Бағдарламасы паспорт атауы

Су шаруашылығы саласын дамыту

Ауданда 28 мың га суармалы жер бар, оның 16,3 мың га нақты суармалы да, қалған 11,7 мың га егістік шаруашылық ішіндегі қаналдарды жөндеуге қаражаттың жоқтығынан суарылмайды.Суару жүйелерін пайдалануды «Востокводхоздың» Зайсан бөлімшесі атқарады. Суару жүйелерінің пайдалы коэфициенті 0,35-0,5 құрайды, ұсақ су шаруашылық желілері суару жүйелерінің тозғандығынан , иесіздіктен апатты жағдайда.

Магистральды Р-1, Р-2 каналдары апатты жағдайда ЛР-100, ЛР-80 лотоктарының жоқтығынан ауыстыруды қажет етеді.

Үйдене суару жүйесінің басты су құрылысы күрделі жөндеуді қажет етеді. ЛМК-2 магистральді каналының астының отыруы мен блоктардың қисаюына байланысты каналдың 500 метрі жобадағы суды жібере алмайды.

Кендірлік суландыру жүйесіндегі ұзындығы 500 шаршы метр диаметрі 1 м темір бетон трубасы істен шыққан, соның нәтижесінде Дайыр ауылдық округіне қарасты 1,3 мың га егістік судан қалып отыр. Аудандағы 363 км шаруашылық іші суландыру жүйесі мен ондағы 86 құрылыстар, 83 км магистральді каналдар мен ондағы құрылыстардың 80% күрделі жөндеуді қажет етеді.

Үйдене суландыру жүйесіндегі лотоктардың 90% істен шыққан, жер арықтар тазалауды қажет етеді. Жекелеген жер каналдар да суды көп мөлшерде сіңіруіне байланысты жөндеу жұмыстарын атқаруды қажет етеді.

Күрделі мәселелер:

• 
  Ирригациялы құрылымдардың тозуы;
  
• 
  Жөндеу және қайта қалпына келтіру жұмыстарының қажетті деңгейде қаржыланбауы;
  
• 
  Жөндеу жұмыстарын жүргізуге өндіріс орындарының техникамен толық жабдықталмауы.
  

• 
  ШҚО РМК «Востокводхоздың» Зайсан өндірістік пайдалану учаскесі базасында су шаруашылығы обьектілерін пайдалану және жөндеу жөніндегі жұмыстарды үйлестіретін және басқаратын кәсіпорын ұйымдастыру;
  
• 
  Р-1, Р-2 каналдарын салуға ЖСҚ (Жобалау сметалық құжат), ТЭН (Технико-экономикалық негіздеме) жасау, Кендірлік өзеніндегі 500 м дюкерді қалпына келтіруге ЖСҚ, ТЭН жасау, ЛМК-2 каналын қалпына келтіру, Үйдене суландыру жүйесінің басты құрылыс жүйесін күрделі жөндеуден өткізу;
  
• 
  Шаруашылық іші суару жүйелерін тікелей су пайдаланушылардың немесе бірлестіктердің балансасына беру;
  

*Айналымға жылына 2 мың га тұрақты суарылатын жер қосу және суармалы жер көлемін 28,56 мың га жеткізу;

• 
  Ауылшаруашылығы өсімдіктерінің өнімділігін 25-30 % арттыру;
  
• 
  Суару жүйелерінің пайдалы әсер ету коэфициентін 75-80% дейін арттыру
  
• 
  Су пайдалану жүйесінің тиімділігін арттыру және гидромелиоративтік құрылғыларды пайдалану құрылымын жетілдіру;
  
• 
  Су шаруашылығы кәсіпорындарының материалдық техникалық жарақтақтандырылуын жақсарту мен қаржылай қамтамасыз ету арқылы технологиялық деңгейін көтеру.
  

Соңғы жылдары ауданда шаруашылыктын барлық категорияларында малдар мен құстардың өсуі байқалды.

Етті тұқымдас мал шаруашылығы, қой шаруашылығы, марал шаруашылығы- мал шаруашылығының басымды салалары болып табылады .

Ауыл шаруашылығы малдары мен құстарының мал басы (шаруашылықтардың барлық категорияларында)

(жылдың соңына, бас)

Бірақ асыл туқымды малдардың саны өсседе, олардың барлық мал санына үлес салмағы : ІҚМ бойынша 0,002 %-ды құрайды, қойлар – 0,042 %.

Атқарылып жатқан жұмыстар мал шаруашылығын асылдандыру бағытында және мал асылдандыру шаруашылығын ашу үшін жүргізілуде.

• 
  малды асылдандыру сапасын бағалау бонитировка жыл сайың откізіледі;
  

Ірі қара малдары бойынша қазақтың ақбас сиырларын өсіру бағытында жұмыстар жүргізілуде, өнімділікті жақсарту үшін ауданға 11 бас асыл тұқымды бұқа әкелінді.

Қой шаруашылығында қазақтың құйрықты жартылай қылшық жүнді тұқымы басымдық көрсетеді. (асыл тұқымды –463 бас).

Мал мен құстың санының өсуіне байланысты оның өнімділігінің өсуіне шаралар жасалынуда. 1998 жылмен салыстырғанда 1 сиырға сауылған сүт 12,3 %,1 бас қойдан қырқылатын жүн 19%, жұмыртқа 6%, төл алу: бұзау 10,1%, қозы 7,2 %, құлын 16,3 %-ға өсті.

Бұл негізгі мал шаруашылығы өнімдерінің өсуіне жағдай туғызды.

Мал шаруашылығы өнімі

( тонна)

• 
  Малдың 90 %-зы жеке және ұсақ шаруашылық иелерінде орналасқаны, мал өнімдерін, қайта өндеуді және дайындауды қиындатады.
  
• 
  Өнімділігі төмен және қарабайыр мал саны бүкіл табынның 90 пайызынан асады, ал асыл тұқымды малдардың үлес салмағы: ірі қара мал – 0,02 пайыз, қой – 0,04 пайыз құрайды.
  
• 
  Мал азығы базасының дамуы жеткіліксіздігінен көптеген ауылдық округтерде қыстама кезінде 7-10 ц азықтық өлшем бірлігі бөлінеді. Бұл қажеттіліктен 1,5 – 2 есе төмен.
  

• 
  Шабындық және жайылымдық жерлерде мақсатты түрде түпкілікті жақсартулар жүргізілмеген, жаз айларында биік таудағы жайылымдарды жеткіліксіз пайдалануы.
  

• 
  Мал тұқымын асылдандыру мен оның өнімділік сапасын арттыру мақсатында қолда бар малдарды мақсатты селекциялық-асылдандыру жұмыстарын жолға қою;
  
• 
  ІҚМ қолдан ұрықтандыру бекеттерін әрбір қала, ауыл округтерінде 2006-2010 жж. құру.
  

• 
  Асыл тұқымды мал төлдерін сатуды қөбейту.
  

Мал түрі	2006 ж.	2007 ж.	2008 ж.	2009 ж.	2010 ж.
Сүт бағытында
Ет бағытында
Қой шаруашылығы			500	700	1000
Жылқы шаруашылығы
Шошқа шаруашылығы

• 
  Ауыл шаруашылық малдарының жоғары бағалы генофонд түрін дамытуды және сақтауды субсидиялау;
  
• 
  Мал шаруашылығы өнімдерінің сапасын және өнімділігін арттыруды субсидиялау;
  

• 
  Мал мен құс санын арттыру:
  

Көрсеткіштер	2005 баға	2006 ж.	2007 ж.	2008 ж.	2009 ж.	2010 ж.	2010г 2005 ж. %
Ет, сою салмағымен	4,4	4,8	5	5,2	5,3	5,4	122,7
Сүт, мың тн	35,0	35,1	35,3	35,5	35,7	36,3	103,7
Жұмыртқа, млн. дана	3,1	3,2	3,2	3,3	3,35	3,4	109,6
Жүн тн	174	180	185	190	194	200	114,9
Тері шикізаты: ірі	17700	18800	19300	20200	21204	22102	124,8
ұсақ дана	49000	52200	54000	54910	55102	56200	114,6
Бұғы мүйізі, кг.	70	90	100	103	105	107	152,8

• 
  Мал табындарында асыл тұқымды мал үлесінің барынша артуы: ІҚМ 2% -ға, қой мен ешкі – 3,5 %;
  
• 
  Асыл тұқымды мал сапасын арттыру есебінен мал шаруашылығы өнімдерін өндіруді 2010 жылы 2005 жыл деңгейінен: еттен 22,7 %, сүттен 3,7 %, жұмыртқадан 9,6 %, жүннен 14,9 %; -ға арттыру;
  
• 
  Мал шаруашылығы өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін және экспорттық әлеуетін артыру;
  
• 
  Ішкі рынокты мал шаруашылығы өнімдерімен толтыру.
  

Жаңа озық технологияларды қолданып, өзіне ірі инвестициялық жобаларды тарта алатын, өнім өндіретін, технологиялық жағынан өнімді өзгерте алатын, өзгеру кезеңінде қосымша құн бағасын арттыра алатын , экспортқа шығара алатын және бәсекеге қабілетті өндірістердің пайда болуы даму базасы болады. Әр кезеңде қосымша құн бағасының өсуі жаңа жұмыс орындарының пайда болуына, сүт,ет, дақыл өндіру, көкөністерді алғашқы және терең қайта өндеу жұмыстарына жұмсалады.

• 
  тамақ және қайта өндеу өндірісіндегі техникалық және технологиялық жағынан тозған материалды- техникалық базасы;
  
• 
  екінші деңгейдегі банктердің несиелерінің пайыздық көрсеткішінің жоғарылығы және несие беру мерзімінің қысқалығы;
  
• 
  тамақ және қайта өндеу өндірісі саласы үшін бәсекеге қабілетті отандық технологиялық жабдықтардың болмауы;
  
• 
  әлемдік фирмалардың технологиялық жабдықтарының жоғары бағасы;
  
• 
  шет елден әкелінетін технологиялық жабдықтарға қосымша құн салығы;
  

• 
  Өндіріске жаңа технологияларды енгізу және сатып алу үшін кәсіпорындарға жеңілдетілген ұзақ мерзімдік несие беру, негізгі және көмекші цехтарды технологиялық жабдықтармен қамту;
  
• 
  орта және жоғары звеноларға білікті мамандар даярлау;
  
• 
  өндірушіден қайта өндеуге жіберілетін шикізатты тасымалдау шығынын субсидиялау;
  
• 
  жаңа технологияларды енгізуде мемлекеттік қолдауды арттыру;
  
• 
  ИСО 9000 сериясына әзірлеме мен менеджмент сапасын енгізуде кететін шығынды субсидиялау.
  

(дана)

Ауыл шаруашылық шикізатын озат технологияларды енгізу арқылы кешенді қайта өндеу, техникалық және технологиялық инновациялау, ассортиментті арттыру, импортты алмастыратын өндіріс өнімін жасау.

Жаңа өндірістерді құру ауыл шаруашылық өнімін қайта өндеуді тереңдетуге, қосымша жұмыс орындарының пайда болуына және қосымша құн бағасын алуға мүмкіндік береді.

Күтілетін нәтижелер:

• 
  тамақ өнімін шығаруда бәсекеге қабілетті өндірістерді ұйымдастыру;
  
• 
  рынокты отандық өндірушілердің азық-түлік тауарымен қамтамасыз ету;
  
• 
  кешенді шығынсыз технология арқасында өнім өндіруге кететін шығын көлемін азайту;
  
• 
  бағасы мен сапасы жағынан бәсекелесе алатын тауарлар шығару.
  

Мамандар дайындау 16 профессия және 3 мамандық бойынша жүргізіледі: фермер–арендатор, қамту саласының маманы .

2004 жылы 185 оқушы, 2005 жылы 205 оқушы осы мектепті бітірді. Орташа алғанда жылына бітірушілердің 84 % еңбекпен қамтылады.

Кәсіптік мектеп оқу процестерін атқару үшін жер телімдерімен қамтамасыз етілген. Кәсіптік мектеп компьютерлермен қамтамасыз етілген. Ауыл шаруашылық техникалары мен шеберханалардың құрал-жабдықтары біртіндеп жаңартылып келеді.

Осыған қарамастан, АӨК кәсіпорындарын барлық деңгейдегі білікті мамандармен қамтамасыз ету күрделі жағдайда қалып отыр. Бүгінгі күні ауданның ауыл шаруашылық кәсіпорындарына агротехникалық қызметтің инженер-механиктері, агрономдар, тамақ және өңдеуші өнеркәсіп технологтары, компрессорлы және суытқыш құрал-жабдықтардың инженер-механиктері, дәнекерлеуші, кең бейінде жұмыс атқаратын механизаторлар, электр мамандары,

салалық экономика, бухгалтерлік есепке бейімделген, халықаралық талапқа сәйкес маркетинг және менеджмент мамандар жеткіліксіз.

• 
  Кәсіптік мектептердің материалдық техникалық базасының әлсіздігі;
  
• 
  әлеуметтік қорғаудың әлсіздігі себептерінен дайындалған білікті мамандардың басқа қызмет салаларына кетуі;
  
• 
  АӨК-де мамандар дайындайтын және қайта дайындықтан өткізетін, жаңа технологияларға үйрететін орталықтардың болмауы;
  
• 
  Ауданда ауыл жастары арасында аграрлық мамандарды насихаттау жұмысының әлсіздігі.
  

• 
  АӨК-іне өгроөнеркәсіп мамандықтарына бейімделген мамандар дайындау;
  
• 
  Халықаралық стандартқа сай келетін АӨК-те жетілдірілген бағытпен жұмыс атқаратын жоғары квалификациялы мамандар даярлау;
  
• 
  АӨК мамандарын дайындайтын курстарды жандандыру;
  
• 
  АӨК тұрақты мамандармен қамту үшін аудандағы мектептерде кәсіптік бағдар бойыша үгіт – түсінік жұмысын жүргізу.
  

Жыл сайын ауданда жануарлардың жұқпалы ауруларының 1-ден 4-ке дейін ошақтары тіркеуге алынады. Аурудың осы түрлерінің алдын алу шаралары Республикалық бюджет есебінен жүргізіледі. Жұқпалы емес аурулардың алдын алу, дезинфекция, дезинсекция, дератизация мал иелерінің қаражаттары есебінен жүзеге асырылады.

Ауданда мал бруцеллезінің 2 қолайсыз ошағы бар, малдың құтырық ауруының, қарасан ауруларының ошақтары тіркелген. Кадастрға сәйкес аудан аумағында сібір жарасынан өлген малдар бір жер ғана есепке алынған. Бұл жер бойынша жасалған мониторинг кейбір топырақ ошақтарының осы уақытқа дейін қауіпті және мал мен адамдар үшін жұқпалы ауру көзі екендігін көрсетеді.

Малдар мен құстардың аса қауіпті аурулары бойынша эпизоотиялық қолайлы жағдайды қамтамасыз ету үшін жыл сайын өткізілетін диагностикалық және алдын алу шараларын зерттеуді қаржыландыру көлемі өсіп келеді, бұл эпизоотиялық жағдайды бақылауда ұстауға жағдай жасайды. 2000 жылы осы мақсаттарға Республикалық бюджеттен 291800 теңге, 2005 жылы 10635000 теңге бөлінді.

Аурудың алдын алуды жүргізу, өңдеу, егу, малды зерттеу жұмыстары бәсекелестік ортаға берілді. Бұл шараларды Республикалық бюджет есебінен қаржыландырылатын «Эпизоотиялық қолайлы жағдайды қамтамасыз ету» бағдарламасының «Эпизоотияға қарсы» кіші бағдарламасына сәйкес малдәрігерлік препараттарды қолдану қызметін жүргізуді конкурста жеңіп алған 42 кәсіпкер- мал дәрігері жүргізеді

Барлық деңгейдегі мал дәрігері - инспекторлары мал дәрігерлік шаралардың орындалуына, шикізат және мал өнімдерінің қауіпсіздігіне бақылау жасап отырады.