БАҒдарламасы мазмұны 1 Кіріспе

Білім беру жүйесінде компьютерлермен, жаңа үлгідегі және кең ауқымды Интернеті бар кабинеттермен жабдықтау негізінде мектептердің материалдық-техникалық жарақтандыру деңгейін арттырудың тұрақты үрдісі байқалуда, бұл сапалы білімге қолжетімділікті арттырады. Дарынды балаларға арналған арнайы мектептерде, гимназиялар мен лицейлерде оқығысы келетіндердің саны артуда. Бұл білім беру қызметтерінің деңгейіне және қазіргі заманғы талаптарға сай жағдайлар жасауға деген сұраныстың артқандығының белгісі.

2010-2011 оқу жылдары білім беру қызметін 466 мектеп, 2011-2012 жылдары – 460 мектеп, 2012-2013 жылдары – 456 мектеп атқарды.

2013-2014 оқу жылының басына білім беру қызметін 453 мектеп атқарды (447 жалпы білім беретін және 6 мектеп интернаттары).

2014-2015 оқу жылының басына облыста 450 мемлекеттік мектеп жұмыс істейді (444 жалпы білім беретін және 6 мектеп интернаттары).

Үш ауысымда білім беретін мектептер жұмыс істеді (2012 ж. – 4, 2013 ж. – 2, 2014 ж. – 3);

2014 жылы Қордай ауданының Кенен ауылындағы 600 орындық ОМ құрылысы есебінен 1 үшауысымды мектептің мәселесі шешілді.

2014 жылдың 1 қыркүйегінен бастап, облыста оқушылар орны тапшылығы бар 2 мектеп (Меркі ауданы Сарымолдаев ауылындағы №9 ОМ, Байзақ ауданы Түймекент ауылындағы Түймекент ОМ) үш ауысымды білім беру жүйесіне көшірілді.

Аталмыш мәселелерді шешу мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының жобалар тізіміне қосылған:

• 
  2015 жылға: 2 мектептің құрылысы (Байзақ ауданы Түймекент ауылында 300 орындық ОМ, Тараз қаласы Құмшағал станциясында 300 орындық ОМ);
  
• 
  2016 жылға: 1 мектептің құрылысы (Меркі ауданы Сарымолдаев ауылында 600 орындық ОМ).
  

2015 жылы апатты мектептердің орнына 9 мектепті пайдалануға беру, қалған 10 мектептің мәселесі 2016-2017 жылдары шешу жоспарлануда.

2015 жылдың басына облыста қалғаны 69 мектеп саман кірпішті ғимараттарда орналасқан (2012 жылы – 81, 2013 жылы - 77), 120 мектеп күрделі жөндеуді қажет етеді.

2014-2015 оқу жылдары 284 мектеп (450 жалпы білім беретін мектептің санынан 62,7%) лингафонды-мультимедиялық кабинеттермен қамтылды (2011-2012 о.ж.ж. – 217 мектеп (456 жалпы білім беретін мектептің санынан 47,6%), 2013-2014 о.ж.ж. – 248 мектеп (453 жалпы білім беретін мектептің санынан 54,7%), 185 мектеп (47,8%) – биология кабинеттерімен (2011-2012 о.ж.ж. – 109 мектеп (27,9%), 2013-2014 о.ж.ж. – 129 мектеп (33,3%), 158 (40,8%) – физика кабинеттерімен, 2011-2012 о.ж.ж. – 96 (24,6%), 2013-2014 о.ж.ж. – 117 (30,2%), 163 (42,1%) – химия кабинеттерімен 2011-2012 о.ж.ж. – 28 (7,2%), 2013-2014 о.ж.ж. – 130 (33,6%) қамтылды.

2012 - 2014 жылдар аралығында 333 жаңа модификациядағы кабинеттер сатып алында (2012 жылы - 66, 2013 жылы - 99, 2014 жылы - 168).

2015 жылдың басына облыста 138 мектеп интерактивті жабдықтармен қамтылған, қамтылу деңгейі 30,6%-ды құрайды, 431 жалпы білім беретін мектеп (95,8%) кең ауқымды Интернет желісіне қосылған.

2011 жылдан бастап қазіргі таңға дейін сапалы және тұрақты ыстық тамақпен қамтамасыз етілген аз қамтылған отбасындағы балалардың үлесі 100% құрайды.

Сапалы жайлы жеткізумен 5206 бала немесе 100%-ы қамтылды.

Мәселелер:

- саман кірпішті ғимараттарда орналасқан 69 мектеп бар болуынан апатты мектептер санының өсімі;

Жылда табиғи-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық пәндер бойынша білім беру бағдарламаларын жақсы игерген түлектердің үлесі артуда.

Егер 2011 жылы табиғи-математикалық пән бойынша мектеп түлектерінің үлесі 58,0%-ды құраса, 2012 жылы 58,1%-ды, 2013 жылы – 58,9%-ды, 2014 жылы – 59,7%-ды құрады.

Қоғамдық-гуманитарлық пәндер бойынша 2011 жылы жақсы игерген түлектердің үлесі 66,0%-ды құраса, 2012 жылы - 66,1%-ды, 2013 жылы – 66,5%-ды, 2014 жылы – 67,7%-ды құрады.

Жыл сайын халықаралық олимпиадаларға, конкурстарға, ғылыми жарыстарға қатысушылардың саны ұлғаюда, сәйкесінше, жеңімпаздардың да саны өсуде. Егер, 2011 жылы 18 жеңімпаз болса, 2012 жылы олар 36-ны құрады, 2013 жылы – 48 және 2014 жылы – 71.
Педогогикалық кадрлардың кәсібилігін және мұғалім мамандығы беделін арттыру

Педагогикалық кадрларды ауылда бекітуге немесе орнықтыруға мұғалімдерге әлеуметтік қолдау мен оларға материалдық ынталандыру жүзеге асырылады. Ауылдық аймақтар педагогикалық кадрларды тарту мақсатында жыл сайын әлеуметтік қолдауға бюджеттен қаражат қарастырады. Ауылдық білім мекемелеріне келген жас мамандардың тұрмыс-тіршілігі жағдайын қамтамасыз ету бойынша мәселелер шешілуде. ЖОО бітірген және ауылда жұмыс істеу мен тұруға қайтып келген жас мамандардың саны ұлғаюда; оқу орындарындағы түлектер мен білімгерлердің, мектеп оқушыларының санынан ауыл шаруашылығы үшін кадрлық әлеуеттер құрылуда; ауыл шаруашылық өндірісі мен ауылдағы әлеуметтік сала жүйесінің маңызды бөлігіне білікті кадрларды бекіту мен олардың ағымдылығын төмендету үшін жағдайлар жасалуда.

2011 жылы 5024 педагог біліктілігін арттыру курстарынан өтті.

2012 жылы «Өрлеу» Ұлттық біліктілікті арттыру орталығы Жамбыл филиалында 1054 педагогтар оқытылды (2 деңгейде – 110 адамның еңбекақысы 70%-ға, 3 деңгейде – 1044 адамның еңбекақысы 30%-ға өскен). Бұдан басқа, мектептердің 157 басшысы (директорлар, олардың орынбасарлары) біліктілікті арттыру курсынан өтті.

2013 жылы "Назарбаев интеллектуалды мектебі" педагогтық шеберлілік орталығында 1100 педагог жаңа форматтағы деңгейлік курсттан өтті: 1-ші деңгейден 250 педагог (100%-ға еңбекақысы жоғарылатылды), 2-ші деңгейден 155 педагог (70%-ға), 3-ші деңгейден 695 педагог (30%-ға) өтті.

Бұдан басқа, 111 мектеп басшылары (директорлар, орынбасарлар) біліктілікті арттыру кусртарынан өтті.

2014 жылы 1252 педагог жаңа форматтағы деңгейлік курстардан өтті: 1-ші деңгейден жалақысы 100% артуымен 235 педагог өтті, 2-ші деңгейден 70% - 318 педагог, 3-ші деңгей – жалақысы 30% артуымен 699 педагог өтті.

Ауылдық мұғалімдердің деңгейлерін жоғарылату және сапалы білім беруге біріңғай қолжетімділікті қамтамасыз ету мақсатында 2011-2016 жылдары 10 тіректі мектептер (ресурстық орталықтар) ашу қарастырылған, оның ішінде 2015 жылдың басына Байзак, Жуалы, Талас, Шу, Т. Рыскұлов, Мойынкұм Мерке және Сарысу аудандарында 8 мектеп (2013 ж. - 6, 2014 ж. - 8) жұмыс істейді.

Ресурстық орталықтарды материалдық-техникалық қамтуға 2012 жылы 58,8 млн.теңге, 2013 жылы - 126,8 млн. теңге, 2014 жылы - 50 млн.теңге облыстық бюджет қаражаттары бөлінді.

Білікті педагогикалық кадрлардың - табиғи-математика бойынша шетел тілінде дәріс беретін мұғалімнің жетіспеушілігі.

Даму мүмкіншілігі шектеулі балалардың саны жыл сайын өсуде. 2011 жылы олардың саны 6972 болса, 2012 жылы - 7174, 2013-2014 оқу жылы – 7324, 2014-2015 оқу жылы – 7474 құрады.

Барлығы білім ұйымдарында 18 жасқа дейінгі даму мүмкіншілігі шектеулі 5889 (78,8%) балалар тәрбиеленуде және білім алуда.

Мектепке дейінгі мекемелерде сөйлеу мәнері бұзылған 1779 бала тәрбиеленуде: сөйлеу мәнері бұзылған балаларға арналған 2 арнайы балабақшада (Тараз қаласы, №6,8 б/б) 727 бала (2011 ж. – 717, 2012 ж. – 756, 2013 ж. - 722), жалпы бағыттағы мектепке дейінгі 8 мекемеде сөйлеу мәнері бұзылған балаларға 35 топ ашылып, онда 632 бала (Тараз қаласы, №7,15,16,18,21,27,33,38) (2011 ж.-587, 2012 ж.-771, 2013 ж.-620), Тараз қаласында инклюзивті тәрбиелеумен мектепке дейінгі 15 мекемеде сөйлеу мәнері бұзылған 420 бала қамтылған.

Даму мүмкіншілігі шектеулі 4110 бала жалпы білім беретін мектептер мен колледждерде, оның ішінде 4 арнайы түзету мектеп-интернатында – 575 (2011 ж. – 570, 2012 ж. – 559, 2013 ж. – 584, 2014 ж. - 575), жалпы білім беретін мектептерде даму мүмкіншілігі шектеулі балаларға арналған арнайы сыныптарда – 447 (2011 ж. – 489, 2012 ж. – 408, 2013 ж. – 424, 2014 ж. - 447) бала оқиды.

Одан басқа, үйде оқытумен 1430 бала (2011ж.-1308, 2012ж.-1340, 2013ж.- 1374, 2014ж. -1430) қамтылған, облыстың 290 мектебінде инклюзивті білім берумен 1495 (2011ж.-1250, 2012ж.-1262, 2013ж.- 1318, 2014 ж. -1495) даму мүмкіншілігі шектеулі бала қамтылған. Облыс колледждерінде 163 (2011ж.-39, 2012ж.- 32, 2013ж.- 70, 2014ж. - 163) оқушы дәріс алуда.

Облыс бойынша:

• 
  психологиялық-медициналық-педогогикалық кеңес беру – 5 (2011 жылдан бастап – 5);
  
• 
  арнайы түзету мектеп - интернаттары - 4 (2011 жылдан бастап - 4);
  
• 
  психологиялық-педогогикалық түзету кабинеттері - 7 (2011 жылдан бастап - 7);
  
• 
  арнайы логопедтік мектепке дейінгі мекемелер - 2 (2011 жылдан бастап - 2);
  
• 
  логопедтік топтары бар мектепке дейінгі мекемелер - 8 (2011ж. - 6, 2012 ж. -6, 2013 ж. -7, 2014 ж.-8);
  
• 
  логопункттер -21 (2011 ж. - 2, 2012 ж. – 5, 2013 ж. – 13, 2014 ж. – 21)
  
• 
  түзету сыныптарымен жалпы білім беру мектептері 20 (2011 ж. - 20, 2012 ж. – 18, 2013 ж. – 20, 2014 ж.-17);
  

Бөгетсіз өтуге жағдай жасау мақсатында облыста 324 мектепке пандустар мен тұтқалар, 327 мектепке – кең есіктер, 90 мектепке – демалу орындары орнатылды. 228 мектепке дейінгі мекемелер ішінде 106-на пандустар мен тұтқалар, 91-іне – кең есіктер орнатылды.

2014 жылы 90 мектеп бөгетсіз білім алуға қол жетімділікпен қамтамасыз етілді (пандустар мен тұтқалар, кең есіктер орнатылды және демалу бұрыштарымен қамтылды).

Мәселелер:

- мектептерде, балабақшаларда логопедтік пункттер жеткіліксіздігі;

«Балапан» бағдарламасын жүзеге асыру облыста мектепке дейінгі білім беру жағдайын айтарлықтау жақсартуға ықпал етті.

2015 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметтер бойынша облыста бала саны 43767 мектепке дейінгі 406 (240 бала бақша және 169 шағын орталық) мекеме жұмыс істейді, мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылған 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 70,7%-ды құрайды.

Бағдарламаны жүзеге асыру шеңберінде 2010-2014 жылдар аралығында облыста 94 бала бақшада және 141 шағын орталық ашылды, онда 24388 бала тәрбиеленуде, оның ішінде: салынғаны – 16 (РБ есебінен – 14, ЖБ - 2), мемлкеттік-жекеменшік серіктестігі негізінде – 21 ашылды, бұрын жекешелендірген балабақшаларды қайтару есебінен 15 ашылды, қалпына келтіру есебінен – 20, балабақшаға жарамды ғимараттарды беру есебінен 22 мекеме ашылды.

2011 жылы 5720 орындық 17 балабақша және 52 шағын орталық ашылды, жоспарды асыра орындау 2605 орынды құрады (2011 жыл жоспары – 3115 орын). Мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылған 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 60,5%-ды құрайды. 2010 жылмен салыстырғанда 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 5,6%-ға артты (2010 ж. – 54,9%).

2012 жылы 4030 орындық 17 балабақша және 8 шағын орталық ашылды, жоспарды асыра орындау 1665 орынды құрады (2012 жыл жоспары – 2365 орын). Мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылған 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 64,6%-ды құрайды. 2011 жылмен салыстырғанда 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 4,1%-ға артты.

2013 жылы 3115 орындық 18 балабақша және 2 шағын орталық ашылды, жоспарды асыра орындау 1105 орынды құрады (2013 жыл жоспары – 2010 орын). Мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылған 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 67,6%-ды құрайды. 2012 жылмен салыстырғанда 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 3%-ға артты.

2014 жылы 4653 орындық 23 балабақша және 9 шағын орталық ашылды, жоспарды асыра орындау 1283 орынды құрады (2014 жыл жоспары – 3370 орын). Мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылған 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 70,7%-ды құрайды. 2013 жылмен салыстырғанда 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар үлесі 3,1%-ға артты.

«Балапан» бағдарламасын іске асырудың шеңберінде жергілікті бюджет есебінен 591 млн. тенгеге 26 балабақша ғимараттары сатып алынды (2010 жылы - 10, 2011 жылы - 14, 2012 жылы - 2).

2010 жылдан бастап 2015 жылдың 1 қаңтарына пайдалануға 16 балабақша берілді (2010 ж.- 1; 2011ж.- 2; 2012 ж.- 3, 2013 ж.-3, 2014 ж.-7), оның ішінде республикалық бюджеттен – 14, жергілікті бюджеттен – 2.

Мемлекеттік-жекеменшік серіктестік есебінен жұмыс істейтін мектепке дейінгі мекемелер жүйесі ұлғаюда. 2010 жылға дейін облыста тек 2 жекеменшік балабақша жұмыс істеді. Бүгінгі күні 29 (23 б/б, 6 ш/о) мектепке дейінгі балабақшада 3094 бала тәрбиеленеді.

2015 жылдың басына жекеменшік балабақшалар жүйесі 2010 жылмен салыстырғанда 20 бірлікке кеңейтілді. Егер 2013 жылы мемлекеттік-жекеменшік серіктестік есебінен 715 орындық 7 балабақша ашылса, онда 2014 жылы 1143 орындық 11 мектепке дейінгі мекеме ашылды, оның ішінде 878 орындық 8 балабақша және 265 орындық 3 шағын орталық.

Балалардың (3-6 жастағы) мектепке дейінгі тәрбиемен және білім алумен қамтылу деңгейі:

%

	2010г	2011г	2012г.	2013г.	2014г.
3-6 жас	54,9	60,5	64,6	67,6	70, 7

Мәселелер:

- Мектепке дейінгі мекемелер жүйесінің тұрақты артуына қарамастан, балабақша қажеттілігі төмендемеген. Облыс бойынша мектепке дейінгі мекемелерге орналастыру үшін кезекке тұрған балалардың саны 36992 адамды құрады (Тараз қ. 22622);

- мектепке дейінгі мекемелер жүйесінің жетіспеушілігінен балабақшаларда топтардың шектен тыс толуы (Тараз қаласы бойынша).
Кәсіби білім беру

2010-2011 оқу жылдары облыста 60 ТжКББ мекемелері жұмыс істеді, 2011-2012 о.ж.ж. – 56, 2012-2013 о.ж.ж. – 54, 2013-2014 о.ж.ж. – 51.

2014-2015 о.ж.ж. облыста 51 колледж жұмыс істейді, ондағы оқушылар саны 29922 (2011 ж. - 37895, 2012 ж. – 35472, 2013 ж. – 32320).

Орта буындағы және жұмысшы мамандығы кадрларын дайындау 85 мамандық және 133 біліктілік бойынша жүзеге асырылады.

Жылда жергілікті бюджеттен мемлекеттік білім беру тапсырысының көлемі артып келеді. 2011-2012 оқу жылдары ЖБ және РБ барлығы 4496 орын бөлінді, оның ішінде 3859 орын жергілікті бюджеттен. 2012-2013 оқу жылдары ЖБ және РБ барлығы 4229 орын бөлінді, оның ішінде – 3994 орын жергілікті бюджеттен, бұл 2011-2012 оқу жылдарына қарағанда 135 орынға артық. 2013-2014 оқу жылдарында облыс колледждерінде 4730 (2011 ж. – 4288, 2012 ж. – 4496) білімгер білім алады, бұл 2011 жылға қарағанда 442 орынға артық.

2014-2015 оқу жылдары ЖБ және РБ барлығы 4335 орын бөлінді, оның ішінде – 4019 орын жергілікті бюджеттен, бұл 2013-2014 оқу жылдарына қарағанда (2013-2014 о.ж.ж. – жергілікті бюджеттен 3919 орын) 100 орынға артық.

Техникалық және кәсіби білім алуға қол жетімділік Т.Рысқұлов ауданы Құлан а. және Қордай ауданы Ноғайбай а. ауыл шаруашылық колледждерінің бос тұрған жатақханаларында күрделі жөндеу жүгізу есебінен ұлғайды.

Оқушыларды базалық өндірістік тәжірибемен және жұмысқа орналастырумен қамтамасыз ету мақсатында 2014 жылы облыстың колледждері, кәспорындары мен шаруа қожалықтары арасында 1354 келісім-шартқа қол қойылып (2011 ж.- 1084, 2012 ж. -1243, 2013 ж. - 1182), нәтижесінде өндірістік тәжірибеден өтуге 14710 жұмыс орыны бөлінді.

2014 жылы күндізгі бөлімнің 6493 түлектерінен 4895 адам немесе жас мамандардың 75,3%-ы жұмысқа орналастырылды (2011 ж.-87,6%, 2012 ж. - 85,9%, 2013 ж. – 76,7%).

2014 жылдың қорытындысы бойынша «Кәсіптік және техникалық білімі бар типтік жастағы жастарды (14-24 жас) қамту үлесі» индикаторының орындалмауының себебі ҚР «Мемлекеттік мүлік туралы» Заңына сәйкес мемлекеттік 3 – колледжің жабылуы (ТарМУ жанындағы копсалалы колледжі, ТарМУ жанындағы Қаратау колледжі, ТарПИ жанындағы «Өнер және мәдениет» колледжі). 14 және 24 жастар аралығындағы жастардың жалпы саны - 194256, ТжКБ-мен қамтылған жастардың саны – 26712 (13,8%) құрады.

- инженерлі-педогогикалық қызметкерлердің біліктілігінің төмен деңгейі, ағылшын тілінде арнайы пәндерді оқытушылардың жетіспеушілігі;

- мемлекеттік колледждер жатақханаларының жеткіліксіздігі.
Өңірлерде мемлекеттік жастар саясатын жүзеге асыру

14 пен 29 жас арасындағы жастар саны 2010 жылы 297 361 адамды, 2011жылы - 283 217 адамды, 2012 жылы - 290 734 адамды, 2013 жылы – 286 947 адамды, 2014 ж. - 282816 адвмды құрап, 2010 жылмен салыстырғанда 4,9%-ға азайды.

Облыста 75 жастар ұйымдары мен 12 жастар орталығы (облыстық, қалалық, аудандық) жұмыс істейді.

Жастар ұйымдары өсімінің оңды динамикасы байқалады: 2011 жылы 59-дан, 2012 жылы - 62-ге, 2013 жылы – 70-ке, 2014 жылы - 75-ке дейін. Жылдан-жылға жастар ұйымдарының қызметіне қатысатын жастар саны өсуде.Атап айтқанда, 2011 жылы жастар ұйымдарының қызметіне қатысатын жастардың саны 68000 адамды құраса, 2012 жылы – 75000 адамды, 2013 жылы – 72000 адамды, 2014 жылы – 82000 адамды құрады.

Жастар ұйымдарының мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберіндегі жобаларды іске асыруға қатысуы өсуде. 2011 жылы мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыруға 21 жастар ұйымы қатысса, 2012 жылы - 17, 2013 жылы – 24, 2014 жылы – 25 ұйым қатысты.

Жастардың жастар саясаты саласындағы іс-шараларға қатысуының сандық өсімі байқалады. 2011 жылы іс-шараларды іске асыруға 70600 адам, 2012 ж. - 75000 адам, 2013 жылы – 80000, 2014 жылы - 86100 адам қатысты.

Сонымен бірге, жастардың барлық деңгейдегі мәслихаттарға қатысуының төмен деңгейі байқалады. 2010 жылы барлық деңгейдегі мәслихаттарда 3 адам ғана тіркелді (облыстың депутаттық корпусы 205 адамнан тұрады), бұл облыс депутаттары жалпы санының 1,5%-н, 2014 жылы - 1%-н құрайды.

Барлық деңгейдегі әкімдіктер жанындағы жастар ісі жөніндегі кеңестер, облыстық жастар форумдары, «Облыс жастар ұйымдарының қауымдастығы» мемлекеттік органдар мен жастар бірлестіктерінің өзара іс-қимыл институттары болып табылады.

Сонымен бірге, 2014 жылдың қорытындысы бойынша жастарды еңбекке орналастыру және жұмыспен қамту, сондай-ақ, көрші елдердегі радикалды бағыттағы діни қауымдастық өкілдерінің әсер етуі мәселелерінің әсерінен «14 пен 29 жас аралығындағы тұрғындар арасында жастарға қатысты мемлекеттік саясатқа қанағаттану деңгейі», сондай-ақ «15-28 жас аралығындағы жастардың жалпы санында NEET үлесі» индикаторлырына қол жеткізілмей отыр.

Мәселелер:

• 
  жастарды іс-шаралармен қамтудың төмен деңгейі;
  
• 
  аудан деңгейінде үкіметтік емес секторларды дамытудың төмен деңгейі;
  
• 
  мемлекеттік жастар саясаты саласында құрылымдық бөлімдермен әдістемелік жұмыс жүйесінің жоқтығы;
  
• 
  жұмыста жастармен жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың жоғары деңгейінің жетіспеушілігі.
  

Халыққа медициналық қызметті 54 ауруханалық ұйым (оның 12 жеке меншік), 409 амбулаторлық-поликлиникалық мекеме (оның 25 жеке меншік), және 12 басқа да мекеме көрсетеді.

Облыстағы денсаулық сақтау саласында ана мен бала денсаулығын нығайту мен сақтау, әлеуметтік-маңызды ауруларға (туберкулез, онкологиялық аурулар, ЖҚТБ, жүрек-қан тамырлар аурулары, жарақаттанулар) қарсы әрекет ету жөніндегі жұмыстарды күшейту, материалдық-техникалық базаны нығайту, денсаулық сақтау жүйесін басқаруды жетілдіру басымды бағыттар болып табылады.

Халықпен жұмыс аурулардың алдын алуға және денсаулықты сақтаудағы жауапкершілікке, салауатты өмір салтын сақтауға бағытталған.

2009 жылдан бастап бала туу өсуде, 2009 жылы ол 26,00-ді (ҚР – 22,00) құраса, 2010 жылы – 27,24, 2011 жылы – 27,24, 2012 жылы – 26,83, 2013 жылы - 26,8, 2014 жылы 1000 адамға 27,14-ті құрады.

Өлім көрсеткіші 2009 жылы 7,00 (ҚР – 8,00) 2010 жылы - 8,01, 2011 жылы – 7,67, 2012 жылы – 7,53, 2013 жылы – 7,27, 2014 жылы – 6,79-ды құрады.

Халықтың табиғи өсімінің коэффициенті 1000 адамға шаққанда 2009 жылғы 18,00-ден (ҚР – 13,00) 2010 жылы 18,45-ке, 2011 жылы 19,62-ге, 2012 жылы 19,30-ға, 2013 жылы 19,53-ке, 2014 жылы 20,35-ке дейін өсті.

Күтілетін өмір сүру ұзақтығы облыс бойынша 2009 жылғы 67,92 жастан (ҚР – 68,36) 2010 жылы – 68,13 жасқа, 2011 жылы-69,23 жас, 2012 жылы 69,53 жасқа (ҚР – 69,61 жас) 2013 жылы 69,73 жасқа дейін өсуде.

Ана өлімінің көрсеткіші тұрақты қысқаруда: 2009 жылғы 40,08-ден (ҚР – 36,8) 2010 жылы – 29,5-ке (ҚР – 23,1), в 2011 жылы -22,5, 2012 жылы – 18,7-ға (ҚР – 13,5), 2013 жылы – 14,8-ге (ҚР – 12,6), 2014 жылы – 18,1-ге (ҚР – 11,5) дейін, сонымен бірге орташа республикалық көрсеткіштен жоғары болып қалуда.

2014 жылы Бағдарламамен жоспарланған ана өлімі көрсеткішіне қол жеткізілген жоқ, жоспар 14,14, қол жеткізілгені 18,1. 2014 жылы 5 ана өлімі оқиғасы тіркелген, 2013 жылы 4 оқиға. Ана өлімінің негізгі себептері аналардың өз денсаулығына жауапкершіліктің төмен болуы нәтижесінде - акушерлік қан кету (20,0%), гестоздар (20,0%), экстрагенитальдық аурулар (60,0%).

Ана мен бала денсаулығын жақсарту мақсатында облыста Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымымен (ДДСҰ) ұсынылған бағдарламалар енгізілген: ана сүтімен емізуді қолдау және ынталандыру, ана қауіпсіздігі, перинаталдық көмекті өңірлендіру, бала жасындағы ауруларды интегралдық жүргізу. Диагностика жасау мен емдеудің клиникалық хаттамалары барлық жерлерде енгізілген, халықты ақпараттандыру мен хабардар ету жұмыстары белсендендірілген, репродуктивті денсаулық саласындағы мамандардың біліктілігі арттырылуда. Жаңа туылған балаға хирургиялық көмек көрсету үшін облыстық перинаталдық орталық базасында 2012 жылы неонаталдық бөлім кеңейтілді. Аталған қызметтің нәтижесі 2011 жылғы 11,93-тен 2012 жылғы 10,04 – ке, 2013 жылы – 13,5-ке, 2014 жылы 10,5-ке дейін бала өлімінің қысқаруы болып табылады.

Облыста халықтың 100 мың адамға шаққанда қан айналымы жүйесі аруларының өсімі байқалуда, 2010 жылы ол 3106, 2011 жылы – 3106,1, 2012 жылы – 3877,8 (ҚР - 2194), 2013 жылы - 2896,9, 2014ж. – 2094,9-ды құрады, оның ішінде қан қысымының жоғарылығы 2010 жылы – 1276, 2012 жылы – 1932,7, 2013ж. – 1512,3, 2014ж. – 1173,2-ні құрады. Халықаралық стандартарға сәйкес оңалту және сауықтыру төсектері бар қалалық №1 ауруханасының базасында инсульттік орталық ашылды. Орталық компьютерлік томографпен қамтылған және оны жүзеге асыру жұмыстары жалғастырылуда. Кардиологиялық төсектерді қайта ұйымдастыру жүргізілген, ангиографиялық зертхана ашылған, қалалық және ауылдық медициналық ұйымдарында «алтын уақыт» принциптері кеңінен пайдаланыла бастады. 2013 жылы «Жүрек» кардиохирургиялық жеке клиника ашылды. 2014 жылы аталған орталық базасында жоғарғы мамандандырылған көмек көрсетуге мемлекеттік тапсырыспен қамтамасыз етілді.

Қатерлі ісіктермен ауыру деңгейі Жамбыл облысында төмен, ол 2010 жылы 100 мың халыққа шаққанда 125,3, 2011 жылы – 130,8, 2012 жылы – 129,5 (ҚР – 188,4), 2013 жылы – 139,9, 2014 жылы -141,1-ді құрады.

Өткен жылдарда туберкулезбен ауыру көрсеткіштерінің төмендегендігі байқалады, ол 2010 жылы 83,0, 2011 жылы – 78,4 (ҚР – 63,0), 2012 жылы - 77,2, 2013 жылы – 70,6, 2014 ж- 58,9-ды құрады.

Жұқпалы ВИЧ көрсеткішінің артқандығы байқалады, 2011 жылы ол – 8,9, 2012 жылы – 9,41, ал 2013 жылы – 8,46, 2014 жылы – 9,6-ны құрады.

Шоғырланған сатыда ВИЧ-тің таралуының алдын-алу мақсатында алдын алу шараларын кеңейтуді көздейтін ЖҚТБ эпидемиясына қарсы әрекеттер жөніндегі бағдарламаларды іске асыру, сондай-ақ ЖҚТБ ауыратындарға антиретровирустық терапиямен толық көлемде қамтамасыз ету жалғастырылуда.

Жамбыл облысында жарақаттанудың деңгейі 2009 жылы 100 мың халыққа 3723,9 құрады және ҚР (4080,4) бойынша 6 орында, 2010 жылы - 4575,1, 2011 жылы - 4192,4 және 2012 жылы - 2899,0, және 2013 жылы – 2485,7, 2014 жылы 1767,3.

Жарақаттан, қайғылы оқиғалар мен уланулардан қайтыс болу облыстағы өлім себептерінің арасында екінші орында тұр. Өлімнің біршама ғана төмендегендігі байқалады 2009 жылғы 100 мың халыққа 99,08-ден (ҚР – 108,37) 2010 жылғы 91,37-ге, 2011 жылы – 87,77-ге, 2012 жылы –88,2-ге, 2013 жылы –88,47, 2014 жылы – 77,99. 2012 жылы Шу қ. қалалық ауруханасында 40 төсекке ауданаралық жарақаттық бөлім кеңейтілді. Шу қ. қалалық емханасында денсаулық сақтау орталығы ашылды. Меркілік ОАА-да хирургия бөлімі 10 жарақаттық төсекке кеңейтілді.

Санитарлық авиацияның ұшуына және шығуына қосымша қаражат бөлінді, бұл ұшақпен жедел көмек көрсетуді үш есе арттыруға мүмкіндік берді.

Жедел медициналық көмек көрсету үшін Жамбыл, Қордай, Т. Рысқұлов аудандарында шағын стансалар ашылды.

Материалдық-техникалық негізді жаңарту үшін 2009 жылы Қордай ауданының ОАА үшін 1 реанимациялық автокөлік, 2010 жылы 102,4 млн. теңгеге 7 реанимациялық автокөліктер сатып алынды (Тараз қаласында ЖМКС, облыстық аурухананың санитарлық авиация бөлімі, 5 ОАА үшін). Мемлекеттік бағдарлама аясында 600,8 млн. теңге сомасында 250 бірлік санитарлық автокөлік сатып алынды. Жергілікті бюджет есебінен 2010 жылы 4 784 мың теңге бөлініп, игерілді.

2012 жылы санитарлық автокөліктің 28 бірлігі сатып алынды, оның ішінде 2 - республикалық бюджет есебінен, 26 - жергілікті бюджет есебінен.

2013 жылы материалдық-техникалық базаны нығайтуға республикалық бюджеттен 1111,7 млн. теңге, жергілікті бюджеттен – 879,3 млн. теңге бағытталған. Санитарлық көлікпен қамтамасыз етілген 1 қалалық және 4 аудандық жедел жәрдем пункті ашылды.

2014 жылы республикалық қаражат есебінен 462,9 млн тенге медициналық жабдықтарды сатып алуға бөлінді. Шалғай аймақтағы ауылдық жерлерде туберкулезді ерте анықтау мақсатында жылжымалы рентгендік флюорографиялық сандық жиынтық, жедед медициналық көмек көрсету қызметін жақсарту мақсатында санитарлық автотранспорт, сүт безі обырын анықтау мақсатында маммографиялық аппарат, колоректальді обырды ерте анықтауға колоноскопы бар эндовидеобағана, тыныс алу жүйыесінің обырын ерте анықтауға бронхоскопы бар эндовидеобағана, асқазан ішек жолдарының обырын ерте анықтауға гастроскопы бар эндовидеобағана сатып алынды.

Жергілікті қаражат есебінен жедел медициналық жәрдем, кардиологиялық және стационарлық көмек көрсететін медициналық ұйымдарға: 12-каналды ЭКГ аппарат, жасанды тыныс алдыру аппараты, рентген құрылғысы, босандыру ұйымдарына - КТГ аппараты, неонатальді реанимомобиль, науқасқа арналған монитор, наркоздық-тыныс алу аппараты, тредмил-жүйесі және тағы басқалар сатып алынды.

2014 жылдың қортындысы бойынша медициналық ұйымдардың жарақтануы 2013 жылы 66,66 пайызға қарсы 68,04 пайызды құрады (ҚР-67,8%),.

Қалалық емханалардың жарақтануы 78,73% (ҚР-75,6%), аудандық орталық ауруханалар -70,6% (ҚР-65,4%), дәрігерлік амбулаториялар -60,6% (ҚР-61,13%), фельдшерлік-акушерлік пункттер-61,5% (ҚР-61,61%) және медициналық пункттер -60,9% (ҚР-60,98%).

2009 жылы темекі шегу - 21,4%, 2010 жылы – 21,2%, 2011 жылы – 21,0%, 2012 жылы – 21,0%, 2013 жылы -19,8, 2014 жылы – 19,0, ішімдік ішу тиісінше - 16,9%, 16,1%, 12,0%, 15,5%, 15,4, 14,7 (әлеуметтік зерттеулердің қорытындысы бойынша).

Саладағы алдын алу бағыты күшейтілген, әр-түрлі топтағы халықты ақпараттық-білім беру материалдарымен қамту артуда, мінез-құлық факторлардың тәуекелдерін төмендету және азаматтардың іс-қимыл белсенділігін арттыру шаралары іске асырылуда. 2008 жылдан бастап психологиялық, кеңес беру, сауықтыру көмектерін көрсететін Жастар орталығы жұмыс істейді. Алғашқы медициналық қызмет көрсетудің тиімділігін арттыру үшін 2011 жылдан бастап әлеуметтік қызметкерлер, психологтар қызметі енгізілген. 2012 жылдан бастап 165 әлеуметтік қызметкерлер және 20 психолог облыс халқына қызмет көрсетуде.

Медициналық қызмет сапасын басқару жүйесін жетілдіру мақсатында медициналық мекемелер деңгейінде ішкі аудит енгізілген. Қарағанды мемлекеттік медициналық академиясы мен ДСҰЖМ базасында каскадты әдіспен дайындықтан 9922 медицина қызметкерлері, оның ішінде 1982 дәрігерлер мен 7940 орта медициналық қызметкерлер өтті. 2013 жылы 120 ауылдық дәрігерлер және 900 орта медициналық қызметкерлер оқытылды. Жақын маңда орналасқан шет мемлекеттерде 6 адам оқытылды. Облыс аумағындағы дәрігерлерді және орта медицина қызметкерлерін оқытуға жақын маңдағы шетелдерден ғылими қызметкерлер тартылды. Бұдан басқа халықты тіркеудің алдын алу жұмыстарын күшейтуге (скрининг, арнаулы топ құру, салауатты өмір салтын және алдын алуды оқытуға), 2-ші және 3-ші учаскелік медбике қызметі енгізілген.

2014 жылы 27 адам алыс жақын шетелдерде оқып, облыстың дәрігерлер мен орта буын қызметкерлерін оқыту үшін жақын шетелдерден ғылыми қызметкерлер шақырылды. 2014 жылы 223 дәрігер біліктілігін арттыру курстарынан өтті, оның ішінде 161 ауылдық жерлерден.

Алқашқы медициналық-санитарлық көмектің (бұдан әрі - АМСК) әлеуетін нығайту үшін АМСК-ті ұйымдастырудың соңғы нәтижесіне бағдарланған қызметкерлер еңбегін ынталандырудың жүйесін қалыптастыру жүгізілуде. Жан басына шаққандағы нормативтік компонентті ынталандыруға төлемдер (бұдан әрі - ЖНКЫ) республикалық бюджет есебінен қамтамасыз етілуде. Бүгінгі таңда барлық АМСК мекемлері және онда жұмыс істейтін барлық медициналық және әлеуметтік қызметкерлер ЖНКЫ жұмыстарымен қамтылды. АМСК-те «Ынталандыру компоненті» тарифі 2013 жылы 2012 жылғы 558,4 мың теңгеге қарағанда 754,5 мың теңгені құрады. 2014 жылы ЖНКЫ 1,3 млн.тенге көлемінде төленді.

«100 мектеп, 100 аурухана құрылысы» жобасының шеңберінде 2010 жылы Тараз қаласында 2 денсаулық сақтау нысандарының: 500 келушіге арналған қалалық №5 емханасының және 15 мың литрге облыстық қан орталығының құрылысы аяқталды.

2011 жылы Шу ауданы Төле би ауылында 150 төсектік орталық аудандық аурухананың құрылысы аяқталды.

Тараз қаласында 2012 жылы 200 төсектік облыстық көп бейімді балалар ауруханасы пайдалануға берілді.

2013 жылы Тараз қаласында 200 төсектік қалалық көп бейімді балалар ауруханасы, Жамбыл ауданы Аса ауылында ауысымында 250 келушіні қабылдайтын орталық аудандық емхана, облыстың 6 ауданында ауысымында 265 келушіні қабылдайтын 11 ДА, ауылдық елді мекендерде 7 дәрігерлік амбулатория және медициналық пункттер пайдалануға берілді.

2014 жылы алғашқы медициналық санитариялық көмек көрсететін ұйымдардың 25-і қолдануға берілді, оның ішінде: бір ауысымда 200 адам қабылдайтын 17 медициналық пункттер, бір ауысымда 20 адам қабылдайтын 1 фельдшерлік-акушерлік пункт, бір ауысымда 205 адам қабылдайтын 7 дәрігерлік амбулатория.

Сонымен қатар, 2 қазандық ғимаратына жөндеу жасалып, 1 моншалық-жуу комбинаты соғылды.

2010 жылдың басына дәрігерлерге қажеттілік 312 (оның ішінде қала бойынша – 172, ауылдық мекендер бойынша – 140), 2010 жылы – 254 (АЕМ – 105), 2011 жылы – 240 (АЕМ - 61) құрады. 2013 жылдың басына дәрігерлердің жетіспеушілігі 211 адамды, 2014 жылдың басына – 216 адамды, 2015 жылдың басына 176-ны құрады.

Кадр жетіспеушілігін шешу мақсатында медициналық ЖОО-ның түлектерімен келісім шарттар жасалуда. 2013 жылы облысқа 128 жас маман келіп, оның 74 ауылдық жерге орналасып, тұрғын үй мен әлеуметтік пакетпен 51 қамтамасыз етілді.

2014 жылы облысқа 127 жас маман жұмысқа қабылданып, оның 96 ауылдық жерге орналастырылып, тұрғын үй мен әлеуметтік пакетпен 64 қамтамасыз етілді.

Халықты дәрі-дәрмекпен қамсыздандыруды жақсарту мақсатында 2008 жылы бірегей дистрибьютор жүйесі енгізілді. Дәрі – дәрмек айналымы саласында мемлекеттік реттеу тиімділігі жоғарылады.

2011 жылы дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге 1022,6 млрд. теңге бөлініп, игерілді, бұл қамтылудың 75,1% құрайды, өсім – 1,7%. Халықтың бөлек топтарын амбулаториялық деңгейде дәрілік құралдармен және арнайы азық-түлікпен қамтамасыз етуге қосымша қаражат бөлінді.

2012 жылы 1331,2 млрд. теңге бөлініп, игерілді, бұл қамтылудың 75,4% құрады, 2011 жылға өсім 30,2%-ды құрады.

2013 жылы 1410,9 млн. теңге жергілікті бюджет қаражаты бөлінді.

2014 жылы, тиісінше, 1,8 млн. теңге жергілікті бюджет қаражаты бөлініп, қамтамасыз ету деңгейі 76,4 пайызды құрады.

2010 жылдан бастап В және С гепатиттерімен ауыратын балаларды, сондай-ақ ауруға шалдығу деңгейі жоғары медициналық қызметкерлер мен студенттерді емдеу жүргізілуде. 2011 жылдан бастап халықаралық стандарттарға сай әр бір аурудың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, жаңа дәрілермен ересек адамдарды емдеу басталды. Ауруға шалдығу деңгейі жоғары топтарды В және С гепатитеріне тексеріп тұру нәтижесіне байланысты емдеумен қамту деңгейі ұлғайтылатын болады. «Саламтты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында 2011 жылдан бастап балалар арасында В және С гепатиттеріне скрининг жүргізуге қаражат бөлінді.

2010-2012 жылдары халықтың медициналық көмекке қол жетімділігін қамтамасыз ету мақсатында 3 жылжымалы медициналық амбулаториялық кешен, жаңадан туылған нәрестелер үшін жылжымалы көліктік инкубатор, компьютерлік және магнитті-резеңкелі томограф, отқа күйгендерге арналған төсек, облыстық аурухана үшін ангиограф сатып алынып, кардиоорталық жарақтандырылды. 2013 жылы облыстық онкологиялық диспансер 64 кесілген компьютерлі томографпен жабдықталды. №2 қалалық аурухана базасында «Еркек денсаулығы және жанұялық ұзақ өмір суру орталығы» ашылды. Облыстық балалар ауруханасында жаңа бөлімдер: балалар нейрохирургиясы, амбулаторлы хирургия орталығы, сауықтыру; облыстық босану орталығында – неонаталды хирургия бөлімдері ашылды.

Емдеу мекемелерін жарақтандыру бойынша мақсатталған жұмыстың нәтижесінде облыс бойынша медициналық құралдармен қамтылу деңгейі 2010 жылы 36,48%-ға, 2011 жылы 43,1%-ға, 2012 жылы 44,57%-ға, 2013 жылы 56,8%, 2014 жылы 68 пайызға өсті.

Мәселелер:

- халықтың күтілетін өмір сүру ұзақтығы орташа республикалық деңгейден төмен;

- ана өлімі тіркелуде, баяу темппен бала өлімінің көрсеткіші төмендеуде;

- дәрілік тұрақтылықтың дамуынан туберкулездің таралуына эпидемиологиялық қадағалау бойынша мәселе өзекті болып отыр.

- жаңадан пайда болған қатерлі ісік аурулары мен өлімнің көрсеткіштері жоғарғы деңгейде;

- конго-крым қанды безгек ауруы мен құтыру ауруының жеке-дара тіркелуі;

- кадр тапшылығы сақталуда, әсіресе ауылдық жерлерде, зейнетке шығар алдындағы және зейнет жасындағы дәрігерлердің жоғарғы үлесінің жұмыс істеуі.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау

Жұмыспен қамту құрылымы

Жамбыл облысы халқының құрылымында экономикалық белсенді халықтың үлесі орташа республикалық көрсеткіштен жоғары, жұмысқа қабілеттілердің үлесі – орташа республикалық көрсеткіштен артта қалуда.

Жұмысқа қабілетті халықтың және облыс экономикасында жұмыс істейтін халықтың саны тұрақты өсуде. 2011 жылы экономикалық белсенді халықтың саны 589,4 мың.адамды, 2012 жылы 591,1 мың адамды (2009 жылғы деңгейге қарағанда өсім - 2,6%) құрады, оның ішінде облыс экономикасында 559,9 мың адам жұмыс істейді (өсім - 3,8%).

2012 жылы жұмыспен қамту құрылымында жалдамалы жұмысшылардың саны 48,1%-ды, өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың саны – 51,9%-ды құрайды. Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар үлесінің 2009 жылмен салыстырғанда 0,2 тармақтық пайызға төмендегенін атап өту керек.

2013 жылы экономикалық белсенді халықтың саны 580,8 мың адамды (2011 жылғы деңгейге қарағанда 1,5%-ға төмен) құрады, оның ішінде облыс экономикасында 550,8 мың адам жұмыс істейді.

2013 жылы жұмыспен қамту құрылымында жалдамалы жұмысшылардың саны 49,1%-ды, өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың саны – 50,9%-ды құрайды. Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар үлесінің 2011 жылмен салыстырғанда 1,0 тармақтық пайызға төмендегенін атап өту керек.

2014 жылы жұмыспен қамту құрылымында жалдамалы жұмысшылардың саны 50,3%-ды, өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың саны – 49,7%-ды құрайды. Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар үлесінің 2012 жылмен салыстырғанда 2,2 тармақтық пайызға төмендегенін атап өту керек. Сонымен бірге, 2014 жылдың қорытындысы бойынша өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың жалпы санынан өнімсіз өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың үлесі көрсеткішіне қол жеткізілмеді (жоспар 39,5%, нақты 46,6%), бұл өнімсіз өз бетімен жұмыспен қамталған азаматтарды жария ету (лигализация) жұмыстарын жүргізумен байланысты.

2009 жыл мен 2014 жыл аралығында облыста 13592 әлеуметтік жұмыс орны, жастар практикасы бойынша 17512 жұмыс орны құрылды.

Жұмыссыздықтың деңгейін төмендету бойынша белсенді шаралардың қабылдаудың нәтіжесінде 2011 жылы – 5,5%, 2012 жылы - 5,4%, 2013 жылы – 5,2 %, 2014 жылы 2009 жылғы 6,5%-ға қарсы – 5,0% құрады.

Қызметкерлердің жалпы тізімдік санына шаққандағы тартылған шетелдік қызметкерлердің үлесі 2012 жылы 11%-ды немесе 930 шетел маманын құрады, 2013 жылы - 8% (492 шетел маманы), 2014 жылы - 8% (781 шетел маманы).

Жұмысқа тартылатын шетелдік жұмыс күші құрамындағы білікті мамандардың үлесі 2012 жылы 88%-ды немесе 821 адамды құрады, 2013 жылы – 89,4% (440 адам), 2014 жылы – 95,9% (749 адам).

2012-2014 жылдары Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бағдарламасы аясында кәсіптік оқытумен 4748 адам қамтылды, оқуын аяқтаған 3206 адамның 2817-і (87,9%) жұмысқа орналасты.

Бағдарламаның қатысушыларымен персоналды жұмыс істеу мақсатында барлық аудандар мен Тараз қаласында 136 штаттық бірлікпен 11 Жұмыспен қамту орталықтары ашылды.

2012 жылы Бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджеттен 2,5 млрд. теңге және жергілікті бюджеттен 595,7 млн. теңге бөлініп, игерілді. Бағдарламаның іс-шараларымен 3702 адам қамтылды.

2013 жылы Бағдарламаны іске асыруға 7,1 млрд. теңге, оның ішінде жергілікті бюджеттен 172,1 млн. теңге бөлініп, игерілді. Бағдарламаның іс-шараларымен 5349 адам қамтылды.

2014 жылы Бағдарламаны іске асыруға 7,2 млрд. теңге, оның ішінде жергілікті бюджеттен 606,7 млн. теңге бөлініп, игерілді. Бағдарламаның іс-шараларымен 14223 адам қамтылды.

Жұмыспен қамту 2020 жол картасы іске асырылғаннан бастап (2011 жылдың 1 шілдесінен) 2014 жылға дейін бағдарламаға қатысушылардың саны 23998 адамды құрады, бұлардан бөлек 2009-2010 жылдардағы Жол картасы бойынша оқуларын 1513 адам жалғастырды.

Мәселелер:

- өз бетінше жұмыспен қамтылғандар және уақытша жұмысқа орналасқандардың жоғары үлесі, әсіресе ауыл шаруашылығында;

- жастарды жұмысқа орналастырудың төмен деңгейі;

- жұмыс күшінің біліктілігінің төмендігі.

Табысы кедейлік шегінен төмен халықтың үлесі 2009 жылы 2,4%-ға дейін,2011 жылы 1,7%-ға дейін, 2012 жылы 0,8%-ға дейін, 2013 жылы 0,8%-ға дейін, 2014 жылы 0,6%-ға дейін төмендеді.

Мұқтаж санаттағы азаматтарды әлеуметтік қолдаумен қамтамасыз ету мақсатында төмендегі әлеуметтік көмектердің төленуі қамтамасыз етілді: атаулы әлеуметтік көмек, балалар жәрдемақысы, кейбір санаттағы азаматтарға жергілікті өкілетті органдардың шешімімен берілетін әлеуметтік көмек, тұрғын үй көмегі.

2014 жылдан бастап облыста шартты ақшалай көмек беру «Өрлеу» пилоттық бағдарлама іске асуда.бағдарлама аясында 2481 отбасындағы 13771 азаматқа жоғарылатылған мөлшерде әлеуметтік жәрдемақы берілді. Аталған төлемге 291,0 млн.теңге республикалық және жергілікті бюджеттен жұмсалды. Нәтижесінді табысы кедейлік шегінен төмен тұратын азаматтардың саны 2015 жылдың 1 қантарына 6151 адамды құрады, 2013 жылдың сәйкес уақытымен салыстырғанда бүл көрсеткіш 25,1% қысқарған.

Аз қамтылған азаматтарға, мүгедектерге, ардагерлер мен жалғызлік тұратын аналарға мемлекеттік емес үйымдардан қосымша спонсорлық көмек көрсетіледі.

Соңғы 4 жылда атаулы әлеуметтік көмек алушылардың санынң 2,2 есеге азайып, атаулы әлеуметтік көмектің мөлшері 1,4 есе көбейгені мұқтаж азаматтарға берілетін көмектің атаулылығының күшейгенінің дәлелі.

Қолданып жатқан шараларға және 2012 жылы ең төменгі күн көрістің мөлшерінің 6 пайызға өсуіне қарамастан халықтың табысы республика бойынша ең төменгі болып қалыптасты. Табысы күнкөріс шегінен төмен халық үлесі 2013 жылғы - 3,4%, 2012 жылғы 4,9% және 2011 жылғы 5,1%-ға қарсы 2014 жылы 3,1%-ға төмендеген.

Жұмысқа жарамды азаматтардың жалпы атаулы әлеуметтік көмек алушылардың ішіндегі үлесі 2014 жылдың қортындысы бойынша 28,2%. төмендеді. Сонымен қатар жұмысқа жарамдылардың басым көбісі табысы төмен өз-өзін жұмыспен қамтығандар.

- халықтың табыс деңгейі республика бойынша ең төменгі болып қалыптасты;

- табысы күн көріс деңгейінен төмен халықтың үлесі жоғары

- әлеуметтік төлемнің мөлшері – Республика бойынша ең төмен мөлшерде;

- өз-өзін жұмыспен қамтығандардың жұмысқа жарамдыларды азаматтардың ішіндегі үлесі жоғары;

- кедейліктен шығуға бағытталған әлеуметтік қолдаудың белсенді түрлерінің тиімділігінің төмендігі;

- еңбек ақысын өтеу және өндірістік жарақаттану бойынша Еңбек заңнамаларының бұзылу фактілерінің бары.
Мүгедектерді әлеуметтік қорғау

Мүгедектердің жағдайын жақсарту облыстың әлеуметтік саласындағы саясаттың басымды бағыттарының бірі болып табылады.

Мемлекеттік тапсырыс арқылы мемлекеттік емес ұйымдарды тарту арқылы арнаулы әлеуметтік қызмет түрлерін арттыру жұмыстары жүргізілуде.

Осы мақсатқа 2013 жылы бюджеттен 19,9 млн. теңге 400 психоневрологиялық ауытқуы бар балаларға жартылай стационар және үйде әлеуметтік қызмет көрсетуге бөлінсе, ал 2014 жылы 5 әлеуметтік жоба негізінде 600 азамат 37,5 млн.теңгеге, яғни 2012 жылмен салыстырғанда екі есеге артық (387 мүгедекке 17,4 млн.теңге).

Облыстағы бейімдеуге жататын 899 нысанның паспорттары жасалынды (100 пайыз). Қазіргі уақытта жобалау-сметалық құжаттарды әзірлеу жұмыстары жүргізілуде.

Бейімделуге тиісті нысандар 2013-2018 жылдарға маңыздылығына қарай бөлінді. 2013 жылы бейімдеуге жататын 144 нысанның 140 нысан бейімдеуден өтіп, оған жергілікті бюджеттен 79,6 млн теңге бөлінді.

2014 жылы облыс бойынша бейімделген нысандар саны 209, оның ішінде 160 жергілікті бюджет есебінен, ал 49 нысан жеке меншік инвестиция есебінен жүргізілді.

Мәселелер:

- облыста жүріп-тұруы қиын мүгедектерге арнайы жағдай жасалған қоғамдық көліктің жоқтығы;

- мүгедектерді жұмыспен қамту мәселесі;

- үкіметтік емес секторда мүгедектерді арнайы әлеуметтік қызметтермен қамту деңгейінің төмендігі;

- әлеуметтік маңызы бар нысандарды бейімдеу, қол жетімділік тек пандустарды орнатуымен шектеледі.
Азаматтардың еңбек құқықтарын қорғау

Заманауи еңбек стандарттарын енгізу жалғасуда. Ең бірінші кезекте, зиянды және өте зиянды өндіріс жағдайлары бар салаларда: «Еңбекті қорғау мен қауіпсіздіктіңкәсіби менеджмент жүйесі; Талаптар» (ҚР СТ 1348-2005); халықаралық стандарт МОТ-СУОТ 2001 ILO-OSH 2001, стандарт OHSAS 18001: 1999 «Occupational Health and Safety Assessment Series. Reguirements (MOD)»)және т.б.

Өндірістік жарақат көрсеткіштерін төмендетуді қамтамасыз ету мақсатында:

• 
  Кәсіпорындардың өндірістік нысандарын аттестаттау (2011 жылы 165 өндірістік нысан еңбек жағдайы бойынша аттестатталынды, 2012 жылы -703, 2013 жылы -284, ал 2014 жылы- 683 өндірістік нысан);
  
• 
  жұмысшыларды жазатайым оқиғадан еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде сақтандырумен қамтуды ұлғайту;
  
• 
  қауіптілікті бағалау жүйесін енгізу (бұдан әрі ҚБЖ);
  

Бизнестің корпоративтік әлеуметтік жауапкершілігін арттыру «Ұжымдық шарт жаса» атты акция өткізу арқылы, «Парыз» бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін конкурсы және т.б. арқылы ынталандыруда.

• 
  еңбек заңнамаларын бұзу сақталуда
  
• 
  өндірістік жарақат деңгейі жоғары болып қалып отыр.
  

Жамбыл облысындағы мәдениет, өнер және мұрағат мекемелерінің желісі 544 объектіні құрайды. Оның ішінде 199 клубтар мен мәдениет үйлері (ауылдық-195), 286 кітапхана (ауылдық - 266), 7 мұражай (ауылдық - 6), 10 автоклубтар (ауылдық - 8), 2 кинотеатр (ауылдық - 1), 22 киноқондырғылар (ауылдық - 17), 2 облыстық драмалық театрлар, облыстық филармония, халық шығармашылығының облыстық орталығы, тарихи-мәдени ескерткіштерді қорғау мен қалпына келтіру жөніндегі дирекциясы және 12 мұрағат мекемелері.

Соңғы жылдары мәдениет саласын дамытуға қаралған қаржы көлемі өсіп келеді. Облыстағы мәдениет мекемелеріне бөлінген қаржы көлемі 2011 жылы 2435,5 млн.теңге, 2012 жылы - 2 887,3 млн.теңге, 2013 жылы - 3 220,9 млн.теңге. 2014 жылға қаралған қаржы көлемі 5 250,0 млн.теңгені құрады.

2011 жылы 28 мәдени нысандарға күрделі және ағымды жөндеу жұмыстары 104 млн. 977 мың теңгеге, облыстық тарихи-өлкетану музейінің аббаттандыру жұмыстары 10,3 млн.теңгеге және залдарды реэкспозициялау 50,0 млн.теңгеге жүргізілді; 2012 жылы 58,8 млн.теңгеге 15 мәдени нысандарға күрделі және ағымды жөндеу жұмыстары жүргізілді; 2013 жылы 14 нысандарға 554,0 млн.теңге жұмсалса, 2014 жылы 136,2 млн. теңгеге 2 мәдени нысандарға жөндеу жұмыстары жүргізілді.

«Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы аясында республикалық бюджет есебінен 84 мәдени нысандары күрделі және ағымды жұмыстарынан өтті: 2012 жылы 15 нысан 240,4 млн.теңгеге, 2013 жылы 15 нысан 294,9 млн.теңгеге жөнделді және 50,0 млн.теңгеге Тараз қаласына Төле биге ескерткіш орнатылды; 2014 жылы 54 нысан 983,3 млн. теңгеге жөнделді.

2011 жылы облыстық мәдени нысандардың материалдық-техникалық базасын нығайтуға жергілікті бюджеттен 189,3 млн.теңге, 2012 жылы 164,3 млн.теңге, 2013 жылы 185,4 млн.теңге қаралып, игерілді; 2014 жылға 232,3 млн.теңге қаралды.

Облыстық кітапханалардың кітап қорын толтыруға 2011 жылы жергілікті бюджеттен 6,0 млн.теңге, 2012 жылы 18,6 млн.теңге, 2013 жылы 19,1 млн.теңге жоспарланып, игерілді; 2014 жылы 34,0 млн.теңге бөлінді.

Облыста мәдениет және өнер саласын түсіндіріп тарату іс-шараларына 2011 жылы жергілікті бюджеттен 41 млн.теңге, 2012 жылы 56,4 млн.теңге, 2013 жылы 208,7 млн.теңге жоспарланып, игерілді; 2014 жылы 142,0 млн.теңге қарастырылды.

2011 жылы облыста түрлі мәдени іс-шараларды өткізу үшін ЛЭД-экран, жарық, сахна, аппаратура жергілікті бюджеттен 60 млн.теңге қаражат бөлініп, аталған мүліктер сатып алынды.

2012 жылы Облыстық қазақ драма театрына және облыстық филормонияға 45 орындық 2 автобус 50 млн.теңгеге алынды.

2013 жылы Ш.Уалиханов атындағы облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасына электрондық кітапхана жүйесі орнатылды және 5,7 млн.теңгеге планетарлық сканер алынды; облыстық филармония 30,4 млн.теңгеге сахналық құралдар мен музыкалық аспатармен қамтамасыз етілді.

2014 жылы облыстық халық шығармашылығы орталығы мен облыстық тарихи-өлкетану музейіне 12,8 млн. теңгеге автокөлік және Тараз қалалық мұрағатына 81,6 млн. теңгеге ғимарат сатып алынды.

Елбасы Н.А.Назарбаевтың «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай жиырма қадам» атты мақаласында берілген тапсырмаларды іске асыру мақсатында бүгінгі күні 286 облыстық кітапханалардың РАБИС, ИРБИС, АБИС, КАБИС, «АИС СБ РК» бағдарламаларымен 226 кітапхана жұмыс атқарады, 244 кітапхана компьютермен қамтамасыз етілген, 205 кітапхана интернет желісіне қосылған.

Республикалық «Мәдени мұра» бағдарламасы бойынша ескерткіштерді қорғау және қалпына келтіру жұмыстарына 2011 жылы облыстық бюжеттен ғылыми-зерттеу жұмыстарына «Көне Тараз», «Бектөбе», «Тамды» қалашықтарына 60,4 млн.теңге бағытталған; 2012 жылы «Көне Тараз», «Жетітөбе» қалашықтарына – 50,0 млн.теңге; 2013 жылы «Көне Тараз», «Бектөбе», «Тамды» қалашықтарына 140,0 млн.теңге. 2014 жылы 250,0 млн.теңгеге «Көне Тараз» қалашығында қазба жұмыстары жалғасын тапты.

Уақытша сақталу үшін аталған нысандарда консервация жүргізілді. Ежелгі және орта ғасырлардағы Тараз бен Жамбыл облысының қазыналарын насихаттайтын тарихи кітап шығарылды.

2009 жылдан бері жыл сайын, кезеңмен Жамбыл облысының тарихи және мәдени ескерткіштердің Жинағы шығарылып тұрады. Қазіргі таңда облыстық бюджет есебінен Қазақстанда жоқ барлық 10 аудан мен Тараз қаласындағы тарихи-мәдени ескерткіштердің Жинағы шығарылды. Бұл мақсатқа 2011 жылы 17,0 млн.теңге; 2012 жылы 13,8 млн. теңге; 2013 жылы 7,0 млн.теңге қаржы бөлініп, игерілді. 2014 жылы Жинақ басылымдарын бітіру үшін 28,800 млн.теңге бөлініп, игерілді.

Сондай-ақ, тарихи-мәдени ескерткіштерді сақтау мақсатында қорғау тақтайшаларын орнату жұмыстары жүргізілуде. Бүгінгі таңда қорғау тақтайшалары облыстың 9 ауданында және Батыс Еуропа – Батыс Қытай трассалары бойына орнатылған. Бұл мақсатқа облыстық бюджеттен 2012 жылы 0,8 млн.теңге; 2013 жылы 1,0 млн.теңге игерілді; 2014 жылға 0,542 млн. теңге қарастырылды.

Жамбыл облысының талантты өнерпаздарын анықтау мақсатында облыстық конкурстар, сынақтар және фестивальдар жыл сайын өткізіледі: 2011 жылы 22 мәдени-көпшілік іс-шаралар ұйымдастырылды; 2012 жылы 17; 2013 жылы 29 өткізілді; 2014 жылы 20 іс-шара өткізілді. Ең маңызды іс-шаралардың бірі: «Көктем» ІІ Халықаралық классикалық өнер фестивалі; «Қаратау сарыны - 2014» ІІ Халықаралық дәстүрлі әндер фестивалі; «Тараз тарланы» номинациясы; Жамбыл облысының 75 жылдығы мен «Нұр Отан» партиясының 15 жылдығына арналған «Отбасым – тірегім, Отаным – жүрегім» атты республикалық ақындар айтысы; Алматы облысындағы Жамбыл облысының Мәдениет күндері; «АЗИЯ ЕЛІ» атты І Халықаралық жерлестік фестивалі; «Тұңғышбай Әл-Тарази Таразға шақырады» театр актерлері шеберлігінің І Халықаралық фестивалі; «Театр KZ» халық театрларының фестивалі; «Қайран ерлер–қаһарман ардагерлер» атты облыстық байқау; «Бәріміз бірдейміз – кемсітуді білмейміз» атты облыстық фестивалі; «Достықта жоқ шекара» атты шекаралық фестивалі; «Музей түні» акциясы; ашық аспан астында «Кино әлемі» акциясы; «Art mix» клуб қызметкерлерінің семинары (шеберлік сағат); фольклорлық-этнографиялық ансамбльдерінің байқауы, Балуан Шолақтың 150 жылдығы мен К.Әзірбаевтің 130 жылдығына арналған іс-шаралар; «Би әлемі» байқауы; «Ән аға!» атты Шәмші Қалдаяқов әндерін орындаушыларының фестивалі; «Алты Алашқа танылған ақын еді...» атты Ә.Жанқұлиев атындағы ақындар айтысы және «Жырменен өткен көп күні» атты жас жазба ақындардың жабық жыр мүшайрасы; Нұрғиса Тілендиев атындағы ІV Республикалық «Кел, еркем, Алатауыңа!» атты әншілер және күйшілер конкурсы; «Ерке сылқым» атты Әбдімомын Желдібаевтың күйлерін орындаушыларының байқауы; М.Өзбеков атындағы «Келші Құланға!» ІІІ облыстық әншілер конкурсы.

• 
  саланың материалдық-техникалық базасының әлсіздігі;
  
• 
  ауылдық жерде білікті кадрлардың тапшылығы;
  

2011-2014 жылдар аралығында спорттық нысандар желісі 121 бірлікке өсіп, 2015 жылдың 1 қаңтарына 2009 нысанды құрады, оның ішінде 19 стадион, 665 футбол алаңы, 548 спорт зал, 662 спорт алаңшалары және 115 басқа да нысандар.

2011-2014 жылдар аралығында облыста 7 спорт мекемесі ашылды, олар: жоғары спорт шеберлігі мектебі, Жамбыл бокс клубы, Дене мүмкіндігі шектеулі адамдарға арналған спорт клубы, "Тараз-Арена" спорт сарайы, Бұқаралық спорттық шаралар өткізу орталығы, Қазақ күресі клубы, Жаңатас қаласында № 33 балалар-жасөспірімдер бокс мектебі.

2011-2014 жылдар аралығында демеушілердің қаражаты есебінен жасанды төсеніші бар және арнайы қоршалған 29 шағын алаңшаларының құрылысы салынды. Оның 15-ы қалалық, 14-і ауылдық жерде орналасқан.

2014 жылы Жуалы ауданы Б.Момышұлы ауылында спорт кешені құрылысы жүргізілді.

2014 жылы Жуалы ауданы Бауржан Момышулы ауданында спорт кешені пайдалануға берілді.

2015 жылдың басына Жамбыл облысында 46 спорттық мекеме жұмыс атқарып келеді, оның ішінде 33 балалар мен жасөспірімдер спорт мектептері (7-і Тараз қаласында, 26-і аудандарда), облыстық мамандандырылған спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаты, олимпиада жеткіншектерін даярлау орталығы, жоғарғы спорт шеберлігі мектебі, «Тараз-Арена» спорт Сарайы, Бұқаралық спорттық шаралар өткізу орталығы және 8 спорт клубы.