- ана мен бала денсаулығының индексінің төмендігі;
- тұрғындардың ауыруының жоғары деңгейі, әлеуметтік маңызды онкологиялық аурулармен ауру, туберкулезбен ауыру деңгейінің жоғары болуы;
- жарақат пен улану деңгейінің жоғары болуы;
- тұрғындардың денсаулық жағдайына экологиялық теріс фактордың теріс әсері;
- тұрғындар тарапынан өз денсаулығына деген жауапкершіліктің төмен болуы;
- ауылдық жерлерде медициналық қызметкерлердің профилдік мамандардың қат болуы;
- емдеу алдын алу ұйымдарының материалдық-техникалық жабдықталуы деңгейінің төмендігі, ауылдық жерлерде медициналық көмек көрсету сапасын төмендететін және ауруларды төмендететін қазіргі заманғы диагностикалық жабдықтардың аздығы.
2.1.2.4. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
Қарағанды облысының әлеуметтік саласы тұрақты жағдайымен сипатталады. Тұрғындарды әлеуметтік қорғау саласында 2 жыл бойы оң динамика сақталып отыр.
Тұрғындардың жұмыспен қамтылуы жағдайына 2011-2015 жылдардағы стратегиялық жоспар мен облысты дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған Жоспары оң әсер етті.
2013жылдан 2014 жыл аралығында және 2015 жылдың тоғыз айында жұмысқа тұрғызу қызметіне 102 874 адам келді: 2013 ж. – 38 040 адам, 2014 ж. – 37 802 адам 2015 жылы тоғыз айда – 27 032 адам ( өткен жылдағы осыған ұқсас мерзімде 30 296 адам).
Осы мерзімде жұмысқа тұрғызылғандар саны 85 277 адам болды: 2013 ж. – 32878 адам, 2014 ж. – 32 185 адам, 2015 жылдың тоғыз айында – 20 214 адам болды ( өткен жылдың тиісті мерзімінде – 22 289 адам болды).
2013 жылдан 2014 жыл аралығында жұмыспен қамтылғандар жалпы қала азаматтарының 85,8% құрап отыр, ағымдағы 9 айда– 82,9%.
Қоғамдық жұмысқа қатысқандар 28 665 адам: 2013 жылы – 9 094 адам, 2014 жылы – 8 836 адам, 2015 жылы тоғыз айда 6 644 адам болды (өткен жылдың тиісті мерзімінде 6 845 адам болды).
Оқуға жолданғандар 7 041 адам: 2013ж. – 2 381 адам , 2014 .- 1 827 адам, 2015 жылдағы тоғыз айда – 1 216 адам (өткен жылдың тиісті мерзімінде 1 450 адам ).
Жоғарыда көрсетілген көрсеткіштер «Жұмыспен қамтудың жол картасы 2020» Бағдарламасын жүзеге асырудың басталуымен байланысты, онда жұмыссызлдарды қолдаудың тиімді шаралары қарастырылған.
2013 жылдан 2014 жыл аралағанда және 2015 жылдың тоғыз айында «Жұмыспен қамтудың жол картасы 2020» Бағдарламасына 25 202 адам тартылды.
2013 жылдан 2014 жыл аралығында Қарағанды облысындағы экономикалық белсенді тұрғындар саны 31,0 мың адамға төмендеді және 744,1 мың адамнан 713,1 мың адамға төмендеді.
Еңбек нарығындағы белсенді саясат нәтижесінде 2014 жылы 2013 жылғы деңгей 0,1 пайызға төмендеді және 4,9% құрады .
Шетелдік жұмыс күші жұмыс бойынша өкілетті орган бөлген квота шегінде тартылады. Шетел мамандарын тартуға құзырлы органдарға 2013 жылы 130 рұқсат берілді, 2014 жылы – 168 рұқсат берілді және 1 қазан 2015 жылы – 322 рұқсат берілді. Шетелден жұмыс күшін тартатын ұйымдарда қызмет еткен шетелдіктер саны 2013 жылы – 89 545 Қазақстандық жұмыскер болды, 2014 жылы – 75 000 Қазақстандық жұмыскер және 1 қазан 2015 жылы – 85 000 Қазақстандық жұмыскер болды.
Түрғындарға әлеуметтік қолдау көрсету мақсатымен мемлекеттік мекенжайлық көмек (ММӘК) жүзеге асырылып отыр, кәмелетке толмағандарға мемлекеттік жәрдемақылар төленеді.
2013 жылы аз қамтылған отбасылар 2012 жылмен салыстырғанда кеміді және оның ішінде 6044 адам немесе 1493 отбасы. 2015 жылдың басында жұмыспен қамту ұйымдарында және әлеуметтік бағдарлама ұйымдарында 1 269 аз қамтылған отбасылар есепте тұр оның ішінде 5 046 адам , ол 16,5% өткен 2013 жылғымен салыстырғанда кем. 01.10.2015 жылы аз қамтылған отбасылар саны өткен жылғы сәйкес мерзіммен салыстырғанда 20,5% кеміді (01.10.2014 ж. – 5 136 адам 1 289 отбасынан) және 4 083 адам болды ол 1 013 отбасынан алғанда. Әлеуметтік қолдау құрылымында ММӘК алатындар саны төмендеп келеді ол тұрғындардың жұмыспен қамтылу деңгейін көрсетеді.
Облыста мүгедектердің өмір сүру сапасын жақсарту бойынша, қолжетімді ортаны қамтамасыз ету, өмір сүру қызметін қамтамасыз етуге бағытталған 2012-2018 жылдарға арналған шаралар Жоспары жүзеге асырылып отыр. Қарқаралы қаласындағы бұрынғы босап қалған аудандық аурухана ғимаратында реабилитациялық орталық құру бойынша жоба жүзеге асырылып отыр.
Одан басқа тұрғындарды қорғау саласында арнайы әлеуметтік қызметтер жүзеге асырылады. Ол қызмет түрі 10 ведомство ішілік медико-әлеуметтік мекемелерде жүзеге асырылады ол 2568 төсек орынға есептелген, жалғыз қартайғандарға, мүгедектерге, мүгедек балаларға және психоневрологиялық ауру 18 жастан жоғары бабаларға қызмет көрсету 69 бөлімде, нақты тұрғынжайы жоқ тұрғындарды адаптациялаудың 3 орталығы Қарағанды, Жезқазған және Теміртау қалаларында жұмыс істейді.
2.1.2.4.1. Еңбекті қорғау
Таукен-металлургиялық, өндірістегі көмір және басқа да салада Ірі индустриалдық аймақ болғандықтан бірінші кезекте еңбекті қорғауға, өндірістік өнеркәсіп жұмыскерлерінің құқығын қорғауға және еңбек өмірі сапасын қорғауға көп көңіл аударылу керек. 2015 жылдың тоғыз айында мемлекеттік инспекторлар 2168 өтінішті қарады (2013 ж.-1315, 2014ж.-1568) қарады, 1320 (2013 ж.-1546, 2014 ж.-1214) мекемеге тексеріс өткізілді.
Кәсіпорынның жұмыс беруші мен әкімшілік атына 516 (2013 жылы -821, 2014 жылы -606) түсіндіру берілді, оның ішінде еңбек қатынастары бойынша – 445 ( 2013 жылы -637, 2014 жылы -448), еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау бойынша – 57 ( 2013 жылы 178, 2014 жылы -144), тұрғындарды жұмыспен қамту бойынша – 14 ( 2013 жылы -6, 2014 жылы -14). Әкімшілік жазаға тартылғандар 285 (2013 жылы -716, 2014 жылы -540) заңды және лауазымды тұлғаларға айыппұлдар салынды айыппұл сомасы 22,5 ( 2013 жылы -30,7, 2014 жылы -18,1) млн. теңге.
Еңбекақыны кешіктірумен көрінетін әлеуметтік шиеленісті жайластыру үшін 2015 жылы тоғыз айда мемлекетік еңбек инспекциясы еңбек заңнамасының бұзылуының алдын алу жұмыстарын жүргізді. Еңбекақыны кешіктіру бойынша заң бұзушылықтары үшін мемлекеттің еңбек инстекторлары 119 (2013 жылы -141, 2014 жылы -57) әкімшіліктік айыппұл салды. Жалпы сомасы 10,1 ( 2013 жылы -8,2, 2014 жылы -2,9) млн. теңге болды.
Еңбек қақтығынысың алдын алу мақсатында оның ішінде еңбек ақы беру қарызын болдырмау үшін 3 429 ұжымдық келісімдер жасалды, оның ішінде ірі кәсіпорындармен - 163, орта - 460, шағын- 2806. Ұжымдық келісімшарт қатынастарымен қамтылған кәсіпорын үлесі облыс бойынша әрекет етіп отырған кәсіпорынның жалпы санынан барлығы 22%.
2.1.2.4.2. Еңбек пен әлеуметтік қорғаудың SWOT-сараптамасы
|
Оң әсері
|
Теріс әсері
|
Ішкі орта
|
Күшті жақтары
-
Аз қамтылған азаматтар санының кемуі
-
Жұмыссыздық деңгейінің кемуі
|
Әлсіз жақтары
-
Жұмыссыздарды есепке алудың жетілмеген әдістемесі
|
Сыртқы орта
|
Мүмкіндіктер
-
Үш тараптық серіктестік (әкімдік, кәсіподақтар, жұмыс беруші)
-
«Жұмыспен қамтудың жол картасы 2020» Бағдарламасы
-
ҮЕҰ тарту
|
Қауіптер
-
Қаржы дағдарысы өндірістің қысқаруы салдары ретінде
-
Кәсіпорындардағы ауыр және зиянды жағдайлар
-
Жұмыссыздардың ұсынылған жұмыс орындарына сәйкес келмеуі (әсіресе ауылдық жерде)
|
2.1.2.4.3. Еңбек пен әлеуметтік қорғаудың өзекті мәселелері
- Кәсіп пен мамандықтар бойынша жұмыс күшінің ұсынылуы мен сұранысының баланыссыздығы;
- 18 жастан жоғары жастағы мүгедектерге арналған оңалту мекемелерінің жоқтығы. Мәселені шешу үшін Қарқаралы қаласындағы бұрынғы аудандық аурухана ғимараты базасында ҚМУ «Қарағанды облысындағы мүгедектерге арналған оңалту орталығы» құрылды. ПСД жасалды, жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатыр;
2.1.2.5. Мәдениет
Облыста жеке тұлғаны үйлесімдәкпен дамыту үшін жағдай жасау басқа аймақтармен салыстырғанда 6% мәдениеттің қанағаттандырылу деңгейі орташа республикалық мәннен жоғары (76, ол 100 адамға шаққандағы деңгей, 72 100ден).
2014 жылғы мәлімет бойынша облыста Қазақстанның өнердегі өнімі, сауықтыру қызметінің және демалыстың 7,22% өндіріледі, аймақ арасында 5 орында.
2015 жылдың басына облыстағы мәдениетті ұйымдастыру желісі 645 нысанды қамтыды: 330 кітапхана, 19 мұражай, 5 театр, 2 концерттік ұйым, 255 мәдениет және құлып үйлері, 21 видеомобиль, 7 мәдениет және демалыс саябақтары, зоопарк, көрме залдары, кинотеатр, киновидеопрокат, облыстық сауықтың және халық шығармашылығының ғылыми-әдістемелік орталықтары, тариха мәдени мұраны сақтау бойынша орталықтар. Жалпы алғанда 2011 жылдан 2014 жыл аралығында мәдениет нысандары 6 бірлікке артты.
Мәдениетті ұйымдастыру желілері 2011 жылы облыста 651 нысан болды, 2012 жылы - 653 нысан (Нұра ауданында Сәтбаев қ. 2 Мәдениет үйі ашылды), 2013 жылы - 649 нысан болды (Қарқаралы, Осакаров аудандарында 3 кітапхана жабылды және Шет ауданынды 2 құлып жабылды), 2014 жылы – 645 нысан болды ( Шет ауданында 2 кітапхана және 2 құлып жабылды). Соңғы үш жылда кітапхана желілерінің кему үрдісі байқалып отыр ал құлып саны артып отыр. Кітапхана желілерінің кемуі ауылды жерден тұрғындардың қалаға кетуімен, сонымен қатар нысанды күтуге кететін қаржының болмауымен түсіндіріледі.
Тұрғындардың мәдениет қызметіне қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында және саланың оптималды инфрақұрылымын құру үшін 2016–2020 жылдары жергілікті бюджет есебінен мәдениет нысандарын арттыруды қарастырып отыр, 11 бірлікке арттыру ауылдық жердегі 1 құлып үйін мемлекеттік емес желіден беру арқылы, 5 мемлекеттік құлып пен 5 кітапхана құру арқылы жүргізу қарыстырылуда.
2012-2014 жылдары 7,8 мың спектакль мен концерттер қойылды, 40,5 мыңнан артық экскурсия, лекциялар мен көрмелер өткізілді.
Кесте 38.
Мәдениетті ұйымдастыру жұмыстанының көрсеткіш динамикасы
Көрсеткіш
|
2012ж.
|
2013ж.
|
2014ж.
|
Экскурсиялар, лекция, көрмелер, бірлік
|
12816
|
13439
|
14286
|
Мұражайға бару, мың адам
|
437,1
|
461,3
|
478,5
|
Концертер, спектакль, бірлік
|
2605
|
2606
|
2638
|
Театрларға және концертке бару, мың адам
|
1059,3
|
1120,4
|
1293,7
|
2016-2020 жылдары 8 мыңнан артық спектакль мен концерттер ұйымдастыру жоспарланып отыр, 40 мыңнан артық экскурсиялар, лекциялар мен көрмелер ұйымдастыру жоспарланып отыр.
1-ші жарты жылдықта 2015 жылы Қарағанды облысында 17 мұражай, әрекет етіп отыр, оның 3 филиалы бар, онда 337211 бірлік жәдігер сақталуда, ол өткен жылдағы 1 тоқсанмен салыстырғанда 8018 артық (329193 бірлік), оның негізгі қордағылары – 250528 бірлік. Облыс мұражайлары ғылыми-зерттеу және жинау қызметі барысында 2015 жылдың бірінші жарты жалдығында 4013 жәдігер жинады. Олар этнография, декоративтік-қолданбалы өнер, сурет туындысы және басқа да жәдігерлер. Соңғы үш жылда облыс мұражайына 1377 адам келді.
2014 жылы кітапханалардың кітап қоры 6,2 млн. дана болды, оның ішінде мемлекеттік тілдегі 2,0 млн. данадан артық.Жалпы алғанда 2012-2014 жылдары оқырмандардың жылдық көрсеткіштің кемуі байқалып отыр. 2014 жылы 2012 жылмен салыстырғанда 17,2% (2012 жылы – 448,7 мың адамға, 2013 жылы – 447,5 мың адамға, 2014 жылы – 371,4 мың адам). Кітапханаға келу саны 2014 жылы 16,3% кеміген және 3608,8 мың адамды құрады ( 2012 жылы – 4314,9 мың адам, 2013 жылы – 4285,2 мың адам). Оқырмандар санының кемуі және кітапханаға келушілердің кемуі облыста кітапхана қорының электрондық формадағы қызметінің артуынан болып отыр.
Кітапхана қоры 2012 жылы 6577,1 мың бірлікті құрады 2013 жылы – 6406,5 мың бірлік, 2014 жылы – 6221,2 мың бірлік болды. Сонымен, 2012-2014жж. 355,8 мың бірлікке кемігені байқалады. Кітапхана қоры көлемі қордағы кітапты есептен шығару есебінен кеміген себебі кітап тозады. Одан басқа, жергілікті бюджет жаңа кітапты сатып алуға аз қаржы бөледі.
2016-2020 жылдары оқырмандар санының және келушілер санының кемуі жоспарланып отыр ол 0,3% болады. Электрондық қызметті пайдаланушылар саны және электрондық құжатты пайдаланушылар саны 7,7% артқан. Электрондық каталогқа енгізілген библиографиялық жазба саны 265,8 мың бірлік және 2020 жылы 1406,2 мың бірлікті құрайтын болады.
Облыс кітапханаларында мәдени сауық шаралары, семинарлар, лекциялар, конференциялар және кәсіби конкурстар ұйымдастырылады, кітапхана көрмелері мен дөңгелек үстелдер ұйымдастырылады. Мәдени сауықтыру шараларының көптеген бөлігі Қазақстанның мәдениетін насихаттауға бағытталған: Тәттімбет атындағы, Ж.Елебеков атындағы және басқа да сһ конкурстар. Жанрлық әр түрлілік, жас ерекшелігі бойынша әлеуметтік маңызды шаралар өткізу тұрғындардың әр түрлі санаттарының мәдениетке қолжетімділігін қолдауды көрсеитіп отыр.
2012-2014 жылдары Қазақстанның халық суретшісі А. Исмайлованың 100-жылдығына арналып өткізілген шара, Ф. Кәрібжановтың 100-жылдығына, Қарағанды қ. 80-жылдығына өткізілген шаралар және Қарағанды облысының Қызылорда облысындағы Мәдениет Күндері, мерекелердегі әлеуметтік маңызды шаралар әр түрлі фестивальдар, конкурстар, концерттік бағдарламалар, шығармашылық кештер табыспен өткізілді.
2015 жылы Ұлы Отан сағысының 70-жылдығын тойлауы өткізілді, Қазақ хандығының 550-жылдығына орай театрландырылған көпшіліктік мереке, еңбек және соғыс ардагерлерінің облыстық XXV фестивалі, «Ардагерлер ән шырқайды», мүмкіндігі шектелген адамдарға арналған XVI облыстық фестиваль «Жан шығармашылығы» «Қарағанды қаласының қалалық үздік Мәдениет Сарайы» конкурсы, аудандық және қалалық көркемөнерпаздардың халық шығармашылығының облыстық конкурсы «Сарыарқа сені жырлаймын», халықаралық фестиваль «Музыкалық Сарыарқа», оперетта және мюзиклдің фестиваль конкурсы «DocStar», сонымен қатар мемлекеттік мерекелерге арналған әлеуметтік маңызды шаралар, концерттік бағдарламалар мен шығармашылық кештер.
Облыс тұрғындары мәдениетке сұраныс білдіріп отыр, жалпы алғанда қызмет сапасына қанағаттанып отыр. Облыс тұрғындарының мәдениет саласындағы қызметке қанағаттану деңгейі 2014 жылы 76% құрады.
Қаржыландырудың бөлінген көлемі мәдениет саласының материалдық-техникалық базасының әлсіздігін көрсеитіп отыр. мәдениетті ұйымдастыру, әсіресе ауылды жерлер өз тұрғынжайы жоқ: 2015 жылдың басында 79% бейімделген тұрғынжай және құрылыстар пайдаланылды. Жөндеу жұмыстары 17,5% нысанға жұргізілмеген. Одан басқа нысаннның жалпы санының 36% жөндеуге мұқтаж. Пайдаланылып отырған ғимараттар мен құрылыстардың тозу деңгейі 2015 жылы 85% құрап отыр.
Мәдениет ұйымдары жылжымалы ұйымның дефицитін бастан кешіріп отыр (бар болғаны 21 видеомобиль), ол жекелеген аудандар мен ауылдарды мәдени қызмет көрсетумен қамтуға мүмкіндік бермейді. Жалпы алғанда аймақтағы мәдени желінің дамуында диспропорция орын алып отыр. Материалдық-техникалық жабдықталудың әлсіздігі сонымен қатар қазіргі заманғы құралдарға қажетті және арнайы костюмдердің, музыка құралдарының дефициті орын алып отыр.
Мәдениет саласындағы маңызды бағыттардың бірі ол бағалы тарихи-мәдени мұраны зерттеу болып отыр. Қарағанды облысы аумағында 2700 тарихи және мәдени ескерткіш тіркелген. Оның ішінде 1538 мемлекеттің қорғауында, 22 ескерткіштің республикалық мәртебесі бар. 2014 жылы Әзімбай кесенесі аумағына қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді (Ақтоғай ауданы), (Ақтоғай ауданы) Алданазар кесенесіне, Мустафин мешітіне (Жанаарқа ауданы), Қожабек кесенесіне (Жаңаарқа ауданы), Ахметжан кесенесіне (Нұра ауданы), Қоысбай мешітіне (Ұлытау ауданы), Зілқара кесенесіне (Ұлытау ауданы), Жошы ордасы кешеніне (Ұлытау ауданы), Қаратай батыр кесенесіне (Шет ауданы), Сәкен Сейфуллин қыстағына (Шет ауданы), қола дәуіріндегі Беғазы моласына (Ақтоғай ауданы), Жәңгір төре кесенесіне, Танабай моласына, Құнанбай қажы мешітіне және қола дәуірі елді мекені Донғалыға (Қарқаралы ауданы), қола дәуірі моласы мен кесенесі РЖВ Атасу шағынауданына (Жаңаарқа ауданы) жөндеу жұмыстары жүргізілді.
2014 жылы Жартас (Абай ауданы) моласына археологиялық зертеулер жүргізілді, қола дәуірі ескертіші және Ерте темір ғасыры ескертікштеріне Балқаш көлі аумағында жөндеу жүргізілді (Ақтоғай ауданы), Жұбан Ана қалашығына (Жаңарақа ауданы), археологиялық кешен Айыртас (Қарқаралы ауданы) және Қарқаралы аумағындағы ертедегі рудниктер мен елді мекендерге, 15-18 ғасырлардағы Қазақ хандығы тарихымен байланысты ескертікштерге және қола дәуіріндегі Орталық Қазақстан елді мекендеріне, қола дәуіріндегі Беғазы, Дандыбай моласы, Таңқараға (Шет ауданы) жөндеу жүргізілді.
2015 7 археологиялық зерттеу жүргізіліде және тарихи және мәдени ескертіштерді 13 қалпына келтіру және жөндеу жұмыстары жүргізіледі. 2016-2020 жылы 35 астам археологиялық зерттеулер жүргзу жоспарланып отыр, мәдени және тариха ескерткіштерді 55 қалпына келтіру және жөндеу жұмыстары жұргізу жоспарланып отыр.
Облыста мәдени қызметкерлерді даярлау мен қайта даярлау орталықтары мәдениет мекемелерінде жоқ (немесе аз) тар профилдегі мамандарды – реставраторларды, каталогизаторларды, маркетинг бойынша арт-менеджмент бойынша шығармашылық лидерлер мен басқарушылық кадрлар дефицит. Аз қаржыландыру кадрмен қамтамасыз ету мәселесін және театралдық-көркем ұйым мәселелерін тудырып отыр: кәсіби кадр дефициті байқалып отыр және талантты жастардың аз келуі байқалып отыр.
2.1.2.5.1. Мәдениеттің дамуының SWOT-сараптамасы
|
Оң әсер
|
Теріс әсер
|
Ішкі орта
|
Күшті жақтары
-
Мәдениет нысандарына бару деңгейінің артуы
-
Тұрғындардың мәдениет саласы қызметіне қанағаттануы
|
Әлсіз жақтары
-
Мәдениет саласында бейімделген тұрғын жайлардың құрылыстардың көптігі
|
Сыртқы орта
|
Мүмкіндіктер
-
Ақпараттық –коммуникациялық технологияның дамуы
-
Аймақта инфрақұрылымның дамуы
-
Аймақта туризмнің дамуы
-
Қазақстан Республикасында 2020 жылдарға дейін саланы дамыту бойынша Бағдарлама
-
«Бизнестің жол картасы 2020» ББ
-
Аймақаралық байланысты қалыптастыру
|
Қауіптер
-
Капиталдық және ағымдағы жөндеу жүргізуге қаржыландыру деңгейінің аз болуы
-
Облыстағы мәдениет мекемесінің қаржыландыру мен жаңарту деңгейінің материалдық-техникалық базасының төмендігі
-
Мәдениет пен өнер қызметкерлерінің біліктілігін арттыруда қаржыландырудың аздығы, ол мәдениет саласы қызметкерлерін кәсіби дамыту деңгейін төмендетіп отыр.
-
Мәдени саласының инфрақұрылымын дамыту деңгейінің азлдығы
-
Мәдениет ұйымының мамандандырылған кадрларының дефициті мәдениет қызметінің әр түрлілігін репутациясын қысқартуға алып келеді
|
Достарыңызбен бөлісу: |