Бағдарламасы (силлабус) Дәріс кешені Әдістемелік ұсынымдар мен нұсқаулықтарКарта методической обеспеченности дисциплины
жүктеу/скачать 0.74 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Осы дәрістің қысқаша мазмұны.
- 2 тақырып сыртқы экономикалық қызмет құқығының субъектілері
| Дәріс сабақтарының тақырыптары
№ 1 тақырып сыртқы экономикалық қызмет құқығының түсінігі мен мәні Дәріс жоспары. 1. Сыртқы экономикалық қызмет (СЭҚ) және СЭҚ құқығы ұғымы. 2. Сыртқы экономикалық құқық пен Халықаралық экономикалық құқықтың арақатынасы. СЭҚ құқығы және халықаралық жеке құқық. 3. Қазақстанның сыртқы экономикалық секторының қазіргі жағдайы. 4. Қазақстанда СЭҚ даму болашағы. Осы дәрістің қысқаша мазмұны. Сыртқы экономикалық байланыстар ұғымы және олардың сыртқы экономикалық қызметтен айырмашылығы Нәтижесінде сыртқы экономикалық реформаларды жүргізу процесінде екі ұғым қалыптасты: сыртқы экономикалық байланыстар және сыртқы экономикалық қызмет. Сыртқы экономикалық байланыстар-ғылыми-техникалық, өндірістік және сауда ынтымақтастығы мен валюта-қаржы қатынастары бөлігінде мемлекетаралық қатынастарды іске асыру нысандары. Сыртқы экономикалық байланыстардың (бұдан әрі – ЖЭС) мазмұны, әдетте, халықаралық мамандандыру мен кооперация шеңберінде қол жеткізілген федералдық мемлекеттік қажеттіліктер мен мемлекетаралық экономикалық, оның ішінде қаржылық-кредиттік міндеттемелер мен Ресейдің үкіметаралық сауда келісімдері үшін экспорттық жеткізілімдерді сөзсіз қамтамасыз етуден тұрады. ЖЭС көлемдерін жоспарлауды және тауарлар мен қызметтер номенклатурасының тізбесін айқындауды мемлекеттік тапсырыс (мемлекеттік тапсырыс) жүйесі және мемлекеттік тапсырысты орындау кезеңінің функциясы бар экспорт бойынша мемлекеттік тапсырыс берушілер ретінде айқындалған ұйымдардың материалдық және валюталық ресурстарымен орталықтандырылған қамтамасыз етілуі бар лимиттер арқылы стратегиялық маңызды позициялар бойынша федералдық құрылымдар, яғни үкіметтік деңгейде жүзеге асырады. Мемлекеттік тапсырыс-бұл мемлекеттік қаражат есебінен экспорттық өнімді өндіруге арналған бақылау нөмірлерін қамтитын директивалық жоспар. Мемлекеттік тапсырысты бере отырып, мемлекеттік ведомство (министрлік) оны келісілген мерзімде толық төлеу міндеттемесін өзіне алады. Мемлекеттік тапсырыс тараптардың өзара материалдық және қаржылық жауапкершілігін көздей отырып, экспорттық өнімді өндіруші кәсіпорынмен жасалатын шарт (келісім) арқылы іске асырылады. Мемлекеттік тапсырыстың ерекшелігі-кәсіпорын орындаған міндеттемені төлеудің жүз пайыздық кепілдігі. Өнімді өткізудің мұндай кепілдігі мемлекеттік тапсырысты бәсекелестік негізде орналастыруға, сапа, техникалық сипаттамалар және орындау мерзімдері бойынша берілген параметрлерге қатаң талаптар қоюға мүмкіндік береді. Сыртқы экономикалық қызмет (бұдан әрі– СЭҚ)-таңдалған сыртқы экономикалық стратегияны, шетелдік әріптес нарығында жұмыс істеу нысандары мен әдістерін ескере отырып, экспортқа бағдарланған кәсіпорындардың өндірістік-шаруашылық, ұйымдастырушылық-экономикалық және жедел-коммерциялық функцияларының жиынтығы. Сыртқы экономикалық қызмет пен сыртқы экономикалық байланыстардың айырмашылығы келесідей: а) сыртқы экономикалық қызмет сыртқы нарықты және шетелдік әріптесті таңдауда, экспорттық-импорттық мәміле үшін тауардың номенклатурасы мен ассортименттік позицияларында, келісімшарттың бағасы мен құнын, жеткізу көлемі мен мерзімдерін айқындауда толық дербестігі бар өндірістік құрылымдар (фирмалар, ұйымдар, кәсіпорындар, бірлестіктер және т. б.) деңгейінде жүзеге асырылады және ішкі және шетелдік әріптестермен олардың өндірістік-коммерциялық қызметінің бір бөлігі болып табылады; б) сыртқы экономикалық қызмет нарықтық салаға жатады, кәсіпкерлік қызмет өлшемдеріне, өндіріспен құрылымдық байланысқа негізделеді және құқықтық дербестігімен, сондай-ақ экономикалық және құқықтық тәуелсіздігімен ерекшеленеді; в) кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметінің бастапқы қағидаты өзінің валюталық-қаржылық және материалдық-техникалық мүмкіндіктерін ескере отырып, шаруашылық және қаржылық дербестігі мен өзін-өзі өтеуі негізіндегі коммерциялық есеп болып табылады. Сыртқы экономикалық байланыстардың басты ерекшелігі-олардың негізгі стратегиялық бағыттарын анықтайтын федералды құрылымдардың ведомстволық қамқорлығының болуы. Сыртқы экономикалық қызмет нәтижелері үшін жауапкершілік кәсіпорынның өзінде экспорттық жеткізілімдер бөлігінде ғана емес, сонымен қатар экспорттық және импортты алмастыратын өндірісті дамыту, техникалық қайта құру үшін импорттық сатып алуларда да болады. Сыртқы экономикалық қызмет және сыртқы экономикалық байланыстар жұмыс істеу мен мемлекеттік реттеудің бөлек салалары болып табылмайды. Мемлекеттің сыртқы экономикалық саясатының сипаты салалық министрліктердің, ведомстволардың, жекелеген кәсіпорындар мен бірлестіктердің сыртқы экономикалық қызметінің стратегиясын елеулі түрде айқындайды. 2. Сыртқы экономикалық қызмет (СЭҚ): түсінігі, мәні, маңызы Сыртқы экономикалық қызмет-бұл кәсіпорындардың жеке қызмет саласы, оның негізі өнімді құру мен сатудың бірыңғай технологиялық процесі аясында экспорттық өндіріс болып табылады. СЭҚ сыртқы нарықты және шетелдік әріптесті таңдауда, экспорттық-импорттық мәміле үшін тауардың номенклатурасы мен ассортименттік айқындамасында, келісімшарттың бағасы мен құнын, жеткізу көлемі мен мерзімдерін айқындауда толық дербестігі бар өндірістік құрылымдар (фирмалар, ұйымдар, кәсіпорындар, бірлестіктер) деңгейінде жүзеге асырылады және ішкі, сондай-ақ шетелдік әріптестермен олардың өндірістік-коммерциялық қызметінің бөлігі болып табылады. СЭҚ нарықтық салаға жатады, кәсіпкерлік қызмет өлшемдеріне және өндіріспен құрылымдық байланысқа негізделеді, құқықтық дербестігімен, экономикалық, сондай-ақ қандай да бір салалық ведомстволар мен министрліктерден заң тәуелсіздігімен ерекшеленеді. СЭҚ мәні-ол өзінің валюталық-қаржылық және материалдық-техникалық мүмкіндіктерін ескере отырып, экономикалық және қаржылық тәуелсіздік пен өзін-өзі қамтамасыз ету негізінде коммерциялық есептеу принципіне негізделген. Сыртқы нарықтағы экспорттық сатудан түскен валюталық түсімдер есебінен қамтамасыз етілетін валюталық өзін-өзі өтеу қағидатының ерекше маңызы бар. Ағымдағы валюталық шотта шоғырланған олар СЭҚ қатысушысының валюталық қорын құрайды. СЭҚ қатысушысы валюталық шотты кез келген шетел валютасында немесе бірден бірнеше валютада, мультивалюталық шот және конверсиялық шот аша алады. Валюталық шотты бірнеше түрде ашу валютаны біреуінен екіншісіне айырбастауға және айырбастау операцияларымен бірге жүретін қосымша шығындарға жол бермейді. Валюталарды қайта есептеумен байланысты бағамдық айырмалар (конверсия жағдайында) кәсіпорынның валюталық шотына жатқызылады. Валюталық қаражаттар депозиттік шоттарда да сақталуы мүмкін. Депозиттер бойынша депозиттік шоттарда валюта қаражатының мөлшерін ұлғайту шотына пайыздар есептеледі және банктік несие мен инновациялық қаржыландыруды пайдаланудың артықшылықтары бар. Есептелген пайыздардың мөлшері уәкілетті банк пен оның клиенті арасындағы шарт негізінде қабылданады не валюталардың түрлері бойынша Халықаралық банкаралық нарықта валюта қаражатын қабылдау күніне қолданылатын тиісті кезеңнің ставкаларына негізделеді. Валюталық шотты ашу сәтінде СЭҚ қатысушысына шоттың екі түрі ашылады: қатар жүргізілетін транзиттік және ағымдағы. Тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) экспортынан түсетін валюталық түсім алдымен транзиттік шотқа есептеледі, содан кейін ішкі валюта нарығында міндетті түрде сатылғаннан кейін оның қалдығы СЭҚ қатысушысының ағымдағы валюталық шотына аударылады. Ішкі валюта нарығындағы операциялардан алынған Валюта тікелей ағымдағы валюта шотына есептеледі. Ресейдің ішкі валюта нарығындағы валюталық түсімдердің көздері қолма-қол ақшасыз есеп айырысу немесе қолма-қол валютамен, сондай-ақ чектер, несие және дебеттік карталар бойынша тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан алынған валюталық түсім; валюта биржасында және банкте сатып алынған валюта; валюталық қайырмалдықтар және т. б. СЭҚ қатысушыларының уәкілетті банктердегі ағымдағы валюталық шоттарына олар бұрын алған қолма-қол валютаның пайдаланылмаған қалдығы түрінде қолма-қол валютадағы түсімдер шектеусіз есептелуі мүмкін. Транзиттік шоттағы валюта қаражатына пайыздар есептелмейді. Ағымдағы валюталық шоттарда сақталатын валюталық қаражатқа банктер проценттерді Халықаралық валюта рыногында орналастырудан кірістері бар валюталар бойынша ғана есептейді және төлейді. 3. Экспортқа бағдарланған кәсіпорындардың сыртқы экономикалық функцияларының құрамы СЭҚ процесі экспорттық стратегияны іске асыру процесінде өзара тығыз байланысты экспортқа бағдарланған кәсіпорындардың сыртқы экономикалық функциялары құрамындағы элементтер жиынтығын қамтиды. Сыртқы экономикалық функциялар-сыртқы экономикалық нарыққа шығу және шетелдік серіктестермен келісімшарттар жасасу бойынша жалпы мақсатқа қол жеткізуге бағытталған кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттары. Экспортқа бағытталған кәсіпорындардың барлық сыртқы экономикалық функциялары үш топқа бөлінеді: - өндірістік-шаруашылық; - ұйымдастыру-экономикалық; - жедел-коммерциялық. Өндірістік-шаруашылық функциялары мыналарға бағытталған:: - экспорттық өнімді іздеу және құру - экспорттық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау; - экспорттық өндірістің техникалық-экономикалық параметрлері мен талаптарын қамтамасыз ету; - ішкі өндірістік ресурстардың болжамы; - материалдық ресурстар көздерін іздеу; - экспорттық өнім өндірісін қамтамасыз ету; - Кәсіпорынның экспорттық стратегиясын таңдау; - ішкі серіктестермен байланыс орнату. Көрсетілген функциялар сыртқы нарықтарды кешенді зерттеу процесінде іске асырылады, оның нәтижелерін экспорттаушылар өз қызметінің ағымдағы және ұзақ мерзімді бағдарламаларының негізін қалайды. Ішкі өндіріс ресурстарының динамикасы, оларды толтыру көздеріндегі өзгермелі құрамдастар, экспорттаушылар кәсіпорындары қызметінің сыртқы шарттары болжанады, олардың іскерлік белсенділігінің деңгейі белгіленеді. Сыртқы шаруашылық жүргізу жағдайларының болашақ жай-күйінің болжамы өткізу нарықтары конъюнктурасының, сондай-ақ материалдардың, жиынтықтаушы бұйымдардың, көлік, сақтандыру, Қаржы және осыған ұқсас қызметтердің аралас нарықтарының алдағы өзгерістерін бағалауға негізделеді. Бұдан әрі тауар позицияларын таңдау жүргізіледі және СЭҚ тауар номенклатурасының кодына сәйкес ассортименттік құрылым айқындалады. Тауардың бәсекеге қабілеттілігін бағалау жүргізіледі, яғни экспорттаушының нарық жағдайларына бейімделу мүмкіндіктеріне қарай тауар сипаттамасы өлшемшарттарын бағалаудың көп сатылығын көздейтін кешенді көрсеткішті есептеу жүргізіледі. № 2 тақырып сыртқы экономикалық қызмет құқығының субъектілері жүктеу/скачать 0.74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|