- түсiнiктi бағалар бойынша қазiргi технологиялардың әлсiз енгiзу өсiмдiк шаруашылығында және биiк репродукциялармен тұқымдармен жеткiлiксiз қамтамасыздық

- өңдеу және болмағандықтан сапалы шикiзаттың қуаттылығының жүгi көптiгiнiң аласа деңгейi.

Жұмыспен қамтамассыз ету құрылымы

Жұмыспен қамтылған халықты санның 2010 жылдың 1 қаңтарында 373, 3 мың адам, жалданбалы қызметкерлер - 246, 2 мың адам, өз кәсібімен айналысатындар саны - 127, 1 мың адамды құрайды.

Облыста тұрғындардың экономикалық белсендік көрсетіп, көш бастайтын Қарғалы (79,5), Уіл (79,4), Байғаны (79,3) және Айтеке би (79,2) аудандары. Аудандардың талдауы дегенмен барлық аудандар емес белсендiлiктiң биiк деңгейiмен позитивтi тенденцияларды алып жүретiнiн көрсетедi. Мысалға, 2004 жылы Ойыл ауданында экономикалық тұрғыдан белсендi халық (83% ) 11, 0 мың адамды құрады, ал 2008 жылы 11, 7 мың адам, бiрақ экономикалық белсендiлiк деңгейi 79, 4% төмендедi. Ақтөбе қаласында 2008 жыл бойы 11, 9 мың адам жұмыссыз болып тiркелген, ол 6, 9%. Ырғыз ауданы жұмыссыздық деңгейi бойынша бiрiншi орында - 7, 3%.

Ақтөбе облысында жұмыссыздардың санының басылуы байқалады. Статистика бойынша 2009 жылы соңғы 15 жылдарға ең кiшi көрсеткiш болып табылған жұмыссыздық деңгейi 6, 0% құрады. 1997 жылмен салыстырғанда 7, 7%, 2000 жылы 7, 3% және 2005 жылы3, 2% төмендедi.

Жұмыссыздық деңгейiнiң басылуы қарамастан, облыста еңбекке жарамды тұрғынының экономикалық дәртсiздiгiнiң деңгейiнiң өсуi байқалады.

2009 жылы үлкен және орта кәсiпорындарға және ұйымдарға 3,8 мың адам қабылданған, бірақ әр түрлi себептер бойынша - 3, 0 мың адам жұмыстан шықты. Жұмыстан өз ықыласымен шыққан адамдар саны 79, 0%, қызыметшiнiң санының қысқартуымен байланысты - 2, 7%, басқа себептер бойынша - 18, 3% құрайды.

Ақтөбе облысына 2010 жылдын басында 9030 адам жұмысқа қабылданған, 7306 адам шыққан. Олардың ішінен 65 адам кәсiпорынның жабылу және/немесе қызыметшiнiң санының қысқартуымен байланысты болды. 6282 адам басқадай сылтаумен кеттi. Басқа себептер бойынша 959 шақты адам кеттi.

Ақтөбе облысының еңбек нарығының негiзгi мiнездемелерiнiң бiрi деп гендер құрылымын атауға болады. Ақтөбе облысында жұмыспен қамтамассыз етілген әйелдер санынан ер адамдар саны басым болады. 2009 жылы әйел адамдардың жұмыссыздар саны 68, 6% құрады, сонымен қатар осы көрсеткiш бойынша Астана қаласынан кейiн Ақтөбе облысы 2 орында. Осы көрсеткiш бойынша Ақтөбе облысы 2005 жылы бiр позицияға төмен түсті.

2 сурет - Ақтөбе облысының еңбекке жарамды тұрғыны, 1000 адамға демографиялық жүктеменiң динамикасы

Егер аудан тiлудегi демографиялық жүктеменi қаралса, онда өзi биiк жүктеменiң коэффициентiнiң 2009 жылында ырғыз ауданында болды. Зейнетақы жас шамасының тұрғынының жүктемесiнiң биiк еншiсi Қарғалы және және дейiн жүктеме мәртөк ауданында айқындалған - сонымен бiрге еңбекке жарамды жас шамасы салыстырмалы облыс аудандары қалған жағдайларда ретiнде төменде. Егер ақтөбе облысында жаңадан көрiнген жас шамасының тұрғыны басым болатынын есепке алынса, онда демографиялық жүктеменiң коэффициентi ең жақын он жылдыққа болды ендi аласа қалады.

Негiзгi еншiнiң жалданбалы қызметкерлерiнiң бос еместiктерiн құрылымда (30% ) өнеркәсiп, (19, 1%) бiлiм, көлiк және (13, 4%) байланыс және (8, 4%) денсаулық сақтауға дәл келедi. Жұмыспен қамтамассыз етілу саны маңызды, сонымен бiрге мемлекеттiк басқару, құрылыста және жылжымайтын мүлiктi шағылысады. Бас экономикалық қызмет түрiн жұмыспен қамтылған халықтың арасында ауыл шаруашылығын болып қалады. Кадрлардың ауыл шаруашылығы өндiрiсiндегi тапшылығы бар мәселе аймақтық апкке көкейкестi болып қалады. Ақтөбе облысының ауыл тұрғынының көші-қоны биiк болып қалады. Алдыңғы бөлiмде көрсетiлгендей, қозғалыстың негiзгi массасы ауылшаруашылық жерлерден қалаға жүредi. Бас мәселенi ауылшаруашылық жерде еңбекақыны аласа деңгейдi болып қалады.

Өлкенiң дамытудың осал жақтары бос еместiк және жұмыссыздықтың гендер құрылымындағы еңбектiк миграция және пайда болатын ахуалдар болып табылады.

Бiрақ позитивті тенденциялар да бар. Ақтөбе облысының тұрғынының жұмыссызының саны азаюда. Сан экономикалық тұрғыдан белсендi халық өседi. Сонымен бiрге оң тенденция жұмыспен қамтылған халықты санда сақталынады.

Аймақтық экспорт

Ақтөбе облысы жақын және алыс шет елдермен дамыған сыртқыэкономикалық байланысы бар. Облыстың экономикалық дамытуы үшiн жақсы шарттарды құратын сыртқы сауда айналымы динамикалық өседi.

Ақтөбе облысының сыртқы сауда айналымы 2009 ж 5, 5 млрд. долл., соның ішінде экспорт - 4,06 млрд. долл., импорт – 1,47 млрд. долл. құрады. Импорттың үстiне экспорттың басым болуы , сыртқы сауда айналымының сальдосы оңды – 2,58 млрд. долл. АҚШ болдырды.

4 кесте – Сыртқы экономикалық қызметтің даму көрсеткіші

Экспорт шикі мұнаймен, хром кенi, ферросплавтармен, хром тұздары, дәрiгерлiк рентгенаппаратамилар, дәндi дақылдармен 2009 жылдар бойы елестеткен. Өнiмдер негiзгi сатып алушылармен болып табылады: (20, 4%) Италия, (13, 9%) Қытай, (8, 6%) Нидерланды, (8, 5%) РФ, (5, 6%) Жапония, (5, 5%) Германия, (4, 1%) Иран, (3, 8%) Швейцария.

Химия және қара және түстi металлургия, құрылыс материалы тағы басқалар өнiмнiң Негiзгi импорттарымен ағаш өңдейтiн өнеркәсiп, көлiк құралы, өнiм жабдықтың төңiрегiдегi, өнiмдердi импорттайды болып табылады: (45, 2%) РФ, (24, 4%) Қытай, (6, 3%) АҚШ, (4, 9%) Украина, (3, 4%) Австрия, (2, 7%) Германия, (1, 4%) Жапония және (1, 3%) Финляндия.

Тауарлық құрылым бойынша: минералды өнiмдер экспорт көлемдерiнде құрайды - 67, 2%, металлургиялық өнiм - 29, 1%, азық-түлiк тауарлары - - 2, 4% қалған 1, 3%, химия өнiмi. Импорттың еншiсi: машина және жабдықтар - 35, 5%, минералды қорлар - 18, 7%, металлдар және бұйым олардың iшiнен - 15, 9%, азық-түлiк тауарлары - 11, 6%, химия өнiмi - 10, 1% -8, 1% қалған.

2009 жылы ТМД елдерiмен сыртқы сауда айналымы 1180,4 млн. долл. (22,0% жалпы ВТО көлемде) , соның ішінде экспорт 402,8 млн. долл., импорт 777,6 млн. долл. құрады.

2009 ж облыстың сыртқыэкономикалық байланыстарының әлемнің 103 елдерiмен, олардың iшiнде ТМД -10, Еуропа - 33, Азия - 24, Америка - 20, Африка - 13, Австралия және Океания - 3. 49 елден бiздiң облыс өнiмге сұраныс берді , әлемнiң 101 елдерiнен серiктестiгi өз өнiмiнiң жабдықтауы бiздiң өлкеде жүзеге асырды.

Қазақстан Республикасында сыртқы экономикалық қызметтiң активизациясы және қолайлы инвестициялық райының жасауы бойынша өткiзiлетiн саясат оң нәтижелі болды. Бүгінгі таңда Ақтөбе облысында 530 шетелдiк серiктестiктер және бiрлескен кәсiпорындардың тiркелген, филиалдар және әлемнiң тағы басқа елдерiн Ұлыбритания, Франция, Швейцария, Германия, Түркия мұндай Ресей, Қытай, АҚШ мемлекеттердiң фирмаларының қатысуымен ұйымдастырылған өкiлдiктер.

Ақтөбе қаласында өлкелердiң арасындағы өлке аралық сауда-экономикалық қатынастардың дамытулары мақсаттардағы Қазақстандық-Ресейлiк әмбебап «Еуропа –Азия. Шексіз Iстестiк» және Қазақстандық Халықаралық көрме «Ақтөбе промстройиндустриясы» атты көрмелерi жыл сайын жүргiзiледi.

Ақтөбе облысының сыртқы саудасының динамикасы экспорттың көздiң нүктесiмен географиялық диверсификациясының оң айғағы болып табылған облыстың сыртқы саудасында басқа елдердiң рөлi жоғарылату туралы куәландырады.

Кеден одағының жасауы және экономикалық Қазақстан кеңiстiгiнiң 2012 ж 1 қаңтарының кешiктiрмей құрастыруы, Ресейдiң қабылданған саяси шешiм шығатын сапалы өзгерiстерi және Беларусь бiздiң ел азаматтардың экономикаға және өмiр деңгейлерiне кеуделеуге мүмкiндiк бередi.

КО өлкенiң өндiрушiлерi үшiн оң момент шеңберiнде жұмыс iстейтiн стандарттар және талаптардың бейiмдеуi болып табылады. Өнiмнiң Ақтөбе өндiрушiлерi үшiн нақ сол өз өнiмiнiң өткiзу нарығының кеңейтуiн қосымша мүмкiндiк көрiнiп қалады және облыстың аумағындағы жаңа өндiрiстерiнiң дамытуына мүмкiндiк туғызатын инвестициялық тартымдылық жоғарылайды. Кеден рәсiмдеуi және кеден бақылауымен сабақтас сыртқы сауда жұмыстарының субъекттерiнiң шығындарының минимизациялауларында бейнеленген тергеушi пайдалар iлiк Ақтөбе облысы үшiн кеден одағының жасауы өлке аралық iстестiк шеңберiнде.

Ақтөбе облысы үшiн кеден одағының бас артықшылығы - бұл экономикалық кооперация, өйткенi кеңес мерзiмдерге жасалған территориялық - өндiрiстiк кешендер өз ықпалдарын әлi сақтайды. Демек, және процесстiң Ақтөбе кәсiпорындары технологиялық тiркестер бөлiк болуға және, еуропалық нарықтағы өз өнiмiн жаңадан ел КО аумағындағы экономикалық плацдармы қолдана сатуға бұл құя алады. Ресей және Беларусь сонымен бiрге, өз өнiмiн қойып, өлкенiң аумағындағы оның өңдеуiн оның оңтүстiк-шығыс және Азия солтүстiк-шығысында сататындай етiп ақтөбе облысы мүмкiндiктi пайдалана ұйымдастыра алады.

Бұдан басқа, ақтөбе облысы үшiн кеден одағының тиiмдiлiгi кәсiпкерлiктiң субъекттерiне әкiмшiлiк жүктеменiң кiшiрейтуiнде болады.

2010 жылдың 1 қаңтарындағы санақ департаментінің көрсеткіші бойынша 41 732 ОШК субъекттерiнiң тiркелді, соның iшiнде -8 692 шағын және орта кәсiпкерлiктiң заңды тұлғалары, 28 343 - жеке кәсiпкерлік және 4 697 (фермер ) шаруа шаруашылықтар.

(ОШК ) шағын және орта кәсiпкерлiктiң белсене жұмыс iстейтiн субъекттерiнiң Республикасындағы саны, алдыңғы жылдын тиiстi мерзiмiмен салыстырғанда 5, 1 % өсті және 29 245 бiрлiктердi құрады, соның iшiнде – шағын кәсiпкерлiктiң 2 659 заңды тұлғалары , 137 орташа кәсіпкерліктің заңды тұлғалары, 22 781 - жеке кәсiпкер және 3 668 шаруа(фермер ) шаруашылықтар болды.

2010 жылдың 1 қаңтарындағы белсене жұмыспен қамтамассыз етілген ОШК саны өткен жылдың сәйкес мерзiмiмен салыстырғанда 4, 3% өсті және 81 307 адамды құрады, соның iшiнде шағын кәсiпкерлiктiң заңды тұлғалары - 22 984, орташа кәсiпкерлiктiң заңды тұлғалары - 12 730, жеке кәсiпкер - 36 569 және шаруа(фермер ) шаруашылықтар - 9 024.

Өткен жылдың желтоқсан-қаңтармен салыстырғанда 2009 жылдың желтоқсан-қаңтары шағын және орта кәсiпкерлiктiң белсендi субъекттерiмен (тауарлар және қызметтер) өнiм өндiру - жедел мәлiметке сәйкес , (тұрақты бағаларда) және 120 284 миллион теңгені құрады, соның iшiнде шағын кәсiпкерлiктiң заңды тұлғаларымен 62 109 миллион теңге, орташа кәсiпкерлiктiң заңды тұлғаларымен - 24 379 млн. теңге, жеке кәсiпкерлермен 24 379 миллион - теңге және (фермер ) шаруа шаруашылықтармен 26 007 миллион - теңге 7 790 миллион.

Кәсiпкерлiктiң бөлiндiсiнiң дамытуына позитивтi ықпал мұндай кәсiпкерлiктiң инфрақұрылымының маңызды элементтерi көрсеттi: кәсiпкерлiк-инкубатор, консалтинг және консультациялық орталықтар. Бүгiнше кәсiпкерлiктiң қолдауы бойынша 54 қоғамдық бизнес- құрастыруларлар, олардың iшiнен 12 кәсiпкерлiк-инкубатор, 6 орталықтар белсене жұмыс iстейдi, 1 технопарк, 35 салалық одақтар, қауымдастықтар және заңды тұлғалардың бiрiктiрулерi.

Ақтөбе облысына республикалық бюджеттен 569,7 миллион теңге ерекшеленген, соның iшiнде:

- проценттi жалакилердiң жәрдем беруiне - 137, 9 миллион теңге ;

- қарыздардың кепiлдiк беруiне - 140, 8 миллион теңге ;

- сервис қызметтерiне - 25, 0 миллион теңге ;

- экспорттық өндiрiстердiң қолдауына - теңге 50, 0 миллион;

- (индустриялық ) өндiрiстiк инфрақұрылымның дамытуына - 216, 0 миллион теңге.

Ақтөбе облысы дәл қазiр Қазақстан Республикасындағы осы бағдарламаны iске асыру бойынша озып келе жатқан орында орналасады.

РКС бүгiнгi күнге қарап шыққан экономикалық дамыту және 65 мәлiмдемелердiң ҚР саудасының министрлiгiмен және одан тарлау мақұлданған:

- сервис қолдауы бойынша - 25, 0 миллион теңгеге 28 жобалары;

- инфрақұрылым қолдауы бойынша - 262, 8 миллион теңгеге 17 жобалары;

- жәрдем беру бойынша - 2628, 4 миллион теңгеге ортақ қарыз сомасына 16 жобалары.

Кепiлдiк беру бойынша - 2056, 9 миллион теңге ортақ қарыз сомасына жобалары.

Бәсекелестіктің дамыту үшін облыста кәсіпкерлік қызметтің дамыту бойынша қажетті инфрақұрылымды құру және жалпы алғанда бәсекелестік саласын жақсарту бойынша шаралар іске асырылып жатыр.

Кіші және орта бизнес жоғары қарқынмен дамып келе жатыр. Союлық пунктер мен алаңдардың құрылысы кесте бойынша жүргізіліп жатыр.

2010 жылдың 1-қазаны жағдайына облыста союлық бойынша 70 объекті қолда бар. Ағымдағы жылда 4 союлық пунктер салынып, қолданыста жүріп жатыр, 55 союлық алаңдар салынды, жылдың соңына дейін 8 союлық объектінің қолданысқа енгізілуі жоспарланды.

Облыста өндірістік тауарлардың негізгі түрлерінің бағаларын жоғырылатуды болдырмау бойынша қажетті шаралар қабылданып жатыр. Негізгі өндірістік тауарлар бағаларына, сонымен қатар Қазақстан Республикасы Үкіметімен бекітілген 18 әлеуметтік-елеулі тауарлар бағаларына мониторинг күн сайын өткізілуде. Өндірістік тауарлар қоймаларында бір жеті болған және тауар қалдықтарына мониторинг жүргізіледі. Сауданың негізгі түрлеріне жалпылама және жеке бағаларына мониторинг жүргізіледі.

Сонымен қатар, өндірістік тауарларға қатысты бағаның өсуін қысқарту мақсатында, Ақтөбе облысы әкімдігінің қаулысымен 2005 жылдан бері азық-түлік саудасында және жанар жағар май саудасында жағдайды реттеу бойынша облыстың штаб өз жұмысын жүргізуде. Осыған іспеттес штабтар облыстың қалаларында және аудандарында да құрылған. Осы штабтардың қызметтерінің жалғасуы көзделген.

Азық-түліктің әлеуметтік-мағынасы бар тауарларына бағаның шырт көтерілуін болдырмау бойынша қалалық және аудандық атқарушы органдармен жұмыс үнемі жүргізіліп жатыр.

Қазіргі уақытта облыста Ақтөбе қаласының және аудан әкімдігімен бірлесіп Қазақстан Республикасының «Сауда қызметін реттеу туралы» Заңының шекті сауда үлесін айқындау бөлігінде нормалардың орындалуы бойынша мәселе зерделеніп жатыр.

Ағымдағы жылдың басынан бастап Ақтөбе қаласының және аудан әкімдіктерімен 13 меморандум бекітілді (2009-2010 жылдары қол қойылды және 17 меморандум қолданылып жатыр). Азық-түліктің әлеуметтік-мән мағынасы бар тауарлардың бағаларының өсуін болдырмау және сол тауарлармен қамсыздандыру бойынша Меморандумдарға қол қойып бекіту бойынша жұмыс өз жалғасын тауып келеді.

Ақтөбе облысының ішкі саудасын 2008-2010 жылдарға арналған тұқым жеміс-жидек өнімдерімен қамту бойынша бағдарлама әзірленіп бекітілді.

Жоғарыда аталып өткен бағдарламамен және облыстың ішкі саудасын жеміс-жидек өнімдерімен жақсарту мақсатында ай сайын облысқа осындай жемістер Ресей Федерациясы, Әзірбайжан, Польша, Пәкістан, Эквадор, Түркия және Қазақстанның басқа да облыстарынан әкелінеді (картоп, сарымсақ, көп жапырақты орама, сәбіз, қызылша, помидор, қияр, жемістер, цитрусты жеміс-жидектер).

Облыстың ішкі саудасын жеміс өнімдерімен қамту мақсатында, сонымен қатар сауда орындарын көтерме делдалдармен сатып алынуына жол бермеу үшін жергілікті ауылшаруашылық тауарларын өндірушілермен сауда аумақтарында тегін және жеңілдікпен сауда орындары ұсынылады, дөңгелекшеден сауда жасау және жол бойы сауда жасау ұйымдастырылады, ауылшаруашылық тауарларына жиі ярмарка ұйымдастырылып жүргізіледі. Өз өнімдерін арнайы бөліп берілген орындарда сатуға рұқсат беріледі, осылайша көтерме делдалдарға шектеу қойылған.

Жыл сайын күз кезінде облыстың қала және аудан әкімдіктерімен апта сайын сауда бағасынан төмен етіп жеміс-жидектерді сатуға ярмарка іске асырылады.

Ағымдағы жылдың басынан бастап облыстың орталықта және ауданды 117 ярмарка өткізілді, сол кезде жергілікті ауылшаруашылық өндірушілердің тауарлары сауда бағасынан төмен сатылып іске асырылды.

Бәсекелестіктің дамытуның, әкімшілік барьердің бұқаралық ақпарат құралдары арқылы қысқартылуының артықшылықтарын түсіндіру мақсатында бизнес және «Атамекен» қоғамы өкілдерінің қатысуымен дөңгелек үстелдер ұйымдастырылып өткізілуде. Осы тақырып бойынша облыс және аудан газет беттерінде материалдар жариялануда.

Осыған байланысты, Ақтөбе облысының әкімдігі жанынан мекемелер мәселелері бойынша Сараптама Кеңесі шешілетін рәсімдердің оңтайлануы және қайта қаралуы, кіші және орта бизнес субъектілері қызметінде әкімшілік кедергілерді төмендету мәселелері бойынша өз жұмысын жалғастыруда (консультативті-кеңесу органы). Түгендеу жүргізу нәтижелері бойынша Сараптама Кеңесімен мерзімдері және ұсынылатын құжаттар санын қысқарту, сонымен қатар берілетін 41 рұқсатнаманың алып тасталуы ұсынылды. Нәтижесінде шығындарды 44,1% қысқарту түріндегі экономикалық эффект күтілуде. Осылайша, өңірдің экономикасында бәсекелестікті дамыту мақсатында, әкімшішілік кедергілерді төмендету бойынша жұмыс жалғасатын болады.

Бәсекелестік ортаның жақсару үшін кәсіпкерлік қызметтің дамыту үшін, сауда өнімдерінің жағдайы мен дамытуна талдау жүргізуді ұйымдастыру, облыстағы бәсекелестіктің дамыту туралы бұқаралық ақпарат құралдарына жариялау үшін қажетті инфрақұрылымды құру бойынша шаралар көзделген.

Сонымен қатар, аймақ экономикасының жекелеген салаларында проблемалар да орын алуда.

Осылайша, Ақтөбе облысының географиялық шекараларында электр энергиясын бөлек іске асыру саудасында әдеттегідей сауданың жоғарғы концентрациясы сақталады. Облыс халықтарына қажетті электр энергиясының жалпы алғанда барлық көлемін «Ақтөбе электрқамту» ЖШС іске асырылады.

Жергілікті энергия өндіру ұйымдарының өндірістің қуаттылығының жетіспеушілігі орын алуда.

Жергілікті өнімде жаңа электргенерациялық қуаттылығытылықтардың құрылысы, электр энергиясын беру желісінің реконструкциясы және Қазақстан Республикасының бірыңғай электр жүйесіне интеграциялануы өңірдің электр энергиясын толық көлемде қамтуға мүмкіндік береді.

Желімен берілетін газ саудасы желілік газдың алғашқы қойылымына және көтерме және бөлшек сауданы тудырып сатып алушалыр газды одан әрі іске асыруда алу үшін екінші реттік саудаға бөлінген. Алғашқы қойылым саудасында бір жеткізуші - «Ақтөбемұнайгаз» СНПС АҚ әрекет жасайды, сонымен қатар осы сауданың қалған субъектілері екінші сауданы тудыратын сатып алушылар болып табылады.

Ақтөбе облысында өндірілетін желілік газдың ең үлкен бөлігі экспортқа тасымалданады. Осыған байланысты ішкі сауда тұтынушылары облыстағы желілік газдың жиі дефицитіне кезігеді.

Осыған байланысты, дефицитті болдырмау мақсатында, желілік газды жергілікті өндірушімен облыс тұтынушыларына адекватты көлемде қою туралы меморандумды бекіту мүмкіндігінің қаралуы көзделді.

Бүкіл әлемдік экономикалық форумның «Бәсекелестікке қабілеттіліктің өзекті индексі» рейтингінде Қазақстанның позициясының жақсаруына әсерін тигізетін іс-шаралар шегінде Ақтөбе облысының әкімдігі үнемі жергілікті бәсекелестіктің дамыту бойынша қолданыс шараларын қабылдайтын болады, яғни, әкімшілік кедергілерді төмендету, бәсекелестік қарым-қатынастың жағымды жағдайларын туындату, сонымен қатар СПК және ГЧП арқылы сондай әрекеттерді туындату арқылы «жергілікті бәсекелестіктің қарқындылығы» көрсеткішінің жақсаруына шаралар қабылдайды. Жасалған жұмыс туралы ақпарат Қазақстан Республикасының Бәсекелестікті қорғау бойынша агенттігіне (Монополияға қарсы агенттік) тоқсан сайын ұсынылатын болады.

Туризм саласы

Ақтөбе облысында соңғы жылдары түрлі туристік бағыттардың даму процесі байқалуда. Туризм саласында қызмет көрсетудің жалпы көлемі 2009 жылы 968,1 млн. тенгені құрастырды. 2010 жылдың қаңтар-маусымында қызмет түрін алатын тұлғалар саны 32 479 адамды құрастырды (2009 жылдың қаңтар-маусымында – 31 637 адам).

Туристер көп жағдайларда іскерлік мақсаттармен саяхатқа шықты (71,5%) және демалу мақсаттарынада (туристердің жалпы санынан 18,7%).

2009 жылдың іспеттес мерзімімен салыстырғанда қатысушылар саны 2,7% ұлғайды. Туристік салада көрсетілген қызметтің жалпы көлемі 15,9% ұлғайып, 515 756,1 мың теңгені құрастырды.

2010 жылдың 1-жартыжылдығы қорытындысы бойынша 2009 жылдың іспеттес мерзімін салыстырғанда, жол жүру және келу туристікте қатысушалырдың санының 10,6% ұлғаюы байқалды.

Ақтөбе облысында туризм саласы оң динамикада дамып келеді.

2010 жылдың бірінші жартыжылдығы қорытындысы бойынша 2009 жылдың іспеттес мерзімін салыстырғанда жол жүру және келу туристікте қатысушалырдың санының 10,6% ұлғаюы байқалды.

Ақтөбе облысында туризм саласы оң динамикада дамып келеді.

Облыс әкімінің 2009 жылғы 21 желтоқсандағы №239 қаулысымен Ақтөбе облысының 2010-2010 жылдарға арналған «туризм» кластері бойынша Мастер-жоспары бекітілді, ал облыстық мәслихаттың кезекті жиырмасыншы сессиясында бұл құжат бірауыздан қабылданды. Облыс орталығында жыл сайын мамыр айында өткізілетін ITFA (International Travel Fair of Aktobe «АйТиФА) халықаралық туристік көрме дәстүрлікке айналды. Көрме өңірдің туристік фирмалары, конақ үйлері, демалу базалары, кафе, мейрамхана, авиа, теміржол және басқа да көлік компаниялары, сақтандыру және жарнама агенттіктері, туристік салада мамандарды оқытып шығаратын жоғарғы оқу орындары және туристік инфрақұрылымның басқа да субъектілері шығарылатын облыстың туристік кластерімен ұсынылады. Мастер-класстар, «Отельді және мейрамханалық менеджмент», «Сувенирлі продукция – туристік индустрияның бөлігі», «Клиенттердің турфирмасы әкімшісінің үстелінде қабылдау және қызмет көрсету» және т.б. тақырыптарға дөңгелек үстелдер өткізіледі. АйТиФА шегінде «Шеберлер ауылы» қол өнер шеберлерінің Республикалық фестивалі өтеді. 2009 жылдың 26 ақпанында облыс әкімінің өкімімен «Менің Отаным – Қазақстан» туристік экспедиция өткізу бойынша жұмыс тобы құрылды, экспедицияның облыстық кезеңі жыл сайын жеңімпаз-команда аудандарында өткізіледі.

Облыс әкімімен құрылған кезекті жұмыс тобы тарихи орындардың зерделенуі және насихатпен, сондай ақ табиғаттың алғашқы бұрыштарын зерделеумен айналысады. Ол облыстың барлық аудандары бойынша маркетингтік зерттеулер жүргізеді. Облыстың мәдени, тарихи және табиғи ескерткіштері бар «Арайлы Ақтөбе» екі форматты сыйлық ретіндегі фотоальбом шығарылды. Ақтөбе облысының туристік картасы жарық көрді. Барлық жарнама-имидждік продукция 3 халықаралық тілге аударылды. «Патриот-Синема» шығармышылық бірлестігімен бірлесіп «Поющая степь» фильмі қойылды. Мұнда ескі заманның мәдениет ескерткіштері және Ақтөбе өлкесі табиғатының барлық кереметтері бейнеленген, бұл өз кезегінде туристерді және әлеуетды инвесторларды қызықтырады.

Саланы ақпараттық қамтамасыз ету үшін «Ақтөбе облысының туристік порталы» құрылды, өз қызметін атқаруда (www.aktobetourism.kz).

БАҚ және туроператорлары өкілдеріне жарнамалық-ақпараттық турлар жиі көрсетіледі. Қазіргі уақытта облыстың барлық аудандарына туристік бағдарлар әзірленген. 2009-2010 жылдары «Барқын» - псаммотерапиямен (құммен емдеу) емдеудің құмды жиегі, Ойыл ауданында «Сосновый бор, бұлақтар, өзендер», Мәртөк ауданында «Немой аул – малая Швейцария Актюбинской области», Қарғалы ауданында «Иргиз-Тургайский природный резерват», Ырғыз ауданында «Плато Актолагай Южный комплекс меловых гор» Байғанин ауданында да осындай көптеген демалу аймақтарын құру үшін жаңа орындар ашылды. Саланың дамытуна тікелей әсерін тигізетін түрлі мемлекеттік құрылымдардың, қаржы институттарының өкілдері, депутаттар, қоғам қайраткерлері шақыртылатын пресс-турлар өткізіледі.

Пляжды-рекреационды аймақтарды есепке алу және мониторингтеу бойынша рейтингілік жүйені іске асыру мақсатында облыс орталығында «Ең жақсы пляжды аймақ» конкурсы өткізілді, облыс орталығында 4 пляжды аймақ бар, ал облыс аудандарында жетеуден асады.

Ақтөбе облысының туризм, дене шынықтыру және спорт басқармасымен облыстың орналастыру орнын сертификаттау және жіктеу уәкілетті органмен бірлесе отырып, “Hotel Dastan Aktobe” отельдеріне терісіне сәйкес келетін жіктеу өткізіліп, сертификаттар берілді.

Талдау негізінде саланың дамытунда келесі проблемалық мәселелер анықталды:

1. 
   Туристік объектілерге апаратын автомобильді жолдардың сапасының төмендігі және нашар дамыған инфрақұрылым;
   
2. 
   Дайындалған мамандардың жоқтығы (тиризм инструкторлар, экскурсовод-гидтері).
   

2. 
   Өңірдің әлеуметтік саласы