Бағдарламасы (силлабус) Дәріс кешені Әдістемелік ұсынымдар мен нұсқаулықтарКарта методической обеспеченности дисциплины
жүктеу/скачать 0.74 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Осы дәрістің қысқаша мазмұны.
- 10 тақырып Халықаралық инвестициялық қызмет және ҚР шетелдік инвестицияларды құқықтық реттеу
| Дәріс жоспары.
1. Халықаралық есептеулердің түсінігі мен принциптері. Халықаралық есептеулер механизмі. 2. Факторинг және форфейтинг. Сыртқы сауда келісімшарттарының валюталық-қаржылық шарттары. 3. Есеп айырысу нысандары және төлем құралдары Осы дәрістің қысқаша мазмұны. Халықаралық есептеулердің түсінігі мен принциптері Халықаралық есептеулер-бұл Халықаралық экономикалық қатынастар саласындағы төлемдерді ұйымдастыру жүйесі. Бұл жүйе әртүрлі елдердегі контрагенттер арасындағы ақша талаптары мен міндеттемелерін шешу үшін қолданылады. Мұндай контрагенттердің рөлін мемлекеттер, жеке және заңды тұлғалар, оның ішінде мамандандырылған қаржы ұйымдары атқара алады. Бір жағынан, халықаралық есеп айырысу — бұл трансшекаралық төлемдерді жүзеге асырудың шарттары мен тәртібі, ал екінші жағынан, олар банктердің есеп айырысу бойынша практикалық қызметін білдіреді. Сондықтан халықаралық есеп айырысуды жүзеге асыруда негізгі рөлді банктер атқарады. Қазіргі әлемдік экономика мен әлемдік қаржыдағы төлемдердің негізгі нысаны қолма-қол ақшасыз есеп айырысу болып табылады. Халықаралық деңгейде толығымен дерлік қолма-қол ақшасыз нысанда жүзеге асырылатын трансшекаралық төлемдердің ерекшелігіне байланысты қолма-қол ақшасыз төлемдер әлемдік қаржы нарығының жиынтық айналымының 95% - на дейін қызмет көрсетеді. Халықаралық есептеулер үшін келесі белгілер тән: - жекелеген елдердің нормативтік актілерімен, сондай-ақ халықаралық келісімдермен, ережелермен және әдет-ғұрыптармен реттеледі; - біріздендірілген, бұл әртүрлі елдердің өкілдері үшін бір "есептік" тілде сөйлеу қажеттілігіне байланысты. Бұған Халықаралық еңбек бөлінісі мен интернационализацияның, сондай-ақ қаржылық операциялардың жаһандануының жалпы процесі ықпал етеді; -валюталарды сатып алу-сату операцияларымен тығыз байланысты, өйткені олар әртүрлі елдердің валюталарында, сондай-ақ Халықаралық валюта бірліктерінде жүзеге асырылады; — көптеген жағдайларда олар сыртқы сауда келісімдерімен бірге жүреді, бірақ оларды жүзеге асыратын банктер сыртқы сауда келісімшарттарынан бөлек қатынастарға түседі. Елдер арасындағы ақша қозғалысы үшін банкаралық корреспонденттік қатынастар жүйесі қолданылады. Корреспонденттік шот-бұл бір банк басқа банкте ашатын шот. Корреспонденттік шоттың ерекше жағдайы коммерциялық банктің елдің орталық (Ұлттық) Банкінде ашқан шоты болып табылады. Халықаралық есеп айырысуларды жүзеге асыру кезінде корреспонденттік шоттар желісі әртүрлі валютадағы ақша қаражаты қозғалатын әлемдік қаржы нарығының "қанайналым жүйесі" болып табылады. Ностро шотында орналасқан қаражаттың иесі Банктің балансында ностро шоты белсенді болып табылады. Қаражат орналастырылған Банктің балансында оларды есепке алу үшін баланста пассивті шот ашылады, ол екінші банк үшін "лоро" деп аталады, басқа атау "востро"). Корреспонденттік шоттар бойынша жазбалар жасау арқылы ақша қаражаттарының қозғалысы көбінесе лоро-ностро шоттарындағы ақша қозғалысы деп аталады. Кез келген басқа шот сияқты корреспонденттік шот ашу үшін қаражат иеленуші банк шот ашатын банкке өзінің құрылтай құжаттарының көшірмелерін, қол қою үлгілерінің альбомын ұсынады, сондай — ақ Қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында өзінің неғұрлым толық сәйкестендірілуі үшін белгілі бір нысандарды толтырады. Әдетте шот ашатын банктер сұрататын қосымша ақпаратқа лоро-корреспонденттің соңғы бенефициары туралы, шот бойынша қаражатқа билік етуге құқығы бар тұлғалар туралы деректер және ностро-корреспондент орналасқан елдің заңнамасына сәйкес, сондай-ақ шот ашатын Банктің ішкі талаптарына сәйкес ұсынылуы міндетті болып табылатын өзге де деректер жатады. Шетелдік Банкте корреспонденттік шотты ашқан кезде, әдетте, арнайы келісімге немесе шартқа қол қойылмайды. Халықаралық есеп айырысудың негізгі нысандарына мыналар жатады. 1. Төлем тапсырмасы (көбінесе халықаралық аударым, ақша аударымы, жеңілдік деп аталады). Валюталау күні — аударым жүзеге асырылуға тиіс күн, яғни осы төлем тапсырмасын алған банк лоро-корреспонденттің корреспонденттік шотынан қаражатты есептен шығаруға тиіс күн. Халықаралық практикада төлемдер күнбе-күн, келесі жұмыс күні немесе екінші жұмыс күні төлем тапсырмасында көрсетілген валюталау күніне байланысты жүзеге асырылатын жағдайлар неғұрлым жиі кездеседі. Егер екі банктің өзара корреспонденттік қатынастары болмаса және есеп айырысуды шетел валютасында жүргізгісі келсе, онда мұндай төлем корреспонденттік шоттар тізбегі арқылы жүзеге асырылады, оған осы валютаның Эмитент елінің аумағында орналасқан кемінде бір банк кіреді. Осылайша, банкаралық нарықта мәміле жасаған ресейлік банктер арасындағы АҚШ долларындағы есеп айырысулар ақыр соңында американдық банк немесе банктер арқылы өтеді. Сондықтан, клиенттің төлем тапсырмасы әдетте корреспондент банктердің тізбегін көрсетеді, олар бойынша қаражат соңғы алушыға жетпей тұрып өтуі керек. Факторинг және форфейтинг Қазіргі әлемде сыртқы қаржыландыруды тарту-кәсіпорынды дамытудың тиімді жолдарының бірі. Үшінші тарап көздерінен қажетті қаражатты ала отырып, компаниялар контрагенттермен жұмысты күшейтіп, бизнесін кеңейте алады. Несиелік өнімдерге қарағанда әлдеқайда аз қолданылатын бірқатар тиімді қаржы құралдары бар. Олардың ішінде факторинг және форфейтинг деп атауға болады – талап ету құқықтарын беруге негізделген сыртқы қаржыландыру түрлері. Сонымен қатар, ұқсас негізге қарамастан, форфейтинг пен факторинг бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Факторинг және оның ерекшеліктері Факторинг (ағылш. factor-делдал) - бұл компанияның ақшалай талапты беру есебінен сыртқы қаржыландыруды алуы. Осылайша, жеткізуші мен Тапсырыс беруші арасындағы мәміледе үшінші тарап пайда болады – келісімшарт бойынша туындаған ақшалай міндеттемелерді мерзімінен бұрын төлейтін Факторингтік компания. Шын мәнінде, факторинг дегеніміз – кәсіпорында қалыптасқан дебиторлық берешекті үшінші тарап компаниясына қызмет көрсету үшін беру және берілген дебиторлық берешекті төлеу үшін қаражат алу.. Орындалған келісімшарт бойынша ақша талаптарын беру есебінен өнім берушіні немесе мердігерді классикалық факторинг – қаржыландыру. Мұндай схема өнім беруші мен Тапсырыс беруші арасында төлемді кейінге қалдыра отырып шарт жасалған жағдайларда қолданылады. Өнім беруші келісімшартты (немесе оның жеке кезеңін) орындайды, факторингтік компанияға тапсырыс берушіге қойылатын талаптарды береді, қаржыландыру алады, ал мерзімін ұзарту аяқталғаннан кейін Тапсырыс беруші жаңа кредитор – факторингтік компанияға төлем жүргізеді. Мерзімі өткен дебиторлық берешекті сатып алу – бұл клиент өтеу мерзімі келген, бірақ тапсырыс беруші төлемеген ақшалай талаптарға сәйкес келетін классикалық факторингтің бір түрі. Сатып алу алдындағы факторинг-болашақта пайда болатын ақша талаптарын беру. Мұндай схеманың классикалықтан айырмашылығы-жеткізуші мен Тапсырыс беруші арасындағы келісімшарт (немесе оның кезеңі) әлі орындалмады, яғни ақша талаптары әлі пайда болған жоқ. Көбінесе факторингтің бұл түрінің мақсаты келісімшартты орындау үшін қажетті қаражат алу болып табылады (мұндай қаржыландыру келісімшарттық несиелеудің аналогы болып табылады). Факторинг схемалары бар, онда бастамашы жеткізуші емес, Тапсырыс беруші болып табылады. Мұндай опциялар соңғысына келісімшарт бойынша төлемді кейінге қалдыруды арттыруға, факторингтік компанияның қаражаты есебінен аванс төлеуге және т. б. мүмкіндік береді. Форфейтинг және оның ерекшеліктері Форфейтинг (фр. Acheter a forfait-шарт жасасу арқылы мердігерлік түрде сатып алу) – негізінен халықаралық келісімшарттарда пайдаланылатын қаржыландыру түрі. Бұл сатып алушыға кез-келген нәрсені сатып алуды қажет ететін құрал, бірақ бұл үшін өз қаражаты жеткіліксіз. Келісімшарт бойынша төлем жасау үшін Тапсырыс беруші вексельдер жиынтығын (немесе ұқсас борыштық құралдарды) жазып береді және оларды төлем шотына сатушыға береді. Ол, өз кезегінде, үшінші тараптан алынған борыштық міндеттемелерді ескереді (көбінесе банктен) және тиісті соманы алады. Форфейтингтік мәміле Банк сатып алушыдан оларды өтеу мерзіміне сәйкес вексельдер бойынша төлем алатындығымен аяқталады. Осылайша, форфейтингтің негізі талап ету құқығын беру болып табылады-сатушы сатып алушының міндеттемелерін (вексельдер түрінде) үшінші Тарапқа береді және төлем алады. Факторинг пен форфейтингтің ұқсастықтары Іс жүзінде факторинг пен форфейтингтің арасында ортақ нәрсе жоқ - ұқсастық тек қаржыландырудың осы түрлерінің теориялық негізінде болады: Сатып алушы мен жеткізуші арасындағы қарым-қатынаста үшінші тұлға пайда болады. Операциялардың мәні сатып алу-сату мәмілесі тараптарының бірін үшінші тұлғаның қаржыландыруы болып табылады. Қаржыландыру талап ету құқықтарын беру тетігін қолдана отырып жүргізіледі. Факторинг пен форфейтингтің айырмашылықтары Факторинг-бұл жеке, заңды түрде реттелген құқықтық институт, ал форфейтингте мұндай жеке заңнамалық реттеу жоқ және экономикалық категория болып табылады. Факторингте ақшалай талаптар, форфейтингте – борыштық міндеттемелер беріледі. Факторингтік схемалар ішкі нарықта да, халықаралық мәмілелерде де қолданылады. Форфейтинг әдетте халықаралық келісімшарттарда қолданылады. Факторингте регрессия қолданылуы мүмкін (қаржыландыруды қайтармау тәуекелі келісімшарттың екі жағына – сатушы мен сатып алушыға қабылданады). Форфейтингтік мәмілелер әрқашан регресстен ресімделеді. № 10 тақырып Халықаралық инвестициялық қызмет және ҚР шетелдік инвестицияларды құқықтық реттеу жүктеу/скачать 0.74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|