Бағдарламасы Пән: «Органикалық химия» Мамандық: 0306000

Нуклеозидтер. Пурин жэне пиримидин нуклеозидтері. Құрылысы, номенклатурасы. Пурин негізі мен көмірсу қалдығы арасындағы байланыстар. 5-Фторурацил, 3-азидотимидин дәрілік заттар ретінде.

Нуклеотидтер. Құрылысы, нуклеозидмонофосфаттардың номенклатурасы. Нуклеозидциклофосфаттар. Нуклеозидполифосфаттар. Гидролизге қатынасы. АТФ, НАД+, НАДФ+ коферменттері.

Рибонуклеин (РНҚ) және дезоксирибонуклеин (ДНҚ) қышқылдары. Нуклеин қышқылдарының біріншілік құрылымы.

Бейтарап липидтер. Триацилглицерин қоспасы ретіндегі табиғи майлар. Балауыздардың құрылысы туралы түсінік. Липидтердің құрамына кіретін табиғи жоғары май қышқылдары: пальмитин, стеарин, линол, линолен, арахидин қышқылдары. Қышқылдар мен липидтердің еру температурасының өлшемі мен қанықпау дәрежесінің арасындағы байланыс. Жасуша мембранасында май қышқылдары фрагменттерінің пероксидті тотығуы. Қанықпаған май кышқылдарының β-тотығуы.

Фосфолипидтер. Фосфатидилколаминдер және фосфатидті сериндер (кефалиндер), фосфатидилхолиндер (лецитиндер)-жасуша мембраналарының құрылымдық компоненттері. Плазмалогендер.

Сфинголипидтер, церамидтер, сфингомиелиндер. Гликолипидтер (цереброзидтер). Құрылымдық компоненеттер туралы түсінік.

Изопреноидтар. Терпоноидтар. Изопрен ережесі. Изопрен буындары мен циклдерінің саны бойынша жіктелуі. Монотерпендер. Ациқлді (цитраль және оның изомерлері), моноциклді (лимонен), бициклді (α-пиннен, борнеол, камфора) терпендер. Камфораның α-пиненнен және борнилацетаттан синтезі. Метан және оның медицинада қолданылатын туындылары: ментол, терпин. Дитерпендер: ретинол, ретиналь. Тетратерпендер (каратиноидтар): Р-каротин (А провитамині). Стероидтар. Номенклатурасы. Стероидтардың көмірсутектері: эстрон, андростан, прегнан, холан, холестан.

Холестан туындылары (стериндер): холестерин, эргостерин. Холан туындыла­ры (өт қышқылдары): хол және дезоксихол қышқылдары. Гликохол және таурохол қышқылдары, олардың дифилдік сипаты. Андростан туындылары (андрогендік заттар): тестостерон, андростерон. Эстран туындылары (эстрогендік заттар): эстрон, эстрадиол, эстриол. Прегнан туындылары (кортикостероидтар): дезоксикортикостерон, гидрокортизон, преднизолон. Жүрек гликозидтерінің агликондары: дигитокси-генин, строфантидин. Жүрек гликозидтерінің жалпы кұрылысы. Көмірсу бөлігіне кіретін моносахаридтер: дигитоксоза, дигиталоза, цимароза. Стероидтардың функциялық топтарына лайықты химиялық қасиеттері; гидроксил, карбонил, карбонил топтары бойынша туындыларының түзілуі; қанықпаған стероидтардың қасиеті.
4 Білім беру үдерісін үйымдастыруға және жүзеге асыруга қойылатын талаптар

Құзыреттілік шешім табуды жүзеге асыру үшін оқу үдерісінде аудиториядан тыс жұмыстармен қатар теориялық және практикалық сабақтардың белсенді және интерактивтік түрлерін кеңінен қолдану (компьютерлік технологиялар, іскерлік және рөлдік ойындар, нақты жағдаяттарды талқылау, психологиялық және басқа тренингтер) білім алу шылардың кәсіптік дағдыларын дамыту және қалыптастыру қажеттілігі қарастырылған.

Білім алушылар үшін қамтамасыз етілетін материалдар: ақпараттармен алмасу және ақпараттар жинау мүмкіншіліктірінің болуы, жоғары жылдамдықты Интернет-пен қамтамасыз ету арқылы қазіргі заманғы кәсіптік дерекқорға, анықтама ақпарат және ізденіс жүйелеріне колжетімді болуы кажет.

Пәннің оқу жұмыс бағдарламасында оқытудың соңғы нәтижелері алған біліктіліктері және игерген білімі, дағдысы бойынша анық, нақты тұжырымдалуы қажет.

Білім деңгейін тексеру үлгісіне негізгі, ағымды, аралық қорытынды бақылау жатады. Бақылау үлгілерін өткізуде таңдау құқығы қарастырылған. 0306000 - «Фарма­ция» мамандығының 4.05.150-2010 ҚР МЖМБС-на сәйкес «Органикалық химия» пәні бойынша 2 семестрде саралау сынағы қарастырылған.

Тәжірибелік сабақтар:

1. 
   Органикалық қосылыстардың кеңістіктік құрылысы (стереохимия негіздері) Органикалық қосылыстардың қышқылдық және негіздік қасиеттері. Бренстед және Льюис теориясы.
   
2. 
   Көмірсутектер. Алкандар (қаныққан көмірсутектер, балауыздар). Циклоалкандар.
   
3. 
   Алкендер (этилен, олефиндер). Алкадиендер (диендер, қос байланысты көмірсутектер). Алкиндер (ацетилен)
   
4. 
   Көмірсутектердің функциялық туындылары. Көмірсутектердің галогенді туындылары.
   
5. 
   Біратомды және көпатомды спирттер.
   
6. 
   Жай эфирлер. Тиоспирттер, тиоэфирлер, суль­фат қышқылдары.
   
7. 
   Аминдер. Алифатты аминдер. Ароматты аминдер. Диазо- және азоқосылыстар.
   
8. 
   Оксоқосылыстар (альдегидтер және кетондар)
   
9. 
   Карбон қышқылдары. Алифатты бірнегізді карбон кышқылдары және олардың туындылары. Ароматты монокарбон қышқылдары. Көпнегізді қышқылдар.
   
10. 
    Ароматты монокарбон қышқылдары. Көпнегізді қышқылдар.
    
11. 
    Гетерофункционалдық органикалык косылыстар.
    
12. 
    Бесмүшелі гетероциклді қосылыстар.
    
13. 
    Алты мүшелі гетероциклді қосылыстар.
    
14. 
    Көмірсулар. Моносахаридтер. Полисахаридтер.
    
15. 
    Нуклеин қышқылдары.
    
16. 
    Сабындалатын липидтер. Сабындалмайтын липидтер.
    
17. 
    Қорытынды сабақ
    

Зертханалық сабақтар.

1. 
   Органикалық қосылыстарды зерттеу тәсілдері. Зертханалық жұмыс. Экстракция.
   
2. 
   Аминдер. Алифатты аминдер. Ароматты аминдер. Диазо- және азоқосылыстар. Жай айдау.
   

1. Патсаев А.Қ., Жайлау С.Ж. Органикалық химия негіздері. - Шымкент, 2005, I кітап. -359 б., 2005, II кітап. - 441 б., 2005, III кітап. - 232 б.

2. Патсаев А.Қ., Сейтімбетов Т.С., Шитыбаев С.А., Дәуренбеков Қ.Н., Биоорганикалық химия. Оқу құралы. - Шымкент, 2005. - 443 б.

3. Патсаев А.Қ., Дәуренбеков Қ.Н. Бейорганикалық химияның тәжірибелік-зертханалық сабақтарына қолданба. Оқу құралы. - Шымкент. 2005. - 318 б.

1. Органическая химия. Ким A.M. Сибирское университетское издательство. — Новосибирск, 2002. - 970 с.

2. В.Л. Белобородое, С.Э.Зурабян, А.П. Лузин, Н.А. Тюкавкина. Органическая хи­мия. Учебник. - М. Дрофа. 2002. книга I «Основной курс». - 640 с.

3. «Руководство к лабораторным занятиям по органической химии» под редакци­ей Тюкавкиной Н.А. Учебное пособие. - М, Дрофа. 2002, - 373 с.

4. «Теоретические основы органической химии». Учебное пособие. А.К. Патсаев, А.А. Ахметова, У.А. Кульбаева. Шымкент, 2000. - 114 с.

5. «Углеводороды». Учебное пособие. Патсаев А.К. - Шымкент, 2002.-133 с.

6.«Функциональные производные углеводородов». Учебное пособие. Патсаев А.К. Шымкент. 2003. - 357 с.

7. «Гетероциклические соединения. Алкалоиды». Учебное пособие. Патсаев А.К., Б.К. Махатов. - Шымкент. 2004. - 114 с.

8. «Биополимеры, липиды». Учебное пособие. Патсаев А.К., Махатов Б.К. - Шым­кент. 2004.-138 с.
6.2 Қосымша әдебиеттер Мемлекеттік тілде:

1. Қуатбеков Ә., Патсаев А.Қ., Бақтыбаев К- Бейорганикалық химия практикумы. Оқу құралы. Шымкент. 2006. — 582 б.

Орыс тілінде:

1. «Органическая химия». Учебник. Дрофа. Грандберг И.И.—Москва. 2001.- 654 с.

2. «Органическая химия. Практические работы и семинарские занятия». Учебное пособие. Дрофа. Грандберг И.И. - Москва. 2007. - 346 с.

3. Наглядная органическая химия: учебное пособие. Харвуд Л.М., Мак-Кендрик Дж., Уайтхед Р. / пер. с англ. под ред. Н.А.Тюкавкиной, С.Э. Зурабяна. - М., 2008.-112 с.

4. Практикум по органической химии. Гаверова ЮГ. - М., 2002.
Оку құралдары:

1. оқулықтар;

2. дәрістер;

3. тестілер;

4. жағдаяттық есептер;

5. кестелер;

6. бейнеслайдтар.
Кафедраның оқу базасының тізімі.

1. Оқу аудиториясы – 505 (32 м²), 506(32 м²)

2. Зертханалық жабдықтар:

2.1.Желдеткіш шкаф - 4

2.2.Кептіргіш шкаф – 2

2.3. Экстракцияға арналған құрылғы - 2

2.4. Электронды таразылар – 2

2.5. рН өлшеуіш (иономерлер) -2

2.6. Жай айдауға арналған құрылғы-2

2.7. Вакуумды насос-1

1.Функционалдық топ (СООСО) ... класына жатады.
қышқыл ангидридтері
альдегидтер
қүрделі эфирлер
карбон қышқылдары
кетондар
2. Бір атомды спирттердің жалпы формуласы:
CnH2n+2O
CnH2nO2
CnH2n+2
CnH2nO
CnH2n-2O
3. Органикалық қосылыс СН3-СН(СН3)-СО-СН3 ... жатады.
кетондарға
альдегидтерге
күрделі эфирлерге
қышқылдарға
спирттерге
4. СН2=СН-СН2- көмірсутек бөлшегі … деп аталады.
аллил
пропил
изопропил
винил
этил
5. СН3-СН2-СНО қосылысы ... жатады.
альдегидтерге
күрделі эфирлерге
қышқылдарға
кетондарға
спирттерге
6. Карбонилді топ:
-CО-
–ОH
-CN
–SH
–COOH
7. Карбоксилді топ:
-COOH
-CHO
-SO3H
-NH2
-CОСН3
8. Күрделі эфирлер тобы:
-COOR
-CHO
-COOH
-SO3H
9. Қосылыс (СН3–СН2-СН(ОН) -СН3) орынбасарлық атау бойынша … деп аталады.
бутанол – 2
бутан қышқылы
бутанол
бутаналь
метилэтилкетон
10. Орынбасарлық атау бойынша берілген органикалық қосылыс:
метаналь
сірке қышқылы
метил спирті
ацетон
анилин
11. Қосылыстың белгілі класқа жататындығын анықтайтын атом немесе атомдар тобы:
функционалдық топ
құрылысы
орынбасарлар
бензол сақинасы
алициклді қосылыстар
12.Сүт қышқылы (CH3-CH(OH)-COOH) орынбасарлық атау бойынша … деп аталады.
2-гидроксипропан қышқылы
2-гидроксибутан қышқылы
2-гидроксиэтан қышқылы
гидроксикарбоксиэтанол
-гидроксипропион қышқылы
13.Альдегидтердің жалпы формуласы:
R-CHO
R-OH
R-OR
R-COOH
R-NН2
14. Біріншілік аминдердің жалпы формуласы:
R-NH2
R2NH
R3N
NH3
R-NH-OH
15. Алкиндердің жалпы формуласы:
CnH2n-2
CnH2n+2
CnH2n
CnH2n-1
CnH2n-4
16. Қосылыс (СН3-СН2-СН2–ОН) орынбасарлық атау бойынша … деп аталады.
пропанол
метанол
этанол
бутанол
метаналь
17. (CH3)4C қосылысы рационалдық атау бойынша … деп аталады.
тетраметилметан
изопентан
2,2-диметилпропан
метилизобутан
пентан
18. Глицерин СН2(ОН)-СН(ОН)-СН2(ОН) орынбасарлық атау бойынша … деп аталады.
пропантриол-1,2,3
пропандиол-1,2
гидроксипропан
пропанди қышқылы
пропаналь
19. Этиленгликоль СН2(ОН)-СН2(ОН) орынбасарлық атау бойынша … деп аталады.
этандиол-1,2
этаналь
гидроксиэтан
этанол
этан қышқылы
20. Алкандардың жалпы формуласы:
СпН2п+2
СпН2п-6
СпН2п-2
Сп Н2п
СпН2n-4
21.Алкендердің жалпы формуласы:
Сп Н2п
Сп Н2п+5
СпН2п.3
СпН2п+1
СпН2п+2
22.Гомологтік айырма деп аталатын атомдар топтамасы:
–СН2-
–С4Н9-
СН3-СН2-
–С3Н7-
С6Н5-
23. Аминнің құрамында болатын функционалдық топ:
– NН2
–Сl
– ОН
– СО
– СООН
24. Функционалдық тобы бойынша изомерлер болып табылатын заттар жұбы:
пропанол, метоксиэтан
пропанол, пропаналь
пропен, пропан
пропен, пропин
пропан, 2–метилпропан
25.Орынбасарлардың электрондық әсерінің π-байланыстар жүйесімен берілуі:
мезомерлік эффект
индуктивтік эффект
полярлылық
ароматтық
электртерістілік
26. Индуктивтік эффект әр уақытта ... бағытталған.
электртерістілігі жоғары атомға
орынбасарларға
көміртек тізбегіне
-байланысқа
электртерістілігі төмен атомға
27. Электрон тығыздығын өзіне тартатын орынбасарлар ... делінеді.
электронакцепторлы
электрондонорлы
электронды
электртерістілік
бейтарап
28. Электрондонорлы орынбасарлар:
-С2Н5 ;
–СООН ;
–СНО ;
-SO3H ;
–NО2 ;
29. Оң индуктивтік эффект (+J) көрсететін орынбасарлар:
-СН3
-COOH
-OH
-NH2
-NО2
30. Химиялық байланыстың беріктік өлшемі:
байланыс энергиясы
молекула полюстілігі
байланыстың коваленттілігі
элементтердің электртерістілігі
қосарлану
31.sp3-будандасу ... тән.
алкандарға
арендерге
алкендерге
алкиндерге
алкадиендерге
32.sp2- Будандасу ... тән.