-дәріс. Жолаушылар көлігіндегі тарифтер

Дәріс жоспары:

1. 
   Тарифтердің негізделуі.
   
2. 
   Тариф топтары.
   

Қолданылатын тарифтер мыналарға негізделуі қажет:

• 
  Тасымалдаушының шығынды ақтауы;
  
• 
  Өндірістің дамуына қажетті тасымалдау рентабельділігі және пайданың түсуі;
  
• 
  Қызмет көрсету нарығында бәсекелестік;
  
• 
  Тасымалдау уақытында жолаушыларды міндетті түрде сақтандыру тарифы;
  

Тарифтер келесі топтарға бөлінеді:

• 
  Көрсетілетін қызметтер – жолаушылық, жүктік,қосалқы қызметтік, пошталық, автомобильді жалға алу;
  
• 
  Жол жүру ақысын анықтау – жалпы , учаскелік;
  
• 
  Бағыт түріне байланысты – қалалық,қала маңындағы және қалааралық қашықтығына байланысты аудан ішілік және аудан аралық жолдар;
  
• 
  Қозғалмалы составтың пайдалану түрі – кәдімгі автобус типі (жартылай қатты орындықтарымен), жұмсақ автобус (жұмсақ жазылатын орындықтары бар);
  
• 
  Жолаушының әлеуметтік қалпына байланысты – толық (ересек), бала, студенттік;
  
• 
  Қалыптасқан қатарына байланысты – прейскурантты немесе келісім шартты;
  
• 
  Пайдалану қатарына байланысты – кәдімгі, ерекше, арнайы;
  

Қала маңындағы жолда, сондай – ақ ұзақ мерзімді билеттер ақысы да қолданылады. Қала маңындағы жолда ұзақ мерзімді билетте нақты адамға және нақты маршрутта жарамды болып келеді. Кейде бірақ та, тасымалдаушының барлық маршруттарында да қолданылуы мүмкін . Сондай – ақ арнайы тарифтер де кең таралған. Мысалы : демалыс күндік тарифтер қалааралық автобус жолдарда белдеулік тарифтер қолданылуы мүмкін. Олардың ақысы жол қашықтығына және автобус түріне байланысты. Тарифтер аудан ішілік және аудан аралық маршруттарға бөлек қойылады. Тарифтік белдеулерді мысалы былай анықтайды : 100км. дейін жолдар әр 5 км сайын белдеулерге бөледі, 100 – ден 300 км дейінгі жол белдеулерін әр 10 км сайын , ал 300 км – ден жоғары жолды – белдеулерге әр 20 км сайын бөледі. Айтылған әрбір 3 топтың белдеулеріне тарифтер қойылады, ал жол ақысын осылардың қосындысының табады.

Қалааралық жолда мезгілдік жеңілдіктер болады. Кондиционері бар автобус тарифтеріне қосымша ақы қосылады. Тапсырысты – автобусты тасымалдау тарифтері 1 сағат – жұмысқа, сонымен қатар автобустың жолаушы сыйымдылығы және оның классына (жұмсақ орындықтар, кондиционер) негізделеді. Ақыны есептеу кезінде қосымша км бойынша тарифтер орындалады. Олар нормативтен артық, тапсырыс кезінде көбінесе норматив 1 сағат ішінде 15 км жүрісі. Тапсырысты тасымалдау кезінде , сондай – ақ келісілген тарифтер кең қолданылады .

Жолаушыларды автомобиль – таксиімен тасымалдауда аралас (көп қойылымды) тарифтер қолданылады. Километрмен және уақытпен қоса алынған отырғызылмалы тарифтер ең көп таралған түрі болып саналады. Отырғызылмалы тарифі автомобиль – таксиін жалға алған үшін және бастапқы – соңғы тасымалдау операциялары үшін ақылар кіреді. Қосымша осы тарифке жолаушыдан әр жүріп өткен км үшін ақы алынады. Егер автомобиль – таксиі клиенттің сұранысы бойынша тұрып қалса, онда уақытқа байланысты тариф алынады, яғни тұрып қалудың әр минуты жылдамдықтың таксометр нормасынан тыс (көбінесе 10 км/сағ) автоматты түрде уақыт бойынша тарифке ауысады. Тарифтердің барлығы таксометрде арнайы білімі бар қызметкердің көмегімен орнатылады. Электронды таксометрде автоматты тарифке ауысатындай етіп, программалауға болады.

Шетелде таксомоторлы тарифтердің одан да күрделі жүйесі кең таралуда. Жол ақысы жолаушылардың санына, багажға, тәулік уақытына, қала сыртында ма, әлде қала ішіндегі қозғалысына, жол жүрудің қажеттілігіне байланысты, сондай – ақ тұрақты клиенттерге жеңілдіктер тарифі ескеріледі. Бұндай тарифтік жүйелерді қолдану өндіріс ішілік таксомоторлы тасымалдау эффектісін жоғарылатуға және тасымалдаушының бәсекелестігін арттыруға жағдай жасайды.

Багаждарды сақтау камераларында орналастыру тарифі уақытқа және багаждың орнына байланысты. Есептеу бірлігі ретінде тәулік алынады. Егер багаж қосымша қауіпсіздікті қажет етсе, қабылданған тарифке қосымша ақы қосылады .

Билетсіз жол жүргені үшін және ақысыз багаж тасымалдағаны үшін, администрация лық құқық ережесіне байланысты штрафтың мөлшерін анықтайды.

Пошталық тарифтер тасымалдау қашықтығына, тасымалданатын заттың салмағына, сондай – ақ пошталық тасымалдаудың технологиялық формасына байланысты. Пошталық тарифтер тасымалдаушы және пошталық кәсіпорны арасында келісім шартта көрсетілген тарифке орындалады.

2. Тарифтердің түрлері қандай?

1. Афанасьев Л. Л., Островский Н. Б., Цукерберг С. М. Единая транспорт­ная система и автомобильные перевозки: Учебник. - М.: Транспорт, 1984. - 384 с.

2. В.А.Гудков, Л. Б. Миротин, А. В. Вельможин, С. А. Ширяев Пассажирские автомобильные перевозки: Учебник для вузов

3. Гудков В.А., Миротин Л. Б. Технология, организация и управление пас­сажирскими автомобильными перевозками: Учебник. - М.: Транспорт, 1997. - 254 с.

Дәріс жоспары:

1. 
   Билеттер. Билет түрлері.
   
2. 
   Квитанциялар.
   

• 
  Кондуктордың үзіп беретін бір реттік билеті. Мұндай билеттер типографиялық әдістер бойынша дайындалады және катушкаға 1000данадан ораулы түрде салынады.Билетте қызмет ететін мекеменің аты, көлік түрі, номиналды баға көрсетіледі. Бір реттік билеттер сонымен қатар,өте кішкентай автобустарда да қолданылады, бірақ бұл жағдайда билетті жүргізуші таратады;
  
• 
  Кассалық жүйе қызметінен тыс жолаушылардың өз бетімен жыртып алатын бақылау билеті;
  
• 
  Көлік салонында компостердің көмегімен тесіп алынатын бір реттік билеттің абонементтік талоны.Бір реттік билетке сәйкес қолдану мерзімі, реквизиті көрсетілген (негізі квартал). Абонементтік талондарды 10 данадан реттейді, бірақ бөлек түрде сатылуы мүмкін;
  
• 
  Бір немесе бірнеше ҚЖК қолданылатын көп мерзімдік билеттер (бір реттік билеттер - ҚЖК барлық түріне ).Бұл билеттер жарты картоннан карточка формасында дайындалады және жасаңды түрден сақтаудың анықтауын білдіретін бірнеше сатыдан тұрады. Олар бір жұмаға,декадаға,бір айға,кварталға шығарылуы мүмкін.Абонементті талондарға сәйкес реквизиттері бар. Мұндай билеттерде қосымша- қолдану ережесі көрсетіледі. Бірлік билеттерде метрополитеннің турникетті ақпараты мен ҚЖК-ның жергілікті қозғалмалы құрамын санау үшін магнитті жолақтары болуы мүмкін. Көпмерзімді билеттің артқы жағында жарнамалық ақпарат жазылуы мүмкін. Көп мерзімді билеттер толық, оқушылық, студентті к болып келеді.Толық билет-барлық адамдарға жарамды, студенттік-студент билетінің көрсетілуімен бірге жүзеге асады;
  
• 
  Магнитті билеттер кодталған ақпараты жазылған магнитті жолақтары бар карточка түрінде шығарылады. Магнитті билет автоматтандырылған жүйе бақылауындағы жолақының толықтығында қолданып,көлікке кірген кезде турникеттің санау құрылғысына қойылады. Сонымен қатар,магнитті билетте жолақының дұрыc және толықтығының визуалды бақылауының жазуы бар. Ол бір немесе бірнеше рет жол жүруге шығарылуы мүмкін;
  
• 
  Көп мерзімдік билеттің электронды нұсқасы смарт-карта жолаушылар жолақысының автоматты жүйе бақылауындағы льготты жолақы категориясының көп мерзімдік жол құжатының ақырғысы орнына қолданылады.Ақпарат пластик тан жасалған картаның ішіндегі микросхемада тығыздалған түрде сақталынады және жолаушының турникеттен өтуі кезінде контактісіз саналуы мүмкін. Смарт-картаның беткі жағында визуалды бақылау үшін негізгі реквизиттер басылады. Аталулы смарт-карта көп уақыт пайдаланады.Оны төлеу ақысыз картаның қолдану уақытының мерзімін ұзатуымен немесе қолданушының электронды есептегішіндегі ақшаның периодты толырылуымен қамтасыз етіледі (студенттер мен оқушылар үшін). Смарт-картаның ақшалай балансы мен қозғалысын ұзарту үшін оны кодталған құрылғыға қояды. Ішкі қалалық бағытта ақысыз жол жүруге құқығы бар жолаушылар билетсіз льготқа құкылы құжатпен жүреді.Мұндай жолаушыларға ортақ түрде билет беріледі немесе смарт-карта пайдаланылады. Қала сыртындағы автобустар бағытында мыналар қолданылады:
  
• 
  Тарифтік участік жолына сәйкес әр жолаушыға берілетін,номиналы бар негізгі билеттер.Билеттің негізгі түрі қара.Типографиялық әдіспен басылып,оның әрқайсысын катушкаға 1000 данадан оралулы түрінде салады.Билетте қызмет жасайтын мекеменің аты,көліктің түрі,тарифтің көлемі көрсетіледі. Периметрі бойынша маршруттың тарифтік участігіне сәйкес номерленуі бар негізгі билет.Жолаушының тек қана кала сыртында жол жүруінде негізгі билет беріледі немесе қалаішілік бағытта бір реттік билеттер беріледі.Кондуктор жолаушының түсу пунктіне сәйкес билетті номерге қарсы жыртып береді. Негізгі билеттерді қолдануда тасымалданған жолаушылар санын білуге болады;
  
• 
  Әр түрлі номиналды қосымша билеттер.Негізгі билетке сәйкес маркіленеді және дайындалады;
  
• 
  Билет басқыш кассалық машина мен автоматтық машинасы дайындайтын билеттер. Олар автобуста, кассада берілуі мүмкін;
  
• 
  Көп мерзімдік билеттер-студенттік, окушылық;
  
• 
  Қалаішілік бағытта қолданылатын электронды билеттер; Қалааралық автобус бағытында қолданылады:
  
• 
  билет басқыш кассалық машина мен билет автоматында дайындалатын билеттер;
  
• 
  бірлік билеттер-толық, балалық; белдеулік билеттер қағаз бланкісінде үш бөлімді 100 беттен жинақталған. Тарифтік белдеулер зонасының вариантына сәйкес әр турлі түстерде нумерациясы шығарылады.
  

1. 
   Квитанциялар қай уақыттарда қолданылады?
   
2. 
   Билеттердің қандай түрлері бар?
   

1. Афанасьев Л. Л., Островский Н. Б., Цукерберг С. М. Единая транспорт­ная система и автомобильные перевозки: Учебник. - М.: Транспорт, 1984. - 384 с.

2. В.А.Гудков, Л. Б. Миротин, А. В. Вельможин, С. А. Ширяев Пассажирские автомобильные перевозки: Учебник для вузов

3. Гудков В.А., Миротин Л. Б. Технология, организация и управление пас­сажирскими автомобильными перевозками: Учебник. - М.: Транспорт, 1997. - 254 с.

Дәріс жоспары:

1. Ұйым қызметкерлерінің түсімді жинауға қатысты қызметтері

Ұйымның әкімшілігі жұмысқа қабылдағанда әрбір есеп беруші қызметкермен тапсырылған билеттер мен түбіртектер үшін толық материалдық жауапкершілік туралы шарт бекітеді. Әрбір есеп беруші қызметкерге есептеу бөлімі жеке шот ашады, бұл шотқа есепке алу кітапшалары, билеттер мен түбіртектердің қозғалысы жазылады. Ереже бойынша есеп беруші қызметкерге 3 жұмыс күніне жетерліктей билет саны беріледі. Жұмыс аяқталған соң билет қалдықтары кассаға тапсырылады немесе келесі жұмыс ауысымына қалдырылады. Билет саны жетпеген жағдайда есеп беруші қызметкер толтырады.

Билет сатушы кассир, сақтау қоймасының жұмысшысы, кондуктор, жүргізуші немесе басқа есеп беруші қызметкер билеттер мен түбіртектерді алып, өзінің кассасы немесе кондуктор сөмкесіне орналастырады.

Автобекеттің кассирі жолаушылардан жол ақысын алып, оларға билет пен түбіртек тапсырады. Жолаушыларға берілген билеттердің нөмірлері мен санын кассир ведомостқа және билеттерді сату-қайтару кітапшасына енгізеді. Ауысымның аяғында кассир сатылған және қайтарылған билеттер санын анықтайды, жол жүру құжатының әр түрлі бойынша ақша түсімін және жалпы ақша түсімін санайды.

Әрбір рейстің аяғында кондуктор немесе жүргізуші ақырғы сатылған билеттердің нөмірлерін есеп жүргізу парағына енгізеді. Ауысымның аяғында ақша түсімі, билеттердің шығысы мен қалдығы саналады.

Жұмыс аяғында кассир мен кондукторлар есеп жүргізу парақтары мен ведомоске қорытындыларды енгізіп, осы құжаттармен бірге ақша түсімін түсімді қабылдаушы кассирге тапсырады.

Сақтау қоймасының жұмысшысы, ревизорлар мен бақылаушылар, басқа есеп беруші қызметкерлер ауысымың аяғында барлық түсімдерді кассирге тапсырады.

Билет таратушылар абонементтік талондар мен көп жолға жүру билеттерін сату пункттеріне апарады немесе жеке өздері сатады. Сатылған билеттер бойынша есепті және ақша түсімін олар да кассирге тапсырады.

Түсімді жинау және инкассация тобы кондукторлар, автобус жүргізушілері, жол жүру билеттерін сатушылардан, қоймашылардай түсімдерді, бағыттаған бақылаушылардан айыптарды жинап, есебін шығарып банк мекемесін тапсырады. Ірі көлік ұйымдарында бұл үшін банк пунктері ұйымдастырылу мүмкін.

Ақша қабылдаушы кассир есеп тапсыратын адамнан ақша мен билеттерді және есеп жүргізу құжаттарын (есеп кітапшасы, билеттерді есепке алу парағы, касса арқылы сату ведомості, есеп тапсыру құжаты ) қабылдайды, билеттердің шығыстары мен қалдықтары бойынша жазулардың дұрыс толтырылуын қадағалайды, түсім сомасын есептеп, билет түбіршіктерін және бүлінген билеттерді санайды, түскен сома мен есеп құжаттары салыстырып, ашық парақты есеп тапсырушы адамға қолын қоюға береді.

Ауысымның аяғында қабылдаушы кассир тапсырылған ақшаның жалпы сомасын есептеп, ашық парақтағы жазулардың қорытындысымен салыстырып, белдік және әскери билеттердің түбіршіктері мен бүлінген билет бланкілері мен бірге аға кассирге тапсырады.

Мекеменің аға кассирі қабылдаушы кассирлердің жұмысын бақылайды, билет есептеу құжаттарының деректері бойынша ұсталған билеттердің реттік нөмірлерін тексереді, сәйкес келмеген жағдайлардың себептерін анықтайды.

Барлық кассалар және барлық есеп тапсырушы қызметкерлер ай сайын жоспарлы тексеріледі және оларға бірден кем емес күтілмеген уақытта тексеру өткізіледі. Мұндай тексерулердің барысында билеттермен түбіршіктерің сәйкестігі және түсім мен құжаттағы жазулардың сәйкестігі анықталады. Пайдаланылған билеттердің түбіршіктері бір жыл сақталады, ревизия барысында ескертпелер болмаса ғана жойылады.

Ірі көлік ұйымдарында билет таратушы кассирлерге кондукторлар мен жүргізушілер бригадалары тіркеледі. Билет сату кассалары және түсім қабылдайтын кассалардың жұмыс кестелері құрамының бағытқа шығу және кәсіпорынға қайта келу уақытына сәйкес жасалады.

Автобекеттерде жолаушыларға билет сату үшін билет кассалары жасалады. Жолаушылар ағымына байланысты алдын ала сату касса, ағымды касса, ана мен баланың кассасы, әскери касса, депутаттық касса (депутат залында орналасады), жүк кассасы, билет қайтару кассалары ұйымдастырылады. Бірнеше касса болғанда ауысым бастығы отыратын касса анық көрсетілу керек. Жолаушы авто стансаларында кассалық пунктер ұйымдастырылады.

Кассада билеттер кезекпен сатылады, ал кейбір топтарға кезектен тыс сатылады. Кезектен тыс сату тәртібі касса терезесі алдына ілінеді. Жүргелі тұрған автобустарға билеттер кезектен тыс сатылады. Касса жұмысының кестесі арнайы жазумен жазылады.

Касса залында автобустар бағыттары жөнінде, қозғалыс кестесі, тарифтер, автобустағы бос орындар жөнінде және жолаушыларға қызмет ету туралы визуалдық және акустикалық ақпарат беріледі. Касса залында билеттер сату автоматтары орнатылуы мүмкін. Бұл автоматтағы түсімді алып, ақша қалдықтарын қайтару үшін ақшаны салуын арнайы тағайындалған кассирлер бригадасы орындайды.

Такси-автокөліктерінің жүргізушілері ауысым аяғында түсім сомасын есептейді. Кәсіпорынның бақылау-техникалық пунктінің механигі бағыт парағына таксометр мен спидометрдің көрсеткіштерін жазып, таксометрдің пломбасын тексереді. Бұдан соң жүргізуші бағыт парағы мен ақша түсімін тапсырады.

Техникалық топ түсімді жинауға арналған жабдықтарды (компостерлер, билет басып шығаратын касса машиналары, билет сату автоматтары, жинақ кассалар, т.б) жөндеп орнату жұмыстарымен айналысады.

Таксомотор кәсіпорындарында таксометр жабдықтарының оңдауымен айналысатын арнайы қызметкерлер тағайындалады.

Таксометрдің пломбасын ұйым бұйрығымен құрылған арнайы комиссия орнатады. (таксометр, «Бос» белгісі). Техникалық топтың құрамына тек арнайы даярланған қызметкерлер бұйрық бойынша енгізіледі.

Бақылау лентасын және билет басып шығарушы машиналары мен автоматтардан ақша түсімін алуы, олардың жөндеуі, билеттер мен бақылау лентасын салуы арнайы нұсқаулар бойынша өткізіледі. Алынған бақылау ленталары билет түбіршіктерінде сақталады.

Бақылау тобының құрамына бағыттағы ревизорлар мен бақылаушылар кіреді. Бұл адамдар жолаушы жол ақысын толық төлеуіне , тарифтерді және берілетін жеңілдіктерді дұрыс қолдауын , билеттер санын есепке алу құжаттарында кондуктордың қолындағы билеттердің нөмері мен жүргушінің жазулары сәйкестігін бақылайды, бағыттағы құжаттарды жүргізуін, такси-автокөліктері қозғалысында таксометрлердің қосылуын бақылайды.

Кондукторлар бригадалары 10-25 адамнан құрылады, олардың ішінен бригадир (аға кондуктор) сайланады. Бригадир бригада жұмысын ұйымдастырып, кондукторлардың жұмысы кестесін құрайды.

Бағытта жұмыс атқарғанда кондуктор ақша мен билеттерді сақтау үшін арнайы сөмке ұстау керек. Сөмкеде әртүрлі номиналды ақшаны және майда ақшаны салуға бірнеше бөлімдер болу керек. Пайдаланылатын билет орауыштары осы сөмкенің белбеуіне байланады. Кондуктор билет басатын машинка қолданғанда сөмкеде тек ақша сақталады. Бағыттың соңғы стансасында кондуктордан жиналған түсімді қабылдауы ұйымдастырылуы мүмкін, немесе уақытша сақтау үшін жеке сейфтер орнатылады.

Билет таратушылар көлік ұйымы мен билет сату орны арасында таратқыш буын ретінде жұмыс атқарады. Көлік ұйымында билеттерді алып, билет таратушылар дүңгіршек, дүкендерге оларды таратып, түсімдерді кәсіпорынға тапсырады. Билет таратушылар арнайы ұйымдастырылған орындарда өздері де билеттерді сата алады.

Ірі қалаларда кірістерді жинау қызметінің жұмысы орталықтануы мүмкін. Мыс: «Мосгортранс» жүйесінде кірістерді жинау бойынша мемлекеттік бірыңғай кәсіпорын ұйымдастырылған.

Жолаушыларды тасымалдауында қаржы операциялардың бұзылуы байқалады. Мыс, кейбір көлік ұйымдарының әкімшіліктері жүргізушілермен күнделікті түсімді тапсырып, қалдықты еңбек ақының минимальды мөлшерімен қамтамасыз етуі бұзылады және кіріс салығынан бірталай сомалар жасырылады. Сонымен қатар бағыттағы жүргізушілердің тәртібі бақыланбайды, ал бекітілген талаптар мен жолаушылардың құқықтары жиі бұзылады, жолаушыларды билетсіз тасымалдап, түскен ақшаны қалталарына салу жағдайлары жиі болады. Мұндай заң бұзушылықтарымен ішкі бақылау органдары, сондай-ақ салық полициясы органдары және бақылаушы қызметтер күрес жүргізеді.

1. 
   Әкімшіліктің міндеттері қандай?
   
2. 
   Кассирлердің міндеттері қандай?
   
3. 
   Кондукторлардың міндеттері қандай?
   

1. Афанасьев Л. Л., Островский Н. Б., Цукерберг С. М. Единая транспорт­ная система и автомобильные перевозки: Учебник. - М.: Транспорт, 1984. - 384 с.

2. В.А.Гудков, Л. Б. Миротин, А. В. Вельможин, С. А. Ширяев Пассажирские автомобильные перевозки: Учебник для вузов

3. Гудков В.А., Миротин Л. Б. Технология, организация и управление пас­сажирскими автомобильными перевозками: Учебник. - М.: Транспорт, 1997. - 254 с.

Практикалық сабақтың мазмұны:

1. ҚЖТ үшін автобус типін анықтау.

2. Маршруттардағы көлік құралының оптимальды санын анықтау

Сабақтың мақсаты: Студенттерді көлік құралының типін және оптимальды санын анықтауға оқыту.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   ҚЖТ қандай автобус маркалары үнемі қолданылады?
   
2. 
   Қандай көлік құралының маркасы экономикалық тұрғыдан тиімді?
   

1. Спирин И.В. Организация и управление пассажирскими автомобильными перевозками: - М.: Издательский центр «Академия», 2003.- 400с

2. Б.Л. Тростянецкий. Автомобильные перевозки. Задачник. Москва «Транспорт», 1988 г.

2-практикалық сабақ. Қалааралық маршруттардың тиімділік жұмыстарын және қозғалысты ұтымды ұйымдастыруды анықтау.

Практикалық сабақтың мазмұны:

1. Жолаушылар тасымалының өзіндік бағасы.

2. Затраты на эксплуатацию автобусов.

Сабақтың мақсаты: Жолаушылар тасымалының өзіндік құнын экономикалық тұрғыдан есептеуді оқыту.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Спирин И.В. Организация и управление пассажирскими автомобильными перевозками: - М.: Издательский центр «Академия», 2003.- 400с

2. Б.Л. Тростянецкий. Автомобильные перевозки. Задачник. Москва «Транспорт», 1988 г.

Практикалық сабақтың мазмұны:

1. 
   Эсплуатациялық жылдамдықты анықтау
   
2. 
   техникалық дайындық коэффициентін анықтау.
   

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Эксплуатациялық жылдамдық тасымалдаудың өзіндік құнына қалайша әсер етеді?
   
2. 
   Жолаушылар сиымдылығын қолдану коэффициентін қалайша көтеруге болады?
   

1. Спирин И.В. Организация и управление пассажирскими автомобильными перевозками: - М.: Издательский центр «Академия», 2003.- 400с

2. Б.Л. Тростянецкий. Автомобильные перевозки. Задачник. Москва «Транспорт», 1988 г.

4-практикалық сабақ. Қалааралық маршруттардың тиімділік жұмысын анықтау.

Практикалық сабақтың мазмұны:

1. 
   Қалааралық тасымалдаудағы жүру әдістері
   
2. 
   Жүргізушілердің қозғалыс және демалыс графиктері.
   

Бақылау сұрақтары:

1. Қалааралық тасымалдарда жүрудің қандай әдістері әлдеқайда көр таралған.

2. Қалааралық маршруттарда қозғалыс графиктері қалайша құрылады?

Ұсынылатын әдебиеттер :

1. Спирин И.В. Организация и управление пассажирскими автомобильными перевозками: - М.: Издательский центр «Академия», 2003.- 400с

2. Б.Л. Тростянецкий. Автомобильные перевозки. Задачник. Москва «Транспорт», 1988 г.