Дәріс жоспары.
1. СЭҚ субъектісі және СЭҚ құқығы ұғымы.
2. Мемлекеттік және мемлекеттік емес реттеу мен басқару органдары. Жоғарғы билік және басқару органдарының, министрліктердің, ведомстволардың, сауда үйлерінің және сауда өкілдігінің СЭҚ құқық субъектілері ретіндегі мәртебесі.
3. Сыртқы экономикалық қызмет субъектілерінің түрлері. Жеке тұлғалар сыртқы экономикалық қызмет субъектілері ретінде. Заңды тұлғалар сыртқы экономикалық қызмет субъектілері ретінде.
4. Мемлекет сыртқы экономикалық қызмет субъектісі ретінде.
Осы дәрістің қысқаша мазмұны.
Кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметі-бұл халықаралық өндірістік және ғылыми-техникалық кооперацияға, өнімнің экспорты мен импортына, Кәсіпорынның сыртқы нарыққа шығуына байланысты Экономикалық қызмет саласы.
ҚР-дағы сыртқы экономикалық қызмет субъектілері:
- жеке тұлғалар - ҚР заңдарына сәйкес азаматтық құқық қабілеттілігі мен әрекетке қабілеттілігі бар және ҚР аумағында тұрақты тұратын ҚР азаматтары, шетелдік азаматтар және азаматтығы жоқ адамдар;
- ҚР аумағында орналасқан ҚР тіркелген заңды тұлғалар (кәсіпорындар, ұйымдар және барлық түрдегі бірлестіктер)
- Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес заңды тұлға болып табылмайтын, бірақ Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан және Қазақстан Республикасының азаматтық-құқықтық заңдарында шаруашылық қызметті жүзеге асыруға тыйым салынбаған жеке, заңды, жеке және заңды тұлғалардың бірлестіктері;
- ҚР заңдарына сәйкес заңды тұлғалар болып табылмайтын (филиалдар, бөлімшелер және т. б.), бірақ ҚР аумағында орналасқан шетелдік шаруашылық қызмет субъектілерінің құрылымдық бірліктері;
- Украинада тіркелген және ҚР аумағында тұрақты орналасқан ҚР шаруашылық қызмет субъектілерінің және шетелдік шаруашылық қызмет субъектілерінің қатысуымен жалпы кәсіпорындар ; ;
- ҚР заңдарында көзделген шаруашылық қызметтің басқа да субъектілері.
- ҚР атынан оның органдары, жергілікті билік және басқару органдары атынан олармен құрылған сыртқы экономикалық қызметке қатысатын сыртқы экономикалық ұйымдар, сондай-ақ ҚР аумағында шаруашылық қызметке қатысатын басқа да мемлекеттер атынан халықаралық және ұлттық заңнамаға сәйкес заңды тұлғалар ретінде әрекет етеді.
ҚР шаруашылық қызметінің субъектілері және шаруашылық қызметтің шетелдік субъектілері сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асыру кезінде мынадай қағидаттарды басшылыққа алады:
Мыналардан тұратын сыртқы экономикалық кәсіпкерліктің еркіндік қағидаты:
- сыртқы экономикалық қызмет субъектілерінің сыртқы экономикалық байланыстарға өз еркімен кіру құқығы;
- сыртқы экономикалық қызмет субъектілерінің оны ҚР қолданыстағы заңдарында тікелей тыйым салынбаған кез келген нысанда жүзеге асыру құқығында;
- сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асыру кезінде ҚР заңдарында белгіленген тәртіпті сақтау міндеттері;
- сыртқы экономикалық қызмет субъектілерінің өздері алған барлық сыртқы экономикалық қызмет нәтижелеріне айрықша меншік құқығында;
Құқықтық теңдік және кемсітпеу принципі, ол мыналардан тұрады:
- меншік нысанына қарамастан сыртқы экономикалық қызметтің барлық субъектілерінің, оның ішінде мемлекеттің, сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асыру кезіндегі заң алдындағы теңдігі;;
- осы Заңда көзделгеннен басқа, нәтижесі сыртқы экономикалық қызмет субъектілерінің, сондай-ақ шаруашылық қызметтің шетелдік субъектілерінің құқықтарын шектеу және оларды меншік нысанына, орналасқан жеріне және басқа да белгілеріне қарай кемсіту болып табылатын мемлекеттің кез келген іс-әрекетіне тыйым салу;
- осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, оның кез келген субъектілері тарапынан шектеу қызметіне жол бермеу;
Заңның үстемдігі қағидаты:
- сыртқы экономикалық қызметті тек ҚР Заңдарымен реттеу;
- сыртқы экономикалық қызмет субъектілері үшін ҚР заңдарында белгіленгеннен қолайлылығы төмен жағдайлар жасайтын заңға тәуелді актілер мен жергілікті органдардың басқару актілерін қолдануға тыйым салу;
ҚР мемлекет ретінде сыртқы экономикалық қызмет субъектілерінің мүдделерін қорғау қағидаты:
- ҚР заңдарына сәйкес сыртқы экономикалық қызметтің барлық субъектілері мен оның аумағындағы шаруашылық қызметтің шетелдік субъектілерінің мүдделерін тең қорғауды қамтамасыз етеді;
- халықаралық құқық нормаларына сәйкес ҚР аумағынан тыс ҚР Сыртқы экономикалық қызметінің барлық субъектілерін тең қорғауды жүзеге асырады;
- Қазақстан Республикасының аумағында да, одан тыс жерлерде де Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүдделерін тек Қазақстан Республикасының заңдарына, ол қол қойған халықаралық шарттардың талаптарына және халықаралық құқық нормаларына сәйкес қорғауды жүзеге асырады;
Тауарларды әкелу және әкету кезінде демпингке жол бермеуден тұратын айырбастаудың баламалылығы қағидаты.
Сыртқы экономикалық қызметтің барлық субъектілерінің меншік нысанына және басқа да белгілеріне қарамастан, ҚР заңдарында тікелей тыйым салынбаған оның кез келген түрін жүзеге асыруға тең құқығы бар. ҚР аумағында тұрақты тұратын жері бар жеке тұлғалар, егер олар ҚР Заңына сәйкес кәсіпкерлер ретінде тіркелген болса, көрсетілген құқыққа ие болады. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын жері жоқ жеке тұлғалар, егер олар тұрақты тұратын жері бар немесе өздері азаматтары болып табылатын Мемлекеттің заңы бойынша шаруашылық қызметінің субъектілері болып табылса, аталған құқыққа ие болады. Заңды тұлғалар заңды тұлға мәртебесін алған кезден бастап олардың жарғылық құжаттарына сәйкес сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асыруға құқылы.
Достарыңызбен бөлісу: |