Бай әКЕ, кедей әКЕ

74 
Отбасыларының 
80 
проценттен 
астамында, 
қаржы 
проблемаларын шешу жолы - тек қана жұмыс және сол арқылы үлкен 
табыс табуға болады деген түсінік қалыптасқан.
Проблема - олардың ақша таппайтынында емес. Ақшаны 
олар табады, бірақ олар ақшаны активтерді емес, пассивтерді сатып 
алуға жұмсайды. 
Мысалы, кедей адамның ақша жұмсау схемасына қараңызшы: 
Жұмыс
Табыстар Еңбекақы 
Шығындар Салықтар, 
Тамақ, 
Пәтерақы,
Киім,
Кӛлік,
Ойын-сауық
Активтер Пассивтер 

75 
Мынау, орта класс ӛкілдерінің ақша ағымының схемасы: 
Жұмыс Табыстар: 
Еңбекақы 
Шығындар: 
Салықтар, 
Үйдің тӛлемі, 
Шектелген тӛлемдер, 
Тамақ, 
Киім, 
Кӛлік, 
Ойын-сауық 
Табыстар 
Шығыстар 
Активтер Пассивтер 
Активтер Пассивтер 
Кепілдік төлемі, 
 
 
 
Дүкендегі кредиттер, 
 
 
Кредит карточкалары 
 
 
 
 

76 
Ал мынау бай адамның ақша ағымын қараңыз: 
Табыстар 
Шығыстар 
Активтер Пассивтер 
Табыстар:
Дивиденттер, 
 
 
 
Сауда проценті, 
 
 
Рента кірісі, 
 
 
 
Гонорарлар 
Шығыстар 
Активтер Пассивтер 
Акциялар, 
Облигациялар, 
Векселдер, 
Жылжымайтын мүлік, 
Ақыл-ой қабілеттігі 
 

77 
Бұл диаграммалардың барлығы, әрине барынша ықшамдалған, 
қарапайым түрінде керсетілген. Әркімнің ӛз ақшасы ӛмір 
мұқтаждықтарына: тамаққа, киімге, баспанаға және т.б. жұмсалады. 
Бұл диаграммалар бай, кедей адамдардың және орта класс ӛкілдерінің 
ақша жұмсауларының жалпы тенденциясын керсетеді.
Міне, нағыз тарих: бұл адамдардың ақша қолдарына тигенде не 
істейтіндіктері туралы әңгіме.
Кӛпшіліктің дұрыс ойламайтындықтарын кӛрсету үшін, мен осы 
тарауды Американың ең бай адамдары туралы әңгімеден бастадым. 
Ақша барлық қиыншылықтарды шешеді деген ұғым дұрыс емес. Мен 
кӛпшілік тарапынан: «Қалай тезірек бай болуға болады?» немесе 
«Неден бастауға болады“?» кейде «Мен бай, болу үшін қарыз 
алудамын» дегендерің естігенімде қынжылып таңқалатынмын.
Қайтадан айтқандай «кӛп ақша» мәселелерді шешпейді.
Олар керісінше жағдайды ушықтырып жіберуі мүмкін. Ақша 
адамдар тағдырларын кей уақытта қайғылы жағдайға әкеліп 
соқтыратыны 
да 
ақиқат. 
Ақша 
біздің 
қандай 
жағдайды 
білмейтіндігімізді, нені байқайтындығымызды керсетеді.
Адамға бір сәтте қолына үлкен байлық тисе, мысалы: мұра, 
жалақыға үлкен қосымша немесе лотореядан үлкен ұлысқа шығып, ие 
болғанына қарамастан, біраздан кейін бұрынғы тез калпына түседі, 
немесе тіпті бүрынғы жағдайынан да тӛмен дәрежеде болады.
Ақша Сіздің басыңызда қандай схеманың барлығын ғана 
дәлелдейді. Егерде сіз бар тапқандарыңызды жұмсауға кұлшыныс 
жасасаңыз, мұндай жағдайда табыстың ӛсушілігі сӛз жоқ, 
шығындардың тікелей ӛсуіне әкеліп соқтырады. Сондықтанда, халық 
арасында мынандай сӛз бар: «Aқымақта ақша кӛп тұрақтамайды».
Біз мектепке білім алуға және кәсіби білікті болу үшін барамыз 
дегенді жиі қайталаудамын. Бұлардың екеуіде маңызды. Ақшаны 
кәсіби мамандығымыз бойынша табуға оқимыз. 60-шы жылдары, мен 
жоғарғы класстарда оқып жүргенімде, жақсы оқитын оқушыларды, 
дәрігер болуларына бағыт-бағдар беріп, дайындай бастайтын. Кӛбіне 
олардан дәрігер болғылары келе ме, жоқ па? оны сұрамайтын. Бұл 
жағдай ӛз-ӛзінен түсінікті, деп есептелетін. Дәрігер мамандығы ең 
табысты, әрі үлкен келешекті, деп ұйғарылатын.
Енді қазіргі кезеңдегі, дәрігерлер алдында тұрған қаржылық 
қиындықтарды, ӛзіме ең қас адамға да тілемеген болар едім, себебі: 

78 
олардың жұмыстарына қамсыздандыру компаниялары мен мемлекет 
тарапынан қатаң бақылау жүргізіледі, жұрттың кӛпшілігі олармен 
соттасуда. 
Қазіргі кезеңде жастар: баскетболшы, эстрада және кино 
жұлдыздары, 
атақты 
гольф 
ойыншылары, 
компьютершілер, 
биржевиктер болғылары келеді. Олар қай жерде атақ, даңқ, ақша, 
бедел бар-соған ұмтылуда.Сондықтан, осы кезеңде баланың оқуға 
ықыласын бағыттау күрделі мәселе. Олар, қазір кәсіби табыс, бұрынғы 
кездегідей, оқудағы табысқа байланысты емес екендігін біледі. 
Мектеп бітірушілер ақыры солай каржылық білім алмай, оқуды 
аяқтайды.
Миллиондаған сауатты адамдар мансап жолын табысты бастап, 
соңында қаржы проблемаларына соқтығады. Олар одан да табанды 
жұмыс істеумен болады, бірақ проблемалар сол қалпында.
Олар неменеге үйренбеді?
Ақшаны қалай істеуге емес, сізде ақша пайда болғанда, онымен 
не істеушіліктің керектігін және қалай жұмсауды білмеушілік.
Мұны қаржылық тапқырлық дейді, яғни тапқан ақшаларыңызбен 
не істейсіз, біреулердің Сізден әртүрлі тӛлемдер арқылы алып 
қоймаушылығының алдын қалай аласыз, ол сіздің қолынызда қанша 
уақыт сақталады және қандай пайда келтіреді, міне осының барлығы 
қаржылық біліктілікке жатады.
Жұртшылықтың кӛбі, ӛздерінде ақша қиындықтарынын неден 
болатындығын білмейді, себебі: оларда ақша ағымы туралы ешқандай 
да түсінік жоқ. Адам ӛте білімді болып, үлкен дәрежеге жеткенімен, 
қаржы жӛнінде сауатсыз болуы мүмкін. Мұндай адамдар қашанда 
кӛп жұмыс істейді, оған бұлар үйренген, бірақ ақшаны ӛздеріне 
жұмыс істетуге үйренбеген.

жүктеу/скачать 1.29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: