратын индустрияларда жүйелі түрде шешілуі керек.

Индустриалды-инновациялық қызмет территориялық басқаруға сай келеді. Шет елдерде инновациялық кіші фирмалардың саны 20% айналысында. Индустриалды-инновациялық қызметтің кіші фирмалар арқылы таралуы тиімді болып табылып отыр. Олардың түрлері жеке фирманың спецификасына тән. Сондықтан, кіші бизнесті ынталандыру аймақтық саясаттың тетіктеріне жатады.

Нарықтың жоғары дамыған инфраструктурасын құру мақсатында салынатын ірі инвестициялар болмаса, онда көптеген облыстардың халықаралық нарыққа шығуы сәтті болмайды. Индустриалды-инновациялық қызмет негізінде ғана инвестицияны тарту мүмкіншіліктері қарастырылуы қажет, себебі моральді және техника-технологиялық ескірген құрал-жабдықтарды қайтадан өндіріп шығару тиімді емес. Ал индустриалды-инновациялық қызмет белгілі деңгейде оң нәтижеге жетуі үшін міндетті түрде капитал салымы болуы қажет. Сонымен қатар қазіргі өндірістік және әлеуметтік инфраструктураны толығымен ауыстыру қажет. Құрылымдық өзгерістерді жүзеге асыру негізінде кәсіпкерлерге қалыптасып дамуы үшін экономикалық еркіндік берілуі қажет. Сөз жоқ, стратегияны іске асырғанда, әлеуметтік-экономикалық дамудың теңсіздігін және диспропорцияны минимумға түсіру мүмкіншілігі пайда болады. Сондықтан, әрбір аймақ өзінің ерекшеліктеріне байланысты жаңа ғылыми-техникалық стратегияны қалыптастыруы керек. Ал ол өз уақытында, Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық жүйенің жоғары дәрежеде орындалуы төмендегі іс-әрекеттерді жүзеге асыруға мүмкіншіліктерді береді:



  • аймақтың ғылыми-техникалық сферасының жағдайын анықтау;

  • индустриалды-инновациялық қызметтің басымдылықтарын анықтау;

  • аймақтың әлеуметтік-экономикалық даму моделінің бір бөлігі ретінде ғылыми-техникалық сфераны құру;

  • Индустриалды-инновациялық қызметтің ресурстарын бағалау;

  • ғылыми- инновациялық сфераны реттеудің тетіктерін анықтау;

  • жүргізілген шаралардың әлеуметтік-экономикалық нәтижесін бағалау.

Қазақстанда білікті-эксперименталдық және ақпарат-аналитикалық құрылымдар, жоғары оқу орындары, ғылыми-зерттеу институттары құрылымдық құрамы келесі түрде жіктеледі:

Қарағанды қаласы – 34, Оңтүстік Қазақстан облысы – 28, Павлодар облысы – 23, Ақтөбе облысы – 20 және т.с.с. Аймақтар шегінде ғылыми зерттеулер жағдайын талдаудың негізінде (1 кесте), зерттеулер жүргізудегі неғұрлым белсенді ғылыми ұйымдар мен кәсіпорындар Алматы қаласында орналасқан және ол жалпы жұмыс көлеміндегі үлес салмағы 35% құрайды: Ал облыстар бойынша: Шығыс Қазақстанда – 33,1%; Маңғыстауда – 9,6%; Атырауда – 7,7%; Қарағандыда – 5,6% -дық көрсеткіштерін құрайды. Сонымен қатар, осы аймақтарды инновациялық дамыту және кластер құру үшін үлкен ғылыми-техникалық әлеуеттер бар.

Аймақтардың индустриалды-инновациялық қызметтің даму бағдарламасы екі қажетті блоктан құрылуы керек:


  • аймақтардың индустриалды-инновациялық қызметтің даму стратегиясы негізінде;

– индустриалды-инновациялық жобалар тізімін құрау негізінде.

Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық қызметінің дамуы стратегиялық негізге ие бола отырып, құрамдық бөлігі ретінде, әрбір облыс пен қалаға алдымен жергілікті ғылыми-техникалық әлуетті кең


Кесте 1.

Ғылыми зерттеулердің Қазақстан аймақтарындағы үлес салмағы


Облыстар

Зерттеулер мен жобаларға жиынтық шығындар, мың теңге

Аймақтардың үлес салмағы, %

ҚР (барлығы)


8902509,9

100

Ақмола

183610,0

2,2

Алматы

128692,4

1,4

Атырау

690365,5

7,7

Шығыс Қазақстан

2943950,0

33,1

Батыс Қазақстан

9342,5

1,0

Қарағанды

504372,8

5,6

Маңғыстау

856564,2

9,6

Оңтүстік Қазақстан

44480,2

0,49

Астана қаласы

60530,7

0,67

Алматы қаласы

3141610,1

35,3

ҚР Статистика Агенттігінің деректері бойынша, Алматы 2008ж.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет