2005-2010 жылдарға арналған ауыл шаруашылығы салаларын дамыту бағдарламасында өсімдік және мал шаруашылықтары өнімдерін жыл сайын арттыру көзделінген. Осыған байланысты ауданның аграрлық секторында аудан тұрғындарын өздері өндіретін өнімдермен толық қамтамасыз етудің жақсы үрдістері орын алады. Жетіспейтін тағамдар: жұмыртқа облыстың басқа аудандарынан әкелінеді.
4. Қаржымен қамтамасыз ету
Несиелер мен инвестициялардан басқа негізгі қаржы көздері болып бағдарламаларды және агроөнеркәсіп кешені бойынша жасалатын шараларды мемлекеттік қаржыландыру, яғни мемлекеттік қолдау болып табылады.
Мемлекеттік қолдау шаралары реттеу сипатында болады және ауыл шаруашылығының маусымдық және өндірістік циклдың ұзақтығына, табиғат климат жағдайларына және экономиканың басқа салаларымен салыстырғанда ауыл шаруашылық өнімдерінің тауар айналымының эквивалентті болмауына, тұрғындардың сатып алу қабілеттілігінің төмендігіне байланысты болатын салааралық теңсіздікті теңестіруге бағытталады. Мемлекеттік қолдауға малдардың және өсімдіктердің аса қауіпті ауруларына бақылау жасауды және олармен күресті, карантиндік өнімдердің зертханалық және фитосанитарлық сараптамасын жасауды, ауыл шаруашылық дақылдарының сұрыптарын сынауды, суармалы жерлердің мелиоративтік жағдайының бағасын жасауды, мемлекеттік қордағы астықты сақтауды, элиталық тұқым шаруашылығы мен асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды және оның генофонын сақтауды, агроөнеркәсіп кешенінің ақпараттық жүйесін құруды және дамытуды, ғылыми зерттеулерді жүзеге асыруды, тамақ және өңдеуші өнеркәсіп кәсіпорындарына екінші деңгейдегі банктер арқылы берілетін кредиттердің сый ақы ставкасын субсидиялауды, ауыл шаруашылық техникалары және құрал жабдықтарды қаржылық лизинг жүйесі арқылы алуда сый ақы ставкасын қайтаруды, машина трактор паркін құруды мемлекеттік қаржыландыру жатады. Бұған сонымен қатар ауыл шаруашылық тауар өндірушілеріне жасалған жеңілдетілген салық, бюджеттік қарыздардың төлем мерзімін ұзарту жатады. 2003-2004 жылдары республикалық бюджет есебінен ауыл шаруашылық тауар өндірушілеріне минералдық тыңайтқыштар сатып алуға субсидия беру, оригиналдық тұқым өндіруді субсидиялау, элиталық тұқым бағасын арзандату, тұқым сапасын анықтау, топырақ құнарлылығын химиялық құрамын анықтау және оған мониторинг жүргізу, ауыл шаруашылық дақылдарының сорттарын сынау, өсімдіктердің аса қауіпті аурулары мен зиянкестерін анықтау үшін зерттеу жұмыстарын жүргізу, пестицидтер сатып алу, өсімдік карантині шаралары, асыл тұқымды малды сақтап қалу және дамыту, эпизоотияға қарсы шаралар сияқты жеке бағдарламалар мен шараларды қайтарусыз негізде қаржыландыру жүргізіледі .
2006-2010 жылдары бағдарламаны жүзеге асыру үшін төмендегідей шығыстар сомасы көзделінген:
2006-2010 жылдарға арналған аудандық АӨК тұрақты дамытудың
бағдарламасын қаржылай қамтамасыз ету
|
Шаралардың атауы
|
Болжамды шығындар (млн теңге)
|
Қаржыландыру көздері
|
2006
|
2007 ж
|
2008 ж
|
2009 ж
|
2010 ж
|
Агроөнеркәсіп кешенін индустриялдау (әрі қарай АӨК)
|
1. АӨК слаларында техникалық жарақтандырудың сапалық өсімі
|
1.
|
Машина трактор паркін, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарын техникамен қайта жарақтандыру, мал ферма-рын механикаландыру
а) лизинг бағдарламасы бойынша
б) тартылған инвестициялар есебінен
|
35
17
|
51
17,5
|
42
10,5
|
46
20,8
|
60
17
|
Р.Б.
БҚК
|
2.
|
Жұмыс істеп тұрған машина технологиялық станцияны дамыту
|
|
5,0
|
5,0
|
5,0
|
5,0
|
БҚК
|
3.
|
Машина технологиялық парктің техникалық қызмет жасау пунктінің желісін құру
|
0,3
|
0,5
|
0,5
|
0,5
|
0,5
|
БҚК
|
4.
|
Мал шаруашылығында атқарылатын жұмыстар бойынша сервистік қызмет пунктін құру
|
|
|
|
0,5
|
0,5
|
БҚК
|
5.
|
Ауыл шаруашылық техникалары мен қайта өңдеу кәсіпорындары үшін құрал жабдықтар алуға арналған қаржылық лизингтің сый ақы ставкасын қайтару
|
1,4
|
2,0
|
1,7
|
1,8
|
2,4
|
Р.Б.
|
6.
|
Тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарының өндірісін техникамен қайта жарақтандыру және жаңалау
а)лизин бағдарламасы бойынша
б) облыстық бюджеттен
|
10,0
5,0
|
15,0
10,0
|
17,0
10,0
|
20,0
15,0
|
20,0
15,0
|
Р.Б.
Банктердің лизингі
|
7
|
Мемлекеттік техникалық бақылау қызметін ұйымдастыру
|
0,35
|
0,35
|
0,35
|
0,35
|
0,35
|
Р.Б.
|
|
Жиыны
|
69,05
|
101,35
|
87,05
|
109,95
|
120,75
|
|
2.АӨКсалаларында ғылыми негізделген агротехнологияларды сақтау
|
1.
|
Малды қолдан ұрықтандыру жүргізетін мемлекеттік пункттерді салу және ұстауды қамтамасыз ету
|
0,5
|
1,0
|
1,0
|
1,0
|
1,0
|
Ж.Б.
|
2.
|
Бюджеттік бағдарламаларды жүзеге асыру тетіктері арқылы ауыл шаруашылық тауар өндірушілерінің орта және ірі шаруашылықтарға бірігуін ынталандыру:
|
|
|
|
|
|
|
а)
|
Көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын өткізуге қажет тауарлық-материалдық құндылықтардың бағасын субсидиялау
|
15,0
|
15,0
|
15,0
|
15,0
|
15,0
|
Р.Б.
|
б)
|
Жоғары репродукциялы тұқым сатып алу үшін ауыл шаруашылық тауар өндірушілерін несиелеу
|
0,75
|
1,0
|
1,0
|
1,0
|
1,0
|
О.Б.
|
В)
|
Ауыл шаруашылық дақылдарының түсімділігі мен сапасын арттыруды қолдау (минералдық тыңайтқыштарға субсидия беру)
|
1,5
|
1,5
|
1,5
|
1,5
|
1,5
|
Р.Б.
трансферт
|
Г)
|
Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды қолдау (трансферттер)
|
-
|
1,0
|
2,0
|
2,5
|
3,0
|
Р.Б.
|
д)
|
Ауыл шаруашылық тауар өндірушілеріне су жеткізіп беру бойынша қызмет көрсетудің құнына субсидия беру
|
3,0
|
3,3
|
3,5
|
3,7
|
3,8
|
Р.Б.
|
3.
|
Ауыл шаруашылық өндірісін агрохимиялық және агроклиматтық қамтамасыз ету
|
-
|
-
|
0,55
|
0,55
|
0,55
|
Р.Б.
|
4.
|
Суармалы жерлерді сақтау және мелиоративтік жағдайын жақсарту
|
4,5
|
4,5
|
5,0
|
5,0
|
5,0
|
Р.Б.
|
5.
|
Шаруашылықтар арасындағы каналдардың қатты бұзылған учаскелері мен гидромелиоративтік қондырғыларды күрделі жөндеуден өткізу және қалпына келтіру (тізім бойынша)
|
235,4
|
789,55
|
405,91
|
|
|
Р.Б.
|
6.
|
Қала маңайындағы аймақтарда сүт-тауарлы фермалар (мал шаруашылығы кешенін салуға, асыл тұқымды мал сатып алуға, азық-түлік қорын жасауға) құруға несиелер беруді қарастыру
|
|
10,0
|
12,0
|
14,0
|
18,0
|
О.Б.
|
7.
|
Кеңейтілген ұдайы өндіріс үшін жоғары класты асыл тұқымды мал сатып алуды және бағуды ұйымдастыру
|
|
1,0
|
1,0
|
1,0
|
1,0
|
Жергілікті бюджет
|
|
Жиыны
|
260,65
|
827,85
|
448,46
|
45,25
|
49,85
|
|
4. АӨК инфрақұрылымын дамыту
|
1. Мал дәрігерлік және фитосанитарлық қауіпсіздік жүйесі және өнім сапасын бақылау
|
Мал дәрігерлік қауіпсіздік
|
1.
|
Малдар және құстардың ауруларын диагностикалық тексеру бойынша шараларды жүзеге асыру
|
5,1
|
5,7
|
6,1
|
6,4
|
6,8
|
РБ
|
2.
|
Мал және құс ауруларының аса қауіпті жұқпалы ауруларының ошағын жою
|
1,0
|
1,2
|
1,3
|
1,1
|
1,2
|
РБ
|
3.
|
Ауыл шаруашылық малдары және құстардың аса қауіпті аурулары бойынша эпизоотияға қарсы күрес шараларын ұйымдастыру
|
14,0
|
17,0
|
20,0
|
23,0
|
26,0
|
РБ
|
4.
|
Мал соятын пункттер ұйымдастыру (мал соятын алаң)
|
5,0
|
4,0
|
4,0
|
4,1
|
4,0
|
РБ
|
5.
|
Мал өлекселерін көметін орындар ұйымдастыру
|
10,0
|
0,5
|
0,5
|
0,5
|
2,0
|
ЖБ
|
|
Жиыны
|
35,1
|
28,4
|
31,9
|
35,1
|
40,0
|
|
Фитосанитарлық қауіпсіздік
|
1.
|
«Республикалық фитосанитарлық диагностика және болжау әдістемелік орталығы» ММ мониторингі қызметін қарастыру арқылы зиянды және аса қауіпті зиянды организмдердің дамуы және таралуы жайлы мониторинг жүргізу
|
4,9
|
3,9
|
4,6
|
4,6
|
4,6
|
Р.Б.
|
2.
|
Аса қауіпті зиянды организмдермен күрес жүргізу
|
6,0
|
5,0
|
5,0
|
5,0
|
5,0
|
Р.Б.
|
3
|
Тұқым дәрілуіштері мен гербицидтердің бағасын арзандату
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
Р.Б.
|
4.
|
Карантиндік зиянкестер, өсімдік аурулары және арам шөптердің таралу ошақтарын анықтау және жою шараларын жүргізу
|
1,0
|
1,2
|
1,2
|
1,2
|
1,2
|
Р.Б.
|
5.
|
Пайдалануға тыйым салынған және жарамсыз пестицидтерді, сонымен қатар пестицидтер салуға пайдаланылған ыдыстарды көметін арнайы сақтау орындарын салу және ашу
|
|
1,0
|
1,5
|
-
|
-
|
МБ
|
|
Жиыны
|
12,1
|
11,3
|
12,5
|
11,0
|
11,0
|
|
Өнім сапасына бақылау жасау
|
1.
|
Мал дәрігерлік зертхананың ғимараты мен қондырғыларын халықаралық стандарттарға сай келтіру
|
|
|
18,0
|
18,0
|
|
РБ
|
2.
|
Карантинге жатқызылған өнімдерде карант-к нысан-ң болуына,тұқымға себілетін матер-да жасырын түрде болатын ауруларға лаборат-қ тексеру жұмыстарын жүргізу
|
0,4
|
0,5
|
0,7
|
0,7
|
0,7
|
РБ
|
3.
|
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдейтін кәсіпорындардың халықаралық стандарттар талаптарына сай болу үшін өндіріс сертификациясына жіберу бойынша болатын шығындарының біраз бөлігіне субсидия беру
|
1,0
|
1,0
|
1,8
|
1,8
|
|
РБ
|
5.
|
Тұқымдық материалдардың сорттық және себу сапасын тексеру
|
0,2
|
0,38
|
0,38
|
0,38
|
0,38
|
РБ
|
|
Жиыны
|
1,6
|
1,88
|
20,88
|
20,88
|
1,08
|
|
АӨК өнімдерінің көтерме саудасы
|
1.
|
Зайсанда ауыл шаруашылық өнімдерін сататын муниципалдық көтерме сауда базарларын ұйымдастыру
|
|
5
|
5
|
5
|
|
ОБ
|
|
Жиыны
|
|
5
|
5
|
5
|
|
|
Ауыл шаруашылық өнімдерін дайындау жүйесі
|
1.
| «Мал өнімдері» АҚ арқылы дайындау инфрақұрылымдарын құру жолдарымен мал шаруашылығы өнімдерін өндіруді, өңдеуді және сатуды қолдаудың шараларын қабылдау |
6,0
|
5,5
|
6,0
|
6,0
|
6,0
|
РБ
|
| Жиыны |
6,0
|
5,5
|
6,0
|
6,0
|
6,0
|
|
5. АӨК қаржы және сақтандыру инфрақұрылымы
|
1.
|
Жұмыс атқарып тұрған АКС жарғылық капиталын ұлғайту арқылы кредит желісін көбейту
|
60,0
|
70,0
|
80,0
|
90,0
|
100,0
|
РБ
|
2.
|
Ауылда а/ ш-қ бағытында емес бизнесті дамыту
|
|
5,0
|
10,7
|
10,7
|
10,7
|
РБ
|
3.
|
Ауыл кәсіпкерлігін қолдау және шағын несие беру арқылы ауыл тұрғындарының табысын көбейту
|
6,5
|
7,0
|
7,5
|
7,5
|
11,0
|
РБ
|
4.
|
Отандық ауыл шаруашылық тауар өндірушілерінің көктемгі егіс және егін жинау жұмыстары кезінде негізгі және айналмалы қорлар сатып алулары үшін жеңілдетілген несиелер беру
|
12
|
15
|
15
|
15
|
15
|
Р.Б.
|
6.
|
Өңдеумен айналысатын кәсіпорындарға берілетін несиелердің пайыздық ставкасын арзандату арқылы айналым қаражаттарын толықтыру үшін берілетін несие ресурстарына қол жеткізуді қамтамасыз ету
|
17
|
18
|
20
|
21
|
22
|
Р.Б.
|
7.
|
Қолайсыз табиғат жағдайлары бола қалған жағдайда ауыл шаруашылық тауар өндірушілерінің төлеген сақтандыру сомасының 50 % сақтандыру компанияларының қайтарып беруі
|
5
|
9
|
9
|
9
|
9
|
Б.Қ.К
|
|
Жиыны
|
100,5
|
124
|
142,2
|
153,2
|
167,7
|
|
6. Бәсекелестік артықшылықтар, кластерлерді қалыптастыру және дамыту
|
1.
|
Кластер шеңберінде өндірілген өнімнің шет елдік аналогтарымен салыстырғанда бәсекеге қабілеттілігінің мониторингін жүргізу (бағасы, сапасы, халықаралық стандарттарға сай келуі)
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
О.Б.
|
2.
|
Тамақ өнеркәсібінде пилоттық кластерлерді дамытуды қамтамасыз ету
|
7,5
|
7,5
|
7,5
|
7,5
|
7,5
|
О.Б.
|
|
Жиыны
|
7,7
|
7,7
|
7,7
|
7,7
|
7,7
|
|
|
Барлығы
|
492,7
|
1112,98
|
761,69
|
394,08
|
404,08
|
|
|
оның ішінде: республикалық бюджет есебінен
|
446,45
|
1043,78
|
696,99
|
313,08
|
326,38
|
|
| облыстық бюджет есебінен |
23,95
|
37,2
|
39,7
|
45,2
|
45,7
|
|
| басқа қаражат көздері есебінен |
22,3
|
32,0
|
25,0
|
35,8
|
32,0
|
|
Ескертпе: 2006-2010 жылдарға арналған республикалық және облыстық бюджеттен көзделген қаражаттар сол жылдары бюджетті бекіту кезінде өзгеруі мүмкін.
7. Күтілетін нәтижелер
2010 жылға таяу ауданда бір- бірімен байланысты салаларда ішкі өндірістік байланысы жақсы дамыған кәсіпорындары бар агроөнеркәсіп кешені қалыптасады. АӨК ішкі және сыртқы рыноктарға бәсекеге қабілетті өнімдерді шығаруды қамтамасыз ететін болады. Аудан тұрғындарын қажетті мөлшердегі негізгі азық-түлік түрлерімен отандық өндірушілер қамтамасыз етеді, тамақ өнімдерінің көптеген аналогтары бойынша импорт алмастыру жүргізіледі
Ауылда агробизнесті дамытуда, ауыл экономикасының экономикалық жағдайын нығайтуда, ауданның АӨК тұрақты дамытуда басым бағытқа қаржы институттарын дамыту, ауылдық кредит серіктестіктері арқылы ауыл тұрғындарының кредитке колдарын жеткізу, ауыл тұрғындарына шағын кредит беру, интеграцияланған қауымдастықтар (салалық кластерлер құру) жататын болады.
Саланы индустриализациалау АӨК кәсіпорындарының техникалық және технологиялық жарақтандыру деңгейін көтереді, машина технологиялық станциясы мен сервистік пункттердің саны көбейеді, мал шаруашылығы процестерін механизациялау деңгейі көтеріледі, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарын қайта қалпына келтіру, жаңғырту, техникалық және технологиялық жарақтандыру жүргізіледі, оларда жаңа қуаттар іске қосылады.
Өңдеуші салалардың дамуымен бірге ауыл шаруашылық өнімдерін дайындау, алғашқы өңдеуден өткізу, сақтау және толық өңдеу проблемалары шешілетін болады, картоп және көкөніс дайындайтын 1 дайындау пункті, ет дайындайтын 1 мал соятын пункт, 1 сүт дайындайтын пункт ашылады.
Өсімдік шаруашылығында ғылыми негізделген қуат үнемдеу технологиялары енгізіледі, жармалық дақылдардың егістігі көбейеді, минералды тыңайтқыштарды пайдалану үлесі артады.
Мал шаруашылығында асыл тұқымды мал өсіру жұмыстары, малды қолдан ұрықтандыру жұмыстарын атқаратын қосымша пункттер құру есебінен мал табынында асыл тұқымды малдың үлес салмағы көбейеді, мал өнімділігі біршама артады.
Шағын шаруашылықтардың біріктіру және шаруашылық қызмет атқарып отырған шаруашылықтарды дамыту есебінен шығаратын өнімдері халықаралық стандарттарға сай келетін ірі және орта тауарлық шаруашылықтар құрылады.
Мамандарды дайындаудың және қайта дайындықтан өткізудің проблемалары шешіледі. Ауыл шаруашылық тауар өндірушілері мен ғылымның арасында тығыз байланыс орнайды. Ғылыми әзірлемелерді өндіріске енгізу одан әрі дамитын болады.
Ауданда салалық тамақ балық өндіру кластерін құру осы салада индустриалдық инновациялық жобаларды енгізу, АӨК мықты кешендерді құру мүмкіндіктерін береді, бұл кәсіпорындардың табыстылығын көбейтеді, еңбек өнімділігін арттырады. Бағдарламаның жүзеге асуы қазіргі заманғы бәсекеге қабілетті тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындары мен агроөнеркәсіп кешенінде кәсіпкерлікті одан әрі дамытуға тең жағдай жасайды.
Кәсіпорындарда салалық принцип және шикізат өңдеудің жаңа техникалық және технологиялық негізіне кешенді түрде жақындау бойынша құрылымдық өзгерістер жасалады, бұл дайындау және сату процестерінде өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттырады.
Ауыл шаруашылығы салаларының дамуын өзімен бірге ілестіре әкететін, еңбек рыногындағы қауырттық пен ауыл шаруашылығымен айналысатын аудандардан тұрғындардың кетуін азайтуға, тұрғындардың еңбекпен қамтылуы мен табысын арттыруға себеп болатын тамақ және өңдеуші өнеркәсіп салалары мен кәсіпорындарының экономикалық негізі нығаяды. Тамақ және өңдеуші өнеркәсіп кәсіпорындары өнімді шет елге шығарады. Халықаралық стандарттарға сай келетін қауіпсіздік бағасының және өнім сапасының жүйесі қалыптасады.
Агроөнеркәсіп кешенінің инфрақұрылымы төменгі жағдайлар арқылы дамиды:
-
коммуналдық, ауыл шаруашылық өнімдерін көптеп сату рыноктарын дамыту;
-
ауылдық несие серіктестігінің жұмысын жанжандырып ауыл тұрғындарына шағын несие беруді көбейту;
-
сақтандыру жүйесін дамыту, егістіктерді толық сақтандыру;
-
АӨК-ін ақпараттық маркетингтік қамтуды ұйымдастыру, ауылдағы ақпараттық консультациялық орталықтарды нығайту және дамыту.
Аймақтық бағдарламаның жүзеге асуы агроөнеркәсіп кешені салаларын әртараптандыру, жаңғырту және өнімнің бәсекелестік түрлерін өндіру мен экспортты өсіруге жағдай туғызу негізінде аймақтың экономикасының ұзақ уақыт тұрақты өсуін қамтамасыз етуге жағдай жасайды.
Агроөнеркәсіп кешені экономикасының бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін ғылымның жетістіктерін пайдалану істері жақсарады, менеджмент және маркетингтік зерттеулер, стандарттау және өнімді сертификаттау саласында артта қалушылықты болдырмау шаралары қабылданады
Агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамыту бағдарламасын белсенді түрде жүзеге асыру ауданда өсімдік шаруашылығында жалпы өнімнің өсу қарқынын 14,5 %, мал шаруашылығында 38%, тамақ және өңдеуші өнеркәсіпте 6,84 % қамтамасыз етеді.
Аудандық мәслихат хатшысы Р.К.Сансызбаев
Достарыңызбен бөлісу: |