Кесте Ә.1 – Терминком бекіткен «Кен ісі және металлургия» саласының терминдеріне дәстүрлі тезаурустық сараптама
(Көп вариантты синонимдер)
Алфавиттік тізім бойынша әріптер белгісі
|
Көп вариантты терминдер саны
|
Терминнің қазақ тіліндегі нұсқалары
|
Терминнің орыс тіліндегі баламасы
|
А
|
11
|
Ағын, тасқын
|
Струя
|
Адым, қадам
|
Шаг
|
Айнала қоршау, торлау
|
Обкладка
|
Айыру, үзілу, жарылу
|
Порыв
|
Айырылу, үзілу
|
Разрыв
|
Айырып алу, айырымдау
|
Извлечение
|
Ақық, агат
|
Агат
|
Алмастыру, орынбасу
|
Замещение
|
Аралық, ен
|
Пролет
|
Астар, ішпек
|
Вкладыш
|
Аттыру, атылыс
|
Простреливание
|
Ә
|
1
|
Әрлеу, жылтырату
|
Полировка
|
Б
|
19
|
Балқыту, еріту
|
Расплавление
|
Баптау, реттеу
|
Настройка
|
Бату, шөгу, отыру
|
Просадка
|
Бастырма, жапсырма
|
Накладка
|
Бау, пілте
|
Шнур
|
Бекіту, байланыстыру
|
Скрепление
|
Беріксіздену, босаңсу
|
Разупрочнение
|
Беткей, ернеу
|
Борт
|
Бет өңдеу, құбыр өңдеу
|
Обкатка
|
Бөлік, бөлім, бөлшек
|
Часть
|
Бөлім, бөлімше
|
Отделение
|
Бума, орам
|
Бухта
|
Бума, байланыс
|
Пучок
|
Буын, топ
|
Звено
|
Бұзу, қирату, күйрету
|
Разрушение
|
Бұрылма, кірме
|
Заезд
|
Білте, пеш шамы
|
Свеча
|
Бірдей, ұқсас
|
Идентичный
|
Бірігу, өсу
|
Зарастание
|
В
|
1
|
Вертикал, тік
|
Вертикаль
|
Г
|
1
|
Газсыздандыру, газсыздану
|
Дегазация
|
Д
|
1
|
Дің, копер
|
Копёр
|
Е
|
4
|
Елеу өнімі, іріктеу
|
Рассев
|
Елеуіш, елек
|
Сито
|
Ережелеу, регламенттеу
|
Регламентирование
|
Есеп, міндет, мақсат
|
Задача
|
Ж
|
15
|
Жалтырату, ажарлау
|
Шлифование
|
Жаңғырту, қайта өндіру
|
Воспроизведение
|
Жанып кету, толық жану
|
Выгорание
|
Жару, шағу
|
Раскалывание
|
Жарықшақ, сызат
|
Трещина
|
Жарылыс ісі, жару ісі
|
Взрывное дело
|
Жасыту, қайтару
|
Отпуск
|
Желіну, қажалу
|
Истирание
|
Жерге тұйықтау, жерлендіру
|
Заземление
|
Жою, жабу
|
Ликвидация
|
Жуу, шаю
|
Промывание
|
Жүктеме, күш
|
Нагрузка
|
Жүргізу, өту
|
Проведение
|
Жылтырату, улау
|
Травление
|
Жібіту, еріту
|
Оттайка
|
З
|
1
|
Зона, аймақ, белдем
|
Зона
|
И
|
2
|
Иілу, иіліс
|
Изгиб
|
Иін, күйенте
|
Коромысло
|
К
|
13
|
Кебу, кебіну
|
Вспучивание
|
Кему, ағып жоғалу
|
Утечка
|
Керме, кергіш
|
Распор
|
Кергіштер, иіндер
|
Распоры
|
Керу, тарту
|
Натяг
|
Кен айырып алу, кеншығымы
|
Извлечение руды
|
Кен жайылуы, кендену
|
Оруденение
|
Кеуектілік, қуыстылық
|
Пористость
|
Көзшолу, шолу
|
Обозрение
|
Көшкін, жылжыма
|
Оползень
|
Күй, жай‑күй
|
Состояние
|
Күйінді, күйік
|
Огарок
|
Кіргізу, кіргізілу
|
Впуск
|
Қ
|
30
|
Қабақша, қауыз
|
Оболочка
|
Қабысу, түйісу, жанасу
|
Примыкание
|
Қажу, шаршау
|
Усталость
|
Қазу тәсілі, игеру тәсілі
|
Способ разработки
|
Қазу, игеру, жасау, әзірлеу
|
Разработка
|
Қайта айдау, қайта жеткізу
|
Перегонка
|
Қақтам, күйежентек
|
Спек
|
Қалқа, арақабырға, далда
|
Перегородка
|
Қанығу, қанықтыру
|
Насыщение
|
Қармау, қармауыш
|
Захват
|
Қатқабаттау, үю
|
Штабелирование
|
Қаяу, шұңғылша
|
Раковина
|
Қима, тілме
|
Разрез
|
Қиысқазба, тілме
|
Просек
|
Қозу, қоздыру
|
Возбуждение
|
Қойнауқат, қабат
|
Пласт
|
Қойтас, ірітас
|
Валун
|
Қорек, қоректендіру
|
Питание
|
Қорыс, сусымалы таужыныс
|
Плывун
|
Қорытынды, тұжырым
|
Вывод
|
Коюлану, жиілендіру
|
Сгущение
|
Құлату, опырылу
|
Обрушение
|
Құлау, құлама
|
Падение
|
Құндақ, қаптама
|
Чехол
|
Құрастыру, жиыстыру
|
Компоновка
|
Құрғату, кептіру
|
Осушение
|
Құру, жинақтау
|
Монтаж
|
Құю, құйма
|
Литье
|
Қырлау, бұдырлау
|
Нарифление
|
Қыртыс, қабат
|
Кора
|
Қысқыш бұранда, бекітпе
|
Винт зажимной
|
М
|
4
|
Масштаб, ауқым
|
Масштаб
|
Мәңгілік, шыдаммерзім
|
Долговечность
|
Монолит таужыныс, тұтас таужыныс
|
Порода монолитная
|
Мөлшер, құрам, үлес
|
Содержание
|
Н
|
3
|
Наножіптер, наноталшықтар
|
Нановолокны
|
Нитрлеу, азоттау
|
Нитрирование
|
Нұсқағыш, сілтегіш
|
Указатель
|
О
|
7
|
Опырылма, опырылым
|
Вывал, провал
|
Орайластық, сәйкестік
|
Корреляция
|
Орамау, орналасу
|
Упаковка
|
Орнату, қондыру
|
Установка
|
Орнақты баптау, реттеу
|
Настройка
|
Орнықтылық, тұрақтылық
|
Устойчивость
|
Отөткізгіш пілте, отпілте
|
Огнепроводный шнур
|
Ө
|
2
|
Өзекше, өзек
|
Сердечник
|
Өтеу, жою
|
Погашение
|
С
|
15
|
Саға, жаға
|
Воротник
|
Салу, тұрғызу
|
Возведение
|
Санитарлық аймақ, белдем
|
Зона санитарная
|
Саф алтын, табиғиалтын
|
Золото самородное
|
Саф, сомтума
|
Самородок
|
Сәт, кезең уақыт
|
Момент
|
Сеппе, үйме
|
Насыпка
|
Сөндіру, басу
|
Гашение
|
Сулану, шылау
|
Смачивание
|
Сутас, тау хрусталі
|
Хрусталь горный
|
Сүргілеу, жону
|
Строгание
|
Сығымкүш, күш салу, күш
|
Усилие
|
Сынау, сынақтау
|
Испытание
|
Сындыру, қирату
|
Разламывание
|
Сынық, шытынақ
|
Излом
|
Т
|
21
|
Табалдырық, шек
|
Порог
|
Табан, топырақ
|
Почва
|
Табандық, төсеніш
|
Лежень
|
Тағат, ұстау
|
Выдержка
|
Тар жер, қылта
|
Узкое место
|
Тарата құю, құю
|
Разливка
|
Тегіс жылға, жатық жылға
|
Ручей гладкий
|
Тиеуші, тиегіш
|
Погрузчик
|
Тозаңдату, бүрку
|
Распыление
|
Тоқтау, іркіліс
|
Простой
|
Толтыру, төкпе
|
Засыпка
|
Тоңдану, қату
|
Смерзание
|
Торап, желі
|
Сеть
|
Торап, түйін
|
Узел
|
Топаңдау, топаңдату
|
Веяние
|
Төсем, салма
|
Прокладка
|
Түсінік, ұғым, ұғыну
|
Понимание
|
Түсіргіш, қоректендіргіш
|
Питатель
|
Тығыздау, нығыздау
|
Набивка
|
Тіліктер, үзілім
|
Надрывы
|
Тіреу, тіреуіш, таған
|
Стойка
|
У
|
2
|
Уату циклі, бөлшектеу циклі
|
Цикл отбойки
|
Уатым, уату, опырым
|
Отбойка
|
Ұ
|
4
|
Ұнтақтау, майдалау
|
Помол
|
Ұңғылау, қазба жүргізу
|
Проходка
|
Ұсақтау, ұсату
|
Дробление
|
Ұштама, ұшы
|
Наконечник
|
Ү
|
4
|
Үдету, тездету, шабақтау
|
Плдхлестывание
|
Үйлесімді, келісті, лайықты
|
Подходить
|
Үйінді, күресін
|
Отвал
|
Үсті, төбе
|
Верх
|
Ф
|
2
|
Фракция, бөлшек, құрам
|
Фракция
|
Фурнель, таужыныстық құдық
|
Фурнель
|
Ш
|
13
|
Шабу, кесу
|
Отрубка
|
Шама, мөлшер
|
Величина
|
Шаң, тозаң
|
Пыль
|
Шарт, жағдай
|
Условие
|
Шатыр, төбе
|
Кровля
|
Шегендеу, беттеу, қаптау
|
Футерование
|
Шектестік, межелестік
|
Смежность
|
Шоғырмақ, қақ
|
Настыль
|
Шөгу, отыру
|
Осадка
|
Шығару, түсіру
|
Выпуск
|
Шығым, алыну деңгейі
|
Выход
|
Шығыңқы, шет
|
Выступ
|
Шынжыр, тізбек
|
Цепь
|
Ы
|
3
|
Ылди, еңіс
|
Уклон
|
Ылди еңіс, көлбеу
|
Наклон
|
Ысырма, сұқпа
|
Задживка
|
І
|
1
|
Із, теміржол ені
|
Колея
|
Ескертулер:
1. А әрпі бойынша – 10 термин: ағын, тасқын (струя); адым, қадам (шаг); айнала қоршау, торлау (обкладка); айыру, үзілу, жарылу (порыв); айырылу, үзілу (разрыв); айырып алу, айырымдау (извлечение); алмастыру, орынбасу (замещение); аралық, ен (пролет); астар, ішпек (вкладыш); аттыру, атылыс (простреливание).
2. Ә әрпі бойынша – 1 термин: әрлеу, жылтырату (полировка).
3. Б әрпі бойынша – 19 термин: балқыту, еріту (расплавление); баптау, реттеу (настройка); бату, шөгу, отыру (просадка); бастырма, жапсырма (накладка); бау, пілте (шнур); бекіту, байланыстыру (скрепление); беріксіздену, босаңсу (разупрочнение); беткей, ернеу (борт); бет өңдеу, құбыр өңдеу (обкатка); бөлік, бөлім, бөлшек (часть); бөлім, бөлімше (отделение); бума, орам (бухта); бума, байланыс (пучок); буын, топ (звено); бұзу, қирату, күйрету (разрушение); бұрылма, кірме (заезд); білте, пеш шамы (свеча); бірдей, ұқсас (идентичный); бірігу, өсу (зарастание).
4. В әрпі бойынша – 1 термин: вертикал, тік (вертикаль).
5. Г әрпі бойынша – 1 термин: газсыздандыру, газсыздану (дегазация).
6. Д әрпі бойынша – 1 термин: дің, копер (копёр).
7. Е әрпі бойынша – 4 термин: елеу өнімі, іріктеу (рассев); елеуіш, елек (сито); ережелеу, регламенттеу (регламентирование); есеп, міндет, мақсат (задача).
8. Ж әрпі бойынша – 15 термин: жалтырату, ажарлау (шлифование); жаңғырту, қайта өндіру (воспроизведение); жанып кету, толық жану (выгорание); жару, шағу (раскалываение); жарықшақ, сызат (трещина); жарылыс ісі, жару ісі (взрывное дело); жасыту, қайтару (отпуск); желіну, қажалу (истирание); жерге тұйықтау, жерлендіру (заземление); жою, жабу (ликвидация); жуу, шаю (промывание); жүктеме, күш (нагрузка); жүргізу, өту (проведение); жылтырату, улау (травление); жібіту, еріту (оттайка).
9. З әрпі бойынша – 1 термин: зона, аймақ, белдем (зона).
10. И әрпі бойынша – 2 термин: иілу, иіліс (изгиб); иін, күйенте (коромысло).
11. К әрпі бойынша – 14 термин: кебу, кебіну (вспучивание); кему, ағып жоғалу (утечка); керме, кергіш (распор); кергіштер, иіндер (распоры); керу, тарту (натяг); кен айырып алу, кеншығымы (извлечение руды); кен жайылуы, кендену (оруденение); кеуектілік, қуыстылық (пористость); көзшолу, шолу (обозрение); көшкін, жылжыма (оползень); күй, жай-күй (состояние); күйінді, күйік (огарок); кіргізу, кіргізілу (впуск).
12. Қ әрпі бойынша – 30 термин: қабақша, қауыз (оболочка); қабысу, түйісу, жанасу (примыкание); қажу, шаршау (усталость); қазу тәсілі, игеру тәсілі (способ разработки); қазу, игеру, жасау, әзірлеу (разработка); қайта айдау, қайта жеткізу (спек); қалқа, арақабырға, далда (перегородка), қанығу, қанықтыру (насыщение); қармау, қармауыш (захват); қатқабаттау, үю (штабелирование); қаяу, шұңғылша (раковина); қима, тілме (разрез); қиысқазба, тілме (просек); қозу, қоздыру (возбуждение); қойнауқат, қабат (пласт); қойтас, ірітас (валун); қорек, қоректендіру (питание); қорыс, сусымалы таужыныс (плывун); қорытынды, тұжырым (вывод); коюлану, жиілендіру (сгущение); құлату, опырылу (обрушение); құлау, құлама (падение); құндақ, қаптама (чехол); құрастыру, жиыстыру (компановка); құрғату, кептіру (осушение); құру, жинақтау (монтаж); құю, құйма (литье); қырлау, бұдырлау (нарифление); қыртыс, қабат (кора); қысқыш бұранда, бекітпе (винт зажимной).
13. М әрпі бойынша – 4 термин: масштаб, ауқым (масштаб); мәңгілік, шыдаммерзім (долговечность) монолит таужыныс, тұтас таужыныс (порода монолитная); мөлшер, құрам, үлес (содержание).
14. Н әрпі бойынша – 3 термин: наножіптер, наноталшықтар (нановолокны); нитрлеу, азоттау (нитрирование); нұсқағыш, сілтегіш (указатель).
15. О әрпі бойынша – 7 термин: опырылма, опырылым (вывал, провал); орайластық, сәйкестік (корреляция); орамау, орналасу (упаковка); орнату, қондыру (установка); орнақты баптау, реттеу (настройка); орнықтылық, тұрақтылық (устойчивость); отөткізгіш пілте, отпілте (огнепроводный шнур).
16. Ө әрпі бойынша – 2 термин: өзекше, өзек (сердечник); өтеу, жою (погашение).
17. С – әрпі бойынша – 15 термин: саға, жаға (воротник); салу, тұрғызу (возведение); санитарлық аймақ, белдем (зона санитарная); саф алтын, табиғи алтын (золото самородное); саф, сомтума (самородок); сәт, кезең уақыт (момент); сеппе, үйме (насыпка); сөндіру, басу (гашение); сулану, шылау (смачивание); сутас, тау хрусталі (хрусталь горный); сүргілеу, жону (строгание); сығымкүш, күш салу, күш (усилие); сынау, сынақтау сындыру, қирату (разламывание); сынық, шытынақ (излом).
18. Т әрпі бойынша – 21 термин: табалдырық, шек (порог); табан, топырақ (почва); табандық, төсеніш (лежень); тағат, ұстау (выдержка); тар жер, қылта (узкое место); тарата құю, құю (разливка); тегіс жылға, жатық жылға (ручей гладкий); тиеуші, тиегіш (погрузчик); тозаңдату, бүрку (распыление); тоқтау, іркіліс (простой); толтыру, төкпе (Засыпка); тоңдану, қату (смерзание); торап, желі (сеть); торап, түйін (узел); топаңдау, топаңдату (веяние); төсем, салма (прокладка); түсінік, ұғым, ұғыну (понимание); түсіргіш, қоректендіргіш (питатель); тығыздау, нығыздау (набивка); тіліктер, үзілім (надрывы); тіреу, тіреуіш, таған (стойка).
19. У әрпі бойынша – 2 термин: уату циклі, бөлшектеу циклі (цикл отбойки); уатым, уату, опырым (отбойка).
20. Ұ әрпі бойынша – 4 термин: ұнтақтау, майдалау (помол); ұңғылау, қазба жүргізу (проходка) ұсақтау, ұсату (дробление), ұштама, ұшы (наконечник).
21. Ү әрпі бойынша – 4 термин: үдету, тездету, шабақтау (подхлестывание); үйлесімді, келісті, лайықты (подходить); үйінді, күресін (отвал); үсті, төбе (верх).
22. Ф әрпі бойынша 2 термин: фракция, бөлшек, құрам (фракция); фурнель, таужыныстық құдық (фрунель).
23. Ш әрпі бойынша – 13 термин: шабу, кесу (отрубка); шама, мөлшер (величина); шаң, тозаң (пыль); шарт, жағдай (условие); шатыр, төбе (кровля); шегендеу, беттеу, қаптау (футерование); шектестік, межелестік (смежность); шоғырмақ, қақ (настыль); шөгу, отыру (осадка); шығару, түсіру (выпуск); шығым, алыну деңгейі (выход); шығыңқы, шет (выступ); шынжыр, тізбек (цепь).
24. Ы әрпі бойынша – 3 термин: ылди, еңіс (уклон); ылди еңіс, көлбеу (наклон); ысырма, сұқпа (задвижка).
25. І әрпі бойынша – 1 термин: із, теміржол ені (колея).
|
Достарыңызбен бөлісу: |
