Тақырып №3 СЭҚ қайнар көздері, принциптері мен жүйесі
Дәріс жоспары.
1. СЭҚ құқық көздерінің анықтамасы және құрамы.
2. СЭҚ Халықаралық-құқықтық көздері
3. СЭҚ құқығының мемлекетішілік көздері.
4. СЭҚ құқығы принциптерінің түсінігі және жіктелуі. СЭҚ құқық жүйесі.
Осы дәрістің қысқаша мазмұны.
Сыртқы экономикалық қызметті құқықтық реттеу халықаралық және ұлттық сипаттағы өзара іс-қимыл жасайтын және өзара байланысты құқықтық көздерден тұратын кешенді құқықтық қамтамасыз етуді білдіреді.
Халықаралық көздер:
1) екі үлгідегі халықаралық шарттар:
- Халықаралық экономикалық байланыстардың негіздерін белгілейтін (тауар айналымы туралы келісімдер, тауар келісімдері, кредит туралы келісімдер);
- жеке құқықтың бірыңғай коллизиялық және материалдық-құқықтық нормалары негізінде халықаралық коммерциялық мәмілелерді бірыңғай (біріздендірілген, Үйлестірілген) құқықтық реттеуді құратындар (халықаралық коммерциялық мәмілелерді біркелкі реттеуге бағытталған біріздендірілген нормаларды қамтитын конвенциялар – БҰҰ Халықаралық сатып алу-сату шарттары туралы Конвенциясы (1980), халықаралық қаржы лизингі туралы Оттава конвенциясы (1988));
2) халықаралық коммерциялық келісімшарттарды құқықтық қамтамасыз ету үшін үлкен маңызы бар халықаралық соттардың шешімдері. Бұл салада экономикалық қатынастар саласындағы қақтығыстарды қарастыратын еуропалық халықаралық соттардың тәжірибесі маңызды-Еуропалық Одақтың әділет сотының прецеденттері (Люксембург);
3) іскерлік айналымның әдет – ғұрыптары-кәсіпкерлік практикада қалыптасқан, міндетті заңдық күші жоқ, бірақ коммерциялық мәмілеге қатысушылар үшін бұл мән-жай коммерциялық келісімшартта көрсетілген жағдайда міндетті болатын бірыңғай орнықты қағидалар. Жеткізудің негізгі базистік шарттарын (мысалы, жеткізудің базистік шарттары – халықаралық саудадағы сатушы мен сатып алушы міндеттемелерінің үлгілік жиынтығы) қамтитын терминдерді біріздендірілген түсіндіру жөніндегі халықаралық ережелер(ИНКОТЕРМС)іскерлік айналымның жинақталған дәстүрлері болып табылады.; Құжаттамалық аккредитивтерге арналған біріздендірілген қағидалар мен әдет-ғұрыптар, ИНКАССО бойынша біріздендірілген қағидалар, шарттық КЕПІЛДІКТЕРГЕ АРНАЛҒАН біріздендірілген қағидалар және т. б.
4) коллизиялық нормалар – Тараптардың міндеттемелеріне қолданылуға жататын ұлттық құқықтық жүйені белгілейді. Коллизиялық нормалар халықаралық шартта да, ұлттық заңнамада да болуы мүмкін. Шарттық міндеттемелерге қолданылатын құқық екі тәсілмен айқындалады:
- келісімшарт тараптары қолданылатын құқықты дербес таңдай алады (субъективті байланыстыру);
– егер Тараптар мұндай таңдау жасамаса, құқық тәртібі келісіммен тығыз байланысты (объективті байланыстыру) қолданылады.
Құқықтық жүйеде бірдей құқықтық қатынастардың бірнеше қайшылықты нормалары бар екендігі белгілі болуы мүмкін. Бұл жағдайда коллизиялық нормалар: а) халықаралық-құқықтық шығу тегі; б) арнайы заңнама; в) құқықтық қатынастар туындаған кезде болған.
Сыртқы экономикалық мәміле тараптарының халықаралық коммерциялық келісімшартты құқықтық қамтамасыз ету жөніндегі іс-қимылы мынадай болуға тиіс::
- мәмілеге қолданылатын халықаралық конвенцияларды анықтау;
- мәміле мәніне қатысты қолданылатын халықаралық әдет-ғұрыптарды таңдау;
- халықаралық ұйым шеңберінде қабылданған өңірлік немесе әмбебап интеграция саласында қолданылатын қағидаларды нақтылау;
- көрсетілген мәселелер бойынша халықаралық соттардың ұстанымдарын түсіндіру;
- тараптарға қажетті шарттар жиынтығымен келісім-шарт жобасын жасау;
– "ерік дербестігі" - коллизиялық байланыстыруды қолдану мүмкіндігі туралы мәселені түсіндіру;
- мәміле нысаны мен тараптардың мәртебесіне қатысты мәселені анықтау;
- осы құқықтық қатынастарға қолданылатын ұлттық құқықтың императивтік нормаларын айқындау;
- сот практикасымен танысу;
- ықтимал қақтығыстар жағдайында сот жүйесін таңдау.
№ 4 тақырып сыртқы сауда қызметін мемлекеттік реттеудің құқықтық аспектілері
Достарыңызбен бөлісу: |